Ақдала кен орны

 

Келтірілген деректерден атмосфераның ауданы химиялық және радионуклидті ластау нормативтері асырылғаны, ал көп жағдайда  нормативтен төмен екені көрсетіледі.

 

7.2.  Жерасты суларына әсер етуге баға беру

Ауыз суы Степной кен басқарунан ПВ-17 аумағынан көлікпен  жеткізіледі. Судың химиялық құрамы мен органолептикалық қасиеттері бойынша СНИП         3. 01. 067-97 «ауыз су» талаптарына сәйкес. Тұрмыстық қажеттіліктерге ауыз судың жыл бойы қолданылуы 1050т болды, ал ағынды сулардағы ластаушы заттар мөлшері-0,96т , ол жоболанған мәндерге сәйкес. Тастанды сулар және авариялық тастандылардан кейін, сонымен қатар олар өтетін топырақтың жеткілікті  сорбциялық сыйымдылығы есебінен химиялық және биологиялық құрамы бойынша зиян емес.

Өндірістік зонада бетпақдала свитасының өтімді сусыз түзілімдерінің жоғарғы бөлігінде орналасқан сүзгілері бар  4 бақылау ұнғымалары құрылған, олар ағынды сулардың және технологиялық қоспалардың өндірістік зонасынан ағып кету мүмкіндіктерін бақылауға арналған.

Жалпақты горизонтының қабатаралық сулары химиялық құрамы бойынша жалпы минералдығы 4.5-5.0 г/дм3 хлоридті- сульфатты- натрийлі болып келеді. Ттәжірибенің соңында учаскенің тізбекті жүйесі шекарасындағы жалпы минералдығының мәндері 18-20 г/дм3 .

Полигонның гексогональ бөлігіндегі жалпы минералдану шамамен тәжірибенің ортасына келтірілген. Сульфатты- ионның мөлшері 2.0-3.0г/ дм3 – 12.0-13.0 г/дм3 өзгереді және өнімді горизонтын күкірт қышқылымен тұрақты қышқылдау есебінен өзгермелі болып келеді.

Сулы горизонтта айналатын қоспалардың гидродинамикалық режиммен шекарасы анықталатын тұзды ореол ТЖС-2 учаскесінде орналасқанын ескеру қажет. Батыс және солтүстік-батыс бағыттарда ореолдардың кеңірек дамуы   ТЖС-1 учаскесінің жерасты суларының табиғи ағысымен жасалған, ал кейіннен жаңа технологиялық ұңғымаларды игеру барысында көбейеді. Бұл құбылыс горизонттың жерасты суларына қауіп тигізбейді, себебі кен алу жұмыстарының әрі қарай дамуы тура осы бағыттарда жобаланады. Қоспалардың ағып кетуі жобалық мәндерден аспайды. Күкірт қышқылын жіберуді тоқтатқаннан кецін ортаның рН-ы өсуі байқалады.

7.3. Топырақ пен грунтқа әсер етуіне баға беру

Топырақ қабаты өндірістік зонаның барлық ауданында бұзылға. өте қауіпті нысандардың гидроизоляциясы мен бетондық жабыны арқасында қандайда бір ауыр химиялық және радиоактивтік әсері тиген жоқ.

Радионуклидтік және химиялық ластану бітеу құрылғылары мен құбыр желілерінің тұтастығының бұзылуы, сонымен қатар құю ұңғымаларының сырқа ағып кетуі кезінде жүреді.

Грунт пен өсімдіктердегі радионуклидтер мөлшерін бақылау үшін учаскеден орташа сынамалар алынады. Грунттағы радионуклидтер тікелей сынамалардан анықталады, ал өсімдік сынамалары жендырып, олардың күл қалдықтары талданады.

Топырақ және грунттың химиялық ластану дәрежесі топырақ ылғалына өтетін және өсімдікпен жақсы қабылдынатын тартылған судың тығыз қалдық шамасымен, сонымен қатар сулы тартылудың рН-мен анықталады.

Тығыз қалдық полигон жұмысы аяқталғаннан кейінгі рекультивация көлемін анықтау үшін маңызды көрсеткіш болып табылады. Қойылған талаптарда тығыз қалдық шамасы өте үлкен нормалардан – кез келген нүктеде ол 0,6% - аспауы қажет.

7.4.  Қалдықтар

7.4.1. Радиоактивті емес технологиялық және тұрмыстық қалдықтар

Кен өндіру құрал жабдықтарының, автокөліктің және шаруашылықты жалпы жүргізүде  жүріп жатқан жөндеу жұмыстары  кезінде өңделген майлау сүрту материалдарынан, металлоломнан, тұрмыстық қоқыстан қалдықтар пайда болады. Осы қалдықтардың қоршаған ортаға кері әсерін болдырмайтын, оларды жинау, сақтау және тасымалдау, утилизация жүйесі ұйымдастырылған.

 

7.4.2. Радиоактивті технологиялық  қалдықтар 

Өндірістік зонада ластанған құрал-жабдықтар, материалдар, грунттар шламдар және технологиялық бақылау ұңғымаларынан керн түрінде радиоактивті қалдықтар түзіледі.     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8. Қорытынды

Дипломдық жұмысты қорытындылайтын болсақ, Ақдала кенішінде уранды жерасты сілтілендіріп өндіруде жерасты суларының әсері тікелей болады. Кенді горизонт анықталғанан кейін, оған сулы горизонттың әсерін анықтау қажет. Сілтілендіруден бұрын судың жатыс деңгейін, өнімділігін, гидродинамикалық және статистикалық деңгейін, ағыс бағытын, сулы горизонттың өткізгіштік, сүзілгіштік қасиеттерін және химиялық құрамын анықтау қажет. Бұл анықтаулар арнайы гидрогеологиялық зерттеулер арқылы және белгілі ретпен жүргізіледі.

Уран кені жерастына ерітінділерді тарту-айдау тәсілімен өндіріледі. Бұл өз тарапынан кен өндіру ауданының экологиялық және геоэкологиялық жағдайына кері әсерін тигізбетіндігімен, яғни жер беті ластанбайтындығымен тиімді.       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. Әдебиеттер тізімі

 

1. Гидрогеология   СССР  Южный  XXXV том, - М Недра, 1978

 

2. Месторождения урана Казахстана. Справочник. – Алматы, 1996 - 258с.

 

3. Отчет о результатах разведки месторождении Ақдала ОАО «Волковгеология» – Алматы, 2003 - 256с

 

4. Отчет о гидрогеологических и инженерно геологических исследованиях месторождения Акдала. ОАО «Волковгеология» – Алматы, 2003 – 74с

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10. Графикалық сызбаларының тізімі

 

Графикалық сызбаның аталуы	Саны	Масштабы
Ауданның геологиялық картасы	1	1: 200 000
Ауданның гидрогеологиялық картасы	1	1: 200 000
Ақдала учаскесінің гидрогеологиялық картасы	1	1: 50 000
Техникалық сызба	1