Қазақстан Республикасындағы шетелдік несиелендіру тәжірибесінің қолдануы

сат етілетін тәуекел дәрежесін,несие қоржынының балансын қамтуы тиіс.

           Банк  тәжірибесінде несие саясатына  мыналар өз әсерін тигізеді:капитал

дың болуы,ссудалардың жекелеген түрлерінің тәуекел дәрежесі,депозиттердің тұрақтылығы,ссудалардың пайдалылығы,жалпы экономикалық ахуал,банк қызматкерлерінің тәжірибесі,банктен қарыз алушылардың несиені қажетсіну

шілігі,банкті басқарудың сапасы және т.б.[5,256-б]

           Коммерциялық  банктердің несие саясатының негізгі элементтері саналатындар:қызмет жасау ауданы (жағрапиялық бағыты),несие түрлері мен саланы(клиенттерді) таңдау,қолайлы түрде қамтамасыз ету мен несие төлеу қабілеті,ссуданы қайтару мерзімдері және олардың тәуекел мен өзара байланы

сы,банктің өтімдігі,несие берудің ең жоғарғы шектен асып кетуі,есеп шоттағы өтемақы қалдығы,қарыз алушыға ссудалар берудегі банк міндеттемесі,ссуда қоржынының көлемі.

           Коммерциялық  банктердің несие саясаты банк  менеджментінің маңызды бағыттарының  мазмұнын ашатын мынадай жағдайлар арқылы  қалыптасады.

1.Несие қоржынын қалыптастырудағы  банктің мақсаты (несиелердің түрлері,қайтару  мерзімдері,несие көлемі,несиелердің  сапасы);

 

         2. Несие  комитетінің (қызметкерлердің) несиенің  ең жоғарғы сомасы мен  түрлерін анықтауға өкілеттілігі;

          3. Қызметкерлердің  міндеттерін және ақпараттар  беру, тексеру, бағалау және клиенттердің  несиеге тапсырыстары бойынша  шешімдер қабылдаудағы олардың  құқығы;

          4. Несие  процесі үшін қажетті құжаттардың  жиыны (қаржылық есеп, шарттар, кепілдіктер, міндеттемелер және т.б.);

           5. Қабылдау  ережесі, бағалау және несиемен  қаматамасыз етуді жүзеге асыру;

          6. Пайыздық  ставкалар саясатын сипаттау, ставкалар  мен комиссияларды белгілеу, несиелерді  қайтару жағдайлары;

           7. Несиелер  сапасының стандарттарын, несие  салымдарының ең жоғары мөлшерін  сипаттау, проблемалық несиелерді  анықтау және талдау.

           Банктің  несиелендіру саясаты несиелендіру  механизімінен көрінеді,бұл процесс  несие берудің қадамдарынан тұрады.Несие берудің қадамдары төмендегі схемада берілген.Несие беру процесінде ең маңызды орын алатыны осы қадамдарының ұйымдастыруы арыз беруден бастап қаржылық есептердің зерттелуі,несиенің берілуі және несиелік қарыздың толық төленуіне дейін.Қарыз берудегі қарыз айналымының бір қадамнан екінші қадамға өтуі     

2-ші суреттте көрсетілген.

 

Комерциялық банктің несие  беру процесінің құрылымы.

 

Несие алуға арыз,техника экономикалық негізделуі бизнес   жоспар.

Төлем қабілеттілігн талдау.

Несие беру комитетінің жобаны қарастыруы.

Несие беру туралы шешімнің қабылдануы

Кері қайтару.

 

Несиелік келісім шартын жасау.

Резервті құрастыру

Несие беру.

 

Несие бойынша қызмет көрсету.

 

Қарыз бен пайыздардың уақытылы төленуі.

Қарыз бен пайдалардың уақы тылы төленуіне кедергі жасайтын ескерілген жағдай лар.

 

Берешек төлеудің жаңа реті.

Қосымша келісім шарт

 

Қарыз алушының банкрот болуы.

 

Қарыз алушының банк шығынын өтеуі.

       

 

        Әр банк әртүрлі факторларға  байланысты өзінің несие беру  саясатын жүргізеді.Басты банктің жасаған несие беру саясатының тактикасы мен стратегиясы филиалдарға нұсқау мен ереже түрінде тартылады.Несие беру саясаты банктің мамандандырылуы ерекшеліктеріне қарай,өңір ерекшеліктері

не байланысты жүргізілгені мен жалпы бұл процестердің құрылымы бірдей болады.

        Келесідей  банктің несие беру саясатына  ықпал ететін факторлрға келетін  болсақ біз 3-ші суреттен көре  аламыз.

 

 

          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ААҚ Тұран Әлем Банк екінші деңгейдегі банк болып,Қазақстан Республикасының банктік жүйесі шегінде қызмет етеді.

         ААҚ ``Тұран  Әлем Банктің`` даму стратегиясы  қаржылық нарықта клиентке ыңғайлы  түрде ақша ұсыну жағдайлары  мен міндеттемелердің барлық  түрлері бойынша нақты кепілдіктері бар активті операциялар жүргізудің кең мүмкіндікті банк құруға бағытталған.

         Банктің  ішкі несиелік саясатының мақсаты-банктік  операциялар жүргізу барысында  тәуекелдерді төмендету болып  табылады.

          Банктің  даму стратегиясына сәйкес нақты саясат несиелік қызмет саласындағы жалпы артықшылықтарды,стандарттар мен шешім қабылдау параметрлерін,несиелік тәуекелді басқарудың негізгі принциптерін анықтап,банктің несиелік қызметін келесі мәселелерге шешуге бағдарлайды:

-қызметті әмбебаптандыру және капиталды пайдалы орналастыру салаларын кеңейту;

-корпоративтік несиелендіруді  кеңейту және несиелік нарықтың  жаңа секторларында бекіту;

-мықты қаржы-несиелік байланыстар  мен шаруашылық қызметтің тұрақты  қызмет ететін субъектілерінің  арасынан банктің тұрақты клиентурасының базасын қалыптастыру;

-тұрақты өсу активтер мен  капитал құрылымының жақсаруын  қамтамасыз ету;

-табыстылықтың тұрақты өсімін  қамтамасыз ету;

-тұрақты халықаралық несиелік  байланыстарды қалыптастыру үшін  жағдай жасау;

-қайта құрылымдау және ұлттық экономиканы дамыту бойынша үкімет бағдарламаларын жүзеге асыру;

-Қазақстан Республикасында қаржылық  нарықтар жүйесін қалыптастыру  және дамытуға ықпал ету.

          Нағыз  ереже банктің іс әрекет мәселелері  бойынша нормативтік құқықтық актілер негізінде өндірілген:

-Қазақстан Республикасында банктер  және банктік қызмет туралы  Заң күші бар Қазақстан Республикасының  Президентінің жарлығы №2444 31.08.1995 ж;

-``Банк активтері мен баланстан  тыс талаптарды жіктеу және ``олар  бойынша Қазақтан Республикасының екінші деңгейлі банктер мен провизияларды есептеу туралы ``Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің ережесі``№218 25.05.1997;

-Несиелендіру бойынша Қазақстан  Республикасының банктерінің құжат  жүргізу тәртібі туралы``Қазақстан  Республикасының Ұлттық банк ережесі №362 24.06.1997 ж.

-Пруденциялды нормативтер жөніндегі  Қазақстан Республикасының Ұлттық  банк ережесі №219  23.05.1997 ж.           

1.2.Несиелік саясаты анықтайтын  жалпы жағдайлар.

           Банк  қызметі өзін-өзі ақтау және  операциялар табыстылығының деңгейін көтеруге ұмтылыс негізінде құрылады.

            Банктік экономиканың барлық  секторлары және Қазақстан Республикасының  барлық аймақтарында несиелік  іс әрекетті жүзеге асыруға  құқығы бар.Несиелік нарықта орналасу  үшін Банк меншік ақшаларын,сонымен қатар корпорация,ұйым,мекеме және тұрғын халық депозиттері ретінде тартылған ақшаларды,және де ішкі және халықаралық қаржы нарықтарынан алынған депозиттер мен несиелерді пайдалана алады.

             Несиелік саясаттың бағыттары  мен артықшылықтарын Банк дербес түрде анықтайды.

              Банк коммерциялық және инвестициялық  несиелендіруді жүзеге асыра  алады,сонымен қатар мемлекеттік  бюджет қаражаттарын,агенттік келісім  шарттар мен анықталатын жағдайларда  басқа банктік мекемелер,корпорация халықаралық қаржы ұйымдарының несиелік ресурстарын мақсатты орналастыру бойынша агенттік қызметтерді атқара алады.

                1.3.Ішкі несиелік саясаттың негізгі  артықшылықтары.

Елдегі қалыптасқан экономикалық жағдай мен оның неғұрлым ықтималды өзгеру бағыттарындағы банктің даму стратегиясын есепке ала отырып,несиелік саясаттың мынадай артықшылықтарын атап өтуге болады:

1.3.1.коммерциялық несиелендіру  саласында 

         несиелік  ресурстарды экономиканың келесідей  салаларына салу:

-өнеркәсіп,энергетика,байланыс,көлік,халық тұтынатын тауарлар өндірісі;

-денсаулық сақтау;

-сауда;

-ауылшаруашылық өнімін өндіру  және қайта өңдеу;

-халыққа қызмет көрсету;

-шағын және орта бизнесті  дамыту;

-қысқа банкаралық несиелерді  ұсыну.

1.3.2.құжаттық несиелік операциялар саласында:

-кепілдік беріп,контрагент-банктердің  кепілдіктерін қабылдау,аккредитив  ашу және әріптес банктер шығараған  аккредитивтерді қолдау;

-клиенттер вексельдерін авальдау;

-клиент вексельдерін есепке  алу.

1.3.3.инвестициялық несиелендіру  саласында

-кезеңдік жүзеге асыру:

1.күнделікті сұраныстағы тауарлар  өндірісінің (даму) қысқа мерзімді  және салыстырмалы шағын жобаларды;

2.жоғары тұтыну қасиеті бар  өнім өндірісін дамыту үшін  салалар масштабындағы орта мерзімді  жобаларды;

3.Әлемдік сапа стандарттарына сәйкес өнім өндірісін дамытудың орта және ұзақ мерзімді салааралық жобаларын.

           Осы  бағытта жеке,сонымен қатар басқа  банктермен бірлесе отырып тәуекелді  азайту мақсатымен орта және  ұзақ мерзімді сипаттағы инвестициялық  жобаларды несиелендіруге болады.

           Инвестициялық  несиелендірудің артықшылықтары  ретінде мыналарды атап өтуге  болады;

-ақтау мерзімі қысқа жобалар;

-сенімді өткізу нарығы бар,шикізатты  тұрақты түрде жабдықтайтын өнім  өндірісін құру және жаңарту  бойынша жобалар;

-құрал-жабдықтың қаржы лизингін пайдалану арқылы құрылатын жобалар;

-жеңіл тамақ,ұн,полиграфиялық,формацевтикалық  өнеркәсіп салаларындағы порттың  орнын басатын өндірісті құру  жобалары;

-Қазақстан Үкіметі мен халықаралық  ұйымдарға қаржыландыруға ұсынылатын  жобалар.

            Олардың ішінде ерекше тәртіпте  мәртебесі жоғары шетел инвестициялық  және Қазақстандық инвестициялық  банктердің санкацияланған (бірлескен) негізде рентабельді жобаларды  несиелендіру мүмкіндіктері қарастырылады.

               Экономика салаларындағы өзге жағдайлардың жеткілікті түрде жылдам өзгеру қарқынына байланысты банк қажет болған жағдайда несиелендіру саласындағы экономика секторлары мен мақсатты нарықтар жүйесін дәл және нақты анықтау үшін маркетингтік стратегияға өзгерістер енгізеді.[31,1-3 б]

     

 

 

 

2.2.Отандық банктер тәжірибесіндегі  несиелендіру операциялар.

        

           Несие  операциялары коммерциялық банктердің  активті қызметінің негізін құрайды,өйткені  оны табысты түрде жүзеге асыру  кіріс әкеледі,банктердің сенімділігі мен тұрақтылығын арттыруға әсерін тигізеді,ал олардың кедейленуі мен банкроттыққа ұшырауы несие берудегі сәтсіздіктерге әкеліп соғады;

            Несие операцияларын ұйымдастыратын  жалпы бөлімі-ол: