Ақдала кен орны

Мазмұны

Кіріспе ............................................................................................................

Жалпы бөлім ...............................................................................................

1. Кен орны және оның ауданы туралы жалпы мағлұмат ..
1. Орналаскан жері .......................................................................................
2. Орография .................................................................................................. 
3. Климат, жауын – шашын, өсімдіктер және жануарлар әлемі ...............
4. Жер беті сулары ........................................................................................
5. Кен орнының ашылу тарихы, зерттелінуі және барлануы .................
2. Ауданның геологиялық құрылымы .........................................
1. Статиграфия ...............................................................................................
1. Кристалдық фундамент ..........................................................................
2. Литификацияланған шөгінді қабаттың орта-төменгі палеозойлық құрылымы ..........................................................................................................
3. Мезо – кайнозой кешені ........................................................................
1. Платформалы бор – палеоген кешені..................................................

2.2. Гелогиялық дамудың тектоникасы ...........................................................

3. Кен орнының гидрогеологиялық сипаттамасы ....................
1. N21 – N22 Тоғызкен шөгіндісінің неоген қатпарындағы жерасты сулары
2. Р23 - N22  Бетпақдала свитасы шөгінділерінде таралған жерасты сулары
3. Палеоцен – эоцен шөгінділеріндегі арынды сулардың кешені .............
1. Р22-3  орташа- жоғары эоценнің Ынтымақ сулы горизонты .................
2. Р11-2 палеоценнің Уванас сулы горизонты ............................................
4. Жоғарғы бор сулы кешені .......................................................................
1. К2 кm- Р11 Жалпақ сулы горизонты ......................................................
2. К2t2  - st Інқұдық сулы горизонты .........................................................
3. К2t1 Мыңқұдық сулы горизонты ..........................................................
5. Перм шөгінділеріндегі жарықшақты сулары .........................................
4. Шу – Сарысу алабындағы жоғарғы – бор дәуіріндегі жерасты       сулары деңгейінің төмендеуін болжау ....................
1. Математикалық моделдеу негізінде гидрогеологиялық шарттардың

        өзгеруінің бақылау бағасы ...............................................................................

2. Бақылау режимінің берілгені бойынша жер асты суы деңгейінің

        төмендеуін болжау ............................................................................................

        Арнайы бөлім

       5.      Учаскенің қысқаша сипаттамасы .......................................

        5.1.   ТЖС аумағының гидрогеологиялық құрылысы ...................................

5.2.    ТЖС аумағының гидрогеологиялық шарттары ...................................

5.3.    Жұмысты  жүргізу әдістемесі ...............................................................

5.3.1. Гидрогеологиялық зерттеулердің тапсырмалары және орындалу реті ..

5.3.2. Кен орнының гидрогеологиялық барлануы ......................................... 

5.3.3. Ұңғымаларды бұрғылау .........................................................................                

5.3.4. Ұңғымаларды айдау ................................................................................ 

5.3.5. Тәжірибелік және сынамалы тарту ........................................................

5.3.6. Ұңғымаларға тәжірибелік құйылымдар ................................................

5.4. Жерасты сулары мониторингі ...................................................................

5.5. Гидрогеологиялық параметрлер есебі ......................................................

5.6. Иженерлік геологиялық жұмыстар ...........................................................

5.7. Зертханалық жұмыстар ..............................................................................

6. Ақдала аймағындағы ТЖС полигонның қоршаған ортаны қорғау бойынша кешендік іс–шараны жетілдіру (Внипипромтехнология институты) ...................................................

6.1.  Дайындау жұмыстары  ..............................................................................

6.1.1. Сынақ сұлбасы  ........................................................................................

6.1.2. Ұңғыманы бұрғылау және кернді байқап көру ...................................

6.1.3. Геофизикалық және гидрологиялық зерттеу ........................................

6.1.4. Сынақ учаскесін құрастыру ……………………………………………

6.2.  Кернді тәжірибелік зерттеу .......................................................................

        6.3. Зерттеу – миграциялық жұмыстардың бірінші этапы .............................

6.4. Зерттеу – миграциялық жұмыстардың екінші этапы ..............................

6.5. ЗМЖ ұяшығындағы жерасты сулары және алынған ерітінділердегі         индикатор элементтер құрамын анықтау нәтижесі .........................................

        6.6. Миграциялық параметрлер есебі …...........................................................

7.    Қоршаған ортаны қорғау .................................................................

7.1. Атмосфералық ауаға тигізетін  әсеріне баға беру ..................................... 

7.2. Жерасты суларына әсер етуге  баға беру ...................................................

7.3. Топыраққа және грунтқа әсер  етуге баға беру .........................................

7.4. Қалдықтар ....................................................................................................

7.4.1. Тұрмыстық және технологиялық радиоактивтік емес 

қалдықтар ............................................................................................................

7.4.2. Радиоактивті технологиялық  қалдықтар ................................................

8.    Қорытынды ............................................................................................

9.   Әдебиеттер тізімі ..................................................................................

10.  Графикалық сызбалар тізімі ..........................................................

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Андатпа

Берілген дипломдық жұмыста Ақдала кенішінде уранды сілтілендіріп өндіруде жерасты суларының әсерін зерттеуге бағытталған.

Кенорнында уранды өндіру жерасты сілтілендіру арқылы жүргізіледі.

Кеніш Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданында, Степное елді мекенінен солтүстік батысқа қарай 60 км қашықтықта   орналасқан.

Сонымен бірге жұмыста қоршаған ортаны қорғауға қатысты  сұрақтар қарастырылған.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Аннотация

Данная дипломная работа направлена на исследование влияние подземных вод на подземное выщелачивение урана месторождении Акдала.

Разработка месторождения ведется подземным сважинным выщелачиванием.

Месторождение расположена на территории Сузакского района               Южно - Казахстанской области .

 В проекте также рассмотрены вопросы касающиеся охраны окружающей среды .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Оңтүстік Қазақстан облысы Созак ауданында орналасқан Ақдала уран кен орны масштабы бойынша гидрогенді типті нысандардың орташа топтарына жатады. Ол күкірт қышқыл сұлбасы бойынша қарқынды жерасты сілтілендіру әдісімен жасалу жолын анықтайтын қолайлы геотехнологиялық параметрлердің  жағымды үйлесіміне, сонымен бірге осындай кен орындарды өңдеу кезінде уранмен бірге өнімді ерітіндіге  құндылығы жоқ сирек кездесетін элементтер тізбегі   өтетіндігі анықталған.

 Бұл дипломдық жұмыс қарастырылып  отырған Ақдала уранды жерасты  сілтілендіріп   өндіруде  жерасты суларының әсерін анықтау бағытына арналған. Дипломдық жұмысты жазу барысында жалпы бөлімінде кен орны ауданы туралы жалпы мәлімет, геологиялық, гирогеологиялық жағдайына сипаттама беріліп, арнайы бөлімінде учаскенің сипаттамасына, учаскеде уранды жерасты сілтілендіріп өндіруде жерасты суларының әсерін анықтау үшін жүргізілетін гидрогеологиялық зерттеулер және  орындалу ретіне, уранды жерасты сілтілендіріп өндіруде қоршаған ортаны қорғау іс шараларына және баға беруге тоқталамын.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жалпы бөлім

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Кен орны және оның ауданы туралы жалпы мағлұмат

1.1.Орналасқан жері

        Акдала кенорны  әкімшілік жагынан Оңтүстік Қазақстан  облысы Созақ ауданының территориясында  орналасқан.Асфальттанған жол торабы  арқылы ең жақын темір жол  бекетіне дейін 240 км.Ал Шымкент  қаласына 470км.Оңтүстік батысқа қарай 45км жерде Қыземшек поселкесінде ҰАК «Казатомпром» қарасты Степной кен басқармасы орналасқан.Кенорыннан солтүстік-батысқа қарай 15км жерде ПВ-19 кеніші орналасқан,осында Степной кен басқармасы уран өндірумен айналысады.ПВ-19 кеніші мен Қыземшек поселкесі асфальтты жолмен қосылады.

1.2.Орогидрография

        Кенорынның  жер бедері Бетпақ-дала өңірінің  көтерілімімен сипатталынады.Күрделі  және ұсақ типті сор-тақырлы  ойыстармен шектеліп Қыземшек  ой-қыратынан 12-25км оңтүстік-шығысқа  қарай созыла орналасқан.Жер бедерінің  абсолюттік белгілері 244м ОШ-267м СШ аралығында өзгереді.Көп жерлерде жоғарғы жер жамылғысы қалыңдығы 1м дейін лесстық саздықтардан құралған және сол аудандағы көп жүрген автокөлік доңғалақтарынан тез,жеңіл бұзылады.

         Тұрақты  су көздері мен су қоймалары  кенорын айналасында жоқтың қасы.Кенорынның батысында шамамен 110-120км арақашықтықта Шу және Сарысу өзендері кездеседі.Тақырлы ойпаңдар көктемде қар еріген кезде және жауын-шашын мезгілінде суға толып,бірақ тез буланып құрғап кетеді.

1.3.Климат, жауын – шашын, өсімдік және жануарлар

әлемі

 Аудан климаты жазда ұзақ ыстық және құрғақ, ал қыста суық, аз қарлы шұғыл кантинентті. 4 мекенді (Жетіқоңыр, Бетпақ – Дала, Әлиха, Тасты) ұзақ бақылауға қарағанда суық күндер саны 148 – ден 162-ге дейін құбылады. Ортақ максималды температура 12,70 – 15,80 –дейін абсолюттік максимум кезінде 42,40  - 43,80  болса, абсолютті минимумда 37,00 - 40,10 орташа салыстырмалы ылғалдылық бар болғаны 53 – 59 % , жауын – шашын саны- 130,4 – 175,6 мм (қысқы – көктемгі мезгілінде максимум). Ақпан – наурыздағы қар жамылғысының биіктігі 2 -26 см-ге жетеді (әдетте аз). Әрбір суық айдағы күшті желді күндер саны орта есеппен 1-ден 5-ке жетті (қазан- сәуір). Желдің үстем бағыты - солтүстік – шығыс.

1.4. Жер беті сулары

Кен орнының саяз жерінде және айналасында тұрақты су қоймалары мен су тоғандары жоқ. Шу және Сарысу өзендерінің жақын құмды арналары, сәйкесінше, оңтүстікке 100км және батысқа 120км – ге орналасқан. Қар еру және қарқынды жаңбыр түсу аралығында ұсақ тақырлы ойыс жерлері суға толып, тез баланып кетеді.

1.5. Кен орнынның ашылу тарихы , зерттеулуі және барлануы

  Ақдала кен орнын ашу мен үйрену, Мыңқұдық кен өндірісінде жүргізілген геологиялық барлау жұмыстары тарихымен тығыз байланыста.

  Мыңқұдық кен орны №27 Волков экспедициясы партиясымен Мыңқұдық горизонтында ықшамдалтын шығыс бөлігінің өнеркәсіп жабдықтауын ашқан. V болжамды қапталынан өту нәтижесінде ашылған. Осы жылы  V қапталдан батысқа және шығысқа 12,8км қашықтықта тағы екі ізделінген қаптал табылды. Батыс қаптал кенді болып шықты, ал шығыстық (қазіргі 544) іздеу бағдарланған Мыңқұдық горизонтында жабдықтауға және жасауға қолайлы болған жоқ. Арғы іздеу, бағалау және барлау жұмыстары батыс бағытта толығымен дұрыс жетілді және Мыңқұдық кен орнын теңдесіз өндіріс обьектісіне айналдыруды қамтамасыз етті. Ізделінген бұрғылау тек 1982 ж. Шығыс – Мыңқұдық перспективті аумағына мәнді көлеммен Мыңқұдық кен орнын бөлшектеп барлаудың бірінші этап бойынша есепті қорғаған соң келді. Осында жүргізілген ізделінімдер Мыңқұдық және Інқұдық горизонтында эпигендік уран жабдығын қалыптастыру үшін құрылымдық, геохимиялық және гидродинамикалық қолайсыз шарт туғызды. Уван төбешігіне сабақтасқан кен өрісінің бөлігіне, Мыңқұдық және Інқұдық горизонттары шөгінділері қышқылды шарттарда артықша қалыптастыру қабылданған, теңбіл геохимиялық қысқартылған қуатпен сипатталады. Кен түзілу этабында кен орнының көтерілген аумағы оттекті судың аз интенсивті гидродинамикалық ағымымен бейнеленеді, оның үстіне Қыземшек құрылымының оңтүстігінен экрандалған. Сотүстік – батыс созылымындағы опырылған жағалаулар айқындалатын Мыңшүкір опырылма зонасына шығыстан қабысып жататын Ақдала өрісінің соңғы батыс бөлігі есепке алынбайды. Осы жоғарғы бор кешенінің жалпақ көкжиегінде Таяу учаскесінің кен орнын жабдықтауға біршама өнімділігі нақтыланған (жалпақ горизонты) Мыңқұдық және Інқұдықпен салыстырғанда Ақдала кен орнының, барлық шегінде эпигендік кен түзілуіне жағдай қолайлы. Аналогтық құрылымы тәжірибе жүзінде – гидрогеологиялық орны.

Мыңқұдық кен орнының шығыс бөлігіндегі кен зонасы және Уванас кен орнындағы басты кен зонасында жатыр.

Мыңқұдық кен орнының бөліктеп барлаудың бір (екінші) этабы барысында орындалғандықтан, Ақдаладағы іздеу – барлау жұмыстарын  кезең бойынша бөлу мүмкін емес. Барлау жұмыстарының өзі Таяу және жазғы аумақтарындағы іздеу – бағалау ізімен жүргізіледі. С категориялы уран қорын айқындаумен 200* 50м желісі бойынша жалпақ горизонтында жабдықтауды бөліктеп барлау Таяу аумағында жүргізіледі. Жазғы аумағындағы жалпақ горизонтында кенді зонасы негізгі жолмен 800*25м желісі бойынша барланды. Оның орталық бөлігінде 100*20м желісі бойынша саңылауы бар барлау палегоны орналасады. Оның тапсырмасы – жіңішке (100м-ден аз) кен орындарын барлау үшін бұрғылау желілерінің оптималды тығыздығын орнату. Ақдала аумағында – жалпақ көкжиегіндегі алыс 1600-3200*200-5м желілері бойынша бұрғылаудың алдын – ала ізделімі жүргізілді. Мыңқұдық горизонтында ықшамдалған аз өнімді уранмен жабдықтау Ақдала кен орнының кенді сызықтары  аралығында 1600* 100-50 м және 3200*200-50 м желісі бойынша ізделінеді.