Ақдала кен орны

                                                                                                                     3.5.-кесте

Жерасты суларының химиялық құрамы

Ұңғыма, №	Мг/дм3; мг-экв/дм3; % - экв						рН	Жалпы қат-ғы, мг-экв/дм3	Жалпы минер-ғы, мг/дм3
	Аниондар			Катиондар
	HCO3-	SO42-	Cl-	Na++K+	Ca2+	Mg2+
355г	171	832	1461	1267	60	39	7,74	6,2	3830
	2,8	18,3	14,2	55,1	3,0	3,2
	5,0	28	67	90	5	6
356г	195	254	284	280	8	61	8,57	5,4	1068
	3,2	5,3	8,0	11,3	0,4	5,0
	19	32	48	68	2	30

 

3.4. Жоғарғы бор сулы кешені

Сулы кешенің кен аумағында 3 сулы горизонт бөлінеді: Жалпақ, Інқұдық және Мыңқұдық.

3.4.1. К2 km-p11  Жалпақ сулы горизонты

 Жалпақ сулы горизонты Ақдала кенішінің негізгі кен сақталған бөлігі болып табылады.

Горизонт қимасы қабатталған орта түйірлі қиыршықтас аралас құм             (10-20% дейін) және әртүрлі түйірлі құммен сипатталады.

 Су тұтқыш горизонт жабынының жатыс тереңдігі 96,3-121,2м арасында, табаны – 119,1 – 184,2м. Жалпы горизонт қалыңдығы 50-69м, әсерлісі -27,0-48,9м.

Горизонт сулары арынды. Пьезометрлік деңгейдің жатыс тереңдігі батыстан 64,7м-ден шығысында 7,3м-ге дейін өзгеріп отырады.

 Сүзілу жылдамдығы жерасты ағысының жылдамдығы 0,011 м/тәу немесе 4,0м/тәу болғанда 0,0011-0,0032 м/тәу-тен құрайды.

  Жекелеп және топтап айдау  сынағы деректері бойынша кен горизонты асты ұңғыма дебиті жеңгейдің 9,3-7,0м төмендеуінде 3,9-5,5дм3/сек (337-475м3/тәу), ал меншікті дебиттер 0,38-1,4 дм3/сек өзгерісін құрайды.

  Кен сыйыстырушы құмдар өткізгіштік дәрежесі бойынша жақын бөлімшесінде 5,7 м/тәу, жазғы бөлімшесінде 4,6м/тәу болғанда 3,9:79м/тәу сүзілу коэффициентін беріп, өткізгіш жыныс түріне жатқызылады. Кен сыйыстырушы горизонт су өткізгіштігі жақын бөлімшесінің орта мөлшері 195м2/тәу – жазғы бөлімшесінде 159 м2/тәу болғанда жалпы 116-254 м2/тәу аралығында өзгереді. Жақын бөлімшесінің орта пьезоөткізгіштік коэффициенті 2,4*106 м2/тәу, ал жазғыда 1,5*107 м2/тәу құрғанда, ал 10*106-28*107м3/тәу аралығында өзгереді. Айдаудың әсер ету радиусының есептелген мәні 515-2009м аралығы.

Тәжірибелі-сүзу жұмыстар нәтиесі кен үсті бөліктегі су сақтағыш жыныстардың төмен суланумен әлсіз өткізгіштікке ие екенін көрсетеді. Яғни, ұңғыма дебиттері деңгей төмендеуінің 13,89-39,6м-ге дейін мәнінде 0,25-2,4 дм2/сек, ал меншікті дебиттер 0,007-0,1 дм3/сек. Сүзілу коэффициенті 0,02-0,7 м/тәу шегінде.

 Жалпақ сулы горизонты аралас сулы горизонтпен гидравликалық өзара қатынасы. Жалпақ сулы горизонтының тітіркену барысында Інқұдық, жоғарғы жалпақ горизонты астымен және де сынақ түйіндерімен ұңғыма топтарында айдау кезінде Мыңқұдық – аралас сулы горизонттарымен өзара байланысы алынған. Перм түзілімдерімен  байланысы жоқ .

       Жалпақ сулы горизонт ұңғымасын аяқтаған соң Інқұдық сулы горизонтында бақылау ұңғымаларында реакциянның 7-20 сағаттан соң байқалады. Деңгейдің айдау аяғында (12,8 тәу) максимал қиылысы 0,07м, айдау аяғы (6 тәу) –те минималы -0,05м.

Жалпақ горизонтының басқа да су тұқыш көкжиектермен және көкжиек асты түрлерімен гидравликалық қатынасы байқалады. Інқұдық су тұтқыш көкжиегінде деңгейдің айдау аяғында (9,8 тәу) максимал қиылысы 0,09м, реакция басы айдаудан соң 4сағаттан кейін басталды.

Перм шөгіндісінің жарықшақты сулары жалпақ су тұтқыш көкжиегінің тітіркенуіне әсер етпейді. Перм жарықшақты суларымен жоғарғы бор сулы горизонтының пьезометрлік беттері бір-біріне жақын.

 Жалпақ сулы горизонтының қабылдағыштығы. (кен тұтқыш бөлігі). Кен сақтағыш шөгінділердің қабылдағыштығы кеніш ауданына біркелкі дәлденген сынақ топтары құрамындағы ұңғымаға өткізілген сынақ құйылымдар арқылы анықталды.  Құйылымдар 8,0-45,5м пьезометрлікт арынын (деңгейі) арттыру барысында 2,0-4,2 дм3/сек  дебитпен жүргізілді (3.6.-кесте).

3.6 кесте

Сынақ құймаларының нәтижелері

Проф, №	№ (сынақ топтары) Ұңғымалары	Қабылдағыштық дм3/сек   м3/час	Өтімділік (арттыруда),м	Меншікті қабылдағыштық, дм3/сек  м3/час	Жыныстардың литологиялық құрамы Жыныстардың литологиялық құрамы
Жақын бөлімшесі (қабысу 1)
448	31н(1у)	2,0 7,2	9,52	0,21 0,76	Орта түйірлі, ұсақ түйірлі және әртүрлі түйірлі құм
480	14ц(2к)	3,4 12,2	33	0,103 0,37	әртүлі түйірлі, орта түйірлі құм
Жазғы бөлімшесі
598	5н(1к)	4,2 15,12	45,5	0,092 0,33	Орта түйірлі құм
598	4ц(1к)	4,2 15,12	41,0	0,102 0,37	Орта түйірлі, әртүрлі түйірлі құм
698	19ц(3к)	2,34 8,4	8,0	0,29 1,05	Орта түйірлі, әртүрлі түйірлі және ұсақ түйірлі құм

 

Жалпақ сулы горизонтының жерасты суларының химиялық құрамы кеніш ауданы шегінде біртекті. Су түрі хлоридті – сульфатты натрийлі. Су минералдығы 4,3 г/дм3 аралығында, оның флангісінде кеніш орталығында 5,3-5,6г/ дм3 . Сулар әлсіз сілтілі рН =7,4-8,4, жалпы кереметтілігі 20-27,6мг-эк/ дм3 , карбонатты – 2,2-2,820-27,6мг-эк/ дм3 –ден артық болған соң, сульфатты күшеюге ие. (3.7-кесте).

Кен денелерін шаятын жерасты суларындағы уран мөлшері n*10-4:n*10-5г/дм3 аралығында, кенсіз құм суларында – n*10-6 г/дм3, радий -4*10-9:7*10-12 г/дм3. 

3.7-кесте                                                                                                                                                                                                                                             

Жалпақ сулы горизонтының су құрамы

Ұңғыма, №	Компоненттері: мг/дм3; мг-экв/дм3; % - экв						рН		Жалпы қат-ғы, мг-экв/дм3	Жалпы минер-ғы, мг/дм3
	Аниондар			Катиондар
	HCO3-	SO42-	Cl-	Na++K+	Ca2+	Mg2+
1	2	3	4	5	6	7	8		9	10
Жақын бөлікшесі
31н	134	1416	1720	283	135	7,25	8,1		25,2	4980
(1у)	2,2	29,49	48,5	55,26	14,1	11,1
	3	37	60	68	18	14
14ц	134	1321	1391	1101	240	115	8,3		21,5	4330
(2к)	2,2	27,5	3,2	47,08	12	9,5
	3	40	57	69	17	14
Жазғы бөлікшесі
4ц	116	1230	1373	1064	230	113	8,4		20,8	4154
(1к)	1,9	25,6	38,7	46,2	115	9,3
	3	38	58	69	17	14
19ц	128	1593	1933	1446	311	143	7,4		27,3	8570
(3к)	2,1	33,2	54,5	62,8	15,5	11,8
	2	37	61	70	17	13

 

Осылайша, жалпақ сулы горизонтында барлық жоғарғы борлы сулы кешендерде тұрақты пьезометрлік бет төмендеуі байқалды.

 Жоғарыда берілгне материал  нәтижесі бойынша Ақдала кешенінің  жалпақ сулы горизонты уранның кенденуін шоғырландыратын гидрогеологиалық шарттарды сипаттайтын деректер қабылданды.

 · горизонт  жабының жатыс тереңдігі -86-121м;

 · горизонт табанының жатыс тереңдігі – 119-184м;

 · кен денлерінің жабынының жатыс тереңдігі-120-172м;

 · сулы горизонтың қалыңдығы -27,0-48,9м;

 · жерасты сулары деңгейінің жатыс тереңдігі 64,7-77,3м;

· сулы горизонт жабынының арыны-9-53м;

· кен денелері жабынының арыны -50-103м;

·  жалпақ сулы горизонтының сүзлу коэффициенті – 3,1-8,4м/тәу;

орташа – 5,4м/тәу;

·  кен беті горизонтының сүзлу  коэффициенті – 0,02- 0,8м/тәу;

 орташа -0,6м/тәу;

·  кен асты сулы горизонтының сүзілу коэффициенті (Інқұдық)-

4,3-11,1м/тәу;

 орташа-7,2м/тәу;

 · жалпақ горизонтының су өткізгіштігі -116-284м2/тәу;

 орташа-184м2/тәу;

 · жалпақ горизонтының пьезоөткізгіштігі -1,0*106-2,8*107м2/тәу;

  орташа-6,6*106м2/тәу;

 ·  айдау әсерінің  радиусы - 515-2900м;

 ·  жалпақ горизонтының (кен бөлігінің) қабылдағыштығы – 2,0-4,2дм3/с;

 ·  меншікті қабылдағыштық  - 0,09-0,29дм3/с;

  орташа- 0,16 дм3/с;

 ·судың жалпы минерализациясы  - 4,3-5,6 г/дм3 ;

 · су температурасы -18-200С;

 ·судың химиялық құрамы  - хлоридті-сульфатты натрийлі.

 

1 Кеншоғырының гидрогеологиялық  ауданға бөлінуі

 Аудандарға бөлу мақсаты  болып кен сақтайтын жыныстардың сүзілу шарттарын орнату мен өңдеу шарттарына бұл кешеннің әсері есептеу, су тұтқыш жыныстардың қуат мәні бірдейлілігі мен негізгі гидрогеологиялық параметрелрінің дәлдігі бойынша біртипті бөлімшелерді ерекшелеу болып табылады. ЖС әдәсі бойынша өңдеуде ауданға бөлу үшін негізгі (обьект) нысана болып гидрогеологиялық зерттеу үшін кен сақтаушы, жабушы және қабысушы горизонттар болып табылады. Негізгі қапталынатын сипаттамалары кен сақтайтын жыныс қуаты мен литологиялық құрамы, жерасты су деңгейінің тереңдігі мен гидравликалық режимі  сулы горизонттың шектейтін және ішкі су арыны: өнімді және кенсіз сулы горизонттың сыйымдылық және сүзілу қасиеті және олардың өзара әсері; жерасты суларының динамикасына негізгі тектоникалық бұзылулардың әсері, жалпы минерализация, жерасты суларының химиялық құрамы мен температурасы.