Мемлекет пен бизнестің серіктестігінің даму болашағы

21) саланың немесе кластерлердің  проблемаларын шешу үшін ғылыми-зерттеу  ұйымдарын құрады, іргелі және  қолданбалы ғылыми-зерттеулерді  қаржыландырады;

22) республиканың экономикасы  үшін білікті кадрлар даярлау  жөнінде мемлекеттік бағдарламалар  әзірлейді;

23) халықтың әлеуметтік  қорғалмаған жігін жеке кәсіпкерлікке  тарту жөнінде шаралар әзірлейді.

Уәкілетті органның құзыретi

1) жеке кәсіпкерлікті  қолдау мен дамытудың мемлекеттік  саясатын жүргізуді жүзеге асырады;

2) жеке кәсіпкерлікті  дамытудың бағдарламаларын әзірлеп,  іске асырады;

3) кәсіпкерлікті қолдау  мен дамытудың мемлекеттік шараларының  орындалуын ұйымдастырады және  үйлестіреді;

4) жеке кәсіпкерлік субъектілерін  қаржыландыру және оларға кредит  беру жөніндегі шараларды жетілдіру  туралы ұсыныстар әзірлейді;

5) кәсіпкерлік ортаға, инвестициялық  ахуалға және жеке кәсіпкерлікті  дамытудың инфрақұрылымына талдау  жүргізеді;

6) жеке кәсіпкерлік қызмет  саласында зерттеулер жүргізуді  ұйымдастырады;

7) жеке кәсіпкерлікті  қолдауды және дамытуды қамтамасыз  ететін нормативтік құқықтық  актілерді әзірлеп, Қазақстан  Республикасының Үкіметіне ұсынады;

8) республика өңірлерінде  шағын кәсіпкерлік инфрақұрылымын  қалыптастыру мен дамытуға септігін  тигізеді;

9) шағын кәсіпкерлік саласында  кадрлар даярлау, қайта даярлау  және олардың біліктілігін арттыру  жүйесін қалыптастыру жөнінде  ұсыныстар әзірлейді;

10) Қазақстан Республикасының  жеке кәсіпкерлік субъектілерінің  құқықтарын қорғауға бағытталған  заңнамасының сақталуын бақылауды  жүзеге асырады;

11) жеке кәсіпкерлікті  дамыту жөніндегі орталық мемлекеттік  және жергілікті атқарушы органдарды  ведомствоаралық үйлестіруді жүзеге  асырады;

12) орталық мемлекеттік  және жергілікті атқарушы органдардың  жанындағы сарапшылық кеңестердің  қызметін үйлестіреді;

13) шағын кәсіпкерліктің  инновациялық, инвестициялық және  индустриялық дамудың мемлекеттік  бағдарламаларын іске асыруға  қатысуы үшін жағдайлар жасайды;

14) инвесторлар, грант  беруші халықаралық ұйымдар үшін  жеке кәсіпкерлікті қолдау және  дамыту мәселелерінде жағдайлар  жасайды;

15) жеке кәсіпкерлік субъектілеріне  әдіснамалық көмек ұйымдастырады;

16) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің  тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін  қызметтердің) халықаралық нарықтарына  шығуы үшін жағдайлар жасайды;

17) жеке кәсіпкерлікті  дамыту саласында халықаралық  ынтымақтастықты жүзеге асырады;

18) жеке кәсіпкерлікті  дамыту мен қолдау жөніндегі  мемлекеттік саясатты насихаттайды;

19) мемлекеттік органдар  мен олардың лауазымды адамдары  жол беретін жеке кәсіпкерлік  субъектілерінің қызметін регламенттейтін  Қазақстан Республикасының заңнамасын  бұзушылықтар туралы Қазақстан  Республикасының Президенті мен  Yкіметін хабардар етеді.

Жергілікті өкілетті органдардың  құзыретi:

Қазақстан Республикасының  жергілікті өкілетті органдары:

1) кәсіпкерлікті қолдау  мен дамытудың өңірлік бағдарламаларын  бекітеді;

2) жергілікті атқарушы  органдар басшыларының Қазақстан  Республикасындағы кәсіпкерлікті  қолдау мен дамыту мәселелері  бойынша есептерін қарайды.

Жергілікті атқарушы органдардың  құзыретi:

Қазақстан Республикасының  жергілікті атқарушы органдары:

1) жеке кәсіпкерлікті  қолдау мен дамытудың мемлекеттік  саясатының іске асырылуын жүзеге  асырады;

2) жеке кәсіпкерлікті  дамыту үшін жағдайлар жасайды;

3) өңірлерде мемлекеттік  бағдарламалардың іске асырылуы  мен орындалуын қамтамасыз етеді  және ол үшін жауапты болады;

4) кәсіпкерлікті қолдаудың  өңірлік бағдарламаларын әзірлеп,  іске асырады;

5) өңірде кәсіпкерлікті  және инновациялық қызметті қолдау  инфрақұрылымының объектілерін  құру мен дамытуды қамтамасыз  етеді;

6) жергілікті атқарушы  органдардың жеке кәсіпкерлік  субъектілерінің бірлестіктерімен  және нарықтық инфрақұрылым объектілерімен  өзара қарым-қатынастарын дамыту  стратегиясын айқындайды;

7) сарапшылық кеңестердің  қызметін ұйымдастырады;

8) шағын кәсіпкерлік субъектілері  үшін мамандар мен персоналды  оқытуды, даярлауды, қайта даярлауды  және олардың біліктілігін арттыруды  ұйымдастырады.

Осы заң бойынша жеке кәсіпкерлікті  қолдаудың  жаңа бағыттары мен  принциптері белгіленді.

Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік  қолдаудың негізгi бағыттары.

1. Жеке кәсіпкерлікті  мемлекеттік қолдау мынадай негізгі  бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

жеке кәсіпкерлікті реттеу мәселелері жөніндегі заңнаманы  жетілдіру;

жеке кәсіпкерлікті қолдау орталықтарын, бизнес-инкубаторларды, технологиялық парктерді, индустриялық аймақтарды және жеке кәсіпкерлік инфрақұрылымының басқа да объектілерін құру және дамыту;

бюджет қаражаты есебінен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің  қызметін оқу-әдіснамалық, ғылыми-әдістемелік  және ақпараттық қамтамасыз ету.

2. Жеке кәсіпкерлікті  мемлекеттік қолдау және дамыту:

мемлекеттік органдардың  жанынан жеке кәсіпкерлік проблемаларын  зерделеу және оны дамыту ұсыныстарын  әзірлеу жөніндегі ғылыми-зерттеу  институттарын құру;

орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың жанындағы  сарапшылық кеңестердің қызметін ұйымдастыру;

жеке кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың қаржы институттарын  құру;

бизнес-инкубаторлардың  және индустриялық аймақтардың қызметін ұйымдастыру;

жер учаскелерін, ғимараттарды, үй-жайларды сату не тұрғын үй-жайларды Қазақстан Республикасының заңдарына  сәйкес тұрғын емес үй-жайға ауыстыру жолымен жүзеге асырылады.

3. Кәсіпкерлікті мемлекеттік  қолдау мыналарды:

шағын кәсіпкерлік субъектілерінің  мемлекеттік қаржылық, статистикалық, материалдық-техникалық және ақпараттық ресурстарды, сондай-ақ ғылыми-техникалық әзірлемелер мен технологияларды  пайдалануы үшін жағдайлар жасауды;

кәсіпкерлікті дамытудың  мемлекеттік, салалық (секторальдық) және өңірлік бағдарламаларын әзірлеуді;

шағын кәсіпкерлік субъектілерін  мемлекеттік тіркеудің және таратудың  оңайлатылған тәртібін белгілеуді;

оңтайлы салық салу режимін  белгілеуді;

шағын кәсіпкерлікке кредит берудің бағдарламаларын қабылдауды;

кәсіпкерлікті қолдау мен  дамыту үшін инвестицияларды, оның ішінде шетелдік инвестицияларды тарту  мен пайдалану жүйесін жасауды;

мемлекеттік мұқтаждар үшін тауарларды (жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді) сатып алудың кепілдендірілген көлемін  қамтамасыз етуді;

жұмыс істеп тұрған оқу  және зерттеу орталықтарын, консалтингтік  ұйымдар мен кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың ақпараттық жүйелерін  дамыту және жаңаларын құру жолымен  кадрлар даярлауды, қайта даярлауды  және олардың біліктілігін арттыруды  жүзеге асырады.

1. Кәсіпкерлікті мемлекеттік  қолдаудың негізгі принциптері:

Қазақстан Республикасында  кәсіпкерлікті дамытудың басымдығы;

кәсіпкерлікті мемлекеттік  қолдаудың кешенділігі;

кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының және жүзеге асырылатын шаралардың шағын  кәсіпкерліктің барлық субъектілері үшін қолжетімділігі;

кәсіпкерлікті қолдау мен  дамыту саласындағы халықаралық  ынтымақтастық болып табылады.

2. Кәсіпкерлікті мемлекеттік  қолдау мен дамыту:

1) қаржылық қолдау көрсету;

2) кәсіпкерлікті қолдау  орталықтарының желісін ұйымдастыру;

3) бизнес-инкубаторлардың  қызметін ұйымдастыру;

4) бір жылдан астам  пайдаланылмаған мемлекеттік меншік  объектілерін шағын кәсіпкерлік  субъектілеріне сенімгерлікпен  басқаруға немесе жалға беру;

5) өнеркәсіп өндірісін  ұйымдастыру және халыққа қызмет  көрсету саласын дамыту үшін  жалға немесе сенімгерлікпен  басқаруға берілген объектілерді  шағын кәсіпкерлік субъектілерінің  меншігіне Қазақстан Республикасының  Yкіметі белгілеген тәртіппен  көзделген шарттарды олар орындаған  жағдайда шарт жасасқан кезден  бастап бір жыл өткен соң  өтеусіз беру жолымен жүзеге  асырылады [28].

1999 жылдың жазында Қазақстан  Республикасы Президентінің жарылығымен  «Кәсіпкерлік іс-әрекеттердегі азаматтар  мен заң тұлғаларының құқықтарын  қосымша толықтыру шараларын  қолдану туралы» Қаулысы шықты.  Осы Қаулыны қабылдау азаматтардың  өзін қамтамасыз ету құқықтарын  дамытуды және басқа азаматтарға  қосымша шенеунік жұмыс орнын  табуды қарастырады. Бақылаушылар  жағынан заңсыз тексерістер бұл  коррупцияға енген факт болып  табылады. 

Шағын және орта кәсіпкерлікті  мемлекеттік қолдау жүйесінің элементіне аграрлық саладағы шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау жатады.  
     Осы тұрғыда Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 31 наурызында қабылданған «Шаруа қожалығы туралы» Заңы шаруа қожалығының шағын кәсіпкерліктің ерекше пошымы ретінде құрылып жұмыс істеуінің негізін егжей - тегжейлі айқындап берді. Сондай-ақ, кәсіпкерліктің бір пошымы азаматтық - құқықтық және әкімшілік - құқықтық қатынастар субъектісі ретінде шаруа қожалығының құқықтық негізі қосымша жиырмадан астам басқа да нормативтік - құқықтық актілермен реттелетінін атап өткен жөн. 

Осы тұрғыдан алып қарағанда, шаруа қожалығының банктерде  есепшот ашу және банкідегі өз ақшасына иелік жасау құқығы бар. Өз күшіндегі заңдарға сәйкес шағын  кәсіпкерлік (бизнес) субъектісіне жатқызылған  фермерлер шаруашылықтарына мемлекеттік  қолдаудың төмендегі түрлері  көрсетілуі мүмкін: 

1) мемлекеттік тіркеу  сәтінен бастап үш жыл ішінде  жылжымайтын мүлік құқығын тіркеу  үшін ақы төлеуден босатылады. Шаруа қожалықтарын мемлекеттік  тіркеу ол үшін ақы төлемей,  өз басы келіп тіркелу сипатында  болады;  
  2) табиғи монополист кәсіпорындардың қызметін монополияға қарсы реттеуді қолдана отырып, электр энергиясымен, жылумен, сумен жабдықтау жөнінде қосылатын қуаттар үшін ақы төлеуден заңдарға көзделген тәртіп пен жағдайда босатылады; 

3) мемлекет қатынасын  екінші деңгейдегі банктерде  ақы алынбай есепшот ашылады; 

4) жеке кәсіпкер ретінде  бухгалтерлік және статистикалық  есептерді оңайлатылған тәртіппен  береді; 

5) салық заңдарына сәйкес  табыс салығын салық патенті  негізінде не салықтың белгіленген  сомасын, не салық базасын анықтау  мен салық есебін жүргізудің  оңайлатылған жүйесі байынша  төлейді; 

6) шарттарын Қазақстан  Республикасының Үкіметі белгілейтін  мемлекеттік мұқтаждар үшін тапсырыстарды  орналастыру (беру) кезінде басым  құқықпен пайдаланады; 

7) тиісті жылға аралған  мемлекеттік бюджетте кәсіпкерлікті  мемлекеттік қаржылық қолдау  шеңберінде белгіленген шекте  статистикалық және ақпараттық  қызметті, сондай-ақ, ғылыми - техникалық  таңдамалар мен технологияларды  жеңілдікті шартпен алады; 

8) кәсіпкерлікті қолдау  үшін көзделген қаражат есебінен  кадрларды даярлау, қайта даярлау  және олардың біліктілігін арттыру  ісін жүргізеді [29]. 
     Шағын кәсіпкерліктің қаржы мөлшерін иеленудің бір жолы аудандық несие серіктестігін құру болмақ. Ұлттық банк өзінің басқармасының 2000 жылғы 29 шілдедегі Қаулысымен Әділет министрлігінде «Несие серіктестіктері туралы» ережені тіркеуден өткізді. Ұлттық банк Ауылдық коммандиттік несие серіктестігінің үлгі түріндегі жарғысын мақұлдады. Шаруашылық жүргізудің қазіргі күрделі экономикалық жағдайында жекелеген шаруа қожалықтарының қиыншылықтары жетіп артылады. Бұл қиыншылықтарды жеңу жолдарының бірі - олардың неғұрлым ірі шаруашылық пошымына бірігуі. Атап айтқанда, олар ерікті негізде кәсіпкерліктің өндірістік кооператив, қоғам, серіктестік секілді ірі ұйымдық -құқықтық пошымдарына бірігуінде болады. 

Енді шағын және орта кәсіпкерлікті  қолдау жүйесін жетілдіру мақсатында ұсынылған заң жобасына сипаттама  бере кететін болсақ.

Баршамызға белгілі, Үкімет Қазақстан Республикасындағы 2009-2011 жылдарға арналған рұқсат беру жүйесін  жетілдіру тұжырымдамасы мақұлданған  болатын.