Мектепке дейінгі жастағы балаларға рухани-адамгершілік тәрбие беру

 

 

Кестеде көрсетілгендей, тәжірибе-эксперимент жұмысы нәтижесінде эксперимент және бақылау топтарының соңғы тіліктерінің қорытындысы бойынша эксперимент тобында жоғарғы деңгейі бақылау тобымен салыстырғанда 14 пайызға артық екендігі көрінді.

Сонымен, қорытындылай келе, мектепке дейінгі жастағы балалардың рухани-адамгершілік тәрбие беру барысында жүргізілген эксперименті оңды нәтиже беріп, зерттеу болжамы дәлелденді. Яғни, осындай бақылаулар арқылы

бала бойындағы теріс қылықтарды дер кезінде жойып, керісінше балалардың білуге деген қызығушылығын арттыруға болатынына сенімдімін.

 

 

Қорытынды

 

 

Соңғы кездері еліміздің қоғамдық өміріндегі елеулі өзгірістердің бірі білім беру саласындағы жүргізіліп жатқан реформалар екені белгілі. Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында Қазақстан халқының білімі мен әл-ауқатын арттыруға, жас ұрпақтың рухани - адамгершілігін жетілдіру мәселелеріне тың көзқарастардың қажеттігіне басты назар аударған.

Сондықтан да, ұрпақ тәрбиесіндегі көкейтесті мәселелердің бірі – жетілген, адамгершілік мәдениеті қалыптасқан жеке тұлға тәрбиелеу.

Мектепке дейінгі мекеме – үздіксіз білім беру мен тәрбиелеу жүйесінің алғашқы сатысы ретінде өзінің белгілі қызметін атқарады.

Мектепке дейінгі жастағы балалардың бойында жалпы адамгершілік қалыптармен гуманистік, моральдық, қайырымдылық, ізгілік, өзара түсінушілік, ізеттілік, кішіпейілділік, адалдық, сыпайылық тәрізді қасиеттерді сіңіріп, олардың өзара қарым-қатынас мәдениетіне мән беруіміз керек. Осыларды ескере отырып, Мектепке дейінгі жастағы балалардың  адамгершілік мәдениетін қалыптастыруды және әр сабақпен ұштастыру, тәрбиешілерден жаңашыл ізденістерді талап етеді. Өйткені оқу мен тәрбие тығыз байланысты екені баршамызға мәлім. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу іс-әрекеті барысында тәрбиелеудің - өзіндік ерекшеліктері бар, күрделі үрдіс. Оқу үрдісіндегі тәрбие міндетін іске асырудағы қиындықтың бірі топтағы балалардың адамгершілік түсініктерінің әр түрлі болуында және де тәрбие күрделі үрдіс болғандықтан, бір сабақта баланы адалдыққа, қайырымдылыққа, батылдыққа, шындыққа тәрбиелеу мүмкін емес.

Дегенмен мынадай қорытынды жасауға болады: мектепке дейінгі және орта білім жүйесінде адамгершілік мәдениетінің негізгі мәселелерін басым бағытта оқып-үйрену әлі күнге дейін педагогика ғылымының және білім берудің қазақстандықтар тәжірибесінде өте аз, жоққа тән. Осыған орай мен зерттеу нысанасына сүйене отырып оқыту барысында адамгершілік-рухани негіздерін қалыптастырудың мәселелік-бағдарлы міндеттерін оқып-үйренуге болады деп ойлаймын.

-Оқыту мен тәрбиелеу  және балалардың даму жоспарларын  қолдау психо-педагогикалық қана  емес, адамгершілік-этикалық және  рухани-адамгершілік ұстаным болып  табылады.

- Білімді меңгеру техникасы мен технологиясын іске қосу, білік пен дағдыны игеру мектепке дейінгі жастағы балалардың ерекшеліктерін дамыту үшін қосымша жағдайларды жасауды қажет етеді.

-Бұл көрсетілген міндеттерді  бір мезгілде шешу білім беру  мәдениетінің маңызды бір бөлігі  ретінде балалардың адамгершілік  мәдениеті білімінің үйлесімді  қалыптасуына, сапалық және сандық  өсуіне мүмкіндік береді.

Бала мектепке дейінгі мекемеге білім алуға келіп, оқу іс-әрекеттері барысында олар еңбек етуге, қайырымдылыққа, адалдыққа тәрбиеленеді.

Қорыта келгенде, оқу іс-әрекеті үрдісіндегі баланың тұлғалық қасиетін тәрбиелеуде мынадай ерекшеліктерді ескеруіміз керек:

Баланың ақыл-ой мәдениетін дамыту;

Баланың  адамгершілік-имандылық құндылығын қалыптастыру;

Бала мен тәрбиешінің қарым-қатынасы арқылы бала дүниетанымы қалыптасып, баланың ақыл-парасаты толысып, еңбекке, рухани-адамгершілік деңгейі біртіндеп дамитынын ескеру;

сабақ тақырыбына сай ұлттық педагогика элементтерін баланың адамгершілігін арттыруға тиімділігін көрсету.

Дипломдық жұмысты жазу барысында мектепке дейінгі мекемедегі тәрбиеленушілердің  адамгершілік мәдениетін қалыптастыруда тиімді әдіс-тәсілдері анықталды. Яғни, ұлттық әдет-ғұрып, қазақи қасиеттерімізді бойына сіңірген ұрпақтың адамгершілік қасиеттері бар деуге болады.

Дипломдық жұмыстың І-тарауында педагогика-психологиялық әдебиеттерді зерттеп мектепке дейінгі жастағы балаға рухани-адамгершілік тәрбие беру жайлы ғалымдар ой-пікірін талдадым. ІІ-тарауда мектепке дейінгі жастағы баланы рухани- адамгершілікке  тәрбилеу үрдісінде ұлттық педагогика элементтерін қолдану тиімділігін және ойын арқылы адамгершілікке тәрбиелеудің жолдарын анықтадым. Сонымен бірге, 3-5 жастағы балалардың арасында эксперимент жұмысы жүргізіліп, оның нәтижесі шығарылды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

 

1Отбасы және балабақша  2012жыл №3

2 Т.Сабыров. Балаларға ақыл-ой тәрбиесін берудің кейбір мәселелері. - Алматы, 1977.

3  Нұрғалиев О. Адамгершілік асыл қасиет/ О.  Нұрғалиев– А.: Қазақстан, 1978

4Ушинский К.Д. Человек как предмет воспитания/ К.Д.  Ушинский– М. Просвещение, 1977

5  Т.Сабыров. Балаларға ақыл-ой тәрбиесін берудің кейбір мәселелері. - Алматы, 1977.

6 Қазақстан ұлттық энциклопедиясынан: 1 том 1998 95 бет.

7  Богословский В.В. Жалпы психология / В.В.  Богословский– А.: Мектеп, 1995

8Горащенко В.П. Табиғаттанудан сабақ беру методикасы/ В.П.  Горащенко– А.: Просвещение, 1977 – 39 б.

9  Т.Сабыров. Балаларға ақыл-ой тәрбиесін берудің кейбір мәселелері. - Алматы, 1977.

10  Выготский Л.С Проблемы возрастных периодизаций детского развития / Л.С Выготский – М.: Наука, 1972

11 Макаренко А.С. Педагогика индивидуального действия/ А.С.  Макаренко– М.: Книга, 1960

12 Н.Ә. Назарбаев. Қазақстан халқына Жолдауы, 27.01. 2012 ж.)

13  «Өзін өзі тану» мектепке дейінгі мекемелердің ересектер тобынаарналған14 Горащенко В.П Методика изучения природы в начальной школе/ В.П Горащенко - М.: Просвещение, 1965

15 «Өмір әдебі»Cара Алпысқызы Подзоров В.И. Природоведение с методикой преподавания/ В.И. 

16 Сiләмбекова Т. Адамгершiлiкке тәрбиелеу – басты мақсат / Т Сiләмбекова // Қаз. Мектебi, -2003, -№5, -44б.

17 Табылдиев Ә. Тағылымды тәсiл/ Ә. Табылдиев // Қаз. мект. 1995, №3-38

18 Айтмамбетова Б. “Педагогика тағылымдары”/ Б.  Айтмамбетова– А.: Рауан, 1993

19  Р. Қоянбаев. Тәрбие теориясы. - Алматы, 1991.

20  Нұрғалиев О. Адамгершілік асыл қасиет/ О. Нұрғалиев– А.: Қазақстан, 1978

21  Жарықбаев Қ Қазақ тiлi тәрбиесi / Қ. Жарықбаев – А.: Санат. 1996

22  Балтабай Е Этнопедпгогтка және тәрбие / Е Балтабай // Қазақстан мектебi, -2003, -№1, -40 б.

23 Божович Е.И. Личность и ее формирование в детском воз-расте.-М.,1968.

24  Эльконин Д.Б. Психология младшего школьника/ Д.Б.  Эльконин– М.: Просвещение, 1993

25  Кабуш В.П. Гуманистичиское воспитание школьников / В.П. Кабуш // Педагогический вестник, -2004, -№2 – 31.

26  Мамырханова Л.Н Оқушылардың пәнге қызығушыларын арттырудағы халықтық педагогиканың ролi / Л.Н Мамырханова // Педагогический вестник, 2003, -№2 – 29

27  Төлегенов Ө. Оқытудың пелагогикалық – психологикалық ерекшелiктерi / Ө. Төлегенов // Бастауыш мектеп, -2001, -№1 -33

28 Божович Е.И. Личность и ее формирование в детском воз-расте.-М.,1968.

29  Керiмбаева Р. Оқушының дуниетанымын қалыптастыру. / Р. Керiмбаева // Бастауыш мектеп, -2000, -№2 – 29

30  Жұмабаев М. Педагогика / М. Жұмабаев– А.: Рауан, 1993

31 А.С.Макаренко. Тәрбие туралы лекциялары. - Алматы, 1968. 
32 Сүлейменова К Әдептi болсын десеңiз / К. Сүлейменова // Бастауыш мектеп, 1997, -№4 -39

33  Ауданбаева Қ. Деңгейлiк тапсырмалар / Қ. Ауданбаева // Қазақстан мектебi,- 2003. -№1. -75б.

34  Қайболдина А. Ата өнерi – балаға мұра / А. Қайболдина // Бастауыш мектеп,- 2003, -№3 -35

35  Ш.Ибраев.А., 1988, 161-бет

36  Жарықбаев Қ Қазақ тiлi тәрбиесi / Қ. Жарықбаев – А.: Санат. 1996

Халық – қапысыз педагог // Бастауыш мектеп, 1993, №3-20

37  Дүйсенова Ә. Бала мiнезiн тәрбиелеу / Ә. Дүйсенова // Бастауыш мектеп, 1996, -№2 -46

38 Табылдиев Ә. Тағылымды тәсiл/ Ә. Табылдиев // Қаз. мект. 1995, №3-38

39  Сәтiмбекова М. Оқыту сапасын арттыру жолында / М. Сәтiмбекова // Бастауыш мектеп, -1989, -№7-37

40 Көбесов А. Әл-Фараби/ А.  Көбесов– А.: Қазақстан, 1971

41  Табылдиев Ә. Халық тағылымы/ Ә.  Табылдиев– А.: Мектеп, 1992 236б.

42  Назарбаев Н.Ә. Қазақстан 2030/ Назарбаев Н.Ә.  – А.: 1997

43  Ұзақбаева С. Тамыры терең тәрбие/ С.  Ұзақбаева - А.: Білім, 1995

44  Қоянбаев Ж.Б Педагогика / Ж.Б Қоянбаев– Астана.:1998

45  Сүлейменова К Әдептi болсын десеңiз / К. Сүлейменова // Бастауыш мектеп, 1997, -№4 -39

46  Айтмамбетова Б. “Педагогика тағылымдары”/ Б.  Айтмамбетова– А.: Рауан, 1993

47  Асылов Ү. «Даналардан шыққан сөз»/ Ү. Асылов – А.: Мектеп, 1987

48  Аңламасова З. Халықтық дәстүрмен сабақтастық/ З.  Аңламасова // Бастауыш мектеп, -1991, -№3 -21

49  Адамгершілікке тәрбиелеу әліппесі. – А.: Мектеп, 1975

50  Төреқұлов Н. Нақыл сөздердің тәрбиелік мәні / Н. Төреқұлов– А.: мектеп, 1971

51  “Шаңырақ” энциклопедия. – А.: Ғылым, 1989

52  Әлімбаев М. Тәрбие туралы әңгімелер / М.  Әлімбаев– А.: Ғылым, 1979

53  Тұрманжанов Ө. Қазақтың мақал-мәтелдері / Ө. Тұрманжанов– А.: Мектеп, 1987

54 Ғаббасов С. Ізгілік әліппесі / С. Ғаббасов - А.: Ғылым, 1991

55  Қазақ совет энциклопедиясы. 6т. – А.: Білім.: 1975

56  Эльконин Д.Б. Психология младшего школьника/ Д.Б.  Эльконин– М.: Просвещение, 1993

57  Давыдов В.В. Психологическая теория учебной деятельности и методов начального обучения / В.В. Давыдов – М:: Просвещение, 1992

58  Ильина Т.А. Педагогика/ Т.А. Ильина– А.: Мектеп, 1977

59  Е. Сағындықұлы. Педагогика. - А, 1999.

60  Адлер А Воспитание детей / А Адлер– М.: Наука, 1986

61  Қоянбаева Г. Халқын сүйген - салтын сүйер / Г. Қоянбаева // Бастауыш мектеп, 1996, №2-18

62  Шарипова Р.Д. «Духовно – нравственное воспитание школьников»/ Р.Д.  Шарипова // Менеджмент в образовании, 2001, №4-103

63  Алтынбекова Л. Жақсы қарым-қатынас сапалы білім берудің шарты / Л. Алтынбекова // Ізденіс, -1999, -№3

64  Қопсаева С. Ізгілік қасиеттерінің негіздерін оқу- тәрбие процесіне енгізу моделі / С. Қопсаева // Ізденіс 1999, №6

65  Елекбаев Н. Ұлттық психология/ Н.  Елекбаев– А.: Білім.: 1992

66  В.А. Сухомлинский. Балаға жүрек жылуы. - Алматы, 1976.

67  Алдамұратов Ә Әдептілік негіздері/ Ә Алдамұратов– А.: Санат, 1998