Мажеритарлық сайлау жүйесі

2. Шаруа (фермер) қожалығының серiктестiкке  қатысушылары немесе кооператив  мүшелерi болып табылатын мүшелерi  салымдарының мөлшерi осы Кодекстiң  225-бабының 3-тармағында көзделген  тәртiп бойынша белгiленетiн шаруа  (фермер) қожалығының мүлкiне  ортақ меншiк құқығындағы өз үлестерiн негiзге ала отырып белгiленедi.

227-бап. Жекешелендiрiлген тұрғын 

үйге ортақ меншiк 

Жекешелендiру туралы заңдарға сәйкес жалдаушы сатып алған немесе тегiн  алған мемлекеттiк тұрғын үй қорының  үйiндегi тұрғын жай, егер олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, жалдаушының және онымен бiрге тұрақты тұратын отбасы мүшелерiнiң, соның iшiнде кәмелетке толмаған және уақытша тұрмайтын мүшелерiнiң бiрлескен меншiгiне көшедi.

Жекешелендiрiлген тұрғын үйге бiрлескен  меншiк құқығының ерекшелiктерi тұрғын үй қатынастары туралы заң актiлерiнде белгiленедi.

Ескерту. 227-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заңымен.

12-тарау. Бiрлескен қызмет туралы  шарт 

(жай серiктестiк) 

228-бап. Жай серiктестiк

1. Жай серiктестiк бiрлескен қызмет  туралы шарт негiзiнде құрылады.

Бiрлескен қызмет туралы шарт (жай  серiктестiк шарты) бойынша тараптар табыс табу немесе заңға қайшы  келмейтiн өзге де мақсатқа қол жеткiзу үшiн бiрлесiп әрекет жасауға мiндеттенедi.

Жай серiктестiк заңды тұлға болмайды.

2. Бiрлескен қызмет туралы шарт (жай серiктестiк шарты) азаматтардың, азаматтар мен заңды тұлғалардың  арасында, заңды тұлғалар арасында  жасалады (консорциум).

3. Жай серiктестiк қатысушыларының  бiрлескен қызметi туралы шартқа байланысты мiндеттемелерi, егер бiрлескен қызмет туралы шартта өзгеше көзделмесе, үшiншi жақтар алдында ортақ болып табылады.

Ескерту. 228-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заңымен.

229-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ

iстерiн жүргiзу 

Бiрлескен қызмет туралы шартқа қатысушылардың ортақ iстерiн жүргiзу олардың жалпы  келiсiмi бойынша жүзеге асырылады. Өзара  келiсiм бойынша олар бiрлескен  қызметке басшылық етудi және ортақ iстердi жүргiзудi қатысушылардың бiреуiне тапсыра алады, ал ол қатысушы бұл орайда шартқа өзге қатысушылар берген сенiмхат негiзiнде әрекет етедi.

230-бап. Шартқа қатысушылардың  ортақ мүлкi

1. Бiрлескен қызмет туралы шартқа  қатысушылар өз мақсаттарына  жету үшiн жарналарын ақшалай  немесе басқа мүлiкпен, не еңбек үлесi арқылы қосады.

2. Шартқа қатысушылардың ақшалай  немесе өзге де мүлiктiк жарналары,  сондай-ақ олардың бiрлескен қызметi нәтижесiнде жасалған немесе сатып  алынған мүлiк олардың ортақ  үлестi меншiгi болып табылады.

3. (алынып тасталды)

4. Шартқа қатысушылардың мүлкiне  осы Кодекстiң ортақ үлестi  меншiк туралы қалыптары қолданылады,  егер осы тараудың нормаларында  өзгеше көзделмесе, басқа заң  актiлерiмен немесе бiрлескен қызмет  туралы шартпен. 

Ескерту. 230-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заңымен.

231-бап. Шартқа қатысушылардың  ортақ 

шығындары мен залалдары 

Бiрлескен қызметi бойынша ортақ  шығындарды және соның нәтижесiнде  пайда болған залалдарды жабу тәртiбi қатысушылардың шартымен белгiленедi. Егер шартта мұндай тәртiп көзделмесе, ортақ шығындар мен залалдар шартқа қатысушылардың ортақ мүлкi есебiнен жабылады, ал жетпей қалған сомалар олардың арасында осы мүлiктегi үлестерiне қарай бөлiнiп салынады.

Ескерту. 231-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заңымен.

232-бап. Бiрлескен қызметке қатысу  құқығын беру 

және қатысудан бас тарту 

1. Бiрлескен қызметке қатысу  құқығын беру бiрлескен қызмет  туралы шартқа (жай серiктестiк  шартына) қатысушылардың келiсiмiмен  ғана жүзеге асырылуы мүмкiн.

2. Бiрлескен қызмет туралы шартқа (жай серiктестiк шартына) қатысушы  өз қалауы бойынша бiрлескен  қызметке қатысудан бас тартуға  құқылы.

3. Бiрлескен қызметке қатысушылардың  қайсы бiреуiнiң қатысудан бас  тартуы салдарынан келтiрiлген залалдар, егер бiрлескен қызмет туралы шартта (жай серiктестiк шартында) өзгеше көзделмесе, толық көлемiнде өндiрiлiп алынады.

233-бап. Консорциум 

1. Консорциум - бiрлескен шаруашылық  қызмет туралы шарт негiзiнде  заңды тұлғалар нақты шаруашылық  мiндеттерiн шешу үшiн белгiлi бiр ресурстарды бiрiктiрiп, күш-жiгердi үйлестiретiн ерiктi түрде тең құқықты уақытша одақ (бiрлестiк).

2. Консорциумға қатысушылар өздерiнiң  шаруашылық дербестiгiн сақтап  қалады және басқа консорциумдардың, қауымдастықтардың қызметiне қатыса алады.

Консорциумға қатысушылардың арасындағы қатынастар шарт негiзiнде құрылады.

3. Консорциумды басқару консорциумға  қатысушылардың консорциалдық келiсiмiне  сәйкес жүзеге асырылады. 

4. Консорциумға қатысушылар, егер  консорциалдық келiсiмде өзгеше ескертiлмесе, консорциум қызметiне байланысты мiндеттемелер бойынша ортақ жауапты болады.

5. Консорциум өз қызметiн алдына  қойған мiндеттерiн орындағаннан  кейiн немесе оған қатысушылардың  шешiмi бойынша тоқтатады. 

Ескерту. 233-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заңымен.

234-бап. Бiрлескен қызметтiң жекелеген 

түрлерi туралы ережелер

Бiрлескен қызметтiң жекелеген  түрлерi осы Кодекске Қазақстан Республикасының  заңдарына сәйкес реттеледi.

13-тарау. Меншiк құқығына және өзге

де заттық құқықтарға ие болу

235-бап. Меншiк құқығына ие  болу негiздерi

1. Егер шартта немесе заңдарда  өзгеше көзделмесе, жаңа затқа  меншiк құқығы оны дайындаған  немесе жасаған тұлғаға тиедi.

Мүлiктi пайдалану нәтижесiнде алынған  жемiстерге, өнiмге, табысқа меншiк құқығы осы Кодекстiң 123-бабына сәйкес алынады.

2. Меншiк иесi бар мүлiкке меншiк  құқығына басқа адам сатып  алу-сату, айырбастау, сыйға тарту  немесе осы мүлiктi иелiктен айыру  туралы өзге мәмiленiң негiзiнде  ие болуы мүмкiн. 

Азамат қайтыс болған ретте оған тиесiлi мүлiкке меншiк құқығы өсиетке немесе заңға сәйкес мұрагерлiк бойынша басқа адамдарға көшедi.

Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған  ретте оған тиесiлi мүлiкке меншiк  құқығы қайта құрылған заңды тұлғаның құқықты мирасқорларына - заңды тұлғаларға көшедi (осы Кодекстiң 46-бабы).

Меншiк иесiнiң мүлкiн меншiк  иесiнiң еркiнен тыс басқа тұлғаға  беруге осы Кодексте көзделгеннен басқа  реттерде жол берiлмейдi.

3. Осы Кодексте көзделген реттер  мен тәртiп бойынша тұлға меншiк  иесi жоқ мүлiкке, меншiк иесi белгiсiз мүлiкке, не меншiк иесi бас тартқан немесе өзге негiздер бойынша ол меншiк құқығын жоғалтқан мүлiкке меншiк құқығын алуы мүмкiн.

4. Тұтыну (тұрғын үй, тұрғын үй-құрылыс,  саяжай, гараж немесе өзге) кооперативiнiң  мүшелерi, жарна жинақтауға құқығы бар, пәтер, саяжай, гараж және кооператив осы адамдардың пайдалануына берген өзге де үй-жай үшiн өзiнiң үлестiк жарнасын толық төлеген басқа да адамдар аталған мүлiктiң меншiк құқығына ие болады.

236-бап. Жаңадан жасалып жатқан  қозғалмайтын

мүлiкке меншiк құқығының пайда  болуы 

1. Салынып жатқан үйлерге, құрылыстарға, өзге де мүлiк кешендерiне, сондай-ақ  өзге де жаңадан жасалып жатқан  қозғалмайтын мүлiкке меншiк құқығы  осы мүлiктi жасау аяқталған кезден  бастап пайда болады.

2. Егер заң құжаттарында немесе шартта құрылысы аяқталған объектiлердi қабылдап алу көзделген болса, онда тиiстi мүлiктi жасау осылайша қабылдап алынған кезден бастап аяқталған болып есептеледi.

3. Қозғалмайтын мүлiк мемлекеттiк  тiркелуге тиiс реттерде, оған  меншiк құқығы осылайша тiркелген кезден бастап пайда болады.

4. Қозғалмайтын мүлiктi жасау аяқталғанға  дейiн, ал тиiстi жағдайларда - оны  мемлекеттiк тiркеуден өткiзгенге  дейiн мүлiкке қозғалмайтын мүлiк  жасалатын материалдармен басқа  мүлiкке меншiк құқығы туралы ережелер қолданылады.

237-бап. Өңдеу 

1. Шартта өзгеше көзделмегендiктен, адам өзiне тиесiлi емес материалдарды  өңдеу арқылы дайындаған жаңа  қозғалатын затқа меншiк құқығын  материалдардың меншiк иесi алады. 

Алайда, егер өңдеу құны материалдардың құнынан едәуiр асып кетсе, жаңа затқа меншiк құқығын адал жұмыс iстеп, өңдеудi өзi үшiн жүзеге асырған адам алады.

2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, өз материалдарынан дайындалған  затқа меншiк құқығын алған  материалдардың меншiк иесi ол  затты өңдеудi жүзеге асырған адамға оның құнын өтеуге, ал ол адам жаңа затқа меншiк құқығын алған ретте соңғысы материалдардың меншiк иесiне олардың құнын қайтаруға мiндеттi.

3. Өңдеудi жүзеге асырған адамның  ықылассыз әрекеттерiнiң нәтижесiнде  материалынан айрылған меншiк  иесi жаңа затты өз меншiгiне берудi және өзiне келтiрiлген залалдардың орнын толтыруды талап етуге құқылы.

238-бап. Шарт бойынша мүлiк  алушының меншiк 

құқығы пайда болатын кез 

1. Шарт бойынша мүлiк алушының  меншiк құқығы, егер заң құжаттарында  немесе шартта өзгеше көзделмесе, зат берiлген кезден бастап пайда болады.

2. Егер мүлiктi иелiктен айыру  туралы шарт мемлекеттiк тiркеуге  немесе нотариалдық куәландыруға  жататын болса, алушының меншiк  құқығы тiркелген немесе нотариат  куәландырған кезден бастап, ал  шартты нотариаттың куәландыруы да, мемлекеттiк тiркеу де қажет болған жағдайда ол тiркелген кезден бастап пайда болады.

239-бап. Заттардың берiлуi

1. Заттардың алушыға тапсырылуы, сол сияқты, егер заңдарда немесе  шартта өзгеше көзделмесе, алушыға  жөнелту үшiн көлiк ұйымына өткiзу және иелiктен айырылған заттарды жеткiзiп беру мiндеттемесiнсiз алушыға салып жiберу үшiн почтаға өткiзу-берiлу деп танылады.

2. Егер затты иелiктен айыру  туралы шартты жасасу кезiнде-ақ  ол алушының иелiгiнде болса,  зат оған сол кезден бастап берiлген деп танылады. Затқа коносамент немесе өзге де өкiмшi құжат беру заттарды беруге теңестiрiледi.

240-бап. Иелену мерзiмi 

1. Мүлiктiң меншiк иесi болып  табылмайтын, бiрақ өзiнiң жеке  қозғалмайтын мүлкiндей он бес  жыл бойы, не өзге мүлiктi кем дегенде бес жыл адал, ашық және ұдайы иеленген азамат немесе заңды тұлға ол мүлiкке меншiк құқығын (иелену мерзiмiн) алады.

Мемлекеттiк тiркеуге жататын қозғалмайтын және өзге де мүлiкке меншiк құқығы бұл мүлiктi иелену мерзiмiне сәйкес алған тұлғада осындай тiркеу кезiнен бастап пайда болады.

2. Мүлiкке меншiк құқығын алғанға  дейiн оларды өз мүлкiндей иеленушi  азамат немесе заңды тұлға  өз иелiгiн мүлiктiң меншiк иелерi  болып табылмайтын, сондай-ақ  заң құжаттарында немесе шартта  көзделген өзге де негiздерге сәйкес оларды иеленуге құқығы жоқ үшiншi жақтардан қорғауға құқылы.

3. Иелену мерзiмiне жүгiнетiн азамат  немесе заңды тұлғаның өздерi  құқықты мирасқорлары болып табылатын  тұлғаның осы затқа иелiк еткен  уақытының бәрiн өз иелiгiне  қосып алуына болады.

4. Тұлғада болып, оның иеленуiнен  осы Кодекстiң 260-263, 265-баптарына  сәйкес талап етiлуi мүмкiн мүлiктер  жөнiндегi иелену мерзiмiнiң өтуi  тиiстi талаптар бойынша талап  мерзiмi бiтуiнен ерте басталмайды. 

5. Егер тұлғаға сотта оның  меншiк құқығын танудан бас тартылған ретте мүлiктi иеленушi тұлға меншiк иесiне айналады.

241-бап. Жинауға не аулауға  арналған көпшiлiк 

қолды заттарды меншiкке айналдыру 

Заңдарға, жергiлiктi әдет-ғұрыпқа немесе меншiк иесi берген жалпы рұқсатқа сәйкес ормандарда, бөгендерде немесе басқа аумақта жидек теруге, балық аулауға, аң аулауға, басқа нәрселердi жинауға немесе аулауға жол берiлген ретте, тиiстi заттарға меншiк құқығын оларды жинауды және аулауды жүзеге асырған адам алады.

242-бап. Иесiз заттар 

1. Меншiк иесi жоқ немесе меншiк иесi белгiсiз зат не меншiк иесi оның меншiк құқығынан бас тартқан зат иесiз болып табылады.

2. Егер меншiк иесi бас тартқан  заттарға меншiк құқығын алу  туралы (осы Кодекстiң 243-бабы), олжа  туралы (осы Кодекстiң 245-бабы), қараусыз  жануарлар туралы (осы Кодекстiң 246-бабы) және қазына (осы Кодекстiң 247-бабы) туралы ережелер терiске шығармаса, иелену көнелiгiне (осы Кодекстiң 240-бабы) сәйкес иесiз қозғалмалы заттарға меншiк құқығы алынуы мүмкiн.

3. Иесiз қозғалмайтын заттарды  олар табылған аумақтағы қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкiмi аппаратының мәлiмдеуi бойынша қозғалмайтын мүлiктi мемлекеттiк тiркеудi жүзеге асыратын орган есепке алады. Коммуналдық меншiктi басқаруға уәкiлдiк берiлген орган иесiз қозғалмайтын заттарды есепке алған күннен бастап бiр жыл өткеннен кейiн бұл затты коммуналдық меншiкке түстi деп тану туралы талап қойып сотқа жүгiне алады.

Коммуналдық меншiкке түскен мүлiктi есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрi пайдалану және сату жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыруды коммуналдық меншiктi басқаруға уәкiлеттi орган жүзеге асырады.

Мемлекеттiк меншiкке түскен мүлiктi есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрi пайдалану  және сату тәртiбiн Қазақстан Республикасының  Үкiметi белгiлейдi.

Сот шешiмi бойынша коммуналдық  меншiкке түстi деп танылмаған иесiз  қозғалмайтын зат оны тастап кеткен меншiк иесiнiң иелiгiне, пайдалануына және билiк етуiне қайта қабылдануы, не иелену мерзiмiне орай (осы Кодекстiң 240-бабы) меншiкке алынуы мүмкiн.

Ескерту. 242-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 (2002 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi), 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан  бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.06.22. N 147 Заңдарымен.

243-бап. Меншiк иесi бас тартқан жылжымалы заттар

1. Меншiк иесi тастаған немесе  оларға меншiк құқығынан бас  тарту мақсатымен өзгеше түрде  қалдырып кеткен жылжымалы заттар (тасталған заттар) осы баптың 2-тармағында  көзделген тәртiппен басқа адамдардың  өз меншiгiне айналдырылуы мүмкiн.