Жеткіншектердің девиантты мінез-құлықтарының психологиялық ерекшеліктерінің көрінуі

Жеткіншек кезеңнің баланың дамуындағы ерекше орын оның «өтпелі», «бетбұрыс»,   «қиын», кезең деген атауларында бейнеленген. Бұл атауларда осы жастарда болатын, өмірдің бір дәуірінен екіншісіне өтуімен байланысты даму процестерінің күрделілігі мен маңыздылығы айтылған. Балалық шақтан ересектікке өту осы кезеңдегі дене, ақыл-ой, адамгершілік, әлеуметтік дамудың барлық жақтарының негізгі мазмұны мен өзіне тән ерекшелігі болып табылады. Барлық бағыттарда сапалық жаңа құрылымды, организмнің сана-сезімнің, үлкендермен және жолдастарымен қарым-қатынастық, олармен әлеуметтік өзара іс-әрекет әдістерінің, мүдделердің, іс-әрекет пен қарым-қатынасқа арқау болатын моральдық-этикалық нормалар мазмұнының қайта құрылуы нәтижесінде ересектік элементтері пайда болады. Жеткіншек кезеңінің маңыздылығы адамның жеке басының моральдық және әлеуметтік негіздері қолданады және олардың қалыптасуының жалпы бағыты қалыптасып белгіленеді.

Яғни, өзін-өзі тануға, бағалауға, өз мүмкіншіліктері мен қабілеттіліктерін білуге талпынысы жатады. «Мен кіммін?», «Мен қандаймын?», «Менің қабілеттерім қандай?», «Менің өмірлік идеалым қандай?», «Мен кім болғым келеді?» - міне осы сияқты сұрақтар жасөспірім жастағыларға өте қатты әсер етеді.

                              Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Қ.Р.Ата заңы . Алматы,1995.Толық тарауларымен 21.05.2007 ж.
2. Қ.Р. Президенті Н.Назарбаевтың жыл сайынғы дәстүрлі Қазақстан халқына жолдауы ;
3. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030 .Алматы.Білім.1998ж.
4. Қ.Р Білім беру заңы 7.06.1999 ж.
5. Қ.Р Білім туралы заңы ( толықтыру,өзгерту енгізілген) 15.08.2007 ж.
6. Гурко Т.А. Особенности развития личности подростков в различных типах семей // Социол.исслед. – М .№ 3. 1996 . С . 81 – 90 .
7. Двойметный И.А., Лелеков В.А Влияние семьи на преступность несовершеннолетних // СОЦИС № 10 , Моссква . 1993 . С . 54 - 59
8. Дементьева И .Ф Негативные факторы  воспитания детей  в неполной семье // Социс . М ., 2001 . № 11 С. 108 – 113
9. Личко А.Е. Психопатии и акцентуация характера у подростков .М.,1982
10. Иванова Л.Ю. Агрессивность,жестокость и отношения старшеклассников к их проявлениям. Сб: Проблемы личности
11. профилактика отклонений в ее развитии,1993.
12. Степанова В.Г Психология трудного школьника .М.,1998.
13. Учителям и родителям о психологии подростка. / Под.ред Г.Г Аракелова .М,.1991
14. Мир детства.Подросток . / Под.ред. А.Г Хриповой.М., 1989.
15. Карпухин О.И. Самооценка молодежи как индикатор ее социокультурной идентификаций // Социол . исслед. “ Социс ” М. : 1998 №  12 С . 91 .
16. Корпилова Т.В. , Смирнов С.Л. ,  Григоренка Е.Л Факторы социального неблагополучия  подростков в покозателях методик стандартизованного интервью и листов наблюдения // Вопросы  психологии  2001 .№ 1 С .107 – 122.
17. Курек Н.С. Эмоциональное общение матери и дочери как фактор  формиравания аддиктивного поведения в подростковом  возросте  // Вопросы психол № 2. 1997. С . 48 – 60 .
18. Курек Н.С. О взаимосвязи эмоциональной экспресси и потреблении психоактивных веществ в диадах мать-дочь // Психол.журн. Т . 17,№ 1 . 1996.
1. С 128 – 137 .
19. Мангутова И.Ю.Психосоциальные аспекты конфликтов в диаде “мать-дочь”В период становления секуальности девочек-подростков ( в связи с задачами психопрофилактики) автореферат. Санкт-Петербург.2001
20. Москаленко В.Д., Милгрэм Г.Г  Факты употребления алкоголя // Вопр.наркол. 1993. № 2 С.94-96.
21. Москаленко В.Д. Резенция по книгу Б.Робинсона “Работа с детми больных алкоголизмом ” // Вопр.наркол.1993  № 3 С.89-95
22. Л.И. Божович. Личность и ее формирование в детском возросте .
23. А.С.Славина. Трудные дети . Воронеж ,1998.
24. И.М. Юсупов. Психология взаимопанимания. Казань, 1991.                                                                24. А.В.Панасюк. Адаптированный вариант методики Д.Векслера. М. 1973
25. Конфликтология. Под. ред. проф. В.П. Ратникова . М , 2002 .
26. Социальные конфликты .М , 1999.
27. Н.В.Крогиус . Личность в конфликте.Саратов , 1976 .
28. Керимов Л.К. Трифонов В.В  Трудный подросток .Алма-ата .1989. -43с .
29. Методика психодиагностика в спорте : Учебное  пособие для студентов     пед .институтов . – М ., 1990. - 256 с
30. Бондыревская Е.В Смысль “ стратегий личностно оринтированного воспитания ” // Педагогика , 2001 №  1 , С . 17 – 24 .
31. Тугаринов В.П Избранные философские труды . – Ленинград : Изд. Ленинградского университета , 1988 .- 344 с
32. Төлеубекова.Р  Бала тәрбиесіндегі халықтық педагогика : әдістемелік құрал. – Алматы : РБК , 1994 . - 140 бет.
33. Р.Қыпшақбаева .Бала тәрбиесі бір күндік іс емес. // Бала тәрбиесі  №4, 2005,35-бет.
34. Б.Жолмаханов. “Қиын”оқушыны тәрбиелеу // Бала тәрбиесі № 5 , 2005, 40-бет.
35. Г.Аязбекова. “Қиын ”баланы тәрбиелеу жолдары .// Білімдегі жаңалықтар №1, 2005, 30-бет.
36. Қалиева Г. “Қиын” оқушы тәрбиесі // Қазақстан мектебі 2007, № 1 ,61-62 бет
37. Юсупова И. “Қиын” оқушы қайдан шығады  // Қазақстан мұғалімі 2006 қараша,5-бет.
38. Қалиева Г .Тәрбиесі қиын баламен жұмыс // Қазақстан мектебі 2006,№ 11 39. Шамұратова Х. “Қиын ” бала қайдан шығады // Алтын Орда 2006, 21 - 27 шілде 23-24 бет.
40. Оразбаева Е “Қиын” оқушылармен  педагогикалық қарым-қатынастағы
41. белсенді спорттың рөлі // Бастауыш мектеп 2006 № 11 , 18-20 бет.
42. Қазбеков Ж . “ Қиын ” бала тәрбиесі   // Валеология  2007 № 3 ,18 
43. Өтеген Қ. “Қиын” оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеу // Бастауыш мектебі 2007 № 3, 3-6 бет  .
44. Дүйсенбиева С .“Қиын” баланы қайта тәрбиелеу жолдары.// Болашақ 2007 наурыз.
45. Сұлтанбекова А . , Малдыбаева А. Агрессивті мінез-құлық //Қазақстан мектебі 2005 №5-6 мамыр-маусым , 27 бет.
46. Қалыбаева Р .Мектеп психологының “ қиын ” балалармен жұмыс әдісі.   // Мектептегі психология 2007 № 1
47. Қойжігітов А. Девиантты іс-әрекетті балалар мәселесі. // Ұстаздар пайымы 2007 № 3 , 2-9 бет
48. Коробкина Н. Наши трудные дети // Практическая психология 2007 № 1(7) С . 35-37
49. Золотнякова А.С. Проблемы психологии общения (социальный и личностные типы общения, их профессиональные, познавательные и генетические аспекты). Ростов-на-Дону, 1976.
50. Абеуова И.А., Дусманбетов Г.А., Махаманова М.Н., Шерьязданова Х.Т. Психологическая служба в вузе. Алматы, 2004.
51. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигене общения. М, 1987.
52. Козлов Н.И. Как относиться к себе и людям, или Практическая психология на каждый день. М., 1998.
53. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы, 1970.