Дайын өнімді шығарудың және өткізудің талдауы

Айта кететін  жайт, кәсіпорында құжат айналымының  графигі бекітілмеген, бұл әрбір  жұмысшының жауапкершілік деңгейін төмендетеді және құжаттармен жұмыс  бойынша операциялардың қайталануына әкеп соғуы мүмкін.

«ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-нің бухгалтерлік есебінің кемшіліктері бастапқы құжаттардың бірыңғай емес формалары қолданылады (түгендеу описьтері, сенімхаттар, шоттар, еңбекақы мен еңбекті  есепке алуы бойынша).

Кей жағдайда құжаттар бойынша  қосымшалар жоқ, бірақ оларға сілтеу (ссылка) көрсетілген (құжаттарда қосымшалар көрсетілген бирақ шын мәнинде олар жоқ).

Кәсіпорынның  банктен кассаға ақша қаражаттарын тасымалдау мен қауіпсіздік бойынша  кепілдіктер бұзылған. Кәсіпорынға  ақша жеткізгенде кассирге  қауіпсіздік  қызметі мен арнайы көлік құралы берілмейді.

Кәсіпорынның  бухгалтерлік есебін ұйымдастыру, талдау және аудитін жетілдіру бойынша  мынадай іс шаралар атқаруға ұсыныстар  беруге болады:

• Жаңа компьютерлік бағдарлама  1С Бухгалтерия 8,2 нұсқасын енгізу;
• Уақытында есептілікті тапсыру, қызметтік міндеттемелерді атқару және қосымша қызметкерлер алу үшін бiрнеше есептiк қызметкерлердiң арасындағы бухгалтердің есептік функцияларын шектеу;
• Алғашқы құжаттардың формаларын толық және дұрыс толтыру, бухгалтерлік есепте өз уақытында көрсету;
• Өндіріс қуатын арттырумен қатар өнімнің ассортиментін кеңеюіне ықпал ететін жаңа жоғары өндірістік құрылғы сатып алу.

Бұл іс шаралар  құжатайналымының рационализиасына, есеп мәліметтерінің оперативтілігі мен  дәйектілігінің жоғарылауына ықпал  етіп көмектесуі мүмкін. Демек, бұрын  айтылып өткендей, кәсіпорынның қаражаттарының негізгі қайнар көзін толтыратын, осыған орай қызметтің негізгі мақсаты  пайда табу болып табылады, сондықтан  қаржылық жағдайды талдау мен және оған әсер ететін факторларды анықтау  ең маңызды роль атқарады.  Өткізілген аудиторлық тексеріс «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»  ЖШС-ң бухгалтерлік есебінде ешқандай нақты бұзушылықтармен қателіктер анықтаған жоқ. Тексерістер қорытындылары  бойынша оң аудиторлық есебі құрылды.

 «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»  ЖШС-де өткізілген талдау активтердің  динамикасын көрсетті. Кәсіпорынның  рентабельділігінің өскені анықталды. 

Жоғарғы білімі бар мамандар шаруашылық жағдайда жылдам бағдарлауы (ориентироваться) үшін есеп пен есептіліктің барлық жүйесін  білулері тиіс, нарықтық ахуалмен тенденциясын түсінуі қажет.

Әрбір жаңа күн  экономикада өзгерістер әкеледі, көбінесе бухгалтерлік есеп жүргізілу төңірегінде. Кез келген деңгейдегі бухгалтер  болған өзгерістерді білуі тиіс, сонымен  қатар есеп жүйесін сол өзгерістерге сәйкес  оңайлата білуі керек. 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Дипломдық жұмыс  бойынша қысқаша қорытындылау:

Дайын өнім —  негізгі және қосалқы цехтарының сатуға арналған өнімі.  Дайын өнімнің  өндірісте жасалғаны, оның біртұтастығы, стандартпен немесе техникалык шарттарға  сәйкестігі, техникалық бақылау (сынау) кызметінен өткендігі, паспорты, сертификаты (яғни сапасы) және баскадай құжаттармен  куәландырғаны, қоймаға тапсырылғаны, тапсырыс берушілердің кабылдап алғаны және басқа жайлары — міндетті түрде актімен рәсімделеді.

Дайын өнімді есептеу үшін 1320 "Дайын өнім" деп аталатын активті инвентарлық (мүліктік) шот пайдаланылады. Дайын  өнім кәсіпорынның айналым каражатының  құрамына кіреді және ол қаржылық есеп беруде нақты езіндік құны бойынша  көрініс табады

Қарастырылып  отырған  «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» ЖШС-е дайын өнім өндірілуі  толығымен орындалып және уақытында есеп айырылысып тұрады.

Қандай да болмасын шаруашылық субъектілерін  олардың қандай салада қызмет атқаратындығына  қарамастан алып қарайтын болсақ, олардың  барлығының дайын өнім өндіреді. Кез  келген өндіріспен айналысатын субъекті сол өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар үшін жабдықтаушыларының алдында міндетті болса, саудамен айналысатын  шаруашылық субъектісі сол сататын  тауарларын жеткізіп беруші, яғни жабдықтаушы  субъектінің алдында міндетті болуы  мүмкін. Тіпті өндіріспен де, саудамен де айналыспайтын субъектілердің өзі  қарамағында жұмыс істейтін жұмысшы  қызметкерлерге олардың істеген  еңбегі үшін, сондай –ақ бюджетке түрлі  салықтар үшін қарыз немесе оның алдында  міндеттемесі болуы мүмкін.

Кәсіпорынның  қаржы жағдайының тиімділігіне талдау жасау үшін түрлі әдстер мен көрсеткіштер пайдаланылады. Ең алдымен ресурстарды  тиімді пайдалануды және олардың  қайтарымын сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі, пайдалылық көрсеткіштер, кәсіпорынның нарықтағы кәсіпкерлігінің белсенділігін  қамтитын көрсеткіштер, кәсіпорынның қаржы орнықтылығы және төлем  қабілеттілігінің көрсеткіштер жүйесі. Нарықтық жағдайда кәсіпорын экономикалық дербес тауар өндіруші ретінде мемлкеттік шеңберде бекітілген салық аударымы және әлеуметтік шектеу меншікті өндірісті  дамыту тиімділігінің кез келген бағалылығын пайдалануға ерікті.

Өндірістің  тиімділігін анықтау тиімділіктің өлшемін белгілеуден басталады. Ол кәсіпорынның қойған даму мақсатына  сай қол жететін нәтижелілікті  барынша көбейту немесе өндірістік шығындарды, барынша азайту қажеттілігінен шығады.

Кәсіпорынның  қаржы жағдайы төлем қабілеттілігі, пайдалылығы, активтерді пайдалану  тиімділігі және меншікті (акционерлі) капиталы, өтемпаздығымен сипатталады.

Жұмысқа қорытынды  жасай отырып мынадай кеңестер және тұжырым шығаруға болады. Дайын өнім өндіруін басқарудың ғылыми негізделген  стратегиясы мен бағдарламасын  жасау қажет. Компанияның төлемге  қабілеттілігі мен қаржылық тұрақтылығы көбіне бизнеске салынған қаржының қаншалықты тез айналысқа түсетіндігінде және шынайы табыс әкелетіндігіне байланысты болады. Тартылатын ресурстардың ұтымды деңгейін белгілеу кәсіпкерлік қызметте табыстарды жоғары шамаға жеткізудің, шығын мен коммерциялық тәуекелділікті азайтудың ең маңызды алғышарттарының бірі болып табылады.

Техникалық  –экономикалық бағалануды енгізу. Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорындардың  бухгалтерлік есебі шаруашылық субъектілерді  күнделікті басқаруда олардағы есеп беру және экономикалық жобалауда аса  маңызды орын алады.

Бухгалтерлік  есеп пен аудиттің даму тұжырымдамасы  заңды тұлғалармен жеке кәсіпкерлердің негізін қалайды. Дайын өнім барлық салаларда көрініс алады. Соның  ішінде экономикадағы маңызы өте  зор. Экононмиканың дамуы да дайын  өнімге байланысты, себебі экспорт  пен импорт өнім арқылы дамиды.

Дипломдық жұмыста  қарастылып отырған мәселе толығымен  талқыланып экономикаға өз үлесін қосты  деп есептеймін. Шаруашылық субъектілердің қаржылық есебінің дұрыстығы тәуелсіз аудиторлар арқылы расталып, олардың  есеп беру жұмыстарымен расталып бекітіледі.

Өндірістік  тапсырмалардың орындалу барысын жедел  байқап отыру үшін және шығарылған дайын өнімнің құнын жедел  есептеп отыру үшін енеркәсіптің барлык салаларында "Өнім шығару жиынтығы" деген кұжаттың нысаны колданылады.

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

Нурсеитов Э.О. Ұйымдағы бухгалтерлік есеп. – Алматы,2006 – 472 б.

Бухгалтерлік есеп стандарттары. Өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына кіретін, шығындардың классификациясы мен құрылу тізімі бөлімінде №7 «Тауарлы материалдық қорлар есебі» бухгалтерлік есеп стандартына әдістемелік нұсқаулықтар. Құжаттар жинағы. - Алматы, ТОО «LEM», 2002. -360б. 

М.А. Вахрушина Бухгалтерлік басқару есебі. - Мәскеу:        «Финстатинформ», 2000. -533б.

Ж. Ришар Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің талдауы және аудиті / франц.т.ауд. Ред. Л.П. Белых. - М.: Аудит, ЮНИТИ, 1997. -375б.

Өндірістегі шаруашылық қызметті талдау: Оқулық/ Н.А Русак., В.И. Стражева., О.Ф. Митун т.б.: Жалпы ред. В.И Стражева. 1998. -398б.

С.А. Бороненкова Басқарушылық талдау: Оқу құралы. -   М.: Қаржы және статистика, 2003. -384б.

А.Аренс, Дж.Лоббек Аудит: ағылш.т.ауд../Бас.ред.Я.В. Соколов.-                     М.: Қаржы және статистика, 1998. -560б.

Аудит: Жоғары оқу орындарына арналған оқулық / В.И. Подольский, Г.Б. Поляк, т.б.; Ред. И.В. Подольский. - М.: ЮНИТИ- ДАНА, 2001. -655б.

Қазақстандағы және оның төңірегінің  өнеркәсібі. Статистикалық жинағы 2009 – 2012жж./ Қазақстан Республикасының статистика бойынша агенттігі / Редак. А. Смаилова. - Алматы, 2001. -199б.

«Бухгалтерлік есеп туралы»  Қазақстан Республикасының Заңы 26 желтоқсан 1995ж.№2735

Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты. Тәжірибелік пособие. Халықаралық банк. - Washington, 2000. -530б.

О.Қалдыбаев, А.Тимирбаев. Кәсіпорын экономикасы (фирманың)- Оқу құралы. - Алматы: «Санат», 1997. -208б.

В.К.Радостовец, В.В Радостовец, О.И. Шмидт Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. - Алматы: Центраудит-Қазақстан, 2002. -728б.

П.С.Безруких Бухгалтерлік есеп. - Москва: «Бухгалтерлік есеп», 1996. -576б.

Ч.Т. Хорнгрен, Дж. Фостер. Бухгалтерлік есеп: Халықаралық аспект: ағыл.ауд../ Редак. Я.В Соколова. - Мәскеу: «Қаржы және статистика», 2000. – 416б.

Қазақстан Республикасының  Салық Кодексі //Қазақстандағы Салық Вестнигі - 2003.-№ 45-47.- Б.76-77.

Т.Витулева Учет давальческого сырья // Бухгалтер файлы.- 2004.-№19. - Б.11-17.

Қазақстан Республикасының  субъектілерінің есептегі бухгалтерлік шаруашылық операциялар жинағы. - Алматы: LEM, 2002. -75б.

Н.П. Кондраков Бухгалтерлік есеп: Оқу құралы. -                                     М.: ИНФРА-М, 1997. -560б.

Бухгалтерлік есеп: Оқулық/ Ред. П.П Новиченко. -    М.: «Қаржы және статистика», 1990. -404б.

П.И. Камышанов, И.В.Барсукова, И.М. Густяков Бухгалтерлік есеп: отандық жүйе мен халықаралық стандарттар. - М.:  ИД ФБК - ПРЕСС, 2002. -520б.

В.Л. Назарова Шаруашылық субъектілерінің бухгалтерлік есебі:                Оқулық/ ред. Н.К Мамырова. - Алматы: Экономика, 2004. -308б. 

«үште бір» формуладағы  Басқару есебі / Г.Ю. Касьянова, С.Н.Колесникова - М.: Баспа кенес компаниясы «Статус-Кво 97», 1999. -328б.

Басқару есебі: Оқу құралы/ Редак. А.И. Шеремет. - М.: ИД ФБК-ПРЕСС, 2000. -512б.

«Аудиторлық қызмет туралы» Қазақстан Республикасының  Заңы // Бухгалтерлік есеп және аудит.- 1999.-№ 1.- Б.10-15.

Д.О. Абленов Аудит негіздері: Оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2003.-294б.

Д.Р. Кармайкл, М. Бенис Аудиттің нормалары мен стандарттары: ағыл.тіл.аудар. - М.:Аудит, ЮНИТИ, 1995. -527б.

Ішкі аудиттің кәсіби стандарттары. - www. iia-ru.ru..

А.М. Богомолов, Н.А. Голощапов Ішкі аудит. Жүргізудің әдістемесі мен ұйымдастыру. - М.: «Экзамен», 1999. -192б.

Қазақстандағы аудиттің халықаралық стандарттары. - Алматы: Раритет, 2001. Т. 1,2. -260б.

Ж. Ришар Кәсіпорыннның шаруашылық қызметінің аудиті және талдауы / франц.тіл.ауд.. Ред. Л.П. Белых. - М.: Аудит, ЮНИТИ, 1997. -375б.

Өнеркәсіптегі шаруашылық қызметті талдау: Оқулық/ Н.А Русак., В.И. Стражева., О.Ф. Митун және т.б.: Жалпы ред. В.И Стражева. -  М.: 1998. -398б.

С.А. Бороненкова Басқару есебі: Оқу құралы. -    М.: Қаржы және статистика, 2003. -384б.

Г. К. Тулешова халықаралық  стандарттарға сәйкес қаржылық есеп пен есептілік. Бизнес ақпарат, 2005-208с. 2005-256б. 1,2 бөлім.

Қаржылық есептің халықаралық  стандарттары. Мәскеу: Аскери АССА – 2006. – 1058б.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМШАЛАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША А

ЖШС «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»  дайын өнім есебі бойынша өткізілуі мен құжаттамасының схемасы

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША Б

 

ЖШС «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»  өткізілген және шығарылған өнімінің 2012 жылға динамикасын талдау

 

Айы	Өнім өндірісінің көлемі (т.т)	Өсу қарқыны%		Өткізу көлемі(т.т.)	Өсу қарқыны %
			Базис.		Тізб.		Базис.	Тізб.
1 кв 2011	5812	100	100	3398,2	100	100
2кв 2011	5495	94,5	94,5	5293,5	155,8
3 кв  2011	26945	490,3	518,8	40644,3	767,8
4кв  2011	54048	200,6		51964	127,9
Барлығы	92300			101300

 

 

ҚОСЫМША В

 

ЖШС «ИНТЕЛКАБЕЛЬ»бойынша дайын өнімнің ішкі аудиті мен есебін жүргізу іс шаралары

 

Іс шаралар

Нәтижелері

1. ЖШС «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» -де өнім өткізудің консигнациялық формасын қолдану                                               2.ЖШС «ИНТЕЛКАБЕЛЬ» -де ішкі аудит жүйесін қолдану

1. Дайын өнім номенклатурасында қарама-қайшы қалдықтың есебі мен айналымы жүзеге асырылады   2. Өнім түрлерінде өнімнің мөлшері қарама- қайшы анықталуыда   3. Өткізу мен тиеу есебі өнінің жеке түрі бойынша заттай түрде ұйымдастырылады   4. Өткізілген өнім мен шығуы жоспардың орындалу дәрежесімен бағаланады   5. Өнімді натуралды және құндық көрсеткіштер талдау жүргізуге өте ыңғайлы, ішкі бақылаумен байланысты ақпарат жалпыланады   6. Дебиторлық міндеттемелер қысқарады және өткізу көлемі ұлғаяды          7.Консигнаторда консигнтақа өткізген өнімнен пайда табуға мүмкіндік болады Ресурстардың жоғалтулары тоқтатылады  және кәсіпорынның керекті ішкі өзгерістері  жүзеге асырылады    Активтердің сақталуы жөнінде детальды бақылау ғана жүзеге асырылмайды, сонымен  қатар менеджменттің сапалылығымен  саясатқа бақылау жүргізіледі.