Бухгалтерлік баланстың мазмұны және оны талдау

 

Мазмұны 

Кіріспе

Кәсіпорынның жалпы шаруашылық қызметінің сипаттамасы

 

1.1.Кәсіпорын қызметінің мәні, мақсаттары  мен міндеттері

  1.2.Кәсіпорынның бухгалтерлік  есебінің ұйымдастырылуы және  есеп саясаты 

  1.3.Кәсіпорынның техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің жалпы сипаттамасы

 

1. Бухгалтерлік баланстың мазмұны және оны талдау

 

2.1. Бухгалтерлік баланс, оның ролі  мен мағынасы. Бухгалтерлік

         баланстың  түрлері 

2.2. Бухгалтерлік баланстың құрамы  мен мазмұны 

2.3. Баланс активтерінің құрамы  мен құрылымының динамикасын

        талдау 

2.4. Баланс активінің құрастырылу  көздерінің құрамы мен құрылымының 

       динамикасын талдау 

2.5.Кәсіпорынның баланс өтімділігін  талдау 

 

2. Шет елдердің бухгалтерлік балансының нысандарын салыстырмалы

    талдау

 

3.1. Беларус және Ресей елдерінің  бухгалтерлік балансының нысандарын

        салыстырмалы  талдау -

 

3.2.Зерттеліп отырған кәсіпорынның  бухгалтерлік есебінің жетілдіру 

       жолдары  

 

 Қорытынды 

 Қолданылған әдебиеттер тізімі 

 

 

 Қосымшалар

 

             Мен дипломдық жұмысымды «Кәсіпорын балансы және оны талдау» тақырыбына жаздым. Ол  «Жолаушыларды тасымалдау»  Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің   материалдарына  сүйеніп жазылған.

        Соңғы жылдары  Ұлттық компания «Қазақстан темір  жолының »   қаржылық-экономикалық қызметінде көптеген өзгерістер болды. Магистралды темір жол желісінің және эксплуатациялық- тасымалдау қызметінің және жүйелерді ұстауды жетілдірудің және техникалық құралдардың оптимизацилануына бағытталған іс-шаралар жүргізілді.

      Ұлттық темір жол  компаниясының құрамында лакомотив  және вагондардың оптимальді  паркі сақталынған.  Құрылымдық  бөлімшелер арасында ішкі өзара  қызмет механизмі және қаржылық  бөлулер  жасалынған және  темір  жол тасымалдарының  қалыптасу  жүйелері жетілдірілген.

      Республикалық мемлекеттік  кәсіпорын «Қазақстан темір жолының»  мүліктік базасында жекшелендіруге  жатпайтын баланста ерте жасалынған  заңды тұлғалардың мүліктеріне  және де магистралды  темір  жол желісіне пайдалануға берілетін  жабық акционерлік қоғам «Қазақстан темір жолы ұлттық компаниясы» ашылған. Салаларды қайта құру бойынша жұмыстар жасалынған, бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттары , шығындарды бюджеттеу жүйесі және жаңа салық заңдылығы енгізілген, жүк жіберуші және жүк алушы арасындағы өзара қатынастар жетілдірілуде, бухгалтерлік есеп және экономикалық , өндірістік қызметтерінің сфераларында автоматтандыру деңгейі көтерілуде. Мұның барлығы білімнің жүйелі жоғарлауын,теорияның терең оқытылуын және темір жол көлігінің мамандарымен және шаруашылық бөлімше басшыларымен жұмыс тәжірбиесін талап етеді.

        Есептің барлық  мәліметтері шаруашылық субъектілерінің  және олардың құрылымдық бөлімшелерінің  жұмыстарының оперативті басшылығына  қолданылады, олардың негізінде  ағымдағы жоспарлар және болжамдар жасалынады және де біздің еліміздің экономикасының дамуының барлық заңдылықтары зерттеледі және оқытылады.

    Техника және ғылымда  үлкен өзгерістер болып жатқанда, біздің ғасырымызда жүйелі есеп  беретін нақты және дамыған  экономикалық ақпаратсыз шаруашылық субъектісінің күрделі экономикалық механизмімен басқару мүмкін емес. Есеп басқару жүйесінде басты орын алады. Ол өндірістің регионалды процесін, тарату және қайта таратуды көрсетеді, кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды, оның қызметін жоспарлау үшін негіз болып табылады.

       Кәсіпорында еліміз  соңғы нарықтық қатынастарға  көшуіне байланысты бухгалтерлік  есептің  әдістемесі және тәжірбиесі  түбегейлі өзгерген.

  Қазіргі уақытта болып жатқан  нарықтық қатынастар кәсіпорындардың  шаруашылқты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуге мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы нарықта білікті серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақта бірлескен іс-әрекеттің тиімділігі көбінесе осыған байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай емес қазір контрагенттерді (жабдықтаушы, сатып алушы, мердігер, банк және тағы басқалары )  өзі таңдап алады. Басқаша сөзбен айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы, шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді.

       Субъектінің қарамағындағы  қаржылық ресурстары мен өзіне  қабылдаған міндеттемелері туралы  ақпаратарды қаржылық жағдай жөніндегі қорытынды есеп нысанында пайдаланушыларға ұдайы тапсырып отыру – бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты бірі болып табылады. Мұндай қорытынды есеп баланс деп аталады. Ол активтердің, меншікті капиталдың, ақша қаражаттарының жағдайын бір мерзімге көрсетеді.  Қаржылық жағдай кәсіпорынның активтері және оның құралу көздерінің нақты барын айтады.

Ұсынылып отырған дипломдық жұмыстың мақсаты – кәсіпорынның бухгалтерлік есеп және  қаржылық есептілігі туралы мағұлмат беру, оны ұғыну, 

талдау жүргізу және талдау зерттеуіндегі дағдыларды меңгеруге көмектесу болып табылады. Бұл болашақ жас мамандарға талдау жұмысын біліктілікпен жургізуге, кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері мен нарықтық тұрақтылығы туралы дұрыс,  ғылыми негізделген баға мен қорытынды беруге көмектеседі.       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1  Кәсіпорынның жалпы қаржы  шаруашылық қызметінің сипаттамасы

1. Кәсіпорын қызметінің мәні, мақсаттары мен міндеттері

 

              Мен дипломдық алдындағы тәжірбиені “Жолаушыларды тасымалдау” Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің Алматы регионалдық жолаушылар филиалында өткізгендіктен дипломдық жұмыс осы филиал материалдарына негізделіп жазылды.

“Жолаушыларды тасымалдау” Жауапкершілігі шектеулі серіктестік Алматы регионалдық жолаушылар филиалы қоғамының орналасу орнынан тыс жерде орналасқан және оның қызметін жүзеге асырушы жолаушыларды тасымалдау ашық акционерлік қоғамының негізделген құрылымдық бөлімшесі болып табылады.

Филиал Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес құрылған және директорлар кеңесінің шешімі негізінде тіркелген. “Жолаушыларды тасымалдау” ашық акционерлік қоғамындағы Астана қаласы юстициясы басқармасында 2002жылы 21 мамырда тіркелінген.

Филиалдың жеке балансы бар. Оның мүлігі және құралы қоғамның жалпы балансында ескеріледі. Өз іс-әрекетін жүргізу және ұйымдастыру үшін филиал құрылған заңды тәртіпте банкілерде ағымдағы шоттарын ашады.

Филиалда қоғамның атымен эмблемасы, тауар белгісі, мөрі, штампысы және бланкісі бар.

Филиал өздігінен қалыптасқан поездарда және вокзалдарда және     “Қазақстан темір жолы Республикалық мемлекеттік кәсіпорыны” қызмет ететін басқа да мемлекет шекараларындағы қалыптасқан теміржол әкімшілігінде  жолаушыларға қызмет көрсетуді  ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

Филиалдың кірісі орындаған жұмыс көлемінің ауқымынан және “Жолаушыларды тасымалдау” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің тағайындаған   есеп айрысу құнының деңгейіне байланысты қалыптасады.                                                                                            

 Сондай-ақ Қазақстан Республикасының тыйым салынбайтын басқа да қызмет түрлерінің жүзеге асырылуына байланысты. Эксплуатациялық жұмыстың көрсеткіштерін орындау үшін есеп айпысу бағалары “Жолаушыларды тасымалдау”ашық акционерлік қоғамымымен белгіленеді. “Жолаушыларды тасымалдау” ашық акционерлік қоғамы және филиал арасында есептеулер жүргізу  және шоттарды көрсету ай сайын жүргізіледі. Есеп жағдайлары  ай сайынғы балансты құруда анықталады. “Жолаушыларды тасымалдау” жауапкершілігі шектеулі серіктестік әр қаржылық жылы филиалға белгілейді:

Мемлекеттік тапсырыс: жолаушыларды жөнелту;

Есептік көрсеткіштер: жұмысшылар саны, еңбек ақы қоры, қызмет және жұмыстың өзіндік құны, таза табыс және оның таратылуының бағыты.

Филиал өзінің құрамына тікелей бағынатын құрылымдық бөлімшелерге ие: вокзалдар, жолдық қауіпсіздікті ұйымдастырудың вокзалдық кешендері, сызықтық билеттік кассалар.

Филиалдың негізгі мақсаты болып:

- заңды және жеке тұлғалардың  қажеттіліктерін жолаушылық теміржол  тасымалдаулармен, жүктерді тасымалдаумен уақытылы және сапалы қамтамасыз ету;

- құпия және қызметтік анықтамаларды  жойылудан сақтау бойынша шара  кешендерін жүргізу;

- жолаушылардың қауіпсіздігін  және поштамен жіберілген жүктің  сақтылығын қамтамасыз ету табылады.  

Филиалдың негізгі есебі болып:

- Халықаралық және ішкі қатынастарда  поштаны және жүктерді жолаушы  теміржол тасымалдаулармен қамтамасыз  ету және ұйымдастыру;

-  жолаушы  шаруашылық  объектілерін  түзу жағдайда ұстау;

- жолаушыларда сапалы және мәдени  қызмет көрсетумен қамтамасыз ету.

       Филиал өзіне  жүктелген міндеттеріне байланысты  келесі қызметтерді орындайды:

- жолаушы станцияларын,вокзалдарын, вокзалды кешендерін және сызықты             кассаларын жұмыспен қамтамасыз етеді;

- филиал балансындағы негізгі қорларды ағымдағы жөндеумен қамтиды;

- теміржол билеттерін сатумен  қамтамасыз етеді;

- вокзалдардың бос аудандарын  және жолаушы шаруашылығындағы  басқа да      объектілердің  тиімді қолданылуын, жолаушыларға  қызметтерді өткізумен және өңдеу  бойынша коммерциялық қызметті жүзеге асырады;

- жолаушы поездарының қозғалысын, жолаушылардың және жіберілген  поштаның, ауыр жүктердің, жүктердің  сақтылығын қамтамасыз етеді;

- жолаушыларға мәдени қызмет  көрсетудің жоғарлауын қамтамасыз  етеді;

- вокзалдардың, вокзалдық кешендердің  жол қауіпсіздігін ұйымдастырудың, сызықтық билет кассалардың жұмысына  және олардың ақша қаражаттарының  сақтылығына бақылауды қамтамасыз  етеді;

- жолаушы тасмалдарының рентаблділік  және экономикалық тиімділікті  қамтамасыз етуге бағытталған бағдарламаларды өткізуді және өңдеуді жүзеге асырады;

- жолаушыларды тасмалдаулардан  жіне олармен байланысты жұмыстардан  түскен кірістердің уақыттылығына  және толықтығына бақылауды қамтамасыз  етеді;

- қаржылық және жоспарлы-экономикалық жұмыстарды жетілдіреді;

- тарифтердің және бағалардың  мемлекеттік тәртіпте сақталуын  қамтамасыз етеді;

- зияндарды тоқтату бойынша  шараларды қабылдайды, олардың пайда  болу шарттарын және себептерін  құқық  қорғау органдармен өздерінің  жұмысын үйлестіре отырып жояды;

- салық салу бойынша заңдылықтарға  сәйкес бюджетке және бюджеттен  тыс қорларға уақытылы құралдардың  енгізілуін  қамтамасыз етеді;

- маркетингтік қызметін дамытады;

- баланс жасайды, бекітілген тәртіпке  бухгалтерлік, статистикалық есеп  және қаржылық есептілік жіргізеді, олаодың дұрыстығын қамтамасыз етеді,     «Қазақстан темір жолы» республикалық мемлекеттік  кәсіпорынның әдісі бойынша шаралар өткізеді, қаржылық есептілікті дайындау және қолдану процесінде есептің жалпы тәртібін және негізгі принциптерін белгілейді;

-жолаушыларды, жүктерді, ауыр жүктерді, табыстарды, шығыстарды, қаржылық және экономикалық көрсеткіштердің жылдық және айлық тасымалдау көлемдерін белгілейді;

- жолаушы шаруашылық объектілерін  қолдану арқылы жолаушылдарға  қызмет өткізу және өңдеу бойынша коммерциялық қызметті жүзеге асырады.

           Филиал  балансында  отыз алты  вокзал  есептеледі, оның ішінде:

- класстан тыс  екі вокзал

- екінші класста екі  вокзал

- үшінші класста он вокзал

- төртінші, бесінші класста жиырма  екі вокзал.

         Филиалмен  жалпы басқаруды қоғам жүзеге  асырады. Филиалды басқару бойынша  қоғам компетенциясына кіретіндер:

-   ережелерге бекітулер, өзгертулер  және қосымшалар енгізу;

- оның қызметіндегі негізгі  бағытты анықтау, оларды орындауда  есептерді және жоспарларды бекіту;

- филиал директорын, оның орынбасарларын, бас инженерін және бас бухгалтерін  тағайындау және жұмыстан шығару;

- штат күнделігін бекіту және  филиал құрылымын анықтау;

-филиал бюджетін бекіту;

- филиалды материалдық құралдармен  таратудың мөлшеоін, нысанын және тәртібін белгілеу;

- аудитор қорытындысы есеп  қызметінің нәтижесі бойынша  жылдық есептерді бекіту, зияндарды  жабу және табыстарды бөлу  тәртібін анықтау;

- Қазақстан Республикасының  заңдылығы және жарлықта қарастырылған  басқа да қызметтер.

        Филиал қызметі  қоғамның директорлар кеңесінің  шешімі бойынша және Қазақстан  Республикасының заңдылығында бекітілген  басқа жағдайларда тоқтатылады. Филиалдың таратылуы белгіленген  заңды тәртіппен жүргізіледі.