Мемлекеттик баскарудын теориясы

- Алматы қаласының 1999-2003 ж.ж.  мүгедектерді реабилитациялау жөнінде  комплексті мақсатты бағдарламалар  жасау;

- қайырымдылықты дамыту;

Кемшіліктері:

- адрестік әлеуметтік көмектің  жетіспеушілігі және кедейлікті  түбімен жоюға арналған арнайы қабылданған әдістеме айқын көрінісі көрсетілмейді.

- “Мемлекеттік адрестік әлеуметтік  көмек туралы” Заңның жоқтығы  және басқада нормативті құжаттардың  жетіспеушілігі;

- жүзеге асып жатқан заңда  жетім-балаларға адрестік әлеуметтік көмек көрсету қарастырылмаған.

• Жоғарғы және орта арнайы білім жүйесінде оқитындарға, сондай-ақ студенттердің жерлеуі үшін жәрдемациялар, жұмыс істемейтін азаматтарға, яғни еңбек биржаларында тіркелмегендер үшін көмек көрсету көрсетілмеген.

    Алматы қаласының әлеуметтік жағдайын көтеру бойынша стратегиялар мен анализдер.

Жыл сайын білім процессіне қаржылай салымдардың көлемін көбейтуді  қамтамасыз ету жоспарланды, яғни білім  мекемелерінің оқу-әдістемелік және құрал-техникалық базаны жақсарту, білім  берудің жаңа стандарттарын жасау және енгізу арқылы білімнің сапасын, маңызды түрде жақсартуға мүмкіндік береді.

Стратегиялық тапсырмалар:

- білім сапасын көтеру;

- білім жүйесінің барлық деңгейін  информациялау;

- білімге қол жеткізу теңдігін  және таңдау мүмкіндігін қамтамасыз ету;

- білімнің барлық деңгейін тиімді  қамтамасыз ету;

- тәрбие жұмыстарын жаңарту,  оқыту және тәрбие жүйесінің  бірлігін қамтамасыз ету;

- профессионалды оқыту сапасын  жетілдіру;

- бастауыш және орта профессионалды  білім жүйесінде әлеуметтік қызметтестік үшін жағдайларын жасау, экономиканың қажеттілігіне сәйкес мамандарды дайындауда жоспарлай механизмін енгізу жұмыстарын жүргізу қажет;

- білім саласындағы басқару  жүйесін жаңарту, қаржыландыру  жүйесінің тиімділігін көтеру;

- білім процессіндегі субъектілерді әлеуметтік қорғау туралы аймақтың жуйесін жасау /25/.

Алдыңғы жылдарда мектептерде қазіргі  кездің бағдарламалары мен құралдарын енгізу процессі аяқталу қажет.

Қалада оқытудың сапасы білімнің сапасы білімнің барлық деңгейлері мен кезеңдерінде, оның бағалау белгілерінің кешенін енгізу жолымен, оқыту әдісін жасау бойынша ғылыми-әдістемелік лабораториясын құру арқылы қамтамасыз етіледі.

Жасалған белгілер негізінде білім, оқыту және оқитындардың тәрбие мекеме жұмыстарының сапасына мониторинг жүйесі енгізіледі. Білім сапасын бақылау және оқитындарды сапасыз біліммен қорғау механизмін жасау, қалалық білім беру Департаменті бойынша құралтын мемлекеттік аттестациялық қызметпен жүзеге асырылады.

Халықты сапалы оқытудың маңызды факторы  болып, мұғалімдік құрамының дайындық деңгейі болып табылады. Алматы қаласы басқа аймақтардың алдында артықшылығы көп, себебі кадрлардың мамандық дәрижесін көтеру және қайта дайындау жүйесінің негізгі базасы осы территорияда орналасқан. Бұл сұрақта негізгі іс-әрекет, қазіргі талаптарға сәйкес оқытудың бағдарламалары мен әдістерін жаңарту, олардың техникалық жабдықталуын жоғарылату және мәліметтермен айырбас жұмыстарын жүргізу болып табылады.

“педВУЗ – мектеп – КЖИ” жүйесінде  тиімді байланыстарды қамтамасыз ету  негізінде кадрларды қайта дайындау және мамандық дәрижесін көтеру туралы аймақтық концепциялары мен бағдарламалар жасалынады.

Бүгінгі таңда республиканың бірден-бір  Алматы қаласында, қаланың білім  жүйесінің жалпы білім мектептерінде  компьютерлендіру жұмыстары аяқталды. Болашақта орта білім профессионалды мекемелерде қазіргі таңдағы компьютерлік сыныптармен толық жабдықтау жоспарланып отыр.

Білім саласында мәліметтендіруді дамыту үшін корпоративті байланыс жүйелерді, дистанциялық оқытуды, әлемдік глобалды байланысқа Интернетке кіру мен шығу жолдары бойынша құру және енгізу жұмыстары жүргізіліп жатыр.

Алматы қаласының оқушыларының дайындық деңгейінің жеткілікті жоғары екенін ескере отырып, ұлттық мектептердің жаңа үлгісін енгізу үшін, тәжірибелік  алаң түрінде тұтастай мектеп құру керек. Тәжірибе тәртібінде бастауыш мектептерде таңдалған сыныптарда бірден бірнеше тілдерге оқытуды енгізу қажеттілігін қарастырады. Мысалы, математика сабағын ағылшын тілінде, физика және химия – неміс тілінде, табиғаттану – орыс тілінде, тарих – қазақ тілінде. Бұндай бағыт оқитындарға өзднрінің ақыл-ой мүмкіндіктерін және әлемнің қандай да бір жоғарғы оқу орнына түсу кезіндегі таңдау базасын кеңейтуге мүмкіндік береді, сондай-ақ өздерінің таңдаған қандай да бір тілде Интернет арқылы дистанциялық оқуды жалғастыра алады /18/.

Білім сапасын басқаруда информациялық  жүйелер енгізіледі. Әрбір оқу  пәні бойынша, қаланың мұғалімдер мен  ғалымдарды бірліктіретін әдістемелік  ұжымдарды ұйымдастыру жоспарлынып  отыр. Бұл әдістемелік ұжымдарда  оқытудың оригиналды оқу-әдістемелік құралдарын және жаңа информациялық технологияларын жасау үшін жұмыстар жүргізілді. Әдістемелік құралдарды бекіту және экспертизаны Алматы қаласының білім кадрларын қайта дайындау және мамандық дәрежесі көтеру институты негізінде құрылған, тұрақты қызмет ететін орган жүзеге асырады.

Мектепке дейінгі тәрбие салаларында, мемлекеттік ұйымдар арқылы 5(6) жастағы  балаларды тегін мектепке дайындық жұмыстармен қамтамасыз ету жоспарланды. Мектепке дейінгі жастағы балаларды  тәрбиелеп және оқытатын, бала-бақшаға бармайтың балалардың ата-аналарына маманданған  педогогикалық кеңес беруде көмек беріледі. Соңғы жоспарланған кезеңде мемлекеттік мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі, осы жастағы балалардың жалпы санынан 80%-қамтиды.

Бюджеттік және қоғамдық ұйымдар мен тәуелсіз қорлардың қолдауы арқылы тұрмысы нашар жанұядан шыққан балалар үшін қаланың әрбір ауданында бір балабақшадан ашу, сондай-ақ арнайы білім беретін балабақша ашу туралы сұрақтарды қарастыру жоспарланды. Сонымен қатар білімді балаларды дамытуға көңіл бөліп, оларға жағдай жасау қажет. Олар үшін арнайы мектептер ашу керек.

Барлық оқу бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында міндетті түрде  тұрмысы нашар жанұяның балалары үшін 150 орынмен орыс тілде оқытатын жалпы білім мектеп-интернаттарын  ашу керек, сонымен қатар арнайы мекемелерді республикадан тыс жерлерде шығарылатын арнайы оқу-құралдарымен және оқу әдістемесін құралдарымен орталықтан қамтамасыз етіледі.

2002-2003 жылдары кәсіптілік оқу  мекемелерінің оқу процесіне  жаңа компьютерлік, соның ішінде  мультемединдік бағдарламаларды жасап, енгізуді жоспарлап отыр.

Оқитындарды сауықтыру бойынша  жинақ бағдарламаларын – “Балалардың  білімі мен денсаулығы” және “Балалық және оқитын жастардың жазғы демалысы мен жұмыс бастылығын ұйымдастыру” және тағы басқа бағдарламаларды  жасап, енгізу жоспарланды.

“Алматы тарихы, географиясы және мәдениеті”, “Азаматтың құқық негізднрі” сияқты жаңа пәндер жинақтарын және оқу-жоспарын енгізу жоспарланып отыр.

Білім саласындағы жағдайдың анализіне  келетін болсақ, Алматы қаласы республиканың  ғылым және интеллектуалды орталығы болып табылады. Қалада республиканың 60% шамасында ғылым докторлары және кондидаттары (7,5 мың адам) жұмыс істейді.

Халықтың 70% жоғарғы, орта жалпы және орта арнайы білімі бар. Қаланың 68 ЖОО-да, 40 ОМОМ-да және 244 жалпы білім мектептерінде 333,0 мың адам шамасында білім алады.

ЖОО-да 225, ал колледждерде 65 мамандықпен, проф. Мектептерде 71 және жалпы білім  мектептерінде 10 мамандық бойынша кадрларды  дайындасу жүзеге асып жатыр.

Бұндай білім жүйесі кадрларды  профессионалды дайындау және қайта  дайындау, Қазақстан Республикасы “Білім туралы” Заңның негізгі талаптарын орындауға, қаланың және республикалық халық шаруашылығына мен ғылыми кешенін, жоғарғы дәрижелі маманы бар жұмысшылар мен мамандармен қамтамасыз ете алу мүмкіндігін береді.

Тек 2001 жылы халық шаруашылығының жоғары маманданған жұмысшылар кадрларына сұраныстың өсуіне байланысты профмектептерге және профлицейлерге оқуға қабылдау, 2000 жылмен салыстырғанда 4%-дан 32%-ға дейін өсті. Осымен байланысты жоғарыда аталған оқу орындарында оқитындардың саны 15%-ға өскен, яғни жалпы барлық санынан 80% бюджет есебінен оқып жатыр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Аймақтық даму стратегиясының құрылымы. Сурет 2.

 

 

 

Жалпы білім ұйымдарының альтернативті  түрлері мен типтері іске асуда. Мысалы, 29 гимназия, 10 лицей, әртүрлі  пәндер бойынша тереңдетіп оқытатын арнайы 14 мектеп бар, 114 жалпы білім мектептерінде жеке-жеке сыныптарда негізгі және қосымша жалпы білім бағдарламаларын қамтиды. Осыған орай олар оқитындардың қабілетігіне сәйкес тереңдетілген және дифференциалды оқумен 120 мың оқушыны қамтамасыз етеді /25/.

“Салауатты өмір сүру” Бағдарламасының  шегінде 2002 жылы денсаулық Жылына арналған шынықтыру мәдениеті мен спортқа  байланысты 1124 шаралар жүргізілді. Дәстүрлі сауықтыру шаралары жүргізілді, Жаңа жылдың бәйге шоу “Денсаулық”, “Алматы қаласы – Жамбыл музей” атты шаңғы туристік походттар, 2003 жылдың қаңтар айынан бастап, қала мектептерінде дене шынықтыру сабақтары өткізіледі, спорттың 26 түрі бойынша қалалық федерациялар пайда болды.

Соңғы жылдары қалады Республикалық  және Халақаралық жарыстар өткізіліп жатыр. Осы жылы Алматы қаласында жастар арасында хоккей бойынша әлемдік  чемпионаты болып өтті.

2002 жыл ағымында 375 объектілер құрылыс  және қайта іске қосылды: 62 жаңа  спортивтік алаңдар ашылды, 22 алаң  клубтары пайда болды, 5 спортивті клубтар, 1 атлетикалық зал, 3 сауықтыру дене шынықтыру орталығы және тағы басқа пайда болды.

Бұрынғыдай спорт инфроқұрылымының материалды-техникалық базасын қатайту  бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. “Медеу” спорт кешені қайта құру және Б.Шолақ атындағы спорт және мәдениет сарайы барлық халықаралық талаптарға сай  толығымен қайта құру жүргізілді.

Сондай-ақ халықтың демографиялық  жағдайына келетін болсақ, оралман  жанұяларына “Байбесік” поселкісінен құрылыс жағынан жер участкілері  берілді.

Халықтың демографиялық жөніндегі 2003 ж. негізгі тапсырмалар:

- 2002 ж. квотасына сәйкес мигранттарды  тіркеуін қабылдау;

- олардың білім жұмысқа орналастыру  және үй-жай алуға жағдай жасау;

- емдеу және профилактикалық  шаралар жүргізу;

- оралмандарды кәсіпкерлік қызметіне тарту;

- үй-жәйінің жеке құрылысы, сонымен  қатар кіші бизнесті дамыту  үшін жеңілденген несиелер беру.

Денсаулық саласында бірнеше стратегиялық тапсырмалар бар. Халықтың дәрігерлік және  санитарлық-тазалық білімі деңгейін көтеру, әрбір адамға жеке денсаулығын сақтау және қатайту үшін жағдайлар жасау; әлеуметтік маңызды нашақорлық, туберкулез, жыныс жолымен берілетін аурулармен (СПИД) күресу мен профилактика бойынша сұрақтарда қалалық қызметтің тиімді секторлардың өзара әрекеті; халықтың денсаулық жағдайының анализі мен болжауының, сондай-ақ оны анықтайтын факторлардың сапасын көтеру;

Кепешекте комплекстік қалалық  бағдарламаларды жасауды қарастырады: “Алматы халқының денсаулығы”, “Салауатты өмір сүру”, “Таза ауа-жанға дауа”, қартайған және жасы келген жастағы адамдарға дәрігерлік көмек көрсетуді жетілдіру, ана мен баланың денсаулығын қорғау, әлеуметтік маңызды аурулармен күресу, жыныс жолдарымен берілетін жұқпалы ауруларды профилактика және бақылау жүргізу, нашақорлықпен және есерткі бизнесінен қорғау бойынша мақсатты бағдарламалар және тағы басқа.

Халықтың денсаулығын жақсартуды қамтамасыз ететін “Диабет”, “Туберкулез”, “Қазақстан Республикасының күре-тамыр  гепертаниясы профилактика және емдеу”, “Онкология” бойынша келесі этаптарға  мақсатты бағдарламалар жасалып және жүзеге асырылуын жоспарлады.

Жақын аралықта консультативті-диагностикалық қызметтер үшін емхана-поликлиникалық ұйымдардың орын таптыру жүйесін  ендіру жоспарланды. Екі қалалық  поликлиника базасында үлгілі жанұялы  дәрігермен емханаларды ұйымдастыру жоспарланды. Шетел қызметтестермен бірге әйелдер үшін дағдарысты Орталық ашу кездесіп отыр.

Дәрігерлік көмекті нормаландыру және біркелкілендірудің есебінен келешекте  стационарлық орын басу технологияларының  сапасын көтеру және көлемін ұлғайту  көзделіп отыр. Сондай-ақ жалпы Қазақ Медициналық Университет базасында оқу-клиникалық Орталық ашу жоспарлануда;

Денсаулық сақтау мемлекеттік ұйымдарын  дәрігерлік құрал-жабдықтармен қамтамассыз  етілгені туралы мәліметтер банкісі  құралады, денсаулық сақтау даму орталықтарының есебімен, олардың құрал-жабдықтарын орталықтандырылған модернизация жасалады.

Міндетті түрде жақын болашақтамедициналық сақтандырудың альтернативті формасын дамыту керек. Ол  үшін республикалық  деңгейде заң базасын жетілдіру  қажет /22/.

Әйел мен баланың ауруларын емдеу мен диагностика саласында жаңа медицина технологияларын келешекте енгізуді қамтамасыз етіледі.

Орта медициналық білімі бар  мамандардың ынталы бағдарламаларын  енгізу жоспарланып отыр, “жанұяның  денсаулығы”, “Әйелдердің денсаулығы үшін дәрігерлік сестралар” жобасын жасау, қалалық клуб құру. “Сау ата-ана – сау ұрпақ” жоспарланып отыр.

Емханалық деңгейде қаны аз әйелдердің жүрек-тамыр ауруларды (гиперпологиялық  аурулар), өткір респираторлық, қуың аурулары, вирустық гепатит аурулардың емдеудің халықаралық стандартын енгізу қажет.

Балалар мен жастардың денсаулығын  қамтамасыз ету қалалық бағдарлама “Мектеп дәрігерпункті” жасау есебінен жоспарлап отыр.

Жақын бем жылдықта Қазақстан Республикасында  ВИЧ/СПИД-қа қарсы бағдарламалар  жасалынады /26/.

Миокорда инфарктің алған аурулар  үшін стационарлық көмек көрсету  ұйымдастыру қаралыстырып отыр.