Автор работы: Пользователь скрыл имя, 15 Декабря 2014 в 20:53, реферат
Қазақстан Республикасы экономикалық даму кезенінің жаңа белесіне аяқ басты. Нарықтық талаптардың ерекшеліктерін ескере отырып, мемлекеттің ішкі экономикалық мүмкіндіктері мен кәсіпорынның өндірістік ахуалын одан ары жақсарту мақсатында жаңа бағыттар белгіленуде. Яғни өнеркәсіп орындарда еңбек ақы төлеу жүйесін қалыптастыруда, тек жекелеген жұмысшылардың ғана емес, тұтас өндірістегі жұмыстың қарқыны мен нәтижесін көтеруге сонымен қатар жұмысшыларды ынталандыру жүйесін, құрылымын ұйымдастыруға, жетілдіруге мүмкіндік береді.
Жеке тарифтік ставка екі бөлімнен тұрады. Біріншісі жасына байланысты, екіншісі еңбек стажына байланысты. Тарифтік сеткасында горизонталь бойында жеке ставканың жасқа байланысты мөлшері вертикаль бойында стажға байланысты мөлшері белгіленеді. Нақты жұмыскердің ставкасы жас және стаж көрсеткіштерінің қиылысынан табылады.
Еңбектік тарифтің мөлшері екі көрсеткішке байланысты:
Бұл жағдайда горизонталь бойында кәсіптік разряды, ал вертикаль бойында балл есебімен еңбектегі көрсеткіші көрсетіледі.
Әрбір жеке жұмыскер категорясына жеке еңбек ставкасының сеткасы құрылуы мүмкін. Бірақ көбінесе ірі кәсіпорындарда жоғарыда атап өтілген бірлескен тарифтік сетка қолданылады. Бұл сетка жұмыскерлер мен инженер-техникалық қызметкерлерге ортақ. Бұл сетканыңдың мақсаты компания қызметкерлері арасындағы әр жұмыскердің статусы бірдей деген ұғымды саясаттау. Дегенмен әр категориядағы қызметкерлер үшін бұл сеткадада орны бар:
Жұмыскерлер үшін бірінші мен бесінші разряд аралығы, мамандар үшін үшінші мен тоғызыншы разряд аралығы, ал әкімшілік қызметкерлері үшін жетінші мен тоғызыншы разряд аралығы.
Жұмыскердің ставкасының мөлшері тарифтік сеткадада горизонталь бойынша оның бір разрядтан екіншіге өту үшін белгілі бір дайындықтан өту керек. Келесі разрядқа өтудің нақты уақыты жұмыскердің жаңа мамандықты қалай тез меңгеруіне, оның әртүрлі еңбек функциясын атқара алуына байланысты. Әрине компания, фирма жұмыскерлерге келесі разрядқа өтуге дайындалуына мүмкіндік береді. Жұмыскердің еңбек салымына байланысты тариф жүйесін қолданудың өте зор маңызы бар. Еңбек нәтижесі жыл сайын үш баллдық жүйе бойынша бағаланып отырады. Бұл бағалаудың нәтижесінде жұмыскер тариф сеткасының вертикалында бір, екі немесе үш қатарға жоғарлауы мүмкін. Осының арқасында белгілі бір біліктіліктің шегінде әрбір жұмыскер өз еркімен еңбек ақысын өсіре алады. Бұл оның болашақта біліктілігін арттыру мүмкіндігін тудырады.
Еңбектік тариф ставкасын қолдану еңбек ақының біліктілікке, жұмыскердің еңбек салымына байланысы автоматты түрде өсуіне жол бермейді. Бұл әрине сыйлық мөлшерінің еңбек нәтижесіне байланысын өсіреді.
Сонымен еңбекті ұйымдастыру жағдайында қазіргі замандағы көптеген Жапон фирмалары мен мен компаниялары қалыптасқан ескі тарифтік жүйелермен жаңа еңбектік тарифтік жүйелердің синтезделген жаңа түрлерін қолдануда. Әрине Шведтің де, Жапондардың да және тағы басқа елдердің тәжірибелерін автоматты түрде өз экономикамызда қолдануға болмайды. Бірақ оларды талдап үйренген пайдалы. Бұл еңбек ақыны ұйымдастыру мен реттеудің жаңа прогрессивті түрлерін іздестіруге көмек жасайды. Тек шетелдерде ғана еңбек ақы төлеудің жаңа түрлері қолданылады. Біздің елде өзінше болашағы зор тарифсіз еңбек ақы төлеу жүйесін қолданудың көптеген тәжірибесі жинақталған.