Шағын кәсіпкерлікті дамытуды жетілдіру жолдары

Сонда да қазіргі ҒТП жағдайындағы жалпы даму бағытында бүкіл дүниежүзі бойынша шағын бизнес өрлеуі орын алуда. Оның саласына кіретін көптеген кәсіпорындар ең жоғарғы технологиялы өндірістерді дамытумен айналысуда. Соның нәтижесінде бәсекедегі өз позициясын нығайта отырып, қоғамның техника-технологиялық қарулануын жетілдіруге әсерін тигізуде.

Қазақстанның танымал экономист-ғалымдары шағын кәсіпкерлік пен бизнестің мәселелерін терең қарастырғанда, оның экономикадағы маңызын белгілеп берді, олар:

• тұтынушьшық тауарлар мен қызметгер түрлерін көбейту және өндіріс көлемін ұлғайту;
• халыққа қажет тауарлар мен қызметтердің өндірісін шұғыл ұйымдастыру;

- экономиканың мемлекеттік секторының тиімсіз өндірісін  қолға алып, өнім шығару және осынын есебінен ірі кәсіпорындар қызметінің тиімділігін арттыру;

• қосымша әрі көмекші өндірісті жандандыру;
• нарық сұранысына ыңғайлы және шұғыл жұмыс істейтін өнім түрлерін шығару арқылы қоғамдық өндірістің көлемін ұлғайтып, халыктың әл-ауқатының 
  артуына ықпал ету;
• жаппай жұмыссыздықты ауыздықтауға көмектесу;

- экономикадағы бәсекелестікті дамыту және т.б. 
Сонымен қатар, менің ойымызша, шағын кәсіпкерлік пен бизнесті Қазақстанда дамытудың бірден-бір жолы — бұл салааралық шағын кәсіпорындар құру, аймақтық-салалық құрылымды жетілдіруде олардың арасындағы сапалы үйлестіру жұмыстарын ұйымдастыру, шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамыту көрсеткіштерін қалыптастыру, көп деңгейлі шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамытуды жеделдету шараларын жүргізу.

 Республикалық деңгейдегі  қолдау құрылымдары құқықтық-нормативтік және әдістемелік көмек көрсетіп қана қоймай, аймақтық және жергілікті деңгейдегі қолдау құрылымдарына тікелей қаржылар аудару арқылы да жәрдемдесуге тиіс.

Республикамызда шағын және орта бизнесті дамыту үшін мынадай шараларды жүргізу керек:

• салық салу базасын жетілдіру;
• салықтың түрлерін анықтауға қатысты салық зандарына өзгерістер енгізу;
• қаржы операцияларын жүргізуге мұрындық болатын салық ставкаларын азайту және соған сөйкес тиісті салықты төлеуді жетілдіру;
• несие беру мерзімдерін ұзарту және аймақтық мәні зор шағын өндірістік кәсіпорындар үшін пайыздық ставкаларды төмендету арқылы отандық 
  өндірістерді ынталандыру және сапасы төмен арзан 
  қолды тауарларды тасып әкелуге тосқауыл кою;

шағын бизнесті несиелендіру механизмдерін жетілдіру үшін лизингтік несиелерді, венчурлық қаржыландыру, факторинг, сонымен бірге, кепілдік қорларды кұру және өзара несиелендіруді қалыптастыру жолдарын дамыту.

Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың негізгі мақсаты — олардың әлеуметтік-экономикалык қызметін тиімді атқаруына мүмкіндіктер жасап, өмір сүру мерзімінің неғүрлым ұзаруына ықпап ету, мемлекеттік қолдаудың бағыттары бойынша бірнеше нақты шараларды іске асыру кажет.

Бірінші шара — шағын кәсіпкерлік пен бизнестің мүдделерін қорғайтын салық реформасын жасау керек, атап айтканда, біріншіден, экономиканың бұл секторына мемлекет тарапынан таза фискальдық көзқарасты өзгерту; екіншіден, тиімді инвестициялар тарту үшін салық жеңілдіктерін енгізу.

Екінші шара — шағын кәсіпкерлікке қаржылық жәрдем беретін арнайы қаржылық қорларды құру.

Үшінші шара — монополияға қарсы күрес, әділетті бәсекелестік орнату, тұтынушылар құқығын корғау, осыларды іс-жүзінде жетілдіру үшін республика бойынша шағын кәсіпкерлік пен бизнесті колдаудың жүйесін жасау.

Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамытудағы мемлекеттік қолдаудың осы ұсынылған үш деңгейлі жүйесі бүгінгі күні маңызды көрінеді. Республикалық, аймақтық және жергілікті деңгейдегі мемлекеттік қолдау механизмдері нарық экономикасының ең белсенді бөлігінің — шағын кәсіпкерлік пен бизнестің дамуына даңғыл жол ашады.

Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті аймақтық дамыту, ең алдымен, өндірістік секторды көтеруге, шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдаудың инфрақүрылымын дамытуға, жаңа жұмыс орындарының неғүрлым көп санын құруға, жергілікті атқарушы органдардың кәсіпкерлік орта мен неғұрлым жоғары деңгейде өзара іс-қимыл жасауына бағытталатын болады. Аймақтарда шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамыту тек халықты жұмыспен қамтамасыз етіп қана қоймай, олардың әлеуметтік, рухани, экономикалык іргелі мәселелерін шешуге ыкпалын тигізеді. Жастар арасында жұмыссыздық салдарынан кездесіп жүрген нашақорлық, ішімдіктерге бой алдыру сияқты қоғамға жат қылықтарды болдырмауға шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамытудың және қолдаудың әсері мол деп Жаңа жұмыс орындарын шағын кәсіпкерлік пен бизнес арқылы қалыптастыру — халықты кәсіпкерлік кызмет саласына да белсенді түрде тартуға мүмкіндік береді. Мұның өзі аймақтардағы өмір сүру деңгейін көтеруге ыкпал етіп, ондағы тұрғындардың жұмыссыздык салдарынан ірі калаларға көшуін тоқтатады. Осыған орай жергілікті атқарушы органдардың шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау және дамыту үшін нақты іс-шараларды дайындаумен қатар, алдағы жылдардағы оның даму стра-тегиясын Үкімет стратегиясы негізінде әзірлеуі тиіс. Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті дамытуда мамандар даярлау, олардын біліктілігін арттыру, қайта даярлау — кәсіпкерлік тәуекел дәрежесін төмендетумен қатар, оның нарық талаптарына сәйкес жоғары нәтижемен жұмыс істеуіне көмектеседі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы,Алматы,1995 ж
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі,Алматы,1994ж
3. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2008 жылы 7ақпандағы  Қазақстан халқына жолдауы, Алматы,2008.
4. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы»Заңы. Егеменді Қазақстан, 1997 жыл 8 шілде.
5. Қазақстан Республикасының «Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер туралы»Заңы. Егеменді Қазақстан, 1998 жыл 4 мамыр.
6. Қазақстан Республикасының «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы»Заңы. ЕгемендіҚазақстан, 1997 жыл 19 маусым
7. Қазақстан Республикасының «Ауылшаруашылық серіктестіктер мен ассоциациялар (одақтар)». туралы»Заңы. Егеменді Қазақстан, 2001 жыл 6 қаңтар.
8. Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы»Заңы. Егеменді Қазақстан,2003 жыл16 мамыр.
9. ҚазақстанРеспубликасының Президентінің «Мемлекеттік кәсіпорындар туралы »Жарлығы Егеменді Қазақстан,1995жыл 21маусым.
10. ҚазақстанРеспубликасының Президентінің «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды күшейту мен белсендіруді дамыту туралы»Жарлығы Егеменді Қазақстан,1997жыл 13 наурыз.
11. Зубко Н.М., Зубко А.Н. Экономическая теория /Серия «Учебники, учебные пособия». – Ростов-на-Дону: «Феникс», 2005 – 704 с.
12. Кантарбаева А.К. Предпринимательство: институционально-эволюционный подход. – Алматы: Раритет, 2000 – 200 с.
13. Кураков Л.П., Яковлев Г.Е. Курс экономической теории. Учебное пособие – 4-е изд., дополненное и переработанное издание – Москва: Вуз и школа, 2004 – 534 с.
14. Николаева И.П. Экономическая теория. Учебник. – Москва: ПБОЮЛ Григорян А.Ф., 2001 – 224 с.
15. Чапек В.Н. Экономика организаций малого предпринимательства. Серия «Высшее образование». Ростов-на-Дону: Феникс, 2004 – 384 с.
16. Шейнин Э.Я. Предпринимательство и бизнес. Учебные пособия. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2002 – 352 с.
17. Конгресс предпринимателей. Казахстанская правда, 2005 год 26 марта № 70-71.
18. Курс экономической теории: Учебник /М.И. Плотницкий, Э.И. Лобкович, М.Г. Муталимов и другие; под редакцией М.И. Плотницкого – Минск: Интерпрессервис; Мисанта, 2003 – 496 с.
19. Курс экономической теории /Под редакцией М.Н. Чепурина, Е.А. Киселевой: учебник – 5-е дополненное и переработанное издание – Киров: АСА, 2002 – 832 с.
20. Общая экономическая теория /У.К. Шеденов, У.С. Байжомартов, Б.И. Комягин, Б.А. Жунусов, Е.А. Сагиндиков, И.У. Шеденов /Под редакцией У.К. Шеденова. Учебник – Актобе: А-Полиграфия, 2004-568с
21. Организация предпринимательской деятельности. Учебное пособие /Под редакцией А.С. Пелиха. Издание второе, исправленное и дополненное. Москва: ИКЦ «Март», Ростов-на-Дону: Издательский центр «Март», 2003 – 336 с.
22. Основы инновационного предпринимательства. Учебное пособие для ВУЗов /Под общей редакцией доктора экономических наук, профессора Л.Г. Матвеевой – Ростов-на-Дону: Феникс, 2002 – 160 с.
23. Предпринимательство в Республике Казахстан. Сборник нормативных актов. – Алматы: ЮРИСТ, 2002 – 245 с.
24. Предпринимательство: Учебник для ВУЗов /Под редакцией В.Я. Горфинкеля, Г.Б. Поляка, В.А. Швандара. – 3-е издание, переработанное и дополненное – Москва: Юнити-Дана, 2002 – 581 с.
25. Социально-экономическое развитие Западно-Казахстанской области. Орал, 2007 – 169 с.
26. Статистический ежегодник Казахстана /Под редакцией К.С. Абдиева – Алматы: Агентство Республики Казахстан по статистике, 2007 – 598 с.
27. Экономическая теория: Учебник /Н.А. Базылев, М.Н. Базылева, С.П. Гурко и другие, под редакцией Н.И. Базылева, С.П. Гурко. 3-е издание, переработанное и дополненное – Минск: БГЭУ, 2002 – 752 с.
28. Экономическая теория: Учебник для студентов высших учебных заведений /Под редакцией В.Д. Камаева – 9-е издание, переработанное и дополненное – Москва: Гуманитарный издательский центр. ВЛАДОС, 2003 – 640 с.: иллюстрации.

      29. Шағын кәсіпкерлікті қолдау мәселелері .Г.Бекмағамбет., Экономика негіздері. № 2, 2006жыл

     30. Шағын және орта бизнестің артықшылықтары мен кемшіліктері. Экономика негіздері. ,№ 5, 2006жыл

       31. Шағын бизнес және оның алдындағы кедергілер алынып тасталды. Сұңғат Әліппай, Егеменді Қазақстан. № 2008жыл

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.