Салық және салық салу

 

Қосылған құн салығын төлеу мерзімі

1. Қосылған құн салығын төлеуші бюджетке жататын жарнаға салықты орналасқан жері бойынша есепті салық кезеңінен кейінгі екінші айдың 25-нен кешіктірмей әрбір салық кезеңі үшін төлеуге міндетті.

2. Импортталатын тауарлар бойынша қосылған құн салығы Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында кеден төлемдерін төлеу үшін айқындалатын күні төленеді.

Резидент заңды тұлғалар, Қазақстан Республикасындағы қызметін филиал, өкілдік арқылы жүзеге асыратын резидент еместер, дара кәсіпкерлер қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне міндетті түрде қойылуы тиіс.

Егер айналымның мөлшері  күнтізбелік жыл ішінде Салық  кодексінде көрсетілген ең төменгі  айналым мөлшерінен асып түскен жағдайда осы баптың 1-тармағында көрсетілген тұлғалар ең төменгі айналымнан асып кетуі туындаған айдың аяқталған күнінен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей орналасқан жері бойынша салық органына келу тәртібімен қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебі туралы салықтық өтінішті беруге міндетті.

Сенімгерлік басқарушы  орналасқан жері бойынша салық органына сенімгерлік басқару шартын жасасқан күннен не егер құрылтайшы сенімгерлік  шарты бойынша не пайда алушы  сенімгерлік басқару туындаған  өзге жағдайларда қосылған құн салығын төлеуші болып табылса, сенімгерлік басқарудың туындауына негіз болып табылатын өзге құжат күнінен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей келу тәртібімен қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебі туралы салық өтінішін беруге міндетті.

 Ең төменгі айналым тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 30 000 еселенген мөлшерін құрайды.

 Резидент заңды  тұлғалар, Қазақстан Республикасындағы  қызметін филиалдар, өкілдіктер  арқылы жүзеге асыратын резидент еместер қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне қою үшін ұсынылған салықтық өтінішке салық төлеушінің орналасқан жерін растайтын құжаттың нотариат куәландырған көшірмесін міндетті түрде қоса береді.

Жылжымайтын мүлікке  меншік құқығын немесе оларды пайдалану құқығын растайтын құжат салық төлеушінің орналасқан жерін растайтын құжат болып табылады.

Орналасқан жерді растайтын  құжат көшірмесін нотариат куәландырған күні мен оны салық органына табыс  ету күнінің арасындағы мерзім он жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне қою үшін салықтық өтініш тапсырмаған тұлға  анықталған кезде, салық органы мұндай салық төлеушіні анықтаған сәттен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей  оған Қазақстан Республикасының салық заңнамасын бұзушылықты жою туралы хабарлама жібереді.

Салық төлеуші жіберілген салық органының хабарламасы  бойынша қосылған құн салығы бойынша  тіркеу есебіне қою үшін салықтық өтініш тапсырмаған жағдайда, белгіленген  мерзім аяқталғаннан кейін салық органы белгіленген тәртіппен салық төлеушінің банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы өкім шығарады.

 

42. Төлем көзінен салық салынатын табыстар

Төлем көзінен ұсталатын табыстарға мыналар:

1) Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғасы, Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлға Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғасына, Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаға төлейтін ұтыстар;

2) резидент еместердiң тұрақты мекемесімен байланысты емес Қазақстан Республикасындағы көздерден алған табыстары;

2.1 резидент еместiң  филиалына, өкiлдiгiне немесе тұрақты  мекемесiне төленетiн табыстар;

3) Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғасы, Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлға Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғасына, Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаға төлейтін сыйақы жатады.

Мыналар:

1) мемлекеттік бағалы қағаздар мен агенттік облигациялар бойынша сыйақы;

2) орналастырылған зейнетақы активтері бойынша жинақтаушы зейнетақы қорларына, өмірді сақтандыру саласында қызметін жүзеге асыратын сақтандыру ұйымдарына, пайлық және акционерлік инвестициялық қорларға және орналастырылған активтер бойынша Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына төленетін инвестициялық табыстар;

3) сыйақы есептелген күні Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін қор биржасының ресми тізімінде болатын борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақы;

4) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның лицензиясы негізінде банктік қарыз операцияларын жүзеге асыратын ұйымдарға төленетін кредиттер (қарыздар) бойынша сыйақы;

5) кредиттік серіктестіктерге төленетін кредиттер (қарыздар) бойынша сыйақы;

6) Қазақстан Республикасының секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес құрылған арнаулы қаржы компанияларына төленетін кредиттер (қарыздар) бойынша сыйақы;

7) резидент банкке төленетін кредит (қарыз), депозит бойынша сыйақы;

8) резидент лизинг берушіге төленетін қаржы лизингі бойынша сыйақы;

9) репо операциялары бойынша сыйақы;

10) микрокредиттік ұйымдарға төленетін микрокредиттер бойынша сыйақы;

11) мыналарға:

бағалы қағаздар нарығында кәсiби қызметтi жүзеге асыратын ұйымдарға;

бағалы қағаздар нарығында кәсiби қызметтi жүзеге асыратын ұйымдар арқылы заңды тұлғаларға төленетiн борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақы;

12) коммерциялық емес ұйымдарға төленетiн депозиттер бойынша сыйақы төлем көзiнен салық салынуға жатпайды.

43. Салық механизмі: құрамы мен құрылымы   ( 7+ 44 сұрақ)

Салық механизмі –  салықтар мен бюджетке төленетін  тб төлемдердің бюджетке алынуын  қамтамасыз ету барысында колданылатын салық салу әдіс тәсіл элемент және қағидалардың жиынтығы.

Салық механизмінің құрылымы:

• Салық элементтері:
• Салық субъектісі немесе салық төлеуші. Ол – салықты және бюджетке басқа да төлемдерді төлеуші тұлға, алайда рыноктық механизм арқылы салық ауыртпалығы басқа тұлғаға – салықты алып жүрушіге қойылуы мүмкін;
• салық объектісі. Салық салу объектілері және салық салуға байланысты объектілер бойынша салық төлеушінің салық міндеттемесі туындайтын мүлік пен іс-әрекеттер болып табылады;
• салық базасы. Ол салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объектінің құндық, заттық немесе өзге де сипаттамасын білдіреді. Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады:

    -  табысқа салынатын салық. Бұған корпоративтік табыс

салығы мен жеке табыс  салығы жатады;

    -  тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға

салынатын салықтарды, кеден  баждарын қамтиды;

   -  капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және басқалары жатады;

• салық ставкасы. Салық ставкасы деп салық базасын өлшеу бірлігіне есептеленетін салық мөлшерін атайды. Ол салық базасын өлшеу бірлігіне пайызбен немесе абсолюттік сомада белгіленеді.   Салық салу практикасында ставкалардыњ мынадай тџрлерін ажыратады: тұрақты (берік) салық ставкалары. Олар табыс көзіне қарамастан салық салу бірлігіне абсолюттік сомада белгіленеді (мысалы, мұнайдың 1 тоннасына, газдіњ бір текше метріне)
• салық көзі – салық обьектісінің салық салынатын бөлігі
• салық оклады – салық салынатын табыстан төленетін салық сомасы.
• Салық жеңілдігі :

- салықтан толық босату

- жартылый (ішінара) босату

- салық төлеу мерзімін  ұзарту

- Аванстық төлем түріндегі  жеңілдік.

• Салықтық жазалау:

- әкімшілік

- құқықтық

•    Салық өлшем бірлігі – 2002жылға дейін басқа валютамен алына беретін, қазір тек теңге түрінде қабылданады.
• Салық агенті – салықтың бюджетке аударылуын жүзеге асыратын тұлға.
• Салық құпиясы – салыққа қатысты мәліметтердің 3-ші тұлғаға ашылмауы, жария боолмауы.
• салық салу тәсілдері:
• төлем көзінен
• деклорация бойынша
• патент бойынша
• кадастрлық
• салық есебінің әдістері:
• кассалық
• есептеу
• салық салу қағидалары:
• айқындылық
• жариялылық
• әділеттілік
• біртұтастылық
• міндеттілік
• салықтық жоспарлау және болжау – жалпы мемлекеттік және жергілікті деңгейде салық қызметі органдарының жүзеге асыратын іс-шаралары.

 

 

 

44. Қазақстаннын салык жүйесі:калыптасу кезендері жэне казіргі кездегі жағдайынын сипаттамасы.

Қазақстан Республикасынын салык жүйесі: калыптасуы жзне дамуы

Салыкжүйесі-салыктүрлері, салык механизм? жэне салык кызметі органдарының жиынтыгынан тұрад*»¹' ҚР-ң салык жүйесінің даму кезендерін былай жіктеуте болады:

1.25 желтоксан, 1991 ж,- 24 сэ\ ір. 1995 ж.

I.   1 ші.лде. І995ж-1 каңтар 1*997 ж.

кер койнауын пайдаланушы роядтиді ҚР-нын аумагында өндірілетін пайдалы казбалардын эр түрі бойынша. онын сатып алушыларга өткізілгеніне немесе өз кажетіне пайдёЗЛнылғанына карамастан жеке төлейді.

функций. За счет налогов финансируются также расходы по социальному обеспечению, которые изменяют распределение доходов. Система налогового обложения определяет конечное распределение доходов между людьми.

Салықтар дегеніміз - занды жэне жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде, мерзімде мемлекеттік бюджетке төленетін міндетті төлем.

Салықтың экономикалық категория ретіндегі анықтамасы былай тұжырымдалады:

Салыктар дегеніміз - үлттык табысты жинактап, шогырландырып, қайта бөлудің каржылык катынастарын сипаттайтын, сондай-ак шжс-мен азаиаттардың мемлектпен екі арадагы каржы көзін күрута байланысты туындайтын қаржылық катынастардың жиынтығын сипаттайытын экономикалық категория. Салык жүйесін мемлекет пен занды жэне жеке тұлғалар арасындағы каржы катынастары жзне осы катынасть: іныктайтын салыктар. салык механизмі ягни. салык салу эдістері мен тэсілдері. жолдары. салык заңдары мен ;апыкка катысты кесі.мдердің, салык кызметі органдарьшың жиынтыгы кұрайды.Салык жүйесі мемлекет саржы көздерін жасаудын ең негізгі кұралы болуымен катар, ел экономикасын кайта құруға. өндірістіг ^лгайып дамуына жэне саяси элеуметтік шаралардын толыгымен іске асуына мүмкіндік туғызады. Еліміздіт ;алык жүйесінің дамуын 4 кезенге бөліп карастырута болады:

1 кезен (1992-1995жж) -жана сачык жүйесі базисініц, салық кезеңінін өңделуі жэне іске косылуы -   2кезен (1996-1998жж) - нарыктык экономика татаптарына сай келетін салык жүйесін құруды аяктау

12 желт., 1997ж.- 1 шілде2000ж. _t " "

12 маүсым 2001 ж,- 12 желт.. 2006ж.

2007 ж. 1 кантардан бастап. казіргі кезге дейін.

1-кезен. 1991ж. 25 желт.-да «КР-н салык жүйесі тур.» тұкгыш зан кабылданды. Осы зан нәтижесінде 1992 ж. I кант. Бастап К.Р аумагында 43 гүрлі салыктар жұмыс жасай бастады:

жалпы мемлекеттік салыктар

жергілікті салыктар

жалпыға міндетті салыктар мен алымдар. І-кезен артықшыяықтары:

 

Тәуелсіз елдін тұңғыш салык жуйесі тур. Заңы кабылданды

ҚР аумагында мемлекеттік салык кызметі кұрылды

• Салык механизмі іске косылды. І-кезең кемшіліктері:

Салык салудың классикалык теориядары сакталмадьі(салык. Көп түрлілігі, олардын есептеудің накты механизмінін жоктыгы. салыктан жалтару жолдарының орын алуы)

Салык жеңілдіктерінін көп турлілігі

Жер койнауын пайдаланушыларга салык салынған жок

2-кезең. 1995 ж. 24 сэуірде ҚР тұнгыш Салык Кодексі кабылданды. Бұл кезеңде салык реформасының  басты максаты салык ауыртпалыгын жеңілдету. садык түрлерін нактылау, салыктын фискалдык кызметінін маңызын арттыру болды. 2-кезең артыкшылыкпшры.