Оқушылардың оқуға қабілеттілігі мен есте сақтау процесінің психологиялық негіздері

"Сөз аудармасымен" – мнемикалық қабілеттердің операционалды  механизмдерінің өнімділігін диагностикалауға  және функционалды механизмдер  өнімділігі жөнінде қосымша мәліметтер  алуға арналған.

"Сөйлем суреттерімен" вербалды және вербалды емес  материалға негізделген және  мнемикалық қабілеттерді сапалық  талдауға арналған. Вебалды және  вербалды емес материалды тану  мен есте сақтаудың индивидуалдьщы  ерекшеліктерін диагностикалау  үшін қосымша субтест болып саналады.

Қабілеттер диагностикасының сандық көрсеткіштері:

1. Қабілеттердің   функционалды  механизмдерінің өнімділік көрсеткіші ("Сөз аудармасынсыз" субтесіндегі қайта жаңғыртылған   орыс   сөздерінің   саны);   қайта  жаңғыртылған сөздердің орта арифметикалық ұзындығы;
2. Қабілеттердің функционалды және операционалды механизмдерінің бірлескен  өнімділік көрсеткіші ("Сөз  аудармасымен"  субтесінің       қайта жаңғыртылған жұптар  саны);  қайта жаңғыртылған  сөздердің орта арифметикалық ұзындығы;
3. Қабілеттердің    өнімділігі    мен   даму   деңгейін көрсететін көрсеткіш операционалды механизмдер есебінен есте   сақтау  мен  қайта  жаңғырту  өнімділігінің   өсу  шамасы бірінші және екінші көрсеткіштер арқылы анықталады.
4. Вербалды    және    вербалды    емес    материалды    есте сақтау көрсеткішінің эфективтілігі ("Сөйлем суреттерімен" субтесі).

5.Қабілеттердің    сапалық    көрсеткіштері    "Сөйлем суреттерімен"    субтесін   орындау  көрсеткішінің   эффективтілігі болып табылады.

Бастауыш мектеп окушыларының оку іс-әрекетіндегі мнемикалық қабілеттерін        диагностикалау        нәтижесінде  төмендегідей қорытынды жасауға болады:

1.Бастауыш  мектептің басында оқушылардың мнемикалық қабілеттері функционалды механизмдерге сүйенеді;

2.Есте   сақтау  уақытын   көбейту мнемикалық  қабілетке   оң әсерін тигізеді;.

3Бастауыш     сынып     оқушылары     сыныптан     сыныпқа көтерілген   сайын   материалдың   логикалық   байланысын табуға деген ұмтылыс байқатты;

4.Логикалық     байланыстар     құруға     деген     талпыныстар оқушыларда    бастауыштың    соңына    қарай    мнемикалық қабілеттердің операционалды механизмдерінің қалыптасуының алғышарттарына әкелді;

Пирсонның корреляция коэффициенті арқылы мнемикалық қабілеттердің мектептегі тоқсандық бағаға байланысы анықталды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер  тізімі

 

1. Ананьев Б.Г. Человек как предмет познания. - Л.: Изд- во Ленингр. Ун- та. 1968.- 380 бет.

2. Артемова  Т.И.   Методологический   аспект  проблемы   способностей.-  М.: Наука, -1977-.329 бет.

3. Алексеев А.В., Воронин А.Б. и др. Развитие и диагностика способностей. - М.:Наука, 1991. С. 131-148 бет.

4.  Аткинсон Р. Человеческая память и процесс обучения. М., 1980.- 528 бет.

5. Венгер Л.А. Педагогика способностей. М., 1973- 345 бет.

6. Вопросы психологии способностей. /Под. ред. В.А. Крутецского М.: Педагогика, 1973.- С. 47-57 бет.

7. Дружинин В.Н.Теоретические   основы диагностики познавательных способностей: Афтореф. дисс. ...д- ра психол. Наук. М, 1989. 49-62 бет.

8. Дружинин В.Н. Тестирования познавательных способностей при решении практических  задач.   // В   книге:   Развития  и  диагностика  способностей. М.,1991. 148-163 бет.

9. Голубева  Э.А. Комплексные исследования  способностей. //Вопросы психологии. 1990.- №6.- 35-41 бет.

10. Голубева Э.А.  Комплексные     исследования     способностей. //Вопросы психологии. 1986.- №5 -С.-18-30 бет.

11. Исследования психологических способностей. /Под ред. А.Н. Пащенко. -М.: Наука, 1992.-526 бет.

12. Клименко Е.А. Психологические тесты таланта. Харьков. Фолио.1996.16.

13. Криворотько А.Н. Развитие способностей у детей. А., 1977.-С. 61-79 бет.

14. Қабiлеттi дамытудың психологиялық негiздерi //Қазақстан мектебi. –2002. - №1-2 –С. 27-29 бет.

15. Завалишина О.Н. Развития и диагностика способностей.М.,1991.-428 бет.

16. Лейтес Н.С. Способности и одаренность в детские годы.М., 1984. 26.

17. Леонтьев А.Н. О формировании способностей //Вопросы психологии. -1960. №1. 36-41 бет.

18. Лучшие психологические тесты // Под. ред. А.Ф. Кудряшева, Петрозаводск. 1990. 28-33 бет.

19. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. -М.: Политиздат, 1972.- 302 бет.

20. Ломов Б.Ф. К проблеме деятельности в психологии //Психологический журнал. 1981. -№5. 3-22 бет.

21. Леонтьев   А.Н.   Проблема  деятельности в психологии. //Вопросы философии. 1972. -№9. С13-17 бет.

22. Мясищев   В.Н.  Проблема  способностей   в советской   психологии   и   ее ближайшие задачи. //Проблемы способностей.М.,1962. С.14.

23. Немов Р.О. Психология. - М.: ВЛАДОС, 1995. - Т2. - 512 бет.

24. Способности и деятельность. Редкол.:Н.П.Воронин.Я.,1989. 49

25. Платонов К.К. Проблемы способностей. М., 1972.-320 бет.

26. Проблема развития познавательных способностей. // Межвуз. Сб. науч. труд. -Л.,1983.- 190 бет.

27. Практикум по экспериментальной и прикладной психологии / Под ред. А.А. Крылова.Л.,1990. -172-228 бет.

28.Оқушылардың танымдық қабілетін дамыту. //Қазақстан мектебі. -2000. - №2. 29-31 бет.

29. Шадриков        В.Д.        Структура        познавательных        способностей.// Психологический журнал. -1985. - №3.- 18- 26.).

30. Шадриков В.Д. Познавательные процессы и способности в обучении. М., 1990.- 402 бет.

 

                                                      ҚОСЫМШАЛАР

Кесте 1 Тандау тобы.

Сыныбы	ұл балалар	қыз балалар	Барлығы	Жас шамасы
1	9	14	23	7-8
2	17	12	29	8-9
3	14	10	24	9-10
4	11	10	21	10-11
Барлығы	51	46	97	7-11

 

 

Кесте 2

"Сөз аудармасынсыз"

Сыныптар	1	2
1	18,7	36,5
2	25,8	45,8
3	36	44,5
4	59	74,7

 

 

 

 

Кесте 3

"Сөз аудармасынсыз'

Сынып	1	2
1	3.3	4.2
2	5.4	5
3	4	5.5
4	4.4	4.5

 

 

 

 

Кесте 4

"Сөйлем  суреттерімен"

Сынып	1	2	3	4
1	65,2	58,6	19,5	5,4
2	35,3	37	9	-
3	28,8	29,1	1,3	1,3
4	19,3	18,1	0,2	-

 

 

 

 

Кесте 5

Пирсонның  корреляция коэффициенті

Көрсеткіштер	1	2	3	4
Корреляция
коэффициентi	0.25	0,49	0,36	0,78

 

 

 

Кесте 6

сынып	Ф.М	Ф.М.Қ.	о.м.	о.м.қ
1	0,25	0,24	0,30	0,42
2	0,29	0,17	0,42	0,53
3	0,18	0,17	0,45	0,59
4	0,28	0,27	0,55	0,62