Международный туризм

                                                         МАЗМҰНЫ

 

КІРІСПЕ........................................................................................................................7

 

1. Халықаралық  туризмнің негізгі теориялық  ерекшелiктері

1.1 Халықаралық  туризмнің пайда болу тарихы  және даму кезеңдерi................11

1.2Туристік қызмет көрсету нарығының өзіндік ерекшеліктері және  оның әлем экономикасының дамуына әсері..............................................................................28

1.3 Халықаралық  туризмді реттеудегі халықаралық  туристік ұйымдардың рөлі..............................................................................................................................43

 

2. Халықаралық туризмнің қазiргi кезеңдегi негiзгi тенденциялары және дамуының перспективасы

2.1 Халықаралық туризм аймақтық дамытудың  факторы ретінде......................53

2.2 Орталық  Азия елдерiнiң аймақтық халықаралық  туризм саласындағы ынтымақтастық  және әрiптестiк..............................................................................67

2.3 Туризмдағы  жаһандану және оның Қазақстан Республикасының экономикасына зардабы...........................................................................................59

 

3. Орталық Азия елдерiнiң экономикасындағы халықаралық туризмнің дамуына  салыстырмалы талдау

3.1 Орталық  Азия елдерiндегi халықаралық туризмнің мiнездемесi: негiзгi мәселелері және перспективасы.............................................................................80

3.2 ҚР-дағы халықаралық  туризмнің дамытуын шетел тәжiрибесiнiң қолдануының мүмкiндiгi..........................................................................................87

 

ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………….…….95

 

ПАЙДАЛАНҒАН ДЕРЕК КӨЗДЕРІНІҢ ТІЗІМІ….....................………….....…99

 

ҚОСЫМША

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Нормативтік сілтемелер

Заңдар

«Қазақстан  Республикасындағы туристтік қызмет туралы» ҚР 2001 жылғы 13 маусымындағы №211 заңы.

«Туроператорлардың  және турагенттердің азаматтық құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 31 желтоқсанындағы №513 заңы

«Жеке кәсіпкерлік  туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 31 қаңтардағы №124 заңы

 «Ерекше  қорғалатын табиғи аумақтар туралы»  Қазақстан Республикасының 2006 жылғы  №7 шілдедегі №175 заңы

 «Лицензиялау  туралы»  Қазақстан Республикасының  2007 жылғы 11 қаңтарындағы №214 заңы

Мемлекеттік органдардың нормативтік- құқықтық актілері:

 Қазақстан  Республикасы  Сыртқы істер министрінің  2002 жылғы 24 желтоқсанындағы №08-1/77 және Қазақстан Республикасы  Ішкі істер министрінің 2002 жылғы  27 желтоқсанындағы №806 бірлескен  бұйрығымен бекітілген Қазақстан  Республикасының визалар беру  тәртібі туралы нұсқаулық

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрінің 2004 жылғы 9 сәуіріндегі №215, Қазақстан  Республикасы Сыртқы істер министрінің 2004 жылғы 14 сәуіріндегі №08-1/93 және Қазақстан  Республикасы Көші-қон және демография жөніндегі агенттігі төрағасының 2004 жылығы 14 сәуіріндегі №35-п бірлескен  бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасына шетелдіктердің келуі мен болуы  ережесін қолдану, сондай-ақ Қазақстан  Республикасынан шығуы және  Қазақстан  Республикасының аумағындағы шетелдіктердің заңсыз миграциясының алдын алу  және болдырмау жөніндегі ішкі істер  органдарының оперативтік шұғыл  қызметін ұйымдастыру жөніндегі  нұсқаулық,

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі  Орман және аңшылық шаруашылығы  комитеті төрағасының 2005 жылғы 7 желтоқсанындағы  №272 бұйрығымен бекітілген Қазақстан  Республикасының аумағындағы шетелдіктердің қатысумен әуесқойлық (спорттық) аң аулауды ұйымдастыру ережесі

 Қазақстан  Республикасы Ауыл шаруашылығы  министрлігі Орман және аңшылық  шаруашылығы комитеті төрағасының  2007 жылғы 2 ақпанындағы №44 бұйрығымен  бекітілген жеке тұлғалардың  ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда  болу ережесі

 Қазақстан  Республикасы Ауыл шаруашылығы  министрлігі Орман және аңшылық  шаруашылығы комитеті төрағасының  2007 жылғы 9 ақпанындағы №56 бұйрығымен  бекітілген Мемлекеттік ұлттық  парктерінің аумағындағы реттелмелі  туризм мен рекреация ережесі

 Қазақстан  Республикасы  Туризм және спорт  министрі міндетін атқарушының  2008 жылғы 23 қазанындағы №01-08/180 бұйрығымен  бекітілген Туристтік қызметті  жүзеге асыратын және мемлекеттік  тіркелімі және ережесі,  Қазақстан  Республикасы Туризм және спорт  министрі міндетін атқарушының  2008 жылғы 23 қазанындағы №01-08/181 бұйрығымен бекітілген Туристтік қызмет саласындағы мамандарды қайта даярлау және біліктілігін арттыру ережесі

Анықтамалар

Туристік  кәсіпорын – бұл мүлікті еңбек ұжымының пайдалануы негізінде өнім өндіретін және өткізетін, жұмыстарды орындайтын, қызмет көрсететін заңды тұлға құқығын иеленетін дербес шаруашылық жүргізуші субъект. Еңбек ұжымы мүшелерініңәлеуметтік және экономикалық мүдде-

лерін және мүлікті меншіктенуші мүдделерін қанағаттандыру үшін табыс алуға бағытталған  шаруашылық қызметі туристік кәсіпорынның ең басты мәселесі болып табылады. Туристік кәсіпорын жұмыстан бос  уақытты, рекреацияны, демалысты ұйымдастыруға  және халықты емдеуге; олардың таныстары  мен туысқандарына баруға және заңмен рұқсат етілген және

жарғыға сәйкес өзге де мақсаттарға бағытталған  қызмет түрін жүзеге асыра-

ды.

Туризм  – жеке тұлғалардың уақытша болатын елде (жерде) жиырма төрт сағаттан бiр жылға дейiн не жиыр ма төрт сағаттан аз уақытқа созылатын,

бiрақ түнейтiн, ақылы қызметпен байланысты емес мақсаттағы саяхаты.

Туристiк  операторлық қызмет (туроператорлық қызмет) - қызметтiң

осы түрiне лицензиясы бар жеке және (немесе) заңды тұлғалардың (бұдан әрi - туроператор) өздерiнiң туристiк өнiмдерiн қалыптастыру, ұсыну және

туристiк  агенттер мен туристерге өткiзу жөнiндегi кәсiпкерлiк қызметi.

Туристiк  агенттiк қызмет (турагенттiк қызмет) - қызметтiң осы түрiне лицензиясы бар жеке және (немесе) заңды тұлғалардың (бұдан әрi - турагент) туристiк өнiмдi ұсыну және өткiзу жөнiндегi кәсiпкерлiк қызметi.

Тур - белгiленген мерзiмдер шеңберiнде белгiлі бiр маршрут бой-

Туристік  жолдама – туристік қызмет көрсету кешенін алуға құқықты растайтын құжат.

Туристiк  өнiм - саяхат барысында туристiң қажеттіліктерін қанағаттандыру жеткiлiктi туристiк қызмет көрсетулер жиынтығы.

Туристiк  қызмет көрсету– туристің саяхат кезеңiнде және осы саяхатқа байланысты оның қажеттіліктерiн қанағаттандыру үшiн ұсынылатын қажетті қызмет көрсетулер (орналастыру, тасымалдау, тамақтандыру, экскурсиялар, туризм нұсқаушыларының, гидтердің (гид-аудармашылардың) қызмет көрсетулері және сапар мақсатына байланысты көрсетілетін басқа да қызметтер).

Экскурсиялық  қызмет – уақытша болатын елдегi (жердегi) туристiк

ресурстарға танымдық мақсатта келудi ұйымдастыру  жөнiндегi кәсiпкерлiк

қызмет, ол туристердi орналастыру (түнету) жөнiндегi қызметтi көздемейдi

және жиырма төрт сағаттан аспайтын мерзiмдi қамтиды.

Экскурсия  - уақытша болатын елдегi (жердегi) туристiк ресурстармен таныстыру жөнiнде туристерге экскурсиялық-ақпараттық, ұйымдастырушылық қызмет көрсетуге сай біліктілігі бар, кәсiби даярлықтан

өткен жеке тұлға.

Келу туризмi – Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты

тұрмайтын адамдардың Қазақстан Республикасы шегiндегi саяхатын;

Шығу туризмі – Қазақстан Республикасының азаматтары мен

Қазақстан Республикасында  тұрақты тұратын адамдардың басқа елге саяха-

тын қамтиды;

Ішкi туризм - Қазақстан Республикасының азаматтары мен оның

аумағында тұрақты  тұратын адамдардың Қазақстан Республикасының шегiндегi саяхаты

Орналастыру орындары – қонақ үйлер, мотельдер, кемпингтер, туристік

базалар, қонақжайлар, демалыс үйлері, пансионаттар және туристирдің тұруы мен оларға қызмет көрсету үшін пайдаланылатын басқа да үй-жайлар мен ғимараттар.

Қонақ үй - қонақ үйлік қызметпен қамтамасыз ететін, нөмірлік қоры,

қабылдау  қызметі, басқа да қызметтері бар орналастыру құралдары. Қойылған төсек орындар және тікелей мақсатта үнемі пайдаланылмайтын

орындар есепке бөлмелер мен алынбайды. Қонақ үй кәсіпорындарының түнемелік (тәулік- төсек) ұсынуы –орындарды алдын – ала  жасалған тапсырыс бойынша сақтап қоюмен қоса тұрақты және уақытша пайдаланылған  орындар санын көрсетеді және ол тұрғындарды тіркейтін

тіркеу кітабының  деректері негізінде анықталады. Нөмірлік қорды (бар орындарды) пайдалану  коэффициенті түнеу санын бір  жолғы сыйымдылық пен жыл ішіндегі күндер санының көбейтіндісіне бөлу арқылы есептеледі.

Емдік санаторийлер мен пансионаттар - төсектермен жабдықталған

және табиғи емдік факторлардың (климат, минералды  сулар, емдік балшық

және т.б.) шипалық қасиеттері негізінде нақты мерзім ішінде науқасты еңбекке жарамды ету емімен қамтамасыз ететін емдеу - алдын алу ұйымдары. Олардың барлығы мамандандырылған және бір немесе көп профильді, әдетте курорттар мен емдік сауықтыру орындары шегінде орналасқан. Жинақта бірлік саны туралы, науқастарды қабылдауға дайын, олардың саны ең көп айдағы, төсектер (орындар) туралы және емделіп демалған адамдар саны туралы деректер көрсетілген.

Санаторий-профилакторийлер - төсектермен жабдықталған, қызметкерлерді жұмыстан бос уақытында, өндірістен үзіліссіз, емдік- сауықтыру шараларымен қамтамасыз ететін ұйымдар жанында қызмет атқарушы емдеу - алдын алу ұйымдары.

Демалыс үйлері, пансионаттар, базалар мен  басқа демалыс ұйымдары, туристік базалар - демалыс үшін арналған, онда демалушыларға нақты мерзімге орналастыру мен тамақтандыру немесе тек орналастыру ұсынылады, сонымен қатар туристік- экскурсиялық қызмет көрсету, және,

әдетте, курорттардың, емдеу-сауықтыру орындарының, қала маңындағы

аймақтардың шегінде орналасқан. Мұндай ұйымдар  жыл бойы (жылдық) не-

месе маусым бойы (маусымдық) жұмыс істей алады.

Бөлшек  сауда – жаңа және бұрын пайдаланылған көпшілік қолды тауарларды жеке тұтыну немесе үйде пайдалану немесе кәдеге жарату үшін халыққа алып-сату (өңдемей сату).

Көтерме сауда – жаңа және бұрын пайдаланылған тауарларды бөлшек

сауда сатушыларға, өнеркәсіптік, коммерциялық, институционалды немесе кәсіби пайдаланушыларға немесе көтерме сауда сатушыларға, сондай-ақ осындай тұлғалардың немесе компаниялардың атынан тауарларды сатып алған кезде делдал немесе агент ретінде қызмет ететіндерге немесе осытауарларды сататындарға алып-сату (өңдемей сату).

Өндірілген  өнім мен көрсетілген қызметтердің көлемі - өндірушінің

өзі белгілеген бағасымен босатылған барлық өнім мен  көрсетілген қызметтер

құны.

 

Қысқартылған  сөздер

ҚР-Қазақстан  Республикасы

РФ-Ресей  Федерациясы

ТМД-Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

т.б.-тағы басқалар

ЖҰӨ-жалпы  ұлттық өнім

ЖІӨ-жалпы  ішкі өнім

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                            КІРІСПЕ

 

«Қазақстан үшін экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді қамтамасыз етудің оңтайлы теңгерімін табу – өмірлік маңызды нәрсе».

Н.Ә. Назарбаев

 

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Халықаралық туризм бүгінгі күні қарапайым қоғамдық құбылыстан, әлемдік экономикалық тізбектің ажырамас бір бөлігіне, әрі қарқынды дамып келе жатқан негізгі бір саласына айналды. Өзінің тез дамыу мен өсімі жағынан мамандар оны қазіргі ұрпақтың экономикалық феномені атауын берді. Статистика бойынша, орташа есеппен, бір шетелдік туристің беретін табысын алу үшін оған шамамен 9 тонна тас көмір мен 15 тонна мұнай немесе 2 тонна жоғары сортты бидайды әлемдік рынокқа шығару керек. Бұл ретте шикізат сату елдің энергия көздерін азайтады, ал туристік өндіріс таусылмайтын ресурстармен жұмыс істейді. Шетелдік экономистердің есебі бойынша, 100 мың турист қалада орташа есеппен екі сағат болған кезде кемінде 350 мың доллар немесе адам басына бір сағатта 17,5 доллар жұмсайды.  Сондықтан, осы салада ғылыми зерттеулер жүргізу негізінде туризм саласының өзіндік ерекшеліктерін анықтау, дамыған елдердегі туризмді ұйымдастыру мен дамыту тәжірибесін ескере отырып отандық туризмді жандандырудың жолдарын анықтау мүмкіндігі туады.

     Туризмді дамыту жолында елімізде  бірнеше шаралар жүргізілуде,  солардың ішінде 2007-2009 жылдар аралығындағы  бағдарлама, 2007-2011 жылдарға арналған  бағдарлама мен Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттік Стратегиясы және Елбасының «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты биылғы 27 қаңтарындағы жолдауында дамыған елдерде туристік кластердің үлесіне ІЖӨ-нің 10пайызына дейіні тиесілі болса, ал бізде 1пайызға да жетпейтіндігін атап өтіп, туризм өсімінің нүктелерін зерттеуді тапсырған болатын [1].