Инструментальды ортаның жұмысын сипаттау

мазмұны

 

 

 

Кіріспе

Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам-ақпараттың қажет кезін сезіну, оны тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат сақталатын дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек.

Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен табыстарының бірі – осы ақпарат. Бірақ оны шектен тыс ашық қолдана берсе, жастар санасын улайтын да нәрсеге айналып кетуі мүмкін. Бұл ақпараттың пассивті түрде пайдаланатын бөлігінің артуына байланысты болып отыр. Интернеттің кең таралуына орай ақпарат таратудың бақылауға көнбейтін кері процесінің күнен-күнге артып бара жатқаны байқалады.

Жаңа мыңжылдық – бұл күнтізбедегі жаңа уақыт өткелі емес. Ол- өткенді таразылап , өмірдің мәнін жаңаша түсінуге, болашақты барынша жете дұрыс анықтайтын уақыт. Әсіресе, бүгін біз өз күшімізді жарқын болашаққа жұмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің  ойымызша, білім жүйесін құру, қоғамды мына күнде дамып отырған әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең негізгі және өзекті мәселесі.

Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп   аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми-техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді. Қоғамды ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл мектепке жүктеледі.

Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғанған адам – ол технология ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан-жақты адам. Қазіргі білім жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру. Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім алуға жан-жақты білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.

Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу-әдістемелік жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.

Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының бірі – «Білім-бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім бүкіл өмір бойына» қағидасына қте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып табылады.

Информатика пәнін оқытудың тиімділігін арттырудың жолдары өте көп. Соның бір жолы ретінде оқытудың жаңа технологиясын енгізуді атап өтуге болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты – жоғарғы оқу орнының қабылдау комиссиясының жұмыс орнын автоматтандыру.

 

 

1  Автоматтандырылған жұмыс орны

1.1  Дербес ЭЕМ негізінде  АЖО-ның ќалпы жєне даму перспективалары

Автоматтандырылған ақпараттық жүйелерде кейбір ЖОО-да принципті түрде әртүрлі әдістемелік және технологиялық салаларында Жұмыс орны мен талаптардың орындалуына күш салатын болса, оқу процессінің жоғарылығына керісінше әсер етеді. Сондықтан да ақпарат сапасы теория мен практикада тек қана ЖОО-да ғана емес, сол сияқты колледждер мен мектептерге де жетіспейді.

Көпртеген зертеулерге қарағанда ақпараттық технология негізгі жоспарланған және модельденген жаңа дамушы орта болып есептелініп “Ақпараттық Жұмыс орны ортасы” – деген атаққа ие болып отыр.

Ақпараттық Жұмыс орны беру ортасы түсінігі бойынша оның аумағын көптеген ережелеріне қарамастан нақты белгілермен жазылады. Осыдан ақпарраттық Жұмыс орны беру ортасынла мынадай тұжырымға келуге болады: жоспарлы коммуникатциялық ортада компьютер техникасын қолдану Жұмысшылар, оқытушылар, ата – аналар және оқу орындарында ақпарратты алу үшін үлкен маңызын тигізеді. Сондықтанда оқуда және одан тыс шараларға пайдалану көлемін үлкейтуге бағыт алу керек.

Қазірде республика бойынша осы тәрізді ақпарат комплексі теқ қана жеке кафедра, факультет, ЖОО-да ғана пайдаланылады. Осы салдардан ақпараттық Жұмыс орныді ақпараттық Жұмыс орны беру ортасында жеке облыстар мен республика деңгейінде біріктіру өте маңызды болып табылады. Осыған байланысты ҚР басшылығының 2001 жылдың 6-шы тамызында № 1037 “2002 – 2004 жылдарды ҚР-да Жұмыс орны жүйесін ақпараттандыру консепциясы туралы” қаулысы қабылданды.

Адамдар барлық жинақтаған Жұмыс орныдерін қолданбай фундаментальды сапалы Жұмыс орны алуы мүмкін емес. Осыған байланысты кез келген оқу ғимраттары ақпараттық Жұмыс орны беру кеңістігінде кітапхана қарастыруы керек. Электронды кітапхана ортасы салыстырмалы түрде жанама ортаның барлық компоненттеріне Жұмыс орныді сақтаушы және келесі негізгі тапсырмаларды шешуші роль атқарады:

Жұмыс орны жинақталуы (ақпаратты жинақтау және сақтау);

Жұмыс орныді архивтеу (ақпарат көзін анықтау, тез қамту және қажетті көп аспектілі деректерді іздеу).

ЖОО-ның оқу процесінің кітапхана қорымен жанама түрде байланыстылығы ақпараттық Жұмыс орны беру ортасындағы “оқу процесінің” компоненттері мен электронды кітапхананың ақпараттық –технологиялық интеграциясы заңдылығына сәйкес болады. Оларға электронды оқулықтар, лабораториялық практикумдар, анықтамалар және де басқа университеттің оқу процесінде қолданылатын электронды мәліметтер жатады.                                                                             

Практикада оқытудың ақпараттық технологиясы деп арнайы техникалық- ақпараттық амалдарды қолданатын барлық технологияларды айтамыз. Мысалы, ЭЕМ, аудио, видео, кино.

Оқытуда компьютерлер көп қолданыла бастағанда «оқытудың жаңа ақпараттық технологиясы» термині пайда болды. Жалпы айтқанда, кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық технология, себебі технологиялық оқыту процесінің негізін ақпарат және оның өзгерісі құрайды. Компьютер қолданылатын оқыту технологиясына «компьютерлік технология» термині дәл келеді. Компьютерлік технологиялар программалап оқыту туралы идеяларды дамытады, қазіргі компьютерлер және телекоммуникацияның бірегей мүмкіндіктерімен байланысты жаңа, әлі зертелмеген технологиялық оқыту түрлерін ашады. Оқытудың компьютерлік технологиясы – бұл компьютер арқылы ақпаратты дайындау және беру процесі.

Компьютерлік технология төмендегі үш жағдайда орындалады:

І – «ойына жету» технологиясы ретінде (компьютерлік оқытуды жеке дидактикалық есептер үшін жеке тақырыптар, бөлімдер арқылы пайдалану).

ІІ – қолданып отырған технологияның ішіндегі ең маңыздысын анықтайтын негізгісі ретінде.

ІІІ – монотехнология ретінде (бұл жағдайда барлық оқыту процесстері, барлық оқыту процесстерін басқару, диагностиканың барлық түрлері, мониторинг компьютерді қажет етеді).

Технологияның классификациялық параметрлері:

Қолдану деңгейі бойынша: жалпыпедагогиклық.

Философиялық негізі бойынша: бейімделгіш + технократиялық.

Дамудың негізгі факторы бойынша: социогендік + психогендік.

Игеру тұжырымдамасы бойынша: ассоциативті – рефлекторлы.

Тұлға құрылысына бағдары бойынша: ақпараттық + операциялық.

Мазмұнының сипаты бойынша: ойға жету кез келген мазмұн үшін жарамды.

Танымдық қызметті меңгеру типі бойынша: компьютерлік.

Ұйымдық формалар бойынша: даралық + кішкене топтар жүйесі.

Жұмысшыға сәйкестігі бойынша: қызметтестік.

Басым әдіс бойынша: ақпараттық + операциялық, диалогтық + программалап оқыту.

Модернизация бағыты бойынша: ұйымдастыру мен басқарудың тиімділігі.

Жұмысшылардың дәрежесі бойынша: барлық категориялар.

Ақпаратпен жұмыс жасай білуді қалыптастыру, коммуникативтік қаблетті дамыту.

Ақпараттық қоғам мүшесін дайындау.

Жұмысшыға мүмкіндігінше көп материалдар беру.

Зерттей білушілік, тиімді шешім қабылдай алушылық қасиеттерін қалыптастыру.

Оқыту – бұл Жұмысшының компьютермен қарым-қатынасы.

Бейімділік принципі: Жұмысшының даралық ерекшелігіне компьютердің бейімделуі.

Оқытудың диалогтық сипаты.

Басқарылуы: кез келген уақытта оқыту процесінің оқытушысымен қатынасуы мүмкін.

Жұмысшының компьютермен қарым-қатынасы барлық тип бойынша орындалады: субъект-объект, субъект-субъект, объект-субъект.

Жеке және топтық жұмыстардың тиімді сәйкестігі.

Жұмысшының компьтермен қарым-қатынасы кезіндегі психологиялық сая күйін қуаттау.

Шектелмеген оқыту: мазмұны, оның интерпретациясы және қосымшалары өте кең.

Компьютерлік технология педагогикалық программалық тәсілдерде көрсетілген және компьютер жадында сақталған мазмұнның кейбір формализациялық моделін қолдануға және телекоммуникациялық жүйе мүмкіндігіне негізделген.

Жұмыс орны мазмұнының фактологиялық жағының негізгі ерекшелігі қат-қабат үлкейту, қазіргі деңгейде ақпараттық базасы бар компьютерлік ақпараттық орта, гипертекст және мультимедиа, микромирлер, имитациялық оқыту, электрондық коммуникациялар, эксперттік жүйелер болып табылады.

Әдістеменің ерекшеліктері:

Оқытудың компьютерлік әдістерін интерактивті деп атайды, себебі олардың Қызметкер мен Жұмысшының әрекетіне “дыбыс беру”, олармен диалог “жүргізу” қаблеті бар. Бұл компьютерлік оқыту әдістемесінің ең негізгі ерекшелігі болып табылады.

Компьютерлік технологияның І және ІІ варианттарында компьютер мен басқа технология элементтерінің арасындағы байланыс туралы сұрақ аса маңызды.

Компьютер оқыту процесінің барлық этаптарында қолданылады: жаңа материалдарды түсіндіргенде, бекіткенде, қайталағанда, Жұмыс орныін, іскерлігін және дағдыларын бақылағанда. Сонымен қатар Жұмысшы үшін ол әр түрлі функцияларды атқарады: Қызметкернің, жұмыс құралдарының, оқыту объектісінің, ұжымның қызметін, ойын ортасын.

Қызметкер қызметінде компьютер:

• оқыту ақпаратының көзі (Қызметкерді және кітапты жартылай немесе толық алмастыра алады);
• көрнекі құрал (мультимедиа және телекоммуникация мүмкіндіктерімен сапалы жаңа деңгейде);
• дербес ақпараттық кеңістік;
• тренажер;
• диагностика және бақылау құралдары.
• Жұмыс құралдарының қызметінде  компьютер:
• тексттерді дайындау және оларды сақтау құралы;
• тексттік редактор;
• графиктер тұрғызушы, графиктік редактор;
• үлкен мүмкіндіктері бар есептеуіш машина;
• модельдеу құралы.
• Оқыту объектісі қызметінде компьютер:
• берілген процессте компьютерді программалауды оқытуда;
• программалық өнімдерді құруда;
• әр түрлі ақпараттық орталарды қолдануды жүзеге асырудағы құрал.

Компьютерлік технологиядағы қызметкердің жұмысына келесі функцияларды енгізуге болады:

Барлық класс және пән деңгейінде оқу процесін ұйымдастыру (оқу процесінің графигі, сыртқы диагностика, қорытынды бақылау).

Классішілік белсенділікті және келісімділікті ұйымдастыру (жұмыс орындарын орналастыру, инструктаж, классішілік жүйені басқару және т.б.).

Жұмысшыны жеке бақылау, жеке көмек көрсету, Жұмысшымен жеке қарым-қатынас. Компьютердің көмегімен визуалды және есту түрлерін қолданатын даралық оқытудың жақсы варианттарына жетуге болады.

Ақпараттық ортаның компоненттерін дайындау (оқыту, демонстрациялау құралдарының әр түрлі, программалық құралдар және жүйелер, көрнекі құралдар және т.б.), оның белгілі бір оқу курсының пәндік мазмұнымен байланысы.

Оқытуды информатизациялау Қызметкердер мен Жұмысшылардан компьютерлік сауаттылықты талап етеді. оНы компьютерлік технология мазмұнының ерекше бір бөлігі ретінде қарастыруға болады. Компьютерлік технология (компьютерлік сауаттылық) мазмұнының құрылымына мыналар кіреді:

• информатика және есептеуіш техниканың негізгі түсініктерін білу;
• принципті құрылысын және компьютерлік технологияның функционалды мүмкіндіктерін білу;
• қазіргі операциялық жүйелердң және олардың негізгі коммандаларын білу;
• қазіргі программалық қабықшаларды және жалпы бағытталған операциялық жүйелерді және олардың функцияларын білу;
• ең болмағанда бір тексттік редакторды білу;
• программалаудың алгоритмі, тілі және пакеті туралы алғашқы түсінік;
• қолданбалы программалардың практикалық бағыттағы алғашқы тәжірибелері.

Жұмысшының ғылыммен және мәдениетпен қарым-қатынасы үшін бірден бір мүмкіндікті бүкіләлемдік компьютерлік Internet жүйесі береді.

Жер бетінің әрбір бөлігіндегі адамдармен хат алмасу;

Барлық банктерден, мұражайлардан, әлем қоймаларынан ғылым және мәдениет жаңалықтарын алу;

Интерактивті қарым-қатынас, халықаралық серверлер арқылы болып жатқан оқиғаларды бақылау.

Бүгінгі таңда Жұмыс орны беруді ақпараттандыру формалары мен құралдары өте көп. Олардын мақсаты оқыту процесін мүмкіңдігінше дидактикалық жағынан тиімді ұйымдастыру.  Дидактикалық тиімділікке қол жеткізу үшін қазіргі замандағы ақпараттық және телекоммуникациялық технология құралдарын комплексті түрде зерттеу,  өз бетінше жұмыс жасау, Жұмыс орны алу сияқты әр түрлі салаларда қолдану қажет.

Оқу процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдар мүмкіндігін комлексті түрде қолдануды жузеге асыру көп функционалды электрондық оқу құралдарын құру және қолдану кезінде ғана мүмкін болады.

Осындай ақпараттандырылған жұмыс орнытарды оқытуда пайдаланудың негізгі дидактикалық мақсаты Жұмыс орны беру, Жұмыс орныді бекіту, дағды мен іскерліктер қалыптастыру, меңгеру деңгейін бақылау.