Маркетинг жоспары және стратегиясын құрастыру

Км = 6767 кг

Кц = 480/(10+15+330+150+30) = 0,9

А = 10000*0,9 = 9000 кг/сағ

n= 6767/9000 = 0,7 = 1 дана

17. Сүзбе айырғыш сепаратор

Маркасы – Я9-ОДТ

Мпас = 3000 кг/сағ

Ксг = 6445 кг

Мсм = 3000*123/60 = 6445 кг

n= 6445/6445 = 1 дана

18. Араластырғыш – дозатор

Мпас = 620 кг/сағ

Ксг = 749 кг

Мсм = 620*74/60 = 749 кг

n= 749/749 = 1 дана

 

19. Кептіргіш сөре

Маркасы – Binder ED - 720

E = 776 кг

Кг.пр = 749 кг

Кц = 480/(10+180+30) = 2,2

А = 776*2,2 = 1707 кг/сағ

n= 749/1707 = 0,01 = 1 дана

20. Резервуар (қаймақ 10%)

Маркасы – Я1-ОСВ-5

Е = 6300 кг

Ксл = 4891 кг

Кц = 480/(10+15+960+75+30) = 0,4

А = 6300*0,4 = 2520 кг/сағ

n= 4891/2520 = 1,9 = 2 дана

21. Резервуар (қаймақ 20%)

Маркасы – Я1-ООВ-4

Е = 4000 кг

Ксл = 2808 кг

Кц = 480/(10+15+960+40+30) = 0,45

А = 4000*0,45 = 1820 кг/сағ

n= 2808/1820 = 1,5 = 2 дана

 

Буып-түю бөлімінің жабдықтары және аппараттары

1. Құю автоматы (қымыз)

Маркасы – Карусель-20С (1,5л)

Мпас = 2000 пач/сағ = 3000 кг/сағ

Кг.п = 7000 л

Мсм = 3000*140/60 = 7000 кг

n= 7000/3000= 2 дана

2. Құю автоматы (қаймақ 10%)

Маркасы - МК-ОФЛ-1 (0,5л)

Мпас = 8000 пач/сағ = 4000 кг/сағ

Кг.п = 7699,5 кг

Мсм = 4000*116/60 = 7733 кг

n= 7699,5/7733 = 0,99 = 1 дана

3. Құю автоматы (айран, қатық, шалап, тан)

Маркасы – М1-АР13Ж (1,0л)

Мпас = 3000 пач/сағ = 3000 кг/сағ

Кг.п = 28655 кг

Мсм = 3000*240/60 = 12000 кг

n= 28655/12000 = 2,3 = 3 дана

4. Құю автоматы (құрт)

Маркасы – М6-АП-2С (250 г)

Мпас = 350 пак/сағ = 87,5 кг/сағ

Кг.п = 325 кг

Мсм = 87,5*223/60 = 325 кг

n= 325/325 = 1 дана

 

Кесте 5

Технологиялық жабдықтарды таңдау

 

Құрал-жабдықтар атауы	Мар-касы, типі	Өнім-ділігі	Габариттері			Жабдықтың алатын ауданы, м2	Құрал-жаб-дықтар саны, бірлік-пен	Цех ауданы, м2
			Ұзын-дығы, мм	Ені,мм	Биік-тігі, мм
Сорап	НЦ-25	25000	540	320	430	0,1728	2	0,3456
Есептегіш	SMZ	25000	1300	810	1742	1,053	2	2,1
Жылытқыш	А1-ОНС-25	25000	2300	1800	2500	4,14	2	8,28
Сүт тазалағыш сепаратор	А1-ОЦМ-25	25000	1300	1050	1550	1,365	2	2,73
Салқындатқыш	ООЛ-25	25000	2000	705	1460	1,41	2	2,82
Сақтау резервуары	РМА-25	25000	6100	2480	2540	15,128	2	30,256
Нормальдеуші сепаратор	ОСН-С	10000	1390	1000	1785	1,39	2	2,78
Кілегей айырғыш сепаратор	ОСН-С	10000	1390	1000	1785	1,39	1	1,39
Аралық сақтау резервуары (кілегей 10%)	Я1-ОСВ-5	6300	2500	2135	3460	5,3375	1	5,3375
Аралық сақтау резервуары (кілегей 20%)	Я1-ООВ-4	4000	2100	1735	3420	3,6435	1	3,6435
Қатпарлы пастеризатор-салқындатқыш	ОП2-У5	5000	2340	700	1530	1,638	1	1,638
Автоматтандырыл-ған пастеризатор-салқындатқыш	ОПЛ-10	10000	2200	805	1585	1,771	2	3,542
Автоматтандырыл-ған пастеризатор-салқындатқыш	ОПУ-10	10000	3700	700	1505	2,59	1	2,59
Гомогенизатор (кілегей)	ОГБ-5	5000	1300	1000	1370	1,3	1	1,3
Резервуар (Айран, қатық, қаймақ 20%)	Я1-ООВ-4	4000	2100	1735	3420	3,6435	13	47,3655
Резервуар (Тан сусынына, қаймақ 10%)	Я1-ОСВ-5	6300	2500	2135	3460	5,3375	5	26,6875
Резервуар (Шалап, қымыз, құрт)	Я1-ОСВ-6	10000	2900	2535	3762	7,3515	6	44,109
Сепаратор сүзбе айырғыш	Я9-ОДТ	2500кг/сағ	1275	1040	1470	1,326	1	1,326
Араластырғыш-дозатор		620 кг/сағ	2170	943	1420	2,05	1	2,05
Сақтау резервуары (сарысу)	Я1-ОСВ-5	6300	2500	2135	3460	5,3375	1	5,3375
Кептіргіш сөре	Binder ED-720	776 кг	1234	865	1530	1,06741	1	1,06741
Құю автоматы	Карусель-20С (1л)	2000 бут/сағ	800	800	2000	0,64	1	0,64
Құю автоматы	М1-АР13Ж(1л)	3000пач/сағ	3200	2280	2560	7,296	3	21,888
Құю автоматы	МК-ОФЛ-1 (0,5л)	8000ст/сағ	3100	1100	2100	3,41	1	3,41
Буып-түю автоматы	М6-АП-2С	350пак/сағ	750	800	1020	0,6	1	0,6
Жалпы жабдықтардың ауданы, ∑Fоб								223,234

[25,26,27,28,29,30,31,32,33]

 

2.5 Аудан есебі

1. Жалпы цех ауданы:

Ғцех = К * ∑Fоб + Ғлин         (1)

Мұндағы:

Ғцех – цех ауданы, м2; К – қордағы аудан коэффициенті,; Ғоб – жекелеген аппараттар мен машиналардың аудандары, м2; Ғлин – желілір мен құрылғылардың аудандары, м2.

Ғқабылдау цехы = 3,6*23,8396 = 85,82256 м2

Ғөндірістік цех = 5*174,6519 = 873,2595 м2

Ғжалпы цех = 85,82256 + 873,2595 =  959,08206 м2

2. Қоймалар ауданы

Fхр = G *С/q         (2)

Мұндағы:

Ғхр – қойма ауданы, м2; G - өнім мөлшері, кг; С – сақтау мерзімі, тәулік; q – қойма ауданының 1 м2-на өнімді жүктеу нормасы, кг.

1. Айран, қатық, «Тан», «Шалап»,  қымыз сусындары үшін (4 0С)

Ғхр = 23491,3*1/240 = 97,8 м2

2. Қаймақ өнімдері үшін (40С)

Ғхр = 7699,5 * 1/110 = 70 м2

3. Құрт өнімі үшін (40)

Ғхр = 325 2/*280 = 2,3 м2

Ғжалпы хр = 92 + 5,8 + 70 +2,3 = 170 м2

3. Қосалқы бөлімдер

Ғвсп = 150 м2

4. Жалпы өндіріс ауданы

Ғобщ = Ғцех+Ғхр+Ғвсп       (3)

Ғобщ = 959+ 170 + 150 = 1279 м2 (36×36)

(1), (2), (3) – аудан есебі  бойынша формулалар [24]

 

3 Өнімді және өндірісті  технохимиялық бақылау

3.1 Сұйық диетикалық сүт қышқылды өнімдеріне

қойылатын НТҚ талаптары

Сұйық диетикалық сүт қышқылды өнімдердің ассортименті өте кең. НТҚ талаптарына сәйкес сұйық сүт қышқылды өнімдер бөгде иіссіз және татымсыз, таза сүт қышқылды, сергеткіш дәмі болуы керек. Өнімнің консистенциясы өндірудің резервуарлық әдісінде біртекті бұзылған ұйытынды болуы тиіс. Айран үшін – сәл тұтқыр, жекелеген көзшелер түрінде газ түзілуі жіберіледі. Сұйық сүт қышқылды өнімдердің бетінде жалпы көлемінен 2% сарысу бөлінуі жіберіледі. Оларға тән түс – барлық массасы бойынша біркелкі сүтті-ақ түстен бастап, қаныққан ашық-опа реңді түске дейін болады.

Сұйық сүт қышқылды өнімдердің физико-химиялық көрсеткіштері 1-кестеде берілген талаптарға сәйкес болуы тиіс.

Буып-түйілген өнімдердің жекелеген бірліктерінде майдың массалық үлесі ±0,1%-ға және құрғақ заттар үлесі ±0,2%-ға ауытқуы жіберіледі. С витаминінің массалық үлесі тек витаминизирленген өнімдерге ғана қатысты.

 

Кесте 6

Сүт қышқылды өнімдердің нормаланған көрсеткіштері

Көрсеткіш	Айран (ОСТ 4929) майлылығы, %			Қымыз (ОСТ 10-055) майлылығы, %		Қатық (ТУ 9222-008-42707854) майлылығы, %
	1,0	2,5	3,2	майсыз		3,2
Құрғақ заттардың массалық үлесі, %, кем емес	9,5	10,7	12,2	9,5%		11,5
С витаминінің массалық үлесі, %, кем емес	0,67	0,7	0,7	0,02		0,01
Қышқылдылығы, 0Т	85-120			95-130		75-80
Көрсеткіш	«Шалап» сусыны (ТУ 9222-003-00317483) майлылығы, %				«Тан» сусыны (ТУ 9222-121519507801) майлылығы, %
	1,4				2,5
Құрғақ заттардың массалық үлесі, %, кем емес	9,5				9,5
С витаминінің массалық үлесі, %, кем емес	0,01				0,01
Қышқылдылығы, 0Т	135-150				80-110

 

Ескерту: өндірістен шығару кезіндегі температура 8 0С-ден аспауы керек, фосфатаза мүлдем болмауы керек.

Сұйық диетикалық сүт қышқылды өнімдерді, пастерленген сүт сияқты буып-түйілу керек.

Қағазды пакеттер өнімнің бүтіндігін қамтамасыз етілетіндей тығындалуы керек. Өнімі құйылған бөтелкелер МЕСТ 745 бойынша фольгадан дайындалған аллюминді қақпақтармен бекітілуі керек.

Аллюминді қақпақта, қағаз пакетте пастерленген сиыр сүтінің тұтынушылық тарасындағы белгілеулер сияқты анық түрде маркерлеу үргізілуі керек.

Тығындалған сұйық сүт қышқылды өнімдер өндірістен НТҚ сәйкес тасмалдаушы тараларда шығарылуы керек.

Сүт қышқылды сусындарды және өнімдерді технологиялық процестердің аяқталу мерзімінен бастап 1-8 оС температурада 36 сағаттан артық емес, санитарлық ережелерге сәйкес сақталу керек.

Тез бұзылғыш жүктерді тасымалдаудың ережелердің сәйкес дайын өнімді авторефрижераторларда немесе изотермиялық шанағы бар машиналарда тасымалдайды.

 

3.1.1 Шикізат сапасына қойылатын талаптар

МЕСТ 49 29 бойынша айранды және МЕСТ 10-02-02-2 бойынша простоквашаны өндіру үшін келесі шикізаттар қолданылады:

• Өндіруге қолданылатын сиыр сүті МЕСТ 13264 бойынша ІІ сорттан төмен емес, қышқылдылығы 190Т-ден артық емес, тығыздығы 1028 кг/м3 кем емес;
• Майсыздандырылған сүттің қышқылдылығы 200Т-ден артық емес, тығыздығы 1030 кг/м3 кем емес;
• Сиыр сүтінен алынатын кілегейдің массалық үлесі 30%-дан артық емес және қышқылдылығы 160Т-ден артық емес.

Қолданылуға жіберіледі:

• МЕСТ 4495 бойынша шашыратқыш кептіргіште кептірілген жоғары сортты құрғақ, бүтін сиыр сүті;
• МЕСТ 10970 бойынша шашыратқыш кептіргіште кептірілген жоғары сортты құрғақ, майсыздандырылған сиыр сүті;
• МЕСТ 2874 бойынша ауыз суды.

Айранды өндіру үшін ОСТ 49 55 немесе ТУ 49 389 бойынша кефир саңырауқұлақтарынан дайындалған ашытқы қолданады. Қатық өндіру үшін ОСТ 49 113 бойынша таза сүт қышқылды бактериялар культурасынан дайындалған ашытқы қолданады. ТУ 49 560 бойынша термофильді стрептококкалардың бактериальді құрғақ концентаратын қолдану жіберіледі.

Шикізат сапасының көрсеткіштерін бақылау жоғарыда берілген НТҚ бойынша белгіленген ретте жүргізіледі. Қолданылатын шикізаттың әрбір партиясының тығыздығын анықтау белгіленген ретпен жүргізу қажет. Тығыздығы төмен сүтті шикізатты қолданғанда беріктілігі әлсіз, сарысуды нашар ұстайтын ұйытынды түзіледі, ал ол дайын өнімнің сапалық көрсеткішін төмендетеді.

 

3.1.2 Сұйық сүт қышқылды өнімдер өндірісінің технологиялық процестерін бақылау сұлбасы

Кесте 7

Объект	Бақыланатын көрсеткіш	Бақылау-дың период-тылығы	Сынаманы алу	Бақылау әдістері, өлшегіш құралдар
Бүтін, майсыз-данды-рылған сүт, пахта, кілегей	Органолептикалық көрсеткіштері Тепмпература, 0С   Қышқылдылығы, 0Т Майдың массалық үлесі, %   Сақтау уақыты, сағ	Күнделікті       әр 3 сағ сайын     күнделікті	Әрбір партиядан       әрбір сыйымдылықтан әрбір сыйымдылықтан	Органолептикалы   Термометр, лагометр Титрометриялық, рН-метр МЕСТ 5867 бойынша қышқылдық МЕСТ 23874 бойынша сағаты
Нормаль-деу процесі кезінде: Сұйық сүтті шикізат (бүтін, майсыз сүт, пахта, кілегей)     - құрғақ сүтті консервілер	Органолептикалық көрсеткіші Тығыздығы, кг/м3 Массасы, кг Көлемі, м3         Органолептикалық көрсеткіші Майдың массалық үлесі, % Ылғалдың массалық үлесі, % Қышқылдылығы, 0Т Еру индексі, см3 Массасы, кг	Күнделікті	әрбір партиядан әрбір партиядан	Органолептикалы Ариометриялық Есептегіш немесе 500 кг НПВ-сы бар статистикалық өлшеуге арналған таразы   МЕСТ 8764 бойынша Сондай             100кг НПВ-сы бар таразы
Нормаль-денген қоспа	Органолептикалық көрсеткіші Майдың массалық үлесі, % Қышқылдылығы, 0Т Тығыздығы, кг/м3 Құрғақ заттарының массалық үлесі, % Массасы, кг   Көлемі, м3	Айына 1 рет периодты Айына 1 рет периодты сондай	әрбір партиядан   әрбір партиядан	МЕСТ 5867   МЕСТ 3624   МЕСТ 3625 МЕСТ 3626   Таразы   Сүт есептегіші
Қоспаны гомоген-деу	Температура, 0С Қысым, МПа			Лагометр Манометр
Қоспаны пастерлеу	Температура, 0С Ұстау ұзақтығы, мин			Термометр, МЕСТ 23874 бойынша сағаты
Ашыту темпера-турасына дейін қоспаны салқында-ту	Температурасы, 0С   Массасы, кг Қышқылдылығы, 0Т			Термометр, лагометр Таразы Титрометрика-лық
Қоспаны ұйыту	Температурасы, 0С   Ұйыту ұзақтығы,сағ   Қышқылдылығы, 0Т   Тұтқырлығы	Ұю соңында   Ұю соңында	әрбір партиядан	Термометр, лагометр МЕСТ 23874 бойынша сағаты титрометрикалық рН-метр     ВКН құралы немесе ИК1
Ұйытын-дыны салқын-дату	Температурасы, 0С	Ұю соңында		Термометр, лагометр
Буып-түю	Көлемі,м3 Пакеттің ағуы	Күнделікті Периодты	периодты	МЕСТ 26809 Визуалды
Дайын өнім көрсет-кіштері	Органолептикалық көрсеткіші Майдың массалық үлесі, % Қышқылдылығы, 0Т Температурасы, 0С Фосфатаза	күнделікті           периодты	әрбір партиядан     сондай	Органолептикалы   МЕСТ 5867   МЕСТ 3624 МЕСТ 26809 МЕСТ 3623
Сақтау	Температурасы, 0С Мерзімі, сағ	күнделікті		Термометр Сағат

Ескерту: НВП - өлшеудің ең үлкен шегі

 

3.1.3 Дайын өнімнің сапасын бақылау

Сүт қышқылды өнімдер буып-түйілген пакеттерден ағу байқалмау керек, ол пакетті дайындауға қолданылатын материалдың сапасына, сонымен қатар тігістердің герметикалылығына да байланысты. Тігістердің герметикалылығын анықтауды рұқсат етілетін бояу ерітінділерімен жүргізу ұсынылады.

Зерттеу үшін сүтті өнімі бар 5 пакет таңдалады. Пакеттерді таңдау ауысымына 3 рет жүргізілген дұрыс. Таңдалған әрбір үлгіні ретпен номерлейді пакетті тігісін төмен қаратып орналастырады және жоғарғы бұрышын қияды. Пакетті сүтті өнімінен босатады және суық сумен мұқият жуады. Сосын пакетке тігістері толық жабылатындай бояғыш ерітіндіні құяды және 30 сек бойы ұстайды. Ұстаудан кейін ерітіндіні дайындалған сыйымдылыққа ауыстырады, ал пакетті суық сумен бояуы жойылғанша жуады. Сосын пакеттің тігісін бойлай қияды. Пакеттің герметикалығын визуальді түрде тігістің шетінің боялуынан анықтайды. Егерде пакет тігісіне бояудың ену тереңдігі 1 мм-ден артық емес болса, зерттеу нәтижесін қанағаттанарлық деп санауға болады. Егер буып-түгіш автомат аппликаторлы құрылғысы бар болса, бояудың тігіске енуі жіберілмейді. Бұдан басқа, комбинирленген материалда жарылу және бүрме болмауы керек. Олар арқылы бояулар ену мүмкін, ал бұл буып-түйгіш материалының сапасының төмен екендігін көрсетеді. Сонымен қатар, тігіс немесе тігіс маңы аймағында полиэтиленді жамылғыда көрінерлік бұзылулар болмау керек.

Тараны сыртын қарағанда орындалған маркерлеудің дұрыстығын және сапасын бақылайды. әрбір буып-түйілген бірлік анық және түсінікті маркерленуі керек. НТҚ сәйкес сұйық сүт қышқылды өнімдердің бетінде аз мөлшерде сарысудың бөлінуі жіберіледі. Қажет болса бөлінген сарысудың көлемдік үлесін анықтайды.

Өнімнің шартты тұтқырлығын МЕСТ 9070 бойынша белгілейді.

С витаминнің массалық үлесін мерзімімен анықтайды, бірақ декадасында 1 реттен көп емес. Өнімнің құрғақ заттың массалық үлесін МЕСТ 3626 бойынша айына 1 реттен көп емес жеделдетілген аналиталық әдіспен мерзімімен анықтайды.

Қосылатын қант, дәмдік және ароматтық заттардың массасын нақты есептеу жолымен анықтайды. Өнім сапасына баға беруде келіспеушіліктер туындағанда, сахарозаның массалық үлесі анықтау МЕСТ 3628-78 бойынша 15 күнде 1 реттен көп емес мерзімімен жүргізіледі [34].

 

 

3.2 Сүзбелі жартылай фабрикаты – құртқа қойылатын НТҚ талаптары

 

Құрттың таза, сүтқышқылды және енгізілген толтырғыштың, яғни тұздың татымымен болуы керек; консистенциясы біртекті, нәзік шамамен тығыз болады. Түсі барлық массасы бойынша біркелкі сүттіақ болуы қажет.