Ұйымдағы бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың тәртібі

Салық төлеушілерге салық сомасы еркін анықталады, белгіленген  ставкалар және көрсетілген жеңілдіктер  есебімен салық салынатын табыс көлемі негізінен. Бюджетке салықтың ағымдағы жарнасы салық жылына шамаланған табыс салығы сомасының 1/12 бөлігінен шыға отырып әрбір айдың 20-нан кешіктірілмей жүргізіледі. Заңды түлғамен ағымдағы авансты төлемдер бойынша есептесулер есепті кварталдың 2-ші айдың 15-не дейін салық қызметінің органдарына тапсырады.

Жыддық жиынтық  табыс туралы декларация және заңды  түлғамен шығарылған шегерімдер тур  салық қызметінің органдарына есепті кезеңде жыддың 31 наурызына салық  регистрациясының орны бойынша тапсырылады.

Заңды түлға  жылдық жиынтық табыс туралы декларация және есепті жылға шығарылған пппп терімнен кейін 10 күннен кейін табыс  салығын төлейді.

Бюджетке табыс  салығын аударуға салықтөлеушімен  төлем тапсырмасын банк мекемесіне төлеу мерзімі кезінде тапсырады, ал инкассалық төлап - төлеу мерзімінде және бірінші тәртіпте орындалады.

Егер салықтың төлеген сомасы аударылған сомада жоғары болса, салық қызметі:

1) салық төлеушінің  басқа салықты төлеу штына  жоғарылауды кіргізеді;

2)  салық   төлеушінің  келісім  бойынша  келесі  төлемдер   бойынша міндеттеменің штына қалдықтарды кіргізеді;

3)  салық төлеушіге  жазбаша анықтама бойынша 20 күндің  мерзімде қалдықты қайтарады;

Заңды түлғалардың  басқарушысы және сәйкес жүмысшылары  тексеру актісін қол қоюға міндетті, егер ол фактімен келіспесе жазбаша түсініктеме жазады.

Салық төлеушіге  салықты дүрыс есептеу және уақытылы төлеу жауаптылығы жүктеледі.

Уақытында төленбеген салық сомасы ҚР Үлттық банкісімен белгіленген 1,5 ставка көлемінде пеньяны  аударумен бюджетке төленеді, әрбір кешіктірілген күн үшін. Салықты қайта төлеу сомасын салық төлеушіге уақытында төлемесе ҚР Үлттық Банкімен белгілеген 1,5 ставка көлемінде процент төленеді, әрбір кешіктірілген күнге.

Белгіленген мерзімде салық декларациясының көрсетпеген заңды түлғаға әрбір айда 5% көлемінде айып пүл тағады.

Декларацияда  салық көлемінің төмендеуі, яғни төлейтін сомадан аз болса, салық  төлеушіге төмен салық сомасынан 100% көлемде айып пүл төлетеді 1 айдың  ағымдағы төлем сомасынын азаюына  ағымдағы төлеу сомасынан 100% көлемде айып пүл төленеді.

Тауарларды  өткізу бойынша тауарларды жүргізу  есепте көрсетілмесе тауарлар қүнынан 100% көлемінде айып пүл төленеді.

Салық төлеуші  салық кезеңі біткеннен кейін 5 жыл  ішінде табыс салығын дүрыс есептемеудің нәтижесінде артық түскен сомасына талап ету үшін анықтама жаза алады.

Салық төлеушінің салық декларациясын дүрыс қүру бойынша қызмет көрсететін аудитор  салық төлеушіге көрсетілген  декларацияны жазуға, мөр қоюға және өзінің тіркеу нөмірін көрсетуге  міндетті.

Заңды түлғамен салық декларациясын дүрыс қүруды және уақытындаа көрсетуді тексеру  отырып, аудитор занды және жеке түлғадан бюджетке табыс салығын  төлеуді және есептеу бойынша  бухгалтерлік проводкаларды қүрудың  дүрыстығын тексеру керек.

Табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу тексергеннен кейін аудитор ҚҚС бойынша бюджетке төлемдердің дүрыстығын жөне уақытында төлеуді тексеруге міндетті.

Қосылған қүнға  салынатын салық тауарларды өндіру, жүмысты орындау немесе қызмет көрсету  және олардың айналысы барысында қосылған қүн өсімінің бір бөлігін аудару, сондай-ақ осы елге тауарлар импорты кезіндегі аударым болып табылады.

Қосылған қүнға  салынатын салық объектілері  болып, салық салынатын айналым  және салық салынатын импорт болып  табылады.

Салық салынатын айналым болып тауарларды (жүмыс, қызмет) өткізу бойынша айналым болып табылады.

Салық салынатын  импорт блып салықтан босатылатындардан  басқа, импорттелетін тауарлар жатады.

Салық төлеушілер болып ҚҚС бойынша есепте түрған немесе түруға міндетті кәсіпкерлік қызметпен айналысатын үйымдар болып табылады.

Импорттелетін тауарлар бойынша салық төлеушілер болып ҚР аймағында импортты жүзеге асыратын кәсіпорындар жатады. Сонымен  қатар осы түлғалар ққс есебінде түрды ма, түрмады ма, кәсіпкерлік  қызметпен айналысады ма, жоқ па, оған қарамайды.

Салық салынатын  айналым мөлшері баға және тарифті  қолдана отырып тауарларды (жүмыс, қызмет) өткізу қүны негізінде анықталады. Салық салынатын айналым мөлшеріне  акциздік тауар бойынша акциз  сомалары кіреді.

Салық салынатын  импорт мөлшеріне ҚР-ң кеден завдарына белгіленетін импортталатын тауарлардың кедендік қүны, сондай-ақ қосылған құн салығын қоспағанда, ҚР-на тауарлар импорты кезіндегі салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомалары енгізіледі.

Қосылған құн есептен босатылатын айналымдар:

1)    пошта  маркалары,

2)    акциздік  алым маркаларын

3)    уәкілетті    органдар    жүзеге    асыратын,    соларға    байланысты мемлекеттік  баж алынатын қызметтерді;

4)     адвокаттық  қызметті,   нотариаттық   іс-әрекеттерді  жүзеге   асыру бойынша көрсетілетін қызметтерді;

5)       ҚР Үлттық Банкі өткізетін  тауарлар

6)  Мемлекеттік  меншікті жекешелендіру тәртібімен  өткізілетін мүлікті;

7)   ҚР-ң  завдарына сәйкес мемлекеттік  мекемелердің пайдасына өтеусіз  негізде қүрамдарды беру,  сондай-ақ мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік органдар пайдасына өтеусіз негіздены қүрамдарды беруді;

8)     жарғылық капиталға жарналарды;

9)  жарғылық  капиталға жарна ретінде алынған  мүлікті қайтарып алуды;

10)  жерлеу  бюроларының әдет-ғүрыптық қызмет көрсетулерін зираттар мен крематорийлердің қызмет көрсетулерін;

11)    оларды    өткізу    жөніндегі    қызмет    көрсетулерді    қоспағанда, тлотереялық билеттерді  өткізу бойынша айналымды;

12)    банк   қарталарымен   операциялар   бойынша   есеп-   қисаптарға қатысушыларға жинау, өндеу, және таратып беру жөніндегі қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналымдар.

Егер салық  төлеуші қызмет ететін кәсіпорнын басқа  салық төлеушіге берсе, онда ондай  беру ққс-нан босатылады.

ҚҚС салық салынатын айналым және импорт көлемінен салынатын импорт 20% ке тең.

Әрбір салық  төлеушінің міндеті:

а)   әрбір  есепті кезеңде ққс бойынша декларация көрсету керек

б) бюджетке әрбір  есепті кезеңце салықты декларация көрсететін мерзімде немесе оның алдында төлеу.

ҚҚС бойынша  декларация келесі айдың 15 нен кешіктірілмей  тапсырылады. ҚҚС бойынша бюджетпен  сеп айырысу орта айлық төлемдер кварталға 500 айлық есептік көрсеткішті  қүраса, онда есепті кезең квартал  болып табылады.

Қосымша табысқа  салынатын салықтың салық салу объекісі - салық төлеушілердің қыэметтен түскен табысы.

Қосымша табысқа  салықты төлеу жағдайы, тәртібі  және мөлшері келісім шартта белгіленеді. Бүл салық ақшалы нысанда төленеді.

Қосымша табысқа  салық ҚР өкіметімен білгіленген  ставка бойынша есепті жылдың алғында есептеледі.

Қосымша табысқа  салық ставкасы келесі мөлшерде белгіленген:

Табыстың  нормасы (ЖІО),                    Есепті жылга таза табысқа % түрде

                         %                                          қосымша табысқа смалық ставкасы

<немесетең  20                                                                                   0

>20,егер < немесе  тең 32                                                                   4

>22,егер < немесе  тең 24                                                                   8                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

>24,егер < немесе  тең 26                                                                   12

>26,егер < немесе  тең 28                                                                   18                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

>28,егер < немесе  тең 30                                                                   24

> 30                                                                                                  30     

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     

Қосымша табысқа  салық бойынша салық органдарына  келесі кезеңнің 10-ші сәуіріне дейін  тапсырылады.

Жалпы мемлекеттік  салық бойынша бюджеттен салықтардыңң дүрыстығын тексергеннен кейін аудиторгға жер салығыы, мүлік салығы және көлік қүруына салық сияқты салықтардың дүрыс салунуын тексеру керек.

Жерге төлем  жерсалығы нысанында төленеді.  Ол жер участкасы ның орналасу жеріне, сапасына бойы анықталады.

Жер салығын  төлеушілер болып жер участкасын пайдаланатыннемесе оғын ие болатын үйымдар табылады.

Аренда негізінде  жерді пайлананғаны үшін жер салығын  ставка бойынша арендаға берушііі төлейді.

Жер салығының  салық салу объектісі үйымның  иелігіндегі жер усаткасы болып  табылады. Жер салығының мөлшері жер участканың сумен қажет етілуіне, орналуына және сапасына байя анықталады және жердіі пайдаланушының қызметтің нәтижесіне байланысты емес.

Жер салығы жер  ауданының берлігіне жыддық белгіленген  төлем түрінде белгіленеді. Ол жер  участкасының ауданынан шыға есептеледі.

Ауыл шаруашылығы  бағыттағы жерлерге жер салығының  базалық ставкаларыы 1 гектарға есеп түрінде белгіленеді және бонитет  балымен өлшенеді.

Мүлік салығынан  мыналар босатылады.

1) кәсіпкерлік   қызметте  пайдалынбайтын  ммүлік  салық  бойынша бюджеттін үйымдар және көммерциялық емес үйымдар;

2)  ҚР Үлттық  банкі, оның фирмалары;

3) ҚР үкіметі   белгілі қажеттілік нормативті  актілер шегіндее салық салу  объектілері бойынша бірінғай  жер салығын төлеушілер;

4)  Діни бірлестіктер  т.б.

Мүлік салығы бойыншаа көрсетілетін жеңілдіктердің мөлшері және анық мерзімі  әрбір салық төлеушімен келісім  шартта белгіленеді.

Кәсіпкерлік қызметпен  айналысатын заңды түлғалардың  мүлік қүнына 1 пайыз ставка бойынша  есептелетін салық сомасы салық  салынатын жылдың 20 ақпанда, 20 мамырда, 20 тамызда және 20 қарашада төленеді.

Салық салық  салынатын объектінің орналасу жері бойыншаа төленеді.

Жергілікті  салықтың маңызды түрі көлік құралдарына салық болып табылады. Салық төлеушілері бойлып иелігінде көлік қүралдары бар зандыыы және жеке түлғалар бойлып табылады.

Көлік қүралдарына  салық салық жыл сайын төленеді және айлық есептік көрсеткііштен  пайыз түрінде есептеледі.

Көлік салығынан  босатылатын түлғалар мыналар:

1. ҚР-ның үкіметі  белгіленген көлік қүралдарына қажеттік нормативтері шегінде тірынғай жер салығын төлеушілер, сондай-ақ мамандырылған ауыл наруашылық техникасы бойынша  ауыл шаруашылық өнімін өндірушілер.