Международный туризм

Борис Тадич, Сербия Президенті:

 Біз Қазақстанмен  бұдан әрі де ынтымақтастықты  кеңейтуге ниеттіміз. Мен Сербия  Президенті ретінде бұл тұрғыдағы  мәселелерге айрықша басымдық  беремін. Бірнеше жылдан бері  сербиялық компаниялар Алматыда  метро станцияларының құрылысына  қатысуда. Алдағы уақытта да біздің  құрылысшылар тендерлерге, құрылыс  жұмыстарына қатыса алатынына  сенімдімін.

Кездесуде Елбасы сербиялық кәсіпкерлерді еліміздің  индустриалды-инновациялық бағдарламасы шеңберінде де бірлескен жобалар  жасауға шақырды.

Қазақстан мен  Сауд Арабиясы туризм саласындағы ынтымақтастығы.

Рияд қаласында  Қазақстанның елшісі Қайрат Лама Шариф  Сауд Арабиясы Корольдігінің Туризм және ескерткіштер жөніндегі агенттігінің төрағасы әмір Сұлтан бен Салман бен  Әбдел Әзизбен кездесті деп хабарлады  Қазақстан Республикасының Сауд Арабиясы Корольдігіндегі Елшілігінің  баспасөз қызметі.

Кездесу барысында  қазақстандық дипломат әмір Сұлтанға үстіміздегі жылдың 3-4 мамыр аралығында өтетін Астана экономикалық форумына ҚР Туризм және спорт министрі Т.Досмұхамбетовтің шақыру хатын табыс етті.

Елші еліміздің  экономикалық дамуындағы маңызды бағыттардың  бірі болып саналатын туристік секторына  Қазақстан Үкіметі соңғы жылдары  басым назар аударатынын атап өтті. Ел ішінде туризм саласындағы  сұраныстың өсу қарқынын қамтамасыз ету үшін әр түрлі мемлекеттік  бағдарламалар мен жобалар іске асырылуда. Қ.Лама Шариф  өз сөзінде  Қазақстан Еуразия кеңістігінің кіндігінде орналасқан және өзіне тән  бай табиғатының арқасында алдағы келешекте халықаралық дәрежедегі танымал саяхат орталығының біріне айналуына бірден-бір мүмкіндігі бар мемлекет екендігіне назар аударды.

Сонымен қатар  Елші Қазақстан Республикасының  Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның  туристік индустриясы отандық шикізаттық емес салаларды дамыту үшін айқындалған  жеті кластердің құрамындағы ұзақ мерзімге арналған мемлекетіміздің экономикалық басым бағыттарының бірі болып табылады», - деген сөзін тілге тиек етті. Осы ретте қазақстандық дипломат Сауд Арабиясы Корольдігімен аталмыш  саладағы екіжақты қарым-қатынастардың  дамуының маңыздылығын атап өтті.

2.3 Туризмдағы жаһандану және оның  Қазақстан Республикасының экономикасына  зардабы

Қазақстан экономикасында туризм ролі арту үстінде. Соңғы жылдары (2008-2011 жж.) қызмет көрсетілген туристер саны 3138,6 мың адамға артқан [7]. Бірақ, әлі де туризмнің тиімділігі Қазақстанда  төмен. Келуші туристер санының өсу  қарқыны (2008-2011 жылдар аралығында 945,6 мың  адамға артқан) шығу туризмімен (осы  жылдар аралығында 1540,4 мың адамға артқан) салыстырғанда төмен (кесте 2).

Кесте 2 –  Қазақстандағы туристік индустрияның негізгі көрсеткіштері 

Қазақстан Республикасында  туризмді дамытудың 2008 – 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асырудың бірінші жылының қорытындысы  бойынша туризмнің барлық түрінен  көрсеткішінің тұрақты өсу үрдісінің  сақталғаны байқалады. Айталық, 2011 жылдың есептік кезеңінде сырттан келушілер  туризмі 12,8 %-ға өсті және келушілердің жалпы санынан 5441,3 мың адамды құрады (38,5%). 2009 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда  сыртқа шығушы туристер саны 23,2%-ға өсті және жалпы келушілер ағынынан 4598,5 мың адамды немесе 33,0%-ды құрады,  сонымен қатар ішкі туризм бойынша туристер саны 12,5 %-ға өсті және 3981,1 мың (28,5 %) адамды құрады. Көрсетілген қызметтің жалпы көлемі 53 863,0 млн. теңгені құрады, сатылған жолдамалар құны 13 890,7 млн. теңгені құрады, бұл 2011 жылдың сол кезеңімен салыстырғанда аталған көрсеткіштің 1,9 есеге өскенін дәлелдейді. Қазақстандағы туристік фирмалардың қызметінің негізгі көрсеткіштері сурет 1 көрсетілген.

Шартты  белгілер:       - нысандар саны, бірлік       - қызмет көрсетілген келермендер  саны, мың  адам;

1- Ақмола; 2- Ақтөбе; 3- Алматы; 4- Атырау; 5- БҚО 6- Жамбыл; 7- Қарағанды; 8- Қостанай; 9- Қызылорда;  10-Маңғыстау; 11- ОҚО; 12- Павлодар; 13- СҚО; 14 - ШҚО; 15- Астана қ.; 16- Алматы қ;

Сурет  2– Қазақстандағы туристік фирмалардың қызметінің негізгі көрсеткіштері (2011 ж.)

Келуші туристер саны мен олардан түсетін кірістер көлемін аймақтар деңгейінде сараптай отырып, мынаған көз жеткізуге  болады: қызмет көрсетілген келермендер саны жағынан бірінші орынды Алматы қаласы (ҚР-ғы жалпы туристер санының 47,9%-ы) және екінші орынды Астана қаласы (23,4 %) иемденіп отыр; 2011 жылы салыстырмалы түрде келуші туристерден көбірек кіріс келтірген аймақтарға ерекше табиғи орындары бар облыстар (Алматы қаласы, Астана қаласы, Шығыс Қазақстан облысы және Қарағанды облыстары) кіреді; ішкі туризм бойынша негізгі кіріс келтіруші аймақтарға, жағдайы салыстырмалы түрде жақсы тұрғындары бар, Алматы қаласы мен Астана қаласы еніп отыр.

Стратегиялық  жоспарлаудың ең маңызды міндеттерінің  бірі туристік кластерлерді құру мен  дамыту бойынша ұлттық институттардың мүмкіндіктерін пайдалану болып  табылады. Қазіргі таңда  ұсынылған  жобалардың ішінен 19-ы ел Президенті мен Сауда-өндірістік палатасы жанындағы  Шетелдік инвесторлардың қазақстандық кеңесі ассоциациясы тарапынан ұсынылса, жалпы құны шамамен үш миллион  АҚШ долл. болатын 27 ерекше жоба даму институттарына жөнелтілді.

Осы жобалардың жүзеге асырылуы аймақтағы туристік бизнестің тұрақты дамуын қамтамасыз етуді, халықтың жұмыспен қамтылуын, сырттан  келетін және ішкі туризм көлемін  ұлғайту арқылы бюджет пен халық  табысының тұрақты өсуін  қамтамасыз ету үшін бәсекелестікке қабілетті  туристік индустрияны құруды қарастырады. Осының бәрін ескере отырып, біз  республикамызда туристік бизнесті дамыту жобасын жасадық және оны  кезең-кезеңмен Қызылорда (Қорқыт ата, Қамбаш көлі), Атырау (Сарайшық) облыстарында жүзеге асыру жоспарларын белгіледік. Қорқыт ата ауылы Қызылорда облысының  Қармақшы ауданында 1000 мың ш.м. көлеміндегі  жерде орналасқан. Осы аймақта  туристік бизнесті дамытудың басты  бағыттарына танымдық және оқыту  сипатындағы туристік аудандарды құру, табиғатымен және мәдениетімен танысу, аквабақты аудандарды дамыту жатады.

Туристік  бизнесті табысты стратегиялық жоспарлаудың тағы бір факторы – инвестициялық  қаржы көлемінің көздерін анықтау (Кесте 3).

Кесте 3–  Белгіленген жобаларды жүзеге асыруға  жоспарланған инвестициялар көлемінің  көздері, (мың АҚШ  доллары)

Қазіргі кезде  туристік бизнесті дамыту жобасын жүзеге асырудың негізгі көздері мыналар: жеке инвестициялық қаражаттар – 827,120 мың долл. жергілікті бюджет 177,241 мың  долл. және мемлекеттік бюджет – 177,2 мың долл. Жібек жолындағы туризмді дамыту жобасы бойынша инвестицияның  жалпы көлемі (2011-2020жж.) 1 181 602 мың  долл. құрайды. Қызылорда облысы бойынша  жалпы көлем  599 365 мың доллар немесе  инвестицияның жалпы көлемінің 50,7% -ы, оның ішінде Байқоңырда – 328 465 мың  долл. (54,8%),  Қорқыт атада – 194 214 мың  долл. (32,4%), Қамбашта – 76687 мың долл. (12,8%). Атырау облысындағы инвестицияның  жалпы көлемі  582 237 мың долл. немесе жалпы көлемнің 49,3%-ы.  Нарық конъюнктурасы  тез өзгеріп жатқан жағдайда туристік бизнесті дамытудың стратегиялық жоспарының тиімділігі көбіне туристік қызмет нарығы дамуының күшті және әлсіз жақтарын кешенді бағалауға және туристік қызмет нарығының жұмысына толық SWOT-талдау жүргізуге байланысты болады. Біз  талдау жүргізіп, оның нәтижесін 4-кестеде  беріп отырмыз.

Кесте 4 –  Қазақстандағы туристік кәсіпкерлік  қызметке кешенді талдау