Автор работы: Пользователь скрыл имя, 07 Декабря 2012 в 11:44, курсовая работа
Қазіргі кездегі нағыз пәрменді әлеуметтік саясат – ол халықты жұмыспен тұрлаулы қамту саясаты болып келеді және болып қала береді. Осыған орай әлеуметтік көмек көрсету саясаты әлеуметтік топтардың мұқтаждықтарымен айқындалуға тиіс емес, қайта еңбекке қабілетті азаматтарды жұмысшылар санына қосуға даярлау міндеті ауқымында шоғырландырылуға тиіс.
Кіріспе...................................................................................................................3
1 Еңбек нарығының экономикалық ресурс ретіндегі теориялық негіздері
1.1 Еңбек нарығының мәні, қызмет ету еркешеліктері........................................5
1.2 Еңбек нарығының негізгі құрамдастары және олардың өзара әрекетті........12
1.3 Еңбек нарығының қазіргі түрлері, үлгілері және ұйымдастырудың
шетелдік тәжірибесі...........................................................................................17
2 Еңбек нарығының қазіргі экономикалық көрсеткіштерін талдау
2.1 ОҚО демографиялық жағдайын талдау………………………………………23
2.2 ОҚО еңбек нарығының негізгі көрсеткіштерін талдау………………………26
2.3 Еңбек нарығының кадрлық қамтамасыз етілуін талдау……………………..28
3 Еңбек нарығын реттеу және халықты жұмыспен қамтуды жетілдіру жолдары
3.1 Еңбек нарығын реттеу және тиімді қолдану мәселелері……………………35
3.2 ОҚО жас еңбек ресурстарын жұмыспен қамтуда мемелекеттік қолдау
шараларының бағыттары………………………………………………………..37
Қорытынды……………………………………………………………………...40
Қолданылған әдебиеттер тізімі………………...................................................42
Кесте
Оңтүстік-Қазақстан
облысы бойынша 2009 жылғы жұмыссыздар
санын жынысы мен жасы бойынша
бөлу
адам
Барлығы Всего |
соның ішінде в том числе | ||
еркектер |
әйелдер | ||
Жұмыссыздар, барлығы |
74 018 |
30 202 |
43 816 |
Барлығы |
соның ішінде | ||
еркектер |
әйелдер | ||
соның ішінде: |
|||
15-24 |
11 357 |
6 178 |
5 179 |
25-54 |
57 904 |
21 870 |
36 034 |
55-64 |
4 757 |
2 154 |
2 603 |
65 және одан асқандар |
- |
- |
- |
Кесте
Оңтүстік-Қазақстан
облысы бойынша жұмыссыздар ретінде
тіркелген және жұмысқа орналасқан
азаматтардың саны
мың адам
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 | |
Жыл басынан бастап, жұмысқа орналасу бойынша өтініш жасаған азаматтар саны |
25,5 |
24,2 |
28,6 |
21,4 |
27,5 |
олардан жұмысқа орналастырылғандары |
12,8 |
18,0 |
23,1 |
17,3 |
23,1 |
Жыл аяғына жұмыспен қамту органдарында жұ мыссыздар ретінде тір келген азаматтар саны |
9,6 |
8,7 |
8,2 |
7,7 |
8,8 |
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық санындағы тіркелген жұмыссыздар үлесі, % |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,7 |
0,8 |
Кесте
Оңтүстік-Қазақстан
облысы бойынша жұмыссыз халық саны
мың адам
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 | |
Облыс бойынша |
78,7 |
75,5 |
75,8 |
75,0 |
74,0 |
Шымкент қ. |
28,2 |
26,4 |
25,9 |
25,2 |
24,8 |
Арыс қ.ә. |
2,5 |
2,3 |
2,3 |
2,3 |
2,2 |
Кентау қ.ә. |
4,7 |
4,2 |
4,3 |
4,2 |
4,2 |
Түркістан қ.ә. |
7,3 |
7,4 |
7,6 |
7,5 |
7,2 |
Бәйдібек ауданы |
1,5 |
1,6 |
1,5 |
1,5 |
1,5 |
Қазығұрт |
2,8 |
2,7 |
2,7 |
2,8 |
2,8 |
Мақтаарал |
5,9 |
5,9 |
5,9 |
5,8 |
5,8 |
Ордабасы |
2,7 |
2,6 |
2,7 |
2,7 |
2,6 |
Отырар |
1,9 |
1,9 |
2,0 |
2,1 |
2,0 |
Сайрам |
6,0 |
5,8 |
5,8 |
5,9 |
5,9 |
Сарыағаш |
6,3 |
6,2 |
6,3 |
6,1 |
6,1 |
Созақ |
1,5 |
1,4 |
1,5 |
1,5 |
1,4 |
Төлеби |
3,4 |
3,2 |
3,3 |
3,3 |
3,3 |
Түлкібас |
2,4 |
2,2 |
2,2 |
2,3 |
2,4 |
Шардара |
1,6 |
1,7 |
1,8 |
1,9 |
1,9 |
2.3 Еңбек нарығының
кадрлық қамтамасыз етілуін
Қазақстан Республикасын
әлемдік қоғамдастық нарықтық экономикалы
мемлекет ретінде таныды. Тәуелсіздігінің
қысқа тарихи кезеңінде еліміз әлемдік
қоғамдастыққа ықпалдаса
Осы орайда, қоғамдық даму деңгейінің, елдің экономикалық қуаты мен ұлттық қауіпсіздігінің өлшемдері ретінде білім беру жүйесінің, адам ресурстарының рөлі мен маңызы арта түседі. Қоғамдық қатынастар жүйесіндегі өзгерістер білім беруге, одан ұтқырлықты, жаңа тарихи кезеңнің болмысына барабар әрекет етуді және экономиканың даму қажеттіктеріне сай болуды талап ете отырып әсерін тигізеді.
Жедел өзгеріп тұратын әлем және ақпарат легінің ұлғаюы жағдайында іргелі пәндік білім міндетті, бірақ ол білім берудің жеткілікті нысанасы болып табылмайды. Оқитындар қазақстандық білім беру жүйесі бағыт алған білімнің, дағды-біліктің жиынтығын (білім үстемдігі) меңгеріп қана қоймауға тиіс.
Дамыған елдердегі кәсіптік білім беру жағдайына жасалған талдау кадрларды даярлау процесіне қатысу үшін жұмыс берушілерді көтермелеу тетіктерінің, сондай-ақ кәсіптік білім берудің сапасын (біліктілікті беру мен қуаттау ұлттық орталықтары) реттеудің институционалдық негізінің бар екенін және кәсіптік бағдарламалардың аса ұтқырлығы мен кірігуін айғақтайды.
Кесте
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша колледждер көрсеткіштерінің динамикасы
2000/01 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 | |
Оңтүстік Қазақстан облысы |
||||
Колледждер саны, бірлік |
24 |
66 |
68 |
87 |
Оқушылар саны, адам |
14 741 |
54 901 |
63 348 |
78 570 |
Қабылданғаны, адам |
6 370 |
24 154 |
24 150 |
26 360 |
Бітіргені, адам |
4 039 |
8 595 |
11 873 |
17 356 |
Мемлекеттік |
||||
Колледждер саны, бірлік |
15 |
19 |
19 |
40 |
Оқушылар саны, адам |
12 005 |
27 392 |
29 189 |
40 660 |
Қабылданғаны, адам |
4 954 |
10 133 |
9 845 |
13 268 |
Бітіргені, адам |
3 411 |
5 110 |
6 483 |
11 198 |
Жеке |
||||
Колледждер саны, бірлік |
9 |
47 |
49 |
47 |
Оқушылар саны, адам |
2 736 |
27 509 |
34 159 |
37 910 |
Қабылданғаны, адам |
1 416 |
14 021 |
14 305 |
13 092 |
Бітіргені, адам |
628 |
3 485 |
5 390 |
6 158 |
Кестеден көріп отырғанымыздай 2008-2009 оқу жылында облыс бойынша колледждердің жалпы саны 87 бірлікті құраған. Оққушылар саны 2009 жылы 78 570 адам болса, бұл көрсеткіш салыстырмалы 2008 жылмен 63 348 адамды құраған. Оқу орнындарын бітірушілер саны 2009 жылы 6 158 адамды құраса, 2008 жылы бұл көрсеткіш 5390 адамды құраған.
Кесте
2009 жылға ОҚО әкімшілік-
Колледждердің саны, бірлік | ||||||
Оңтүстік Қазақстан облысы |
21 |
22 |
24 |
66 |
68 |
87 |
Шымкент қ. |
... |
... |
11 |
37 |
35 |
37 |
Арыс қ.ә. |
... |
... |
1 |
1 |
1 |
2 |
Кентау қ.ә. |
... |
... |
2 |
3 |
3 |
6 |
Түркістан қ.ә. |
... |
... |
3 |
11 |
12 |
13 |
Бәйдібек ауданы |
... |
... |
- |
- |
- |
1 |
Қазығұрт |
... |
... |
- |
- |
- |
1 |
Мақтаарал |
... |
... |
4 |
5 |
5 |
7 |
Ордабасы |
... |
... |
... |
... |
... |
1 |
Кестеден
ОҚО бойынша жалпы
2000 жылмен салыстырғанда колледждер саны жекеше оқу орындарын ашу есебінен 101 бірлікке өсті. Колледждерде оқитындардың контингенті 86,5 мың адамға артты (5-кесте).
Бастауыш және орта кәсіптік білім беретін оқу орындарында 28,1 мың педагог жұмыс істейді. Оның ішінде 2231 адамның жоғары білімі бар, 5647 адамның кәсіптік орта, қалғандарының техникалық орта білімі бар. 7580 адам жоғары санатқа, 6989 адам бірінші санатқа ие. Колледждерде 5 ғылым докторы және 96 ғылым кандидаты жұмыс істейді.
Сонымен қатар, тез өзгеріп отырған экономикалық жағдайда білім беру қызметтерінің реттелмеген нарығының дамуы, жұмыс беруші мен бастауыш және орта кәсіптік білім беру жүйесі арасында әлеуметтік серіктестіктің болмауы білім беру деңгейі және экономика секторлары бойынша кадрлар даярлаудағы тепе-теңдіктің болмауына әкеп соқты. Тұрғындардың 10 мыңына шаққанда техникалық және қызмет көрсету еңбегі мамандарын даярлаудың саны жоғары білім беру саласына қарағанда едәуір төмен және ол колледждерде - 162 оқушыны, кәсіптік мектептерде - 66 оқушыны, ал жоғары оқу орындарында 439 студентті құрайды. Қызмет көрсету саласы және өндірістік емес сектор үшін кадрларды даярлаудың артуы байқалады, ал техникалық, құрылыс және ауыл шаруашылығы мамандарына деген сұраныс қанағаттанарлықсыз күйде қалып отыр.
Жұмыс берушілер мен басқа да әлеуметтік серіктестер техникалық және қызмет көрсету еңбегі мамандарын даярлау тапсырысын түзуге нашар тартылған. Кәсіптік білім беруді және кадрларды даярлауды ұйымдастыруға экономиканың жекеше секторының қаражаттарын тарту тетігі жоқ. Кәсіптік мектептердің 122 ғимараты (45%) күрделі жөндеуді, 115 ғимарат (42,1%) ағымдағы жөндеуді талап етеді, кәсіптік циклдегі 153 кабинет, жалпы білім беру цикліндегі 146 кабинет, 108 оқу зертханасы, 78 оқу шеберханасы, 33 асхана, 72 медициналық пункт жетіспейді.
Өндірістік оқытуды ұйымдастыруға, оқу материалдарын, құралдар мен жабдықтарды сатып алуға, кадрларды қайта даярлауға және олардың біліктілігін арттыруға қаржы қаражаты бөлінбей отыр.
Бөлінген қаржы қаражаты, негізінен, жалақы мен әлеуметтік салық төлеуге (54%), тамақтануға, киім-кешекке және стипендияға (23%), коммуналдық қызметтер көрсетуге (10%), үй-жайларды күтіп-ұстауға және қызметтер көрсетуге (3%) жұмсалады.
Әлемнің алдыңғы қатарлы елдерінде жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесінің дамуын талдау онда кредиттік білім беру жүйесіне негізделген, кадрлар даярлаудың үш сатылы моделінің кең тарағанын көрсетеді: бакалавриат-магистратура- Ph.D докторантурасы. Бұл модель АҚШ университеттерінде және Еуропаның көптеген елдерінде қолданылады. Ол неғұрлым икемді де тиімді болып табылады, академиялық ұтқырлықты және еңбек нарығының тез өзгеріп тұрған шағында түлектерге деген сұранысты қамтамасыз етеді.
Жоғары оқу орындарының саны, студенттер контингенті және мемлекеттік білім беру тапсырысы өсіп отыр.
Кесте
Оңтүстік-Қазақстан облысы бойынша жоғары оқу орындарының көрсеткіш динамикасы
2000/01 |
2006/07 |
2007/08 |
2008/09 | |
Оңтүстік Қазақстан облысы |
||||
Жоғыры оқу орындарының саны, бірлік |
29 |
27 |
13 |
12 |
Олардағы студенттер, адам |
47 427 |
98 715 |
89 930 |
77 741 |
Қабылданғаны, адам |
17 744 |
21 907 |
18 288 |
17 764 |
Бітіргені, адам |
5 323 |
21 277 |
21 074 |
24 276 |
Мемлекеттік |
||||
Жоғыры оқу орындарының саны, бірлік |
12 |
5 |
4 |
3 |
Олардағы студенттер, адам |
32 535 |
44 783 |
44 413 |
39 134 |
Қабылданғаны, адам |
11 207 |
9 366 |
10 741 |
7 841 |
Бітіргені, адам |
4 696 |
10 712 |
9 622 |
10 997 |
Жеке |
||||
Жоғыры оқу орындарының саны, бірлік |
17 |
22 |
9 |
9 |
Олардағы студенттер, адам |
14 892 |
53 932 |
45 517 |
38 607 |
Қабылданғаны, адам |
6 537 |
12 541 |
7 547 |
9 923 |
Бітіргені, адам |
627 |
10 565 |
11 452 |
13 279 |
Профессор-оқытушылар құрамы, адам |
3 228 |
5 432 |
4 833 |
4 976 |