Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамыту

                                                                                  

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

 

 

 

 

 

 

Төленова Алтынай

 

 Биология курсында оқушылардың  салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамыту

 

 

 

 

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

 

мамандық: 5B011300-Биология                                            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қызылорда, 2014

 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

 

«Қорғауға жіберілсін»

Кафедра_________________

меңгерушісі______________А.Т.Байкенжеева

 

 

 

 

 

Биология курсында оқушылардың  салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамыту

 

 

 

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

 

мамандық: 5B011300-Биология   

 

                                        

 

Орындаған Б-10-1 оқу

тобының студенті       ________________     Төленова А.

                                                                   

 Жетекші, п.ғ.к.           _________________   Назарова Г.А.

 

Нормобақылаушы       _______________       Оңғарбаева Г.Р.

                                                            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қызылорда, 2014

 

 

                                                                                                                                   ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

 

                Жаратылыстану және аграрлық  технологиялар институты

 

Мамандық: 5B011300-Биология   

«Биология және география» кафедрасы

 

                                       

 

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫН ОРЫНДАУ БОЙЫНША

ТАПСЫРМА

 

Студент        Төленова Алтынай

 

Жұмыс тақырыбы: Биология курсында оқушылардың  салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамыту

 

 «22» 11. 2013 ж № 6377-с университет бойынша бұйрықпен бекітілген

 

Жұмысқа берілген мәліметтер

 

Жұмыс мазмұны (дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтар тізімі):

1. Салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастардың сипаты;

2. Оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамытудың негізі;

3. Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарды дамытудың жолдары;

4. Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарды дамытудың әдістемесі;

Графикалық материалдар тізімі (міндетті плакаттарды нақты көрсету):

Сурет1. Дүниетанымның тарихи түрлеріне сипаттама

Сурет 2. Салауаттану негізін құрайтын білімдер саласы

кесте 1

Биология пәндері бойынша СӨС материалдардың қамтылу деңгейі

Ұсынылатын негізгі әдебиет: барлығы 66 әдебиет.

Тапсырманы беру уақыты ____________________________________________

 

Кафедра меңгерушісі_________________         Байкенжеева А.Т.

Жетекші                   ___________________          Назарова Г.А. 

Тапсырманы орындауға қабылдаушы __________  Төленова А.   

 

 

 

 

Дипломдық жұмысты орындау бойынша күнтізбелік жоспар

Тақырып: Биология курсында оқушылардың  салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамыту

 

Реттік №	Кезеңдер атауы	Орындау мерзімі, ескерту
1	Тақырып бойынша әдебиет таңдау, оқу	қараша
2	Жұмыс жоспарын жасау	желтоқсан
3	Тәжірибелік мәліметтер жинау және қалыптастыру	желтоқсан, қаңтар
4	Теориялық және тәжірибелік мәліметтерді талдау, зерттеу тұжырымдамасын жасау	Ақапан, наурыз
5	Нәтижелерді қорытындылау, ұсыныстар беру	сәуір
6	Рәсімдеу, таза түрде жазу, графиктер, диаграммалар, кестелерді орындау, пікір және сын-пікір алу	сәуір
7	Жұмысты кафедраға өткізу	сәуір

 

Тапсырманы беру уақыты: сәуір, 2014 жыл

 

Жетекші:                          ____________    Назарова Г.А.

 

Студент:                               ___________   Төленова А.

                                                    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                      

МАЗМҰНЫ

 

	КІРІСПЕ…………………………………………	5
	Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамытудың ғылыми негіздері
1.1	Салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастардың дамуы	8
1.2	Оқушылардың салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарын дамытудың негізі	19
1.3	Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салты туралы ғылыми көзқарастарды дамытудың жолдары	24
	Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамыту мақсатындағы тәжірибе жұмысы
2.1	Биология сабағында СӨС туралы ғылыми көзқарасты қалыптастыру әдістемесі ......................	34
2.2	Биология сабақтан тыс уақытта оқушылардың СӨС туралы ғылыми көзқарасты қалыптастыру әдістемесі..........................	44
2.3	Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижелері	48
	Қорытынды………………………………………………………	58
	Пайдаланған әдебиеттер тізімі……………………………	59

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Зерттеудің өзектілігі: Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясына орай Президентіміздің «Еліміздің болашақта гүлденуі бүгіннен басталады» атты жолдауындағы 4-ші бөлімі азаматтарымыздың салауатты өмір сүруіне арналғаны белгілі.

Бұны Елбасы жолдауындағы «Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсымызға, дұрыс тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т.с.с. бағытталған» деген жолдарынан байқауымызға болады.

Салауатты өмір салтын қалыптастыру ұзақ үрдіс, бірақ бұл нағыз денсаулықты сақтайтын және нығайтатын жолдардың бірі. Ол оқушылардың өз денсаулығын сақтауға жауапкершілігін едәуір дәрежеде арттырады. Академик н. М. Амосов айтқандай: Денсаулығың мықты болуы үшін өзіңнің күшің болуы қажет, оны ешнәрсемен ауыстыруға болмайды.  Профессор В. В. Колбановтың айтуы бойынша салауаттану білімі денсаулық білім алу үшін, ал білім денсаулықты сақтау үшін сөзіне негізделу керек дейді. Одақтас елдердің ғалымдары Ж.Ж. Руссо, А. Н. Радишев Е.Е. Лунина, Э. И. Вайнер, н. Б. Закарович, Л. А. Каратаева, С.А. Корочкина, В.В.Кожанов, Н.Н. Волоков және тағы басқа да  көптеген ғалымдардың өз зерттеулеріне негіз болып және де диплом жұмысына басты бағыт бағдар болады. Салауаттану түрлі жас ерекшеліктері кезеңдерінде денсаулық пен салауатты өмір сүру деген орнықты өмірлік көзқарасы бар адамды тәрбиелеу мен оқыту мәселесін зерттейді. Адамдардың организміндегі физиологиялық өзгерістерді, олардың өзара әрекеттесуін, организмнің қоршаған орта әсеріне қайтаратын жауабына бейімделу реакцияларын қамтамасыз ететін морфологиялық және функционалдық тұрақтылығын зерттей отырып нозологияға дейінгі күйді анықтау. Адамдардың денсаулық деңгейін жүрек қан тамырлар жүйесінің қызметтік күйін сипаттайтын қарапайым физиологиялық көрсеткіштер арқылы бағаланды. Оқушылардың денсаулығына әсер ететін факторлар өте көп, сол себептен оларды салауатты өмір салтына үйрету қажет. Салауатты өмір салтын қалыптастыру оқу-тәрбие үрдісіндегі басты мәселелердің бірі болып отыр. Бұл мәселе тегін көтеріліп отырған жоқ. Себебі, ерлердің 57%-ы, әйелдердің 34%-ы, жастардың 40%-ы, шылым тартса, ересек адамдардың 65%-ы үнемі арақ ішеді екен. Мектеп оқушыларының 17,5%-ы нашакорлыққа ауызданған. Ал экологиялық нашар ахуал бүгінде адам өлімінің 20%-на себеп болып отыр.

Зерттеудің мақсаты: Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамыту әдістемесін жасау және тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыста тексеру.

Зерттеудің нысаны: жалпы білім беретін мектептегі оқу-тәрбие үрдісі.

Зерттеу пәні: Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамыту үрдісі.

Зерттеудің міндеттері:  

1. Салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастардың сипатын айқындау;
2. Оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарын дамытудың негізін анықтау;
3. Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарды дамытудың жолдарын анықтау
4. Биология курсында оқушылардың салауатты өмір салт туралы ғылыми көзқарастарды дамытудың әдістемесін жасау;
5. Әдістемесінің тиімділігін тәжірибелік-эксперимент арқылы тексеру.

Зерттеудің құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттерден және қосымшадан тұрады.

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. БИОЛОГИЯ КУРСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ САЛАУАТТЫ  ӨМІР САЛТЫ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМИ КӨЗҚАРАСТАРЫН ДАМЫТУДЫҢ ҒЫЛЫМИ  НЕГІЗДЕРІ

1.1 САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМИ КӨЗҚАРАСТАРДЫҢ ДАМУЫ

 

Ғылыми көзқарас дегенміз- дүниетанымның бір формасы.

Дүниеге көзқарас - дүние туралы жалпы пікірлер жиынтығы және адамның әлемдегі орны жайлы көзқарасы. Ал тарихи тұрғыдан алғанда дүниеге көзқарастың мифологиялық, діни, натурфилософиялық және философиялық түрлері қалыптасты [1].

Дүниетанымның тарихи түрлері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет1. Дүниетанымның тарихи түрлеріне сипаттама

 

Адамның санасынан тәуелсіз заңдылықтардың бірі құрайтын «Салауатты өмір салт» туралы ғылыми дүниетанымның немесе көзқарастың мәні неде деген сұраққа жауап беру үшін осы ұғымның мағынасына талдау және оның даму тарихына шолу жасаймыз.

Профессор Г.К. Зайцевтің тұжырымдауы бойынша “салауаттану – бұл адамның денсаулығын салауатты өмір сүру арқылы сақтап қалу”. Салауаттану – салауатты өмір сүруді қалыптастырудың ғылыми негізі [2].

 Салауатты өмір сүру салты дегеніміз – био-әлеуметтік категория Салауатты өмір сүру салты – кіріктірілген түрдегі және адамның іс-әрекетіне байланысты ұғым.

Адамның әрекет тәсілдерінің кез-келгені тікелей өмір салтты бейнелейді. Себебі, Э.С.Маркарянның [3] анықтамасы бойынша: «Өмір салт – адамның тіршілік әрекетінің тәсілі деп түсіндірілетін – мәдениеттің көрінісі». М.А.Артуюняның [4] пікіріне сәйкес, «өмір салт – меңгерілген мәдениеттің тұлғалық практикалық сипаттамасы». Автордың айтуы бойынша, мәдениет жүйесі – өзіне тән барлық ерекшеліктерімен тұлғаның өмір салты жасалатын нақты үлгі ретінде рөл атқарады және жеке ерекшеліктері осы әлеуметтік мәдени топта айқынырақ көрінеді. Осы анықтамаларға сүйене отырып, Ж.З.Торыбаева [5]: «Өмір салт жүйесінде мәдениет – оның мүшелерінің іс-әрекеттері бағытын, тәсілін және нәтижелігін анықтайтын – дамушы тұтастылық», - деп түсіндіреді.