Дайын өнімді шығарудың және өткізудің талдауы

	МАЗМҰНЫ
	КІРІСПЕ	7
1	КАБЕЛЬ ӨНДІРІСІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ- ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕСЕПКЕ ӘСЕР ЕТУІ
		8
1.1	Кабель өндірісінің  есебін ұйымдастыру ерекшеліктері
1.2	«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС қызметінің технико-экономикалық көрсеткіштерін талдау	11
1.3	Бухгалтерлік есебінің ұйымдастырылуы мен есеп саясаты	18
2	ДАЙЫН ӨНІМ ШЫҒАРУ ЖӘНЕ ӨТКІЗУ ЕСЕБІ
		26
2.1	Дайын өнімнің мәні және оны бағалау
2.2	Дайын өнім шығарудың және өткізудің есебі	29
2.3	Өткізілген өнім қозғалысының құжаттық рәсімделуі	36
3	ДАЙЫН ӨНІМ ШЫҒАРУ ЖӘНЕ ОНЫ ӨТКІЗУДІҢ ТАЛДАУЫ МЕН АУДИТІН ЖЕТІЛДІРУ
		39
3.1	Дайын өнімді шығарудың және өткізудің талдауы
3.2	Дайын өнімді шығарудың және өткізудің аудиті	49
3.3	Дайын өнімнің ішкі аудит жүйесін ұйымдастыру	54
3.4	Дайын өнім есебінің талдауы және аудитін жетілдіру шаралары және ұсыныстары	57
	ҚОРЫТЫНДЫ	59
	ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ	61
	ҚОСЫМШАЛАР	63

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзекті мәселелері. Нарықтық экономиканың даму барысында, кәсіпорынды  басқаруда бухгалтерлік есебінің рөлі мен қажеттілігі  артуда. Тауар  өндірушілер арасындағы бәсекелестіктің  өсуінің, нарық коньюнктурасының жиі  өзгерістерінің жағдайларында, кәсіпорынды  басқаруда оперативті және тактикалық басқару шешімдерін қабылдау мақсатында шынайы және аналитикалық ақпарат қажет. 

Қазіргі заман өзгерістері жағдайында кәсіпорын жұмысын жетілдіру  және қадағалауда, бухгалтерлік есептің  толыққанды қолданылуы артуда.

Басқару жүйесінде бухгалтерлік есеп маңызды  орын алады. Бухгалтерлік есеп  өндірістің регионалдық процесстерін, тұтыну, тарату процестерін, кәсіпорынның қаржылық жағдайын, тұрақтылығын сипаттайды және кәсіпорын қызметін жоспарлауға  негіз болып келеді. Бухгалтерлік есеп кәсіпорын қызметін көрсетіп қана қоймай, оған әсер етеді. Бухгалтерлік есеп кәсіпорын мүлкінің бар болуының жүйелі қадағалайтын, олардың тиімді қолданылуын және өнімнің өзіндік  құнын төмендетудің қосымша резервтерін  айқындаушы құрал болып келеді.

Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп  «Бухгалтерлік есеп» туралы заңымен  регламенттеледі.

2005 жылдан  бастап Қазақстанның көптеген  кәсіпорындары Халықаралық қаржылық  есеп стандарттарын қолдана бастады.  Халықаралық стандарттарда әр  стандарттың қолдану мақсаты,  қадағалау аясы, қолдану сферасы  айқындалып көрсетілген. Осыған  орай Қазақстан Республикасының  Қаржы Министрлігінің   «ҚЕХС  бойынша қаржылық есеп беруші  кәсіпорындар үшін бухгалтерлік  есептің жоспарлы жұмысшы шоттарын  қолдану нұсқаулықтарын бекіту  жайлы»  2005 жылы 22 желтоқсанда бұйрық  шықты.

Бухгалтерлік  есепте дайын өнім есебіне ерекше көңіл бөлінеді. Кәсіпорынның өнідіріс процессінің және басты мақсатының қорытындысы ретінде дайын өнімді қарастырамыз. Дайын өнім  дегеніміз - өндіріс аясынан шығарылатын,  негізгі және қосалқы цехтарының сатуға арналған өнімі. Дайын өнімнің  өндірісте жасалғаны, оның біртұтастығы, стандартпен немесе техникалык шарттарға  сәйкестігі, техникалық бақылау (сынау) кызметінен өткендігі, паспорты, сертификаты (яғни сапасы) және баскадай құжаттармен  куәландырғаны, қоймаға тапсырылғаны, тапсырыс берушілердің кабылдап алғаны және басқа жайлары — міндетті түрде актімен рәсімделеді.

Бұл дипломдық  жұмыстың негізгі мақсаты – дайын  өнімнің есебі мен аудитін  жүргізу және оны жетілдіру үшін ұсыныстар әзірлеу болып табылады.

Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді  анықтадым:

- дайын өнімнің  есебі мен аудитінің теориялық  аспектілерін қарастыруды;

- жүргізілген  талдау  нәтижелері бойынша дайын  өнімнің есебі мен  аудитін  жетілдіру шараларын ұсынуды.

 

 

 

Талдау объектісі  ретінде - «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-гі алынды. 

 Зерттеу  пәні болып дайын өнімнің   есебі мен аудитін ұйымдастырудың  әдістемелік және тәжірибелік  сұрақтары келеді.

Мәселені  зерттеу дәрежесі. Дайын өнімнің  есебі мен аудитін жүргізудің теориялық негіздері келесі экономистердің еңбектерінде көрсетілген: К.Қ Кеулімжаевтың, Э.Т. Төлегенов-тың, В.К. Родостовецтің, В.В.Ковалевтің, Э.О Нурсеитовтың және т.б..

Зерттеу әдістері: жұмыста  жалпы диалектикалық  әдіс, салыстыру әдісі, аналитикалық және синтетикалық, тарихи және логикалық  әдістер, сонымен қатар жалпылау әдісі қолданылған.

Тәжірибелік маңыздылығы. Дайын өнім барлық салаларда  көрініс алады. Соның ішінде экономикадағы  маңызы өте зор. Экононмиканың дамуы  да дайын өнімге байланысты, яғни  жеке тұлғалар мен заңды тұлғалар сұраныс пен ұсыныс болғандықтан өнім шығарып экспорт пен импортты дамытады.

Дипломдық жұмыстың пратикалық базасы болып қазіргі  кездегі кәсіпорындардың дайын  өнім есебі мен аудитін жүргізу  мәселелері табылады.

Жұмыстың  құрылымы Кiрiспеден, үш бөлiмнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Кіріспеде жұмыстың өзектілігі, мақсаты, міндеті, зерттеу объектісі, зерттеу  құралы, жұмыстың тәжірибелік маңызы және жұмыстың құрылымы қарастырылған.

Жұмыстың  теориялық бөлімі, яғни бірінші бөлімі  дайын өнімнің түсінігін ашуға  негізделген.

Жұмыстың  тәжірибелік бөлігі, яғни екінші бөлімі  «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС -ң дайын өнімінің есебі мен аудитін талдауға негізделген.

Үшінші бөлімде дайын өнім есебін талдау, дайын өнім аудиті және оларды жетілдіру жолдары қарастырылған.

Жұмыстың зерттеу нәтижелері қорытындыда  жалпыланған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 КАБЕЛЬ ӨНДІРІСІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ- ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕСЕПКЕ ӘСЕР ЕТУІ

 

1.1 Кабель өндірісінің есебін ұйымдастыру ерекшеліктері

 

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» Жауапкершілігі шектеулі серіктестік 24 сәуір 2003 жылы қайта тіркелген СП «ХЕС – Казахстанкабель»-ң құқылы өкілеті болып табылады, ол «ХЕС Хаджиляр Электрик Санай ви Тиджарет А.С.» деген белгілі түрік мамандарымен бірге 1992 жылы құрылған. «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС 13 жыл бойы Қазақстан Республикасы аумағында жетекші өндірісші және отандық телефон кабелі өндірісшісі болып табылады.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-нің құрылтайшысы болып құрылтай келісімшартында аты аталған Қазақстан Республикасының резиденті заңды тұлға, сонымен қатар Қазақстан Республикасының азаматы жеке тұлға табылады.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС жеке меншік формадағы коммерциялық ұйым болып табылады. Бұл серіктестіктің Жарғысында 1998 жылы 1 қыркүйекте құрылтайшылардың жалпы жиналысында  бекітілген.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС мемлекеттік тіркеуден бастап заңды тұлға болып табылады, өз оқшауланған мүлкі, балансы, мөрі бар, есеп айырысу, ағымдағы, валюталық және басқа шоттар аша алады, белгіленген тәртіпте бекітілген өз атауы белгіленген штампы мен басқа да реквизиттері бар, өз атынан келісімшарттарға отыра алады, мүліктік және мүліктік емес құқықты сатып ала алады және оған жауапкершілік таныта алады, соттарда арызданушы және жауапты бола алады.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС өз қызметінде Қазақстан Республикасының заң актілерін, Республика Үкіметінің заң актілерін, халықаралық нормаларын, уәкілеті органдардың нормативті актілерін, ұйымның ішкі құжаттарымен Жарғысын негізге ала отырып жұмыс істейді. «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»ЖШС-нің жұмыс тілі қазақ және орыс тілі болып табылады. Қызметпен байланысты барлық құжаттар осы екі тілдің бірінде құралады немесе қажет болған жағдайда басқа тілге аударылады. 

Кәсіпорының мекен-жайы: Қазақстан  Республикасы, Семей қаласы, Батыс  өнеркәсiп торабы, Би-Боранбай көшесі, 93. «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»ЖШС нің қызмет ету мерзімі шектеусіз.

Бухгалтериясы. Бухгалтерлік есеп бөлімі кәсіпорынның қаржылық басқару  құрылымдық бөлімшесі болып табылады және бас бухгалтерге бағынады. Басты мәселе – кәсіпорын қаржылық-шаруашылық қызметінің есебін қамтамасыз ету. Келіп түскен шикізаттармен материалдарды, дайын өнімнің шығуын, ақша қаражаттарының айналысын, қызметкерге еңбекақы төлеу, мердігерлерге жұмыс, қызмет көрсету және т.б. талдау мен бақылау жасаумен айналысады. Сонымен қоса келісімшарттарды тіркеу бойынша жұмыс жасайды, қаржы, салық органдарына бюджетпен есеп айырысу жөнінде есебін тапсырады, яғни бұл қызмет кәсіпорын үшін маңызды роль атқарады. Мұнда «1-С Бухгалтерия 8.0», «Қаржы» программалары қолданылады, ал банктермен жұмыс жасау үшін «Банк-клиент» программасы қолданылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 1 - «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»ЖШС бухгалтериясының құрылымы

 

Бухгалтерия құрамына 6 адам кіреді, кәсіпорынның бүкіл қаржылық-шаруашылық қызметін қамтиды. Бухгалтерияның құрылымы 1 схемада көрсетілген.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-тің объектісі болып келесілер табылады:

• ТНП және кабель өнімін шығару бойынша өндіріс қызметі;
• коммерциялық, жарнамалық және маркетингтік қызмет;

• кабель өнімін шығару және өткізумен басқа да халықтың сұранысындағы тауарлар шығару;

• Қазақстан Республикасы аумағында және басқа шетелдерде заңды  және жеке тұлғалармен мәмілелер жасау, келісімшартқа отыру, сонымен қатар сату-сатып алу, жалға беру, сақтандыру, сақтау, тиеу және т.б.;
• Құрылыс, жатсыну, жалға беруді ҚР аумағында және басқа да шет елдердегі заңды тұлғаларға беру;
• Маркетингтік, делдалдық, ақпараттық және брокерлік қызметтер көрсету;
• Ұйымның коммерциялық қызметімен биржалық операциялар жасау;
• Кәсіпорынның қоғамдық тамақтану орнын ұйымдастыру: кафе, мейрамхана, асхана, бөлшек сауда дүкендерінің желісі, ТНП мен азық-түліктер; мейманханалық, санаторий-курорттық, спорттық және туристтік кешендерді пайдалану және ұйымдастыру;

• Белгіленген тәртіпте редакциялық-баспа қызметін жүзеге асыру;

• Дәрістер, семинарлар, лизингтік операциялар, демалыс және іскерлік серіктестік, сынақ мерзімі, көрмелер, лотореялар, аукциондарды (бәсеке сауда) ұйымдастыру курстары;
• Тауарлар өндірісі мен өткізу, кәсіпорындарға, ұйымдар мен азаматтарға жұмыс, қызмет көрсету;

• ҚР заңдылығымен сәйкес сыртқыэкономикалық қызмет;

• Қазақстан Республикасы заңдылығына  қайшы келмейтін басқа да қызмет.

Кәсіпорынның барлық өнімдері қазіргі заман талабына сай түрік  және еуропа құрылғыларында алдыңғы қатарлы батыстық технологияда өндіріледі. Сапасы белгіленген ГОСТ стандартқа сәйкес. Кәсіпорынның Қазақстанда жалғыз аккредетивтік сынау орталығы бар, ол кабелдік-өткізгіш өнімді тексеру үшін арналған. Дайын өнім барлық нормативтік-техникалық құжаттама талаптарына сәйкес сынаудан өтеді. Кәсіпорында ISO 9000 халықаралық сапа бақылау жүйесін сараптаудан өткізу үшін дайындау жұмыстары басталды.

Кабель өндірісінің технологиялық тізбегі төмендегі 2,3 суретте көрсетілген

 

 

 

 

Сурет 2 – Кабелдің технологиялық тізімін дайындау

 ВВГ 1,5 - 6,0 мм²

 

 

 

 

 

Сурет 3 - Кабелдің технологиялық тізімін дайындау

 ВВГ от 10,0 до 16,0 мм²

 

11 наурыз 2009ж. «Қазақтелеком»  АҚ-мен «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС өзара қызметтестік туралы меморандумға қол қойылды. 3 сәуірде кабельді-өткізгіш өнім сатып алу тендері өткізілді, екі лот қорытындысы бойынша «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-і жеңімпаз атанды. Қазіргі уақытта өткізілген тендер бойынша «Қазақтелеком» АҚ-мен «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-і арасында 355 130 461 тенге сомасына өнім жеткізу бойынша келісімшарт құрылды. 

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-і «Қазақтелеком» АҚ-ң кабелдік-өткізгіш және басқа  өнімдермен жабдықтаушылардың бірі болып табылады.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-ң директоры  Константин Цхеның айтуы бойынша, «Қазақтелеком» АҚ-мен көп жылдық қызметтестікпен  және біріккен күштің арқасында зауытта  жаңа өнімдер мен технологиялар  енгізіліп жатыр. Кәсіпорын үшін бұндай серіктестік, осы компанияның  басшылығы мұны «стратегиялық» деп  бағалайды.

Өз кезегінде қазақстандық кәсіпорынның мәселесі болып отандық өндірісті адал бәсеке қағидасын ұстана отырып, тауар (жұмыс және қызмет) сатып алуға ашық тендерлер өткізуді қолдау табылады.

2011 жылы өткізу көлемі – 101300 мың теңгені құрады, өндіріс қуатының өсуі себебі негізінде өнімнің өткізу номенклатурасы да кеңейді. Кәсіпорында қазір жұмысшылардың жалпы саны 150 адамды құрайды, олардан  25 адам – инженер-техник маманы. Бiздiң маркадағы өнiм металлургиялық, мұнай-газ, кен өндiру және алтын өндiретiн өнеркәсiп салаларына,  сонымен бiрге телекоммуникация жүйесi мен көлiк кәсiпорындарына жіберіледі.

Жеткілікті жұмыс тәжірибеміз  бар болғандықтан және нарықта белгілі  атауымыз бар болғандықтан, біз жеткенмізіден  тоқтамаймыз.  Қазіргі уақытта  компьютерлік желілердің локальді желісіне арналған кабель өндірісін жобалау жұмыстары жүріп жатыр, бұл шетел мемлекеттердің кабельмен жабдықтайтын мердігерлерімен қатал бәсеке шарттарында жүргізіліп жатыр.   Қазақстандық нарықта өндіріс бойынша, бұл өнім түрін игеру бізге монополисттар позициясын ұстануға мүмкіндік береді. Фирманың жоспарында іске асып жатқан өндірістің жаңғыруы мен байланыс телефон номенклатураларын, кабель қуатын және сым өндіруге арналған өндірістік аумақты кеңейту бар.