Өлшеуіш бақылау құрылғыларын енгізу

2010 жылға табиғатты қорғау  жоспары экологияны қорғау бойынша 17 шараны жүзеге асыру болып  табылды. 

Комбинатта зауытты басқарушылар, мамандар және кәсіпорынның технологиялық және көмекші цехтарының жұмыс  персоналымен бірлесіп ӨҚ талаптарының сақталуын қамтамасыз ету және өндірістік бақылауды ұйымдастыру жөнінде жұмыстар жүргізетін, Қоршаған ортаны қорғау бөлімі құрылған.

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ына тиесілі көлік кешендерінің қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендететін шаралар:

- құқықтық-норманивті экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

- көліктік, тасымал, құрылымдық, құрылыс материалдары және оларды өндіру технологиялық объектілердің экологиялық қауіпсіздіктерін қамтамасыз ету;

- көлік құралдарының қоршаған ортаның ластануынан қорғайтын ресурсқорғау технологиясын өңдеу;

- көлік объектілерінің және оған қатысты территориялардың қоршаған ортаның техникалық құралдарының мониторингісін және алгаритмін өңдеу;

- көлік құралдарында табиғатты қорғауды басқару жүйесін оңтайландыру.

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ының Қоршаған ортаны қорғау бөлімінің міндеттері:

- заңдар мен басқа да құқықтық-нормативтік актілермен бекітілген ӨҚ талаптарының сақталуын үнемі бақылау және қамтамасыз ету;

- өнеркәсіп қауіпсіздігі ахуалына ықпал ететін жағдайлар мен бұзушылық себептерін табу;

- қауіпті өнеркәсіп объектілеріндегі ӨҚ ахуалына талдау жүргізу;

- ӨҚ ахуалын жақсартуға және үшінші жаққа, қоршаған ортаға тигізетін нұқсандардың алдын алуға бағытталған шараларды әзірлеу;

- қауіпті өнеркәсіп объектілеріндегі апаттардың алдын алуға және олардың зардабын оқшауландыруға және жоюға дайындығын қамтамасыз етуге бағытталған жұмыстарды үйлестіру;

- қауіпті өнеркәсіп объектілерінде қолданылатын энергиялық жабдықтар, техникалық құрылғылардың мерзімді сынаудан өткізілуіне және куәләндірілуіне, жөнделуіне, бақылау өлшеу құралдарының тексерілуіне бақылау жасау;

- технологиялық тәртіптің сақталуына үнемі бақылау жасау;

- өнеркәсіп қауіпсіздігі ахуалын тексеру және қауіпті өндірістік факторларды табу;

- өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы қызметкерлерді дайындау және аттестаттауды ұйымдастыру және бақылау.   

«Прокат» станциясы қарайтын Болат департаментінің Қоршаған ортаны қорғау бөлісінің ішіне су қоймалары мен атмосфералық ауаны қорғау лабораториясы орналасқан. Лабораторияның мақсаты: өнеркәсіптік мониторингті жүргізу кезінде өнеркәсіптік экологиялық бақылау бағдарламасын жүзеге асыру:

- негізгі аймақтың санитарлы-қорғау зоналары, қоқысты жинаушы орындардан және стационарлық ластаушы көзден атмосфераға қауіпті заттың мөлшерін анықтау;

- Сергипольдік су қоймасы ауыз суының, канализациялық ағушы сулардың, айналушы циклдағы сулардың, өнеркәсіпте қолданылған сулардың сапасын тексеру;

- шаң-тозаңды жинайтын құрылғының және су тазалағыш құрылғының жұмысын пайдалы басқару жүргізу.

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ының табиғатты қорғау шараларының жоспары бойынша 2011-2012 жылдар ішінде 18 экологиялық жоба белгіленген. Оның ішінде жартысынан көбі атқарылған. Қолданысқа енгізілген бірнеше жобаларды ашып көрсетсек. Құю ауласынан №4 домендік пештің бункерлік эстакадасына дейін электрлік фильтрлер енгізілген. Осы жобаны енгізгеннен соң құю ауласынан шығатын барлық шаңды азайтып, бункерлік эстакада қоқыстарының тазалауын бірнеше есеге арттырды. Экологиялық эффект – қалдықтың  600 тонна жылына азаюы. Келесі эектрлік фильтр № 2 домендік пештен құю ауласына дейін орналасқан. Жобаның орындалуы атмосфераға құю ауласынан лақтырылатын қалдықтардың азаюына әкелді. Экологиялық жағынан қалдықтар 300 тонна жылына азаяды.

Коксохимдік өндірісте кокстық газды тұйық суыту құрылғысы пайдалануға берілді. Осы жобаны енгізу арқылы, атмосфера құрамына лақтырылатын фенол, аммиак, гидроцианид, күкірт сутегісі, нфталин сияқты қауіпті заттар қалдықтры жойылды. 

1 тонна болатқа өндіру  кезінде шығатын қоқыстардың  шамасы 26,4 %-ға азайды. 1 тонна болатты  алғанда шығаратын қоқыстың масасы 27,4 кг-нан 9 кг-ға дейін азайды. Шаң-тозаңды  аулаушы жүйелердің орналастырылуына  байланысты атмосфераға лақтырылатын  шаңның 97 %-ы ауланып отыратын  болды. 

Болатты мартендік тәсілмен өндіру толығымен жабылды, осының арқасында атмосфераға лақтырылатын шаң 45 мың тоннаға азайды және қатты қалдықтардың шығуы толығымен жойылды.

№ 2 ЛПЦ-ында үзіліссіз-травильді агрегаты қайтадан жөнделді, осының арқасында тұз қышқылы парының шамасы 50 есеге азайды.  

ТЭЦ-ПВС және ТЭЦ-2 атмосферадағы шаң-тозаң тазалағыш құрылғысы қайтадан жөнделді. ТЭЦ-ПВС-тан атмосфераға лақтырылатын қалдықты жылына 27,2 мың тоннаға және күкірт антигридін 3 мың тоннаға дейін азайтты.  

Өнеркәсіпте алғашқы рет шаңсыз жұмыс істейтін коксты шығарушы №7 кокстық бататреяға орналастырылды. Экологиялық эффект – 400 тонна жылына азаяды. 

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ының атмосфера құрамы (Сурет 6.1) тазалығын сақтау мен өндірістің өсуіне байланысты, алдыңғы он жылдыққа қарағанда әжептәуір төмендетті. 1996 жылы компания өндірісін бастағанда, ауаға лақтырылатын зиянды заттардың көлемі – 82 мың тонна болса, ол көрсеткіш 2011 жылы 35 мың тоннаға дейін зиянды заттар шығынын азайта алды. Өндіріс көлемінің тұрақты тұруында, ауаға лақтырылатын заттың мөлшері 2 есеге азайды.[15]   

 

 

Сурет 6.1 Атмосфераға шаң лақтыруының жылдар бойынша азаюы

 

Осымен қоса, «АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ында су ресусртарын рационалды пайдалану және қорғау шаралары атқарылып жатыр. Зудың ағындары бітеліп қалмас үшін, су ресурстарын ластамау үшін, су тазалағыш құрылғыларының үзіліссіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін санитарлық шараларды комплексті түрде жүргізіп жатыр. Оларға: фильтрлардың шайылуы, тігінен орналасқан тұндырғыштарды жөндеу, су сорғыларды жөндеу, шаруашылық-тұрмыстық су каналдары мен шахталық су каналдарын қайтадан жөндеу және жөндеу. Шахталық орындарда суды ластаушы заттарды азайту үшін суды тазалаудың физика-механикалық жолы қолданылады. 

Комбинат ішіндегі судың пайдалануы тұйық жүйеде жұмыс істейді, яғни техникалық пайдаланудан өткен су Самарқандтық су қоймасына төгілмей, қайтадан өңделіп, қолданысқа жіберіледі. Су тазалау орындарының жұмыс тиімділігі жоғарылап, нитраттар, азот аммонийнің сыртқа лақтыру массасы азаяды. Жойғыш негізде 5 су тазалағыш қазан салынды, домендік өндірісте шығатын газды жнармай ретінде пайдаланып, өнеркәсіптен шығатын суды тазалауға пайдаланылады.[16]

Жалпы өнеркәсіптік экология бөлімін қорытындылай келе, «АрселорМиттал Теміртау» АҚ-ында экологияны қорғау жобалары құрып, керекті шараларды орындап, табиғатқа және адам денсаулығына әсер ететін зиянды және қауіпті факторлардың алдын алу істерін атқарып жатыр. Жобаларды іске асыру үшін компания өзінің Қазақстан Республикасына енгеннен бастап, 25 млрд теңге қаражат экологиялық қорғау мақсатында бөлді. Осы қаражат бірнеше жыл атмосфераға аз мөлшерде қоқыс шығаратын жаңа локомотивтерді, қызмет ететін ауа тазалау жүйелерін, электрлік шаң-тозаң аулаушы фильтрмерді, су тазалағыш құрылғыларын сатып алуға жұмсалды. Келешектегі жобаларға жүгінсек, қатты қалдықтарды өңдеу жүйесін жақсарту, өндіріс кезінде шығатын газдарды пайдалы қызмет атқару үшін жаңа құрылғыларды енгізеді.[14]