Инвестициялық жобаларды экономикалық талдау және бағалау

 

Ескертпе: кестеге жарнамаға кететін шығындардың есебіне  тек қана міндетті түрде пайдаланатынтбөліктері кірген. Пайдалануы «мүмкін»  деп белгіленген бөліктер тек қана  стратегиялық жағыдайда  қолданылады: сатудың көлемін кенеттен ұлғайтқанда, жаңа нарыққа шыққанда ж.б.

Жүргізілген зерттеулер негізінде зауыттың өнімі  техникалық және сапалық сипаттамалары бойынша европалық және ресейлік  сондай өнімдерден кем түспейді. Дегенмен басты бәсекелестік басыңқылығы бағасы.

КЖЗ зауытының өнімін сатуды белсендендіру үшін тауарды модификациялауды жүзеге асыру болжануда. Модификация үрдісінде  өндіріп жатқан тауардың бұрынғы қасиеті өзгереді. 

Тауарлар модификациясының заты болып тауардың келесі элементтері  табылады:

Ұнтақтың физикалық қасиеттері:

• көк немесе жасыл гранулалар тамызумен кіржуғыш ұнтақтың түсі аққа өзгертіледі (боялған триполифосфат)
• күшті хош иіс беретін жаңа хош иіс үстемелері енгізіледі.
• гранулдардың  көлемін кіші етіп өзгерту

Эстетикалық қасиеттері:

• қос маркалы кіржуғыш ұнтақтың дизайнын өзгерту, орағыштағы дизайн элементтерінің ерекше өзгешеліктері енгізілген
• орағыштың баспа сапасын өзгерту
• тауардың нарықтық атрибутикасы

КЖЗ Алматы зауыты біздің өніміміздің тұтынушыларына қатысты тиімді жерде орналасқан. Ірі мегаполис Алматы қаласының ішінде орналасуы  республиканың оңтүстік аймағының тұтынушылары мен Қырғызстан,Польша, Моңголия үшін үлкен маңызды. Қаланың төменгі жағындағы ыңғайлы көлік тарату жолдары, көлік магистральдары мен темір жолдарға жақындығы да  өзіндік басымдылығы барын білдіреді [28].

Зауыттың конфигурациясы қолмен жууға арналған бірқатар кіржуғыш ұнтақтарды шығара алатын, аяқталған  «негізгі бөлікке»  және жылусезінетін және абайлап жуу ингредиенттері бар  автоматты кір жуу үшін ұнтақтар шығаратын  араластыратын бөлік қосымшаға бөлінген. Зауыт өзінің концепциясы бойынша өте қарапайым, бір ғана ғимаратқа орналасқан.

Зауыттың дизайны мен құрал/материалдар таңдау мекен жайының төмендегі жағыдайларымен сай  орындалған:

• Қыздыру лампасының температурасы (дымқыл): 26° С
• Қыздыру лампасының температурасы (құрғақ): 30° С
• Ауа температурасы: мин. 0° С
• Теңіз деңгейінен жоғарылылығы: 0-500 м.

Кәсіпорынның өндірістік қуаты  сағатына 3,75 тонна, жылына  24  мың, бұл Қазақстан нарығын кіржуғыш ұнтақтармен 18-20%  қамтамасыз етуге қабылетті деген сөз. Жұмысын бастаған күннен бастап, потребности рынка Казахстана в стиральных порошках. «Алматинский завод СМС» ЖШС  автоматты  және активатор типті кіржуғыш  машиналар үшін бірнеше түрлі кіржуғыш ұнтақтар шығарады. Өндірістің барлық этаптарында сапаны  бақылауды көпсатылы жүйелі химиялық лаборатория  жүзеге асырады. Кіржуғыш ұнтақтардың құрамында ең қиын  шөптен, шәйдан, кофеден, жидектерден қалған дақтарды кетіретін биохимиялық өнеркәсіптің заманауи жетістіктері қолданылады. Шығарылатын өнімнің құрамында ағартқыш және кәржуғыш машинаны әк қалдықтары мен қайнаған су қадықтарынан қорғайтын заттардың көпқұрамдас жүйесі бар.

Зауыттың өндірістік алаңдары тапсырылған рецептураға сәйкес өндіріске шикізат  әзірлейтін дайындық цехынан, кіржуғыш ұнтақтарды шығаратын және орайтын технологиялық желілер орналасқан  өндірістік цехтан, шикізат қоймасы мен дайын өнім қоймасынан тұрады. Зауыттың 100% автономды жылуберуді қамтамасыз ететін, оңтүстіккорея компаниясы жасап шығарған «Буран Бойлер» қазандары  қойылған өз қазандығы бар. Зауыт аумағында 6 кВт на 380В, ТП на 400 кВтА подстансалары, қалалық суберу және канализациясы бар.

 Ballestra  құралжабдығының қамтамасыз ету аумағы төмендегілерді қамтиды:

• Дайын құралдар мен техника двигательдері;
• Үрдіс пен құрылысқа қажетті құбырлар мен қақпақшалар;
• Жегілікті құралдармен жабдықтау;
• Электроэнергияны бөлетін щит;
• Электрлік және аппараттық кабельдер және құрылысқа арналған жабдықтар;
• Компьютерлік бақылау жүйесі

Зауыттың тұрған жері төмендегі принциптерді ескере отырып, зерттелді:

• Қаржықұюды, ерекше ғимаратқа қатысты ең төменгі жағыдайға жеткізу;
• Кіруге  және құралжабдықты қарап тұруға  жеңіл;
• Келешекте кеңейтуге мүмкіншілік, атап айқанда, негізгі шикізатты төсеумен алуға арналған силосты қабылдап алу мұнарасын орнату;
• Зауыт дизайнында ең жоғарғы абайлаушылық, яғни құбыржелілері мен кабельдердің жүгірістерін ең төменгі деңгейге төмендету.

Зауыттың базалы конфигурациясы 3000 кг/с LAB сульфоникалық қышқылды құрғақ бейтараптандыруғарқылы жасалған қолмен жууға арналған кіржуғыш  түйіршік ұнтақтарды өндіруге жасалған..

Автоматты жууға арналған ұнтақты өндіруге зауыт өндірісінің қуатын құралдар қоспай және өзгертпей, 20-25% арттыруға болады, сонымен,  3600-3750 кг/с жеткізуге болады [29].

Алматының синтетикалық кіржуғыш заттарды шығаратын зауыты қазіргі таңда Орталық Қазақстанда  кіржуғыш ұнтақтарды шығаратын жалғыз зауыт болып табылады. Зауыт «Ballestra S.p.A.» итальяндық компаниясының соңғы үлгідегі жаңа құралжабдықтарымен  жабдықталған. Кіржуғыш ұнтақ сапаның қатаң стандарты мен тиімділігіне жауап бере алатын жоғарытөкпелі тығыздығы және жоғары белсенділікті заттары бар итальяндық технология мен рецептурасы бойынша жасап, өндіріледі. Ұнтақты жасауға  арналған шикізаттың басым мөлшері шетелден әкелінеді. Алыс жатқан шетелдерден шикізат базасы  аз мөлшердегі шикізат әкелінеді– олар ферменттер, қоспалар, иісмай, үстірт-белсендендіру заттары,  яғни, химиялық синтез жолымен алынған компоненттер. Біз үшін шикізат таңдағанда  басты критерийлері, оның экологиялық, қауыпсіздік және жоғары тиімділік қасиеттері болып табылады. Сондықтан да біздің Европадағы жеткізушілеріміз өздерін химиялық өнімдердің әлемдік нарығында таныта білген компаниялар. Негізгі шикізат – натрий триполифосфатты  Қазақстанның химиялық кәсіпорындары жеткізеді, бұл шикізаттың жетіспеушілігіне байланысты  тәуекелді азайтады. Отандық кәсіпорындармен өндірістік байланысты туғызу– жобаның басты плюстарының бірі.

Зауыттар мен  “Баллестрлар” технологиясы  ғажайып, ең алдымен  қоршаған орта мен персоналдың денсаулығының қауыпсіздігі. КЖЗ зауыттарының көбісі жұмыс істейтін  әдеттегі мұнаралық технология атмосфераға өндіріс қалдықтарының  шығарылуына кедергі келтіре алмайды. Қалған  «химия» жай ғана  құбырдан ұшып шығады. Производственные же линии “Ballestra” өндірістік желісі тазалау приборларының ауа кірмейтіндік жүйесінің арқасында  ашық кеңістікке шыға алмайды. Жаңа технологияның тағы да бір басымдылығы  – бүкіл әлемде тиімді маңызды көрсеткіш болып есептелетін  энергетика көздерін үнемдеуінде.

Мұнарасыз технологияның басты басымдылығы:

• Қоршаған ортаға және персоналдың денсаулығына ең жоғарғы қауыпсіздік;
• Жоғары энергияүнемдегіштік;
• дайын өнімнің қалтқысыз сапасы;
• сапаны бақылауға  компьютерлік жетекшілік ету.

 Заводы Ballestra зауыттары өндіріс үрдісі барысында зауыттың ішінде барлық қалдықтарды қайта өңдейді де, қоршаған ортаны ластауды болдырмайды. “Ballestra” зауыттарының жоғарғы атағы Алматы КЖЗ зауытының серіктес ретінде таңдауына әкелді. Итальяндықтар шарт шеңберінде құралжабдықтарды құрастырып, біздің мамандарды оқытты.

 “Ballestra”  фирмасының қазіргі кездегі президенті Марио Галатери  Алматыдағы зауыт жобасын «жаңа индустриалды оқиға» деп атады. Қазақстандық серіктестер мен ортаазия нарығын жоғары бағалады.

Сондай заманауи талаптарға жауап беретін бүкіләлемге белгілі АСМА орағыш технологиясын атау керек.

Бұл Европадағы  орағыш машиналар жасап шығару аумағындағы ең тәжірибелі компаниялардың бірі. АСМА  1924 жылы салынған және   80  жыл қызметінде әлем бойынша өзінің 5000 нан астам жүйелерін дайындап, орнатты. 

 АСМА орағыштарының негізгі қолдану аумақтары –  темекі өнеркәсібі, тұрмыстық химия, косметика, ас тағамдары [30].

Компания – кіржуғыш және тазалағыш ұнтақтарға арналған картон қораптарын машина-толтырғыштар өндірісінде әлемдік көшбасшы. АСМА клиенттері мен серіктестері– тазалағыш заттарды өндіретін  ірі мультиұлттық  өндірушілер – Procter&Gamble, Unilever, Hencel, Cussons, Lion.

Атап өту қажет, Следует отметить, АСМА өзінің саласындағы жетістіктерге “Ballestra S.p.A” компаниясымен тығыз ынтымақтастықта  болғанынан жетті.

Кіржуғыш ұнтақтарды орау бойынша  АСМА құралжабдығы  сенімділік пен сапаның ең жоғарғы сипаттамасына жауап береді. Және бұл АСМА желісімен салынып, оралатын «RA» және  «Айна»  жаңа қазақстандық ұнтақтар үшін қосымша плюс болып табылады. Өнімнің бәсекелестігі үшін барлық өлшемдер маңызды деп нақтылау қажет пе? Сонымен бірге, картон орағыштарды жабыстыратын желім сияқты бөлшек суық күйінде жұлынып алынады, микроорганизмдермен толық іриді , сондықтан  100 пайыздық экологиялық ықыласты. 

Алматының кжз зауытында бақылау жүргізген экологтар осы сияқты кәсіпорындардың арасында европалық стандарттарға сай және персоналдың еңбек жағыдайларының қауыпсіздігі бойынша көрсеткіштері ең артықтығын көрсетті. Осындай  беделді зауытқа АСМА құралжабдығы да қамтамасыз етті. Салу мен орауда жұмыс жасайтын операторлардың кіржуғыш ұнтақтарға ешқандай байланысуы жоқ. Машинаға рұқсат электр приборлармен  бақыланады, ал үрдіс дисплей орнатылған компьютер панельдері арқылы басқарылады, ол орағыш желінің барлық функцияларын қадағалауға мүмкіндік береді.

 АСМА технологиясының басымдылығы:

• құралжабдықтар жұмыс жасап тұрғанда операторлар мен жұмысшылардың толық қауыпсіздігі;
• Орауға арналған желім  – микроорганизмдермен толық іріп кететін материал,  сондықтан 100%  ықыласты;
• Орағыш стандарты кіржуғыш ұнтақтардың артық деген маркаларына сай келеді, бұл оның бәсекелестігін арттырады.

 Алматының КЖЗ зауыты еліміздің қауыпсіздік пен тазалық эпидемиологиялық нормалардың артық көрсеткіштерімен экологиялық бақылаудан өтті. Еңбекті  және  жұмысшылардың денсаулығын қорғау  европалық стандартқа сай келеді [31].

 № 0142336  сәйкестендіру сертификаты 23 мамыр 2002 жылы Қазақстан Республикасының Мемстандарты берген. Өнім жыл сайын сертификацияланады.

Есептеулердегі пайда, ағындағы  жыне инветициялық шығындар деңгейі, сонымен қатар, тартылған 4 000 000  АҚШ доллары көлеміндегі несие көлемі жобаның қаржылықмүмкіндігін мойындауды қажеттейді.

Жобаның қаржылық мүмкіншілігі жоспарланған барлық кеңістікте еркін ақша қаржысының жағымды  қалдығын  растайды.

Жалпы алғанда жоба потенциалды несиегеқабылетті деп сипатталады [32].

 

3. Инвестициялық жобалардың басқарылуын және бақылауын талдау

 

 

Алматы КЖЖ зауытының жобасы   Үкіметтің  импорттыалмастыру мен экспортқатұспалданған өнімдері мемлекеттік бағдарламасында қойылған мақсаттарға толығымен сай келеді және ең аз дегенде, бағдарламаның үш басты ұстанымын жүзеге асырады: – сапалы, экологиялық, бағаға қол жетімді;

1. Еліміздегі бюджетіндегі тұтынушылардың ақшасын сақтайды;
2. Жұмысорындарын ашады және отандастарға мамандық өсуіне мүмкіндік береді.

        ҚР Статистикасы бойынша Агенттіктің  мәліметтері бойынша біздің елімізге 2007 жылы  әкелінген тазалағыш  және жуғыш (кіржуғыш) жабдықтардың  импорт көлемі 97 918,1 тоннаны құрады,  бұл шекара арқылы азаматтардың КЖЖ қалталап тасығанын есепке алмағандағы.

Бздің еліміздің әр алуан дәрежедегі тұтынушылары жыл сайын тұрмыстық химияның тауарларын сатып алады, ол негізінде  біздің елімізден жыл сайын импорттық өнімді тұтынуға кететін жобамен 240-250 млн АҚШ доллары тұратын  тұрмыста және өнеркәсіпте қолданатын  кіржуғыш ұнтақтар.

Тұрмыстық химия өнімдерін өзінде өндірмейтін Евразия континентінде тек қана үш ел бар: Монғолия, Ауғаныстан и Қазақстан.

Қазақстанға тұрмыстық химияның тауарлары, негізгісі, кіржуғыш ұнтақтар, дамыған елдермен қатар, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Грузия, Әзірбайжан, Белоруссия, Молдавия, Камбоджа, Наура, Литва, Эстония, ҚХДР сияқты елдерден импортталады [33].

 Отандық өндірістің жоғарысапалы  өніміне деген халықтың сұранысын  қанағаттандырудан басқа да, көтеріліп бара жатқан жұмыссыздық жағыдайында, жобаны іске асыру тұрғылықты түрде 150 адам жұмыс жасайтын жаңа жұмыс орындарын ашуды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар тұрақты жұмыс жасап тұрғанда, зауыт  жыл сайын еліміздің бюджетіне 1 000 000 000 теңгеден астам салықтың түсуін қамтамасыз етеді..

Бұл жоба отандық өндірушілерді жан жақты қолдауды қарастырған  ҚҰ Үкіметінің жүргізіп отырған  экономикалық саясатына  негізделгенін, кіржуғыш ұнтақтарды импорттық өндірушілердің алдында потенциалды бәсекелестік басымдылығы барын көрсетеді. Бүгінгі күні Қазақстанда кіржуғыш ұнтақтарды шығаратын басқа отандық өндірушілер болмағандықтан, Алматының КЖЖ зауытының бәсекелесі жоқ.

Зерттеліп отырған мәселеге және жоғарыда аталған барлық факторларға талдауға қатысты, баламалы өнімдерді өндірушелрдің нарығына жүргізілген зерттеулерге, білікті мамандарға сұраныс жүргізгенде, БАҚ материалдарын зерттеп білгенде, ұсынып отырған жоба өміршең және өзеті екенін әбден мақұлдауға болады. 

Ұсынып отырған жобаны жүзеге асырғандағы шығындар мен пайданы салыстыра келгенде білгеніміз, ұсынылған жобаны іске асыру  банк несиесін жабуға және «Алматинский завод СМС» ЖШС әрі қарай табысты дамуы үшін қажетті пайданы алу түрінде көзделген нәтиже береді.

Компанияның  тауарларын сатудың ұсынылған бағдарламасын жүзеге асыруды сақтаған жағыдайда, «Алматинский завод СМС» ЖШС осындай бәсекелестік ортасында басты орында бола алады.

Компания қызметінің негізгі түрі: синтетикалық жуғыш ұнтақтарды шығару және сату.

      «Алматинский Завод  СМС» ЖШС  – қауыпсіздік технологиясы мен мұнарасыз типтес түрдегі құралмен кіржуғыш ұнтақтарын шығаратын Орталық Азиядағы жалғыз кәсіпорын. Құралдар мен технологиялар  Ballestra S.p.A. және ACMA S.p.A. итальяндық фирмаларынан сатып алынды.