Дәлелдеу процессі

Дәлелдемелерді жинау – бұл дәлелдеу процесінің бірінші кезеңі немесе элементі. Іс жүргізу құқықтық көзқарас тұрғысынан дәлелдемелерді жинау іс бойынша қажетті іс жүзіндегі деректерді анықтауға бағытталған іс-қимыл жиынтығынан көрінеді. КІЖК-нің 125-бабына сәйкес дәлелдемелерді жинау мынадай жолдармен жүргізілуі мүмкін: кез келген адамды куәгерлер, жәбірленушілер ретінде шақыру және жауап алу, сондай-ақ сарапшылар ретінде қорытынды беру үшін шақыру; кәсіпорындардан, мекемелерден, ұйымдардан, сондай-ақ қызмет адамдары мен азаматтардан заттарды, құжаттарды және мәліметтерді талап ету. Бұған қоса дәлелдемелерді сезікті,айыпталушы, қорғаушы, жеке айыптаушы, жәбірленуші және оның өкілі, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және олардың өкілдері, сол сияқты кез келген азамат, кәсіпорын, мекеме және ұйым беруі мүмкін.

Дәлелдеу процесінің келесі кезеңі дәлелдемелерді зерттеу болып табылады. Дәлелдемелерді зерттеу жөніндегі қызметтің процессуалдық – құқықтық негізі болады: ҚІЖК-нің 24-бабы (істің мән-жайын жан-жақты, толық және объективті зерттеу туралы); ҚІЖК-нің 345-363 баптары (соттық тергеуде дәлелдемелерді зерттеудің тәртібі туралы), сондай-ақ өзге де нормалар. Дәлелдемелерді зерттеудің субъектілері анықтаушы, тергеуші, прокурор және сот  болып табылады. Сонымен бірге теория мен практикадағы дәлелдемелерді зерттеудің мәнді емес тұрғыдан түсіндіріледі.

ҚІЖК-нің 125-бабының мағынасынан көрініп отырғанындай құрамдас элемент  ретінде дәлелдемелерді жинау оларды тексеруді де өзіне қосуға тиіс.

Дәлелдемелерді бағалау – бұл іс бойынша шындықты анықтауда жиналған дәлелдемелердің рөлін айқындауға бағытталған логикалық ой процесі. Дәлелдеу процесінің осы кезеңдегі (элемент) құқықтық негізі ретінде ҚІЖК-нің 128-бабы бой көрсетеді, онда былай деп жазылған: судья, прокурор, тергеуші және анықтаушы заңды құқықтық танымды басшылыққа ала отырып істің барлық жағдайларын олардың жиынтығында жан-жақты толық және объективті түрде қарауға негізделген өзінің ішкі сенімі бойынша дәлелдемелерді бағалайды және қандай да болсын дәлелдеменің судья, прокурордың, тергеуші және анықтаушы үшін күні бұрын белгіленген күші болмайды.

Сонымен, дәлелдемелерді бағалауға байланысты қызмет принципі ретіндегі ішкі сенім – нақты субъектінің бүкіл тәжірибесімен тұжырымдалған шындық. Осынау ішкі сенімінің мазмұны тұтас алғанда қоғамның адамгершілік негіздерін бейнелеуге тиіс. Біздің көзқарасымызша, іс бойынша нақты дәлелдемелерге қарамастан, субъектінің бойында бар ішкі сенім мазмұны  - қылмыс пен оны жасаған адамдарды теріс бағалаудан және кінәлі еместерді оң бағалаудан көрінетін қоғамдық пікірмен үйлесіп отыруға тиіс. Ішкі сенімді, тап осылай түсіну дәлелдемелерді бағалау кезінде сотты қате пікірден сақтайды.

Тексерілмеген, пайдалануға рұқсат етілмеген ғылыми-техникалық құралдары не сынақ бағдарламасынан өтпеген тәжірибелік үлгілерді қолдануға болмайды. Егер ғылыми-техникалық құралдарды қолдану жөнінде қажетті ғылыми негізделген кепілдеме болмаса, онда алынған нәтижелер дұрыс емес болуы мүмкін мұның өзі оларды дәлелдемелер жүйесінен шығарып тастайды деген сөз. Ғылыми-техникалық құралдардың құқықтық тұрғыдан қоғалуы, біріншіден, осы құралдарды қолдану саласындағы белгілі бір шектеулермен, екіншіден, дәлелдеу мақсатында нақты құралды жалпы пайдаланудың заңдылығымен байланысты болуы мүмкін.

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕРДІҢ ТІЗІМІ

 

ЗАҢДАР МЕН НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕР:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы (өзг.мен тол. 2011 ж.). Алматы, "Жеті жарғы" 2011 ж.

2. Қазақстан Республикасының Қылмыстық  іс жүргізу Кодексі Алматы, "Баспа", (өзг.мен тол. 2013 ж.). 2013 ж.

3.Қазақстан Республикасының  Қылмыстық  Кодексі, Алматы, 2001ж.

4. "Сот жүйесі және сот мәртебесі  туралы" Қазақстан Республикасының  конституциялық Заңы, 25.12.2000 ж. (өзг.мен тол. 2012 ж.).

5. "Қазақстан Республикасының  Праламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы" 1995 ж. 16 желтоқсандағы Конституциялық заңы. (өзг.мен тол. 2011 ж.).

6. Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы Қазақстан Республикасының 2000 ж. 25 желтоқсандағы № 132-II Конституциялық Заңы (2012.16.02. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)

        7. Прокуратура туралы Қазақстан Республикасының 1995 ж. 21 желтоқсандағы № 2709 Заңы (2012.10.07. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен).

8. Қазақстан Республикасының Жоғарғы  Соты Пленумының каулысы. 2002-2009 ж. Анықтамалық басылым. — Алматы. ЖІПС. "Баспа" 2009. 200 б.

9. "Қылмыстылықпен күресу сұрақтары жөніндегі Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының заңы. 5 мамыр 2000 жылғы 48-11 ҚРЗ.

10. ҚР Президентінің «Қазақстан-2050»  стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің  жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан  халқына Жолдауы. Астана, Ақорда, 2012 жыл.

11. «Қазақстан Республикасының 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған құқықтық саясат тұжырымдамасы». Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2009 жылғы 24 тамыздағы N 858 Жарлығы.

 

НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АРНАЙЫ ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Философский энциклопедический словарь. М., 1983.с.226
2. Философский энциклопедический словарь. М., 1983.с.173
3. Гродзинский М.М. Государственный обвинитель в советском суде. М.,1954. с.12.
4. Ларин А.М. Доказывание на предварительном расследовании в советском  уголовном процессе. Автореф.дис...к.ю.н. М.,1961.с.9.
5. Строгович М.С. Курс советского уголовного процесса. М., 1963. Т.1.с.295
6. Арсеньев В.Д. Вопросы общей теории судебных доказательств. -64.с.14
7. Белкин Р.С. Собирание исследование и оценка докозательств. М., 1996.с.8
8. Теория доказательств... с.287.
9. Фаткуллин Ф.Н. Общие проблемы процессуального доказывания. Казань.1973. с.14
10. Орлов Ю.К. Структура судебного доказывания и понятие судебного доказателства. Вопросы борьбы с преступностью. М., 1978. Вып. 28. с. 86-101.
11. Джатиев В.С. Доказвание и оценка обстоятельств преступления Ростов-на-Дону. 1991 с. 38
12. Давлетов А.А. Основы уголовно-процессуального познания. Свердловск:СГУ. 1991 с.145
13. Фаткулин Ф.Н. Общие проблемы... с. 39-41
14. Фомин В.Т. Уголовное судопроизводство: революция продолжается. Горький. 1989. с. 105-106
15. Ішкі істер органдары туралы Заңының 11-бабындағы мәнінде қылмыстық іс жүргізу әдістері мен дәлелдемелерін жинауды қамтамасыз ететін дәлелдемелер жинаудың әдістері мен ұйымдық іс-шараларды ажырата білу керек. Мұндай шектеу дәлелдеу құралдары туралы осы жұмыста беріледі. 
16. ҚІЖК-де дербес тергеу іс-қимылын білдіретін «алу» (выемка) бар. «алып қою» (изьятия) терминінің құқықтық емес, теориялық негізі бар және тінту мен алудың нәтижесін ғана емес, белгілі бір дәлелдемелерді іс материалдарына тіркейтін өзге де тергеу әреттерінің нәтижелерін білдіреді.
17. Фаткуллин Ф.Н. Общие проблемы... с. 6-15
18. Шейфер.С.А.Сущность и способы собирание доказательств в советском уголовном процессе. М., 972. с. 34
19. Давлетов А.А. Основы уголовно-процессуального познания. Свердловск. 1991с. 107-108.
20. Валяев А.И. Проверка доказательств как самостоятельный элемент процесса доказывания //Актуальные проблемы судоропроизводства и прокурорского надзора: Сб.науч.тр. М., 1986 с.106-107.
21. Карнеева Л.М. Доказательства и доказывание при производстве расследования. Горький.1977.
22. Трусов А.И. Основы теории судебных доказательств. М., 1960. с. 170
23. Сонда 170 б.
24. Пашкевич. П.Ф. Объективная истина в уголовном судопроизводстве. М., 1961 с.49
25. Сонда. 51 б.
26. Строгович М.С. Курс советского уголовного процесса. М., 1963 т... с.339
27. Арсеньев В.Д. Жоғарыда аталған жинақ. 130 б.
28. Теория доказательств... с 428
29. Фаткуллин Ф.Н. Общие проблемы... с. 152.
30. Сонда. 150-151б.
31. Карнеева Л.М. Доказательства и доказывание при производстве расследования. Горький. 1977. с.38 
32. Джатиев В.С. Доказывание и оценка обстоятельств преступления. Ростов на Дону. 1991 с. 42-45
33. Советский энциклопедицеский словарь. М., 1980. с.964
34. Цит. по: Пашкевич П.Ф. Объективная истина... с. 50
35. Философский энциклопедический словарь. М., 1983.с.226
36. Фаткуллин Ф.Н. Общие проблемы... с.150
37. Джатиев В.С. Жоғарыда аталған жинақ. 45 б.
38. Уголовно-процессуальное законодательство Союза ССР и РСФСР: теоретическая модель. М., 1989 с.126
39. Цит. По кн: Вышинский А.Я. Теория суденых доказателств в советском праве. М., 1946 с.110
40. Ожегов С.И. Словарь русского языка. М., 1983 с.729
41. Словарь по этике М., 1981 с. 350
42. Строгович М.С. Жоғарыда аталған жинақ. 336-337-б
43. Арсеньев В.Д. Жоғарыда аталған жинақ. 153 б.
44. Эксархопуло А. Сушность произодства измерении по советскому уголовному законодательству проблемы охраны прав граждан в сфере борьбы с преступностью. Иваново. 1980 с. 109-110
45. Эксархопуло А. Аталған жинақ 112 б.