Бастауыш сынып оқушыларының дидактикалық ойындарды қолдану арқылы іс-әрекет белсенділігін арттыру

- Қандай сандарды салыстырасыңдар? (біртаңбалы, екітаңбалы)

- Әр топ сандық өрнектерді  салыстырып, сәйкес таңбаны қоюы  тиіс; әрбір дұрыс жауап үшін  – 1 ұпай. Қатесіз әрі жылдам шығарған  топ, жеңеді.

 98+1 < 100 9-1 = 90 62+3 > 60 65+1 < 98++1

10+9 > 10 80+7 < 90 19+0 = 19-0 101 = 101

14++3 > 60 8 < 12+4 76-5 >79 16-4 < 64

- Топ ішінде ақылдасып, кезекпен қолдарыңды көтеріп, қай  таңбаны қою керек екенін айтасыз. Бір оқушы тақтаға шығып тиісті  таңбаны қояды. Қалғандары тексеріп, ұпайларды есептейді.

 

Сабақ жосрпары №3.

Тақырыбы: ондық құрамына негізделген қосу және азайту.

Мақсаты:

1. Екітаңбалы сандарды  бірліктер мен ондықтарға жіктеумен  таныстыру.

2. Есептеу дағдыларын, логикалық  ойлау, есте сақтау қабілеттерін  дамыту.

3. Өз бетімен жұмыс жасай алу қабілеттерін тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар: оқу құралдары бейнеленген (қалам, дәптер, қарындаш және тағы басқа) таратпа қағаздар, 1 ден 50 дейін жазылған сандар.

Сабақтың барысы.

II. Мотивациялық кезең.

1. Ауызша есептеу.

- Балалар, есептер мен амалдарды орындамас бұрын, «Кішкентай дүкен» ойынын ойнаймыз.

- Ойынның мақсаты логикалық  ойлауды дамыту болып табылады.

- Сендер оқу құралдарын  сатып алу үшін дүкенге келдіңдер  делік. Тақтада заттардың суреттері  ілініп тұр. Сендер қолдарыңды  көтеріп, не сатып алғыларың келетіндеріңді айтасыңдар. Сатушы (оқушы) тауарды ұсынып, бағасын айтады.

- Әрқайсыларың дүкенге  барып, тауар сатып алдыңдар. Жалпы  тауар үшін қанша ақша жаратқандарыңды  дәптерге жазып алыңдар. Қандай  сандар жазылды? (18, 31, ...)

2. Жаңа тақырып.

- Бұл қандай сандар? (біртаңбалы, екітаңбалы)

- Кез-келген санды алайық (31), 31 санында неше оңдық бар? (3 ондық)

- Бірлік ше? (1) Бәрекелді!

- Біз сандармен қандай  әрекет жасадық? (ондықтар мен  бірліктерге)

- Осы білім бізге қайда  қажет болады? (есептер мен амалдарды орындағанда)

Сабақ жоспары № 4.

Тақырыбы: ондықтан аттамай ауызша қосу және азайту.

Мақсаты:

1. Ондықтан аттамай ауызша  қосу және азайту тәсілдерін  бекіту.

2. Есептеу дағдыларын, логикалық  ойлауды дамыту.

3. Математикалық тапқырлықты тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар: сандар мен амалдар жазылған таратпа қағаздар.

Сабақтың барысы:

II. Мотивациялық кезең.

Ауызша есептеу.

- «Сізге хат келді»  ойынын ойнаймыз. Ойын барысында  бізге ондықтан аттамай ауызша  қосу және азайту тәсілдерін  бекіту керек.

- Мен сандар таратып  беремін. Бұл есептердің жауабы. Мен сендерге: «Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар! Ахметов Серік үшін математикалық  жеделхат келді». Сендердің жеделхаттарыңды  оқимын, ал сендер амалды ауызша  орындап, дұрыс жауабын карточка  арқылы көрсетіңдер. Дұрыс жауап үшін – 3 ұпай.

1. Пошташының дорбасында 1 журнал және ұнқағаз бар. Ұнқағаз  саны журналға қарағанда 10-ы артық. Пошташының дорбасында қанша  ұнқағаз бар? (11)

2. Бір қораптан 20 дәптер  сатылып, 1 қалды. Қораптың ішінде  қанша дәптер болды? (21)

3. Дүкенде 30 альбом және  альбомнан 1 кем қарындаш бар. Дүкенде  неше қарындаш бар? (29)

4. Анасы қызына 40 хат жазды, ал қызы анасына 1 хат артық  жазды. Қыз анасына қанша хат  жазды? (41)

- Есептерде қандай ерекшелік  байқадыңдар? (ондықтарға 1 ондықтан  аттамай қосу және азайту)

- Жақсы, біз бүгінгі сабақта  ондықтан аттамай қосу және  азайту тәсілдерін бекітеміз.

 

 

2.3 Педагогикалық іс-тәжірибе нәтижесі

 

Зертеудің нәтижесін бақылау кезеңінде біз 2 «Б» сыныбы (эксперименталды) және 2 «А» (бақылау) сыныбы арсында математика сабағында  іс-әрекет белсенділігінің деңгейін анықтау мақсатында диагностиканы қайта өткіздік.

Диагностика тәжірибенің алғаш кезеңінде қолданылған салыстыру, жинақтау, талдау, жалпылау – әдістемелерін қамтиды, алайда нақты мазмұны өзгертілген.

Әдістемелерді қолану нәтижесінде эксперименталды сынып оқушыларының іс-әрекет белсенділігі деңгейінде жақсы көрсеткіштер байқалды, бақылау сыныбында өзгеріс жоқ. Барлық нәтижелерді кестеде бекіттік.

 

 

 

9 кесте – Бақылау кезеңіндегі  эксперименталды сынып көрсеткіштері

 

 

№	Оқушының аты-жөні	1-әдістеме	2-әдістеме	3-әдістеме	4-әдістеме
1	Адельханова Айжан	3	3	3	2
2	Айткулов Сұлтанбек	3	3	3	3
3	Айтошова Дана	3	3	3	3
4	Анапина Ботагөз	3	3	2	3
5	Жанабек Диас	2	3	2	3
6	Жаналов Ұлан	3	3	3	3
7	Жүнісова Мадина	3	3	2	2
8	Жұмахметова Мадина	2	2	3	2
9	Исинова Карина	2	2	2	2
10	Кадырова Назерке	3	3	2	3
11	Калыкова Ризада	3	2	2	3
12	Камелев Мақсат	2	2	2	2
13	Капанов Диас	2	2	3	2
14	Қинаятов Рахат	3	3	3	2
15	Манат Алдияр	3	3	2	3
16	Мұқанов Айтуар	3	2	3	2
17	Наурызбеков Аман	3	2	3	3
18	Рахмангазиева Маржан	2	2	3	3
19	Сағит Жібек	3	3	2	2
20	Теміржан Тамерлан	2	2	2	2
21	Теміров Нұрдаулет	3	2	2	3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 кесте – Бақылау кезеңіндегі  бақылау сыныбы көрсеткіштері

 

 

№	Ф.И. О. учащегося	методика 1	методика 2	методика 3	методика 4
1	Абенова Жансая	2	2	3	2
2	Абдуллин Мейірман	1	3	3	2
3	Амирбаев Азамат	2	2	3	2
4	Әбілдинова Малика	2	2	2	3
5	Байбосынов Ерсұлтан	2	2	3	2
6	Баяхметова Салтанат	2	2	3	2
7	Бисенова Інкар	1	2	2	2
8	Базарбек Елдос	2	3	2	2
9	Даутов Асхат	2	3	2	2
10	Досекеева Мариям	2	2	2	2
11	Ибраева Әсел	2	3	2	2
12	Имангазинов Айдос	2	3	3	2
13	Искакова Анель	2	3	3	3
14	Идрисова Камила	2	2	2	3
15	Кайдаров Рустам	1	2	2	2
16	Копеева Айжан	2	2	3	3
17	Каирбаева Амина	2	3	3	2
18	Мухтарова Алия	1	2	2	2
19	Мансуров Арслан	2	2	3	2
20	Ниязбеков Әсет	1	2	2	2
21	Рахметова Мадина	2	2	3	3
22	Сағатов Аяулым	2	2	2	2
23	Тұрсын Әрсен	2	2	2	2

 

11 кесте – Екі сынып  арасындағы қорытынды кезең нәтижелері

 

 

№	Диагностикалық әдістемелер	Эксперименталды сынып	Бақылау сыныбы
1	Салыстыру	76,1	52,1
2	Жалпылау	90,4	60,8
3	Синтез	85,7	60,8
4	Анализ	90,4	65,2

 

 

 

 

 

 

 

 

Зерттеу нәтижелерін біз диаграмма 6 түрінде ұсындық. (Қосымша)

 

 

Сурет 6 – Екі сынып арасындағы математикалық қабілеттердің  даму дәрежесі

 

Зерттеудің алғашқы кезеңімен салыстырғанда, эксперименталды сынып оқушыларының іс-әрекет белсенділігінің деңгейі дидактикалық ойындарды қолданумен байланысты айтарлықтай жоғарлады. Нақты дидактикалық ойында заңды түрде іс-әрекет белсенділігінің артуына, зор ықпал етті.

Бақылау сыныбында шамалы өзгерістер көрініс тапты. Зерттеу барысында оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау қабілеті жоғарлап, сынып жұмысындағы белсенділік артты. Оның себебі, мүмкін, ойын формасында берілген тапсырмалар, оқушылар үшін жаңа, қызығушылығын оятуымен түсіндіріледі.

Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс тиісті педагогикалық шарттардың құрылуы және математика сабағында дидактикалық ойындарды қолданудың жүйелі іс-әрекет нәтижелері эксперименталды сынып іс-әрекеті белсенділігінің жоғарлағанын көрсетті. Осы зерттеуде бақылау сыныбының көрсеткіштері едәуір өзгеріссіз қалғанын байқауға болады. Сөйтіп, зерттеу бастауыш сыныптарда арнайы құрылған жағдайда міндетті түрде дидактикалық ойындарды қолдана отырып жүйелі жұмыс жүргізу қажеттілігін көрсетті.

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Дидактикалық ойын – шындықты бейнелеп, шешімін табуға бағытталған арнайы құрылған жағдаяттар.

Математика сабағында дидактикалық ойындарда ең бастысы математиканы оқыту болып табылады. Ойын жағдаяттары оқушылардың іс-әрекет белсенділігін арттырып,  ойлауға көбірек мәлімет береді және қабылдауды әсіресе эмоционалды және шығармашыл қылады.

Сондықтан, басым бөлігі зейіні төмен, пәнге деген қызығушылығы аз, математиканы қызықсыз әрі құрғақ ғылым деп санайтын оқушылар болатын сыныпта дидактикалық ойындарды қолдану зор ықпал етеді.

Бастауыш мектептің математика сабағында дидактикалық ойындарды тиімді қолдану үшін келесі педагогикалық шарттарды сақтау қажет:

1) мақсатты құрамы;

2) мазмұнды құрамы;

3) ойлау операциялары  – талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, абстракциялау.

Математика сабағында ойын жағдаяттарын құру математикаға қызығушылықты оятады, оқу іс-әрекетіне әртүрлілік пен эмоционалды әсер енгізеді, зейінді, тапқырлықты, бәсекелестік және өзара көмек беру сезімін дамытады.

Мазмұны бойынша әр түрлі математикалық материалды оқытудың әр кезеңінде дидактикалық ойындарды қолдану оқушылардың білім, білік, дағдылардың сапасын жоғарлатуға, ойлау іс-әрекетін дамытуға әсер етіп, оқу іс-әрекетін белсендірудің тиімді құралы болып табылады.

Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс нәтижелері бойынша келесі қорытынды шығарылды:

1. Бастауыш сынып оқушыларының  математика сабағында белсенділік деңгейін анықтадық.

2. Кіші мектеп оқушыларының  математика сабағында дидактикалық  ойындардың оқыту үрдісіндегі ролін айқындадық.

3. Математика сабағында  дидактикалық ойындар арқылы  бастауыш сынып оқушыларының  белсенділігін арттыру әдіс-тәсілдерін қарастырдық.

4. Математика сабағында  бастауыш сынып оқушыларының  белсенділігін арттыру тәсілі  ретінде дидактикалық ойындарды  қолданудың педагогикалық шарттары зертттелді.

Қорыта келгенде, тәжірибелік-эксперименттік жұмыс нәтижелері бойынша арқылы келесі қорытынды шығарылды: математика сабағында қолайлы жағдайдар туғызу нәтижесінде, дидактикалық ойындарды қолдану оқушылардың іс-әрекет белсенділігін едәуір арттырып, оқушылардың жалпы білім деңгейі көрсеткіштерін айтарлықтай жоғарлатты.

Осы қорытындылар негізінде мынадай ұсыныстар жасауға болады:

1. 2-сынып оқушыларының  іс-әрекетінде математикадан біз  ұсынған дидактикалық ойындардың  жіктемесін пайдалану;

2. Дидактикалық ойындарды  бастауыш мекетептегі сабақтарда  қарапайымнан күрделіге, нақтыдан абстрактілеуге және керісінше принципіне сәйкес қолдану;

3. Беріліп отырған дидактикалық  ойындарды өткен матеириалды  еске түсіру және бекіту барысында  тиімді, жүйелі қолдану;

4. Дидактикалық ойындарды  көрнекілікпен астарлап қолдану, көрнекіліктерді эстетикалық талаптарға сай жасап, ойынның дидактикалық мақсатына сай дұрыс қолдану;