Тарихты оқыту әдістемесі

Қазақстан Республикасының білім  және ғылым министрлігі

Қостанай мемлекеттік педагогикалық  институты

Тарих және өнер факультеті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Тарихты оқыту әдістемесі»

пәнінен оқу-әдістемелік кешені 

 

050114 «Тарих» мамандағы (бакалавриат)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қостанай 2009

Қостанай мемлекеттік  педагогикалық  институты

Тарих және өнер  факультеті

Қазақстан тарихы  кафедрасы 

 

 

 

Институттың ғылыми                                                Тарих және өнер  факультеті

-әдістемелік  Кеңесінің                                               Кеңесінің 2009 жылғы 15 қырқүйегіндегі

2009 жылғы  29.09. (№ 1 хаттама)                             отырысында мақұлданды (№ 1 хаттама)

шешімімен б е к і т і л д і                                         Факультет деканы, проф._______

Оқу және әдістемелік жұмыстар                              Рубинштейн Е.Б.

жөніндегі проректор _________                              

доцент Қуанышбаев С.Б.                                                                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

 

Тарихты оқыту  әдістемесі 

пәні бойынша 050114 «Тарих»

мамандығына арналған

ҚОЛДАНЫСТАҒЫ  ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

2009-2010 оқу жылы

 

 

 

 

	Оқыту түрі
	күндізгі	сырттай
кредит саны	3	3
аудиториялық сағаттар	45	45
лекция	30	30
семинар (практикалық)	15	15
оқытушының басшылығымен өтетін студенттердің  өз бетімен істейтін жұмыстары	45
студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары	45	45
емтихан (семестр)	5	8

 

 

 

 

Ұсынылғалы отырған бағдарламаны құрастырған т.ғ.к. Исенов Ө.И. оның негізіне 2005 жылғы мамырдың 11 жұлдызындағы 289 нөмірлі Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігінің бұйрығымен бектілген нөмірі 050114 «Тарих» мамандығы бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты алынды.

 

 

Қазақстан тарихы кафедрасының 2009 жылғы қыркүйектің 7 жұлдызындағы  (№ 1 Хаттама) отырысында талқыланып, оқу процессінде пайдалануға ұсынылды.

                                    

 

          Кафедра меңгерушісі, профессор                                             А.Күзембайұлы   

 

Тарих және өнер факультетінің  әдістемелік бюросы 2009 жылғы қыркүйектің 11 жұлдызындағы  (№ 1 Хаттама) отырысында талқыланып, мақұлданды.

 

           Төрағасы:                                                                    тарих магистрі С.В. Самаркин

 

 

 

 

Жыл сайынғы қайта  бекіту туралы мәлімет:

 

№	оқу жылы	жұмыс  бағдарламасы туралы мәлімет	қайта бекіті-лген күні, ка-федра хаттама-сының  №	кафедра меңгерушісінің қолтаңбасы
1	2010-2011
2	2011-2012
3	2012-2013
4	2013-2014

 

 

 

 

 

                                   Типтік оқу бағдарламасы Жоғары кәсіби білім

 

Тарихты оқыту әдістемесі 050114- тарих мамандығы бойынша

Қазақстан Республикасы Білім  және Ғылым Министрлігі

 

                                                           Алматы 2006

 

 

                          

  

 

 

АЛҒЫ  СӨЗ

 

1.Абай атьндағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің Білім тобындағы мамандықтар бойынша оқу- әдістемелік бірлестігі жасаған және ұсынған

    2.Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің 22.06.2006 ж., Республикалық жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім жөніндегі Кеңес жиналысының Хаттама шешімімен  БЕКІТІЛГЕН ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУҒА рұқсат етілген. 

3."Тарихты оқыту әдістемесі" типтік бағдарламасы ҚР Білім және Ғылым Министрлігінің 11.05.2005 ж. 289 бұйрығына сәйкес шыққан бағдарламаның орнына ешізілген.

4.Типтік   оку   бағдарламасы      050114   -  Тарих      мамандығы   бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес жасалған.

     5.Бағдарламаны Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің тарих факультетінің кеңесі ұсынған. Хаттама

 

Типтік бағдарлама Қазақстан Республикасы Білім және ғылым  министрлігінің рұхсатынсыз көбейтілмейді және таратылмайды.

 

Түсініктеме 

Бұл бағдарламада мектептерде  тарихты оқытудың негізгі Мәселелерін  қамтиды.

Тарих - жалпы негізгі білім беретін мектептегі барлық гуманитарлық курстардың өзегін құрайды.

1965 ж. 14 мамырда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің «Мектепте тарихты оқытудағы кейбір дәрістер туралы» Қаулысына сай, КСРО тарихын 7-10 сыныптарына дейін жүйелі курс болып енгізілсе ал «Жаңа және «Қазіргі әлем тарихы» 8-10 сыныптарда оқытылатын болды  Мектептегі бағдарламадан шамадан көп, қосьмша материалдың тым күрделі 
болуы оқу процесінде формализмге әкеліп, оқушылардың ұғынуына қиындық туғызды. 

КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1959 ж. 8 қазандағы «Мектепте тарихты оқытудағы кейбір өзгерістер туралы» қабылданған қаулысына сәйкес, республика мектептерінде «Қазақстан тарихы» алғаш рет КСРО тарихының құрамында курс болып оқытыла бастады. Пәнді оқыту бағдарламасы мектептерге арнап біркелкі етіп жасалып келді.

1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың қазіргі талаптарға жауап бере алмайтыны түсінікті.

Ал қазіргі күнде мектепте тарихты оқыту жайындағы көзқарас өзгертумен сипатталады. Оны өзгертудегі басты бағыттар мыналар:

• Тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы;

 

• оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдегі процесстің белсенді субъектісіне айналуын талап ететін білімдік моделді қалыптастыруға бағытталуы;

- мектепте үзіліссіз білім беру жүйесінде тарих пәнінің білімдік, 
танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту;

Авторлар оқыту әдістемесінің  бұл типтік бағдарламасын жоғары оқу орындарында білікті маман  дайындауға көмегі бар деп сенім артады.

1- Бөлім

Тарихты оқыту әдістемесі, даму ерекшеліктері Оқушылардың Қазақстан тарихы пәніндегі танымдық қабілетін дамытуда және білімін сыныптан тыс жүмыстың ролі. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мазмұны, түрі және әдістері. Кейбір оқушылардың тапсырманы орындаудағы жекелеген өздік жұмыстары.

1. Тарихты  оқыту әдістемесінің пәні мен мақсаты.

Тарихты оқыту әдістемесі - мектептегі тарих курсьшының мазмүлын, мақсатын, оқыту кұралдарын, әдістері мен тәсілдерін анықтайтын ғылыми педагогикалық пән. Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту методикасының орны. Тарихты оқытудың методикалық жүйесінің пайда болуы. Әдістеменің ғылым ретінде қалыптасуын анықтайтын факторлар. Тарихты оқыту әдістемесінің тарихи және саяси - әлеуметгік пәндермен байланысы. Тарихты оқытудың зерттеу әдістері. Мектеп оқушыларын оқыту және тәрбиелеу процесіндегі тарихи пәндердің ролі. Қазақстан Республикасы мектептеріндегі тарихтан білім берудің казіргі кұрылымы.

2.Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары.

Мемлекеттік стандарт.  Бағдарлама жасаудың концентратты принципі.

Хронологиялық принцип. Негізгі базалық компонент. Білімділік компоненті. Мазмұндылық компоненті. Жас ерекшеліктерінің есебі. Тарихты оқыту түрлілігі. 5-9 сыныптардың және 10-11 сыныптардың оку бағдарламалары.

2 Бөлім

Тарихты оқытудың тәсілдері

1.      Тарихты     оқытуда  белсенді     және инновациялық әдістерді қолдану.

Тарихты оқытудағы белсенді әдістің бірі - ойын сабақ. Ойын сабақтың жоғарғы танымдық потенциялы, ойын сабақ жариялылығы. Іскерлік ойындар, тарихи шайқастар, театрлік қойылымдар мен байқаулар.

Тарихи білім мен фактылер. Оның Қазақстан тарихын оқытудағы

рөлі. Қазақстан тарихын оқыту процесінде тарихи ұғымдарды қалыптастыру. Тарихи процесс заңдылықтарын түсінуді қалыптастыру. Қазақстан тарихын оқыту әдістері. Қазақстан тарихын оқыту әдістері мен олардың өзара байланысы. Отандық тарихты окыту әдісінің екі жағы: оку материалын ауызша оқыту және оқыту танымдық қызметінің нұсқалары. Қазақстан тарихын оқыту процесстерінің түрлері: пәндік, бейнелеу және схемалық көрнекілік. Қазақстан тарихын оқыту түрлері. Әдіскерлік түрлердің топтары, олардың сипаттамасы.

Қазақстан тарихын оқытудағы ауызша мазмұндау. Ауызша мазмұндама мен оның сипаттары. Қазақстан тарихын оқытудық мәселелері. Қазақстан тарихы сабағында танымдық мақсаттарды орындау талаптары:

1. Кино-фото құжаттарын, кезендік баспа материалдарын пайдалану. Баспадағы тарихи мәліметтермен жұмыс әдістері. Баспа мәтіндері. Қазақстан тарихы сабағында оларды пайдалану әдістері. Қазақстан тарихы пәні бойынша көрнекі құралдарды классификациялау (топтастыру) пәндік көрнекілік, (бейнелеу) суретті көрнекілік, шартты-графикалық (схемалық) көрнекілік. Қолдан көрнекілік жасау. Қазақстан тарихын оқытудың аудиовизуалдық құралы. Қазақстан тарихы пәні сабағында оларды қолдану әдістері. Тарихи -өлкетану материалдарын оқытуда көрнекіліктің рөлі.

2.Қазіргі таңдағы Қазақстан тарихы сабағы.

 Қазақстан тарихы сабағын мектепте оқьпудағы ұйымдастырудың түрі. Қазақстан тарихы сабағына қойылатын талаптар. Ұғымдардың арақатынасы: сабақты ұйымдастыру жайы, сабақты ұйымдастыру ережесі, Казақстан тарихы пәні сабағына қойылатын талаптар. Қазақстан тарихын оқытудың дидактикалық принциптері. Қазақстан тарихы сабағының типтері. Сабақ жоспарын кұру әдістері. Казақстан тарихын оқытудың дәстүрлі емес түрлері. Сайыс - сабақ, саяхат - сабақ, сабактың түрлері. Оқыту процесінде ойын сабақтарды жүзеге асыру технологиясы. Педагогтың жене окушылардың іскерлік алгоритмі. 
Сабақты өткізудің жаңа формаларының мазмұны, кұрылымы, ұйымдастырылуы, іске асырылуы. Тарихты оқытуда ойын сабақ өткізу мектеп оқушыларының білімін көтеру әдісі.

3. Тарихты оқытуда көрнекілік құралдарын пайдалану.

Тарихты көрнекілік құралдармен оқытудың функциясы мен мәні. Тарих сабақтарында оқу картинасымен жұмыс істеу тәсілдері. Тарих оқулықтарындағы иллюстрациямен жұмыс істеу тәсілдері. Тарихты окытудағы шартты көрнекілік. Пәндік көрнекілік және оның танымдық кұндылығы. Қолданбалы көрнекілік және оның эстетикалық кұндылығы. Шартты-графикалық құндылық және оқушылардың ойлау қабілетін жетілдірудегі шартты белгілердің маңызы. Тарихта оку картиналарының жіктелуі. Картамен жұмыс. Тарихи карта- оқушылардың тарихи процестер байланыстарын ұғынудағы қажет әрі маңызды көрнекілік идеал. "Картаны оқу" шеберлігі, картамен жұмыс істеу методикасы. Шартты белгілер, символдар және шартты тыныс белгілер.

4.Тарихты оқытуда көрнекті құралдарды және компьютерлік техниканы пайдалану.

Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың рөлі мен мәні. Шығармашылық ойлау қабілетін реттеу үшін оқытудағы техникалық құралдарды пайдалану тәртібі. Оқушылардың тарихи білім алуындағы компьютердің ролі. Тарих пәні бойынша компьютерлік бағдарламалар қарастыру. Окушыларға тарихи мағлұматтарды жүйелеу және оны тиімді меңгеруге көмек беру. Тарихи процестер альтернативасы проблемасына деген кызығушылықтың артуына байланысты әлеуметтік процестерді модельдеу. Мұғалімнің сабақта көтерген мәселелерге қатысты мағлұмат беру. Бағдарламалық материалды меңгеру қарқыны мен әдістерін оқушының өз еркімен таңдауына мүмкіндік беру.