ОБЖ емтихан сурактары

1.Тіршілік қауіпсіздігін  қамтамасыз етудің ұйымдық шаралары.

Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру  және жүргізу - мемлекеттің ең маңызды  міндеттерінің бірі, қорғаныс шараларының  құрамдас бөлігі. Азаматтық қорғаныс (АҚ) - басқару органдарының мемлекеттік жүйесі мен бейбіт және соғыс уақытында халықты, шаруашылық нысандары мен аумағын осы заманғы зақымдау құралдарының зақымдағыш (қиратқыш) факторларының әсерінен, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау мақсатында жүргізілетін жалпы мемлекеттік шаралардың жиынтығы.

АҚ-тың ең басты міндеті халықты (адамдардың денсаулығы мен өмірін сақтау), аумақтарды және шаруашылық жүргізетін нысандарды қорғау болып табылады. АҚ бүкіл республика аумағында аумақтық-өндірістік принцип бойынша ұйымдастырылады.

Жер сілкінісіне ұшыраған ҚР аймақтары үшін АҚ құрамалары кемінде 10 адамға бір құтқарушыны, ал су тасқынына, өртке және басқа апатқа ұшыраған өнеркәсіп аймағы үшін 15-20 адам үшін бір құтқарушыны есептей отырып даярланады. АҚ құрамалары құралатын ұйымдардың басшылары кәсіби даярлық, қәзіргі техникамен, қондырғымен, жарақпен, өзге материалдық құралдармен жабдықтау және оларды іс-әрекетке даярлықта ұстау үшін жеке жауап береді. Нысанның бірінші басшысы АҚ-қа жетекшілік етеді. Оған көмекке АҚ штабы құрылады.АҚ шараларын ұйымдастыру және жүргізу үшін АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары құрылады:

1) хабарландыру және байланыс (байланыс негізінде құрылады, хабарлау, байланысты жүзеге асыру, авариялар мен зақымдарды жою), 2) қоғамдық тәртіпті сақтау  (ведомстволық күзет бөлімдерінің негізінде құрылады, тәртіпті, қозғалысты реттеу),

3) өрттен қорғау (өртті сөндіру, алдын алу), 4) авариялық-техникалық (ұйымдардың тұрақты жұмыс істеуін арттыру үшін шаралар жүргізу, аварияларды жою), 5) паналау ғимараттар мен жасырыну орындарының (дұрыс пайдалануды, кіргізуді және толтыруды  қамтамасыз ету), 6) медициналық (медициналық көмек көрсету, алдын алу), 7) радиациялық және химиялық қорғану (ахуалды қадағалау, бақылау), 8) көлік (көшіру шараларын жүзеге асыру, құрал-жабдықтарды тасып жеткізуді қамтамасыз ету), 9) материалдық-техникалық қамтамасыз ету (азық-түлікпен, күнделікті қажет заттармен, жанар майлармен толық қамтамасыз ету).  Базалардын болуына және жергілікті жағдайларға қарай осындай құрамалар құрылуы мүмкін.

2. Тіршілік қауіпсіздігі пәніне анықтама беріңіз?

«Өмір қауіпсіздігі негіздері» курсы  жоғарғы оқу орындарының күндізгі бһлімнің студенттері үшін міндетті пәні болып табылады және оқу жоспары  арнаулы дисциплина/ғылымының арнайы саласы/ ретінде енгізіледі.  
«Өмір қауіпсіздігі негіздері» курсының мақсаты болашақ мамандарды:  
- өмір сүрүдін қауіпсіз және қатерсіз жағдайын құру үшін;  
- жүйенің қызмет көрсету объектісін ескеріп, жаңа техника мен технология үрдестерін қазіргі заманғы экологиялық талаптарға сай жоспарлау;  
- тұрғындар мен өндіріс қызметкерлік, ауылшаруашылық объектісін төтенше жағдай кезінде апаттар, стихиалық қатерлер және оларды залалсыздандыру укзіндегі жоспарлау мен сауатты шешім қабылдау үшін теориалық білім мен практиқалық біліктілінгін арттыру.

Оқытудың міндеттері:

- Студенттерді бейбіт және соғыс  уақытындағы төтенше жағдайда  іс-шара қолғануды, тұрғындарды  қорғау әрекеттерін апат, стихиялық  қатерлер,  
- Апаттар, қазіргі заманғы қаруларды пайдаланудың салдарынан туған қауіптерді жоюдағы құтқарушылық көмек жүргізу әдісткріне үйрету;  
- Студендерді жарақаттану, жұқпалы аурулардың, қаупті ауруладың белгілерін танып білуді, дәрігерге дейінгі жедел-жәрдем көсетуді үйрету;  
- Зерделеніп отырған профильдің қызметінің орнықтылығын зерттеуді үйымдастыру, зерделету /оқыту/ және студенттерді олардың жұмысының орнықтылығын анықтауды үйрету;  
- Тұрғындарды азаматтық қорғанысқа үйрету жүйксімен таныстару.  
- Студенттерді дайындау мамандардың оқу жоспарына байналысты төменгі курстарды оқу жылы бойында жүргізіледі. «Өмір қаупсіздігі негіздерін» оқу емтихан тапсырумен аяқталады.

"Өмір қауіпсіздігі" - адамның  төтенше жағдай кезіндегі өмір  сүру ортасы мен қауіпсіз қарым-қатынасының,  шаруашылық объектілерінің тұрақты  жұмыс істеу әдістерін, табиғи  және техногендік сипаттағы төтеншө  жағдайларды ескерту мен салдарын  жою жәнө осы заманғы зақымдау  құралдарының қолданылуы мәселелерін  зерттейді. 
Пәнде мынадай мәселелөрдің жәй-күйі мен жағымсыз факторлары қаралады:  
тіршілік ортасының жәй-күйі мен жағымсыз факторлары  
- адамның тіршілік ортасымен қарым-қатынасының қауіпсіздігін қамсыздандыру принциптері, физиология негіздері және оның қызметінің қолайлы жағдайлары; 

Ұйым - белгілі бір ниеттер мен мақсаттарды орындау үшін кұрылған және ережелердің ресми құрылымымен, биліктік қатынастармен, еңбек бөлінісімен, шектеулі қабылдаумен сипатталатын ұжым түрі. Термин қазіргі қоғамның әлеуметтік өмірінің барлық аспектілеріне енетін ірі көлемді немесе «күрделі» ұйымдарға қатысты қолданылады.өзара байланысты ерекше максаттарға жетуге және жоғары формалданған құрылымдардың қалыптастырылуына бағытталған әлеуметтік топ. Бұл іскерлік кәсіпорындар,  мектептер,  ауруханалар,т.б. Шаруашылық объектісі Азаматтық корғанысының үйымдық қүрылымы Азаматтық корғанысты үйымдастыруда жүйеде негізгі буын болып табылатын шаруашылық объектілері маңызды орын алады. Шаруашылық объектілерінде АҚ барлық шараларының негізі қаланады, мүнда соғыс уақытында жүмысшылар мен қызметшілерді қорғау, объектілер жүмысының түрақтылығын қамсыздандыру, қүт-қару жәнө өзгеде шүғыл жүмыстарды жүргізуге күштерді даярлау жө-ніндегі негізгі кешенді шаралар жүргізіледі. 

ұйымдар:

• шаруашылық жүргізу объектілерін табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау жөніндегі перспективалық және ағымдағы жоспарларды және оларды жою жөніндегі іс-қимыл жоспарларын әзірлеуді;
• шаруашылық жүргізу объектілерінің жұмыс істеу тұрақтылығын арттыру және төтенше жағдайларда олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар кешенін әзірлеуді;
• төтенше жағдайлар зардаптарының алдын алу және жою жөніндегі күштер мен құралдарды жасауды, даярлауды және оларды қолдануға әзірлік жағдайында ұстауды, зардап шеккендерге көмек көрсетуді;
• мониторинг жүйесін, персоналды, шаруашылық жүргізу субъектілерін және халықты техногендік авариялар туралы құлақтандыруды ұйымдастыруды;
• ықтимал су тасқындарын, селдерді, көшкіндерді және басқа да қауіпті экзогенді құбылыстарды ескере отырып аумақтарда құрылыс салуды жоспарлауды;
• тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету объектілерінде азық-түліктің, дәрі-дәрмектің және материалдық-техникалық құралдардың қорларын жасауды жүргізеді.

шаруашылық жүргізу объектілері - өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы өндірісінің және қоғам қызметінің басқа да салаларының мүдделері үшін пайдаланылатын үйлер, ғимараттар және басқа да құрылыстар;

ТЖ жөніндегі ҚР Агенттігі, оның мақсаты, құрамы және құрылымдық аумақтық органдары  Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру мен жүргізу мемлекеттің негізгі міндеттерінің бірі, онын қорғаныс шараларының қүрамдас бө-лігі. ТЖ-ды ұйымдастыру мен жүргізу тәртібі "Азаматтық қорғаныс туралы" ҚР Заңында белгіленген.  ҚР АҚ-на жалпы басшылықты ҚР Премьер Министрі-Азаматтық қорғаныстын бастығы жүргізеді.  ҚР Азаматтық қорғанысына тікелей басшылық ТЖ жөніндегі ҚР Агенттігіне жүктелген. ТЖ жөніндегі ҚР Агенттігі ҚР Үкіметінің қүрамына кірмейтін, сала аралық үйлестіруді, сондай-ақ табиғи жәнө техногендік сипаттағы ТЖ-ды ескерту мен жою, ҚР Азаматтық қорғанысы, өрт қауіпсіздігі, өнеркәсіп жүмысының қауіпсіз жүргізілуі және тау-кендік бақылау саласында арнайы атқарушы және рүқсат ету міндеттерін жүргізетін орталық атқарушы орган болып табылады.  Агенттіктің орталық аппараты департаменттер мен қүры-лымдық бөлімшелерден түрады.  Департаменттер тізбесін ҚР Үкіметі бекітеді. Департаментті, директор басқарады.  
Қазіргі уақытта Агенттік құрамына мына департаменттер кіреді:  
- Төтенше жағдайларды ескерту департаменті;  - Жедел іс-әрекет дөпартаменті;  - Азаматтық қорғаныс және әскери бөлімдер департаменті;  - Мемлекеттік өрттен қорғау департаменті; - ТЖ техникалық және тау-кендік бақылау жөніндегі департамент. Агенттіктің аумақтық органдарының басшыларын, олардың  орынбасарларын (аумақ бойынша бас мемлекеттік инспекторлар) тиісті өкімшілік-аумақтық бірліктердің өкімдерімен көлісе отыра Агенттік төрағасы тағайындайды.  Агенттікте төраға, оның орынбасарлары, департамент директор-лары, Агенттік пен оның ведомстволық бағыныстағы кәсіпорындар мен үйымдардың басшылары қүрамындағы алға қүрылады. Ғылыми кеңес қүрылады. .  Төтенше жағдайлар жөніндегі ҚР Агенттігінің:  - Агенттік құдіретінің саласын реттейтін заңнаманың сақталуына бақылау жасауға;  - Үкімет құрамына кірмейтін министірліктерге, орталық атқару- шы органдарға, жергілікті атқарушы органдарға табиғи және тех- ногендік сипаттағы ТЖ салдарын ескерту мен жою жөнінде нұсқаулар беруге;  
- өз құзыретінің шегінде Азаматтық қорғанысты даярлау және жүргізу мәселесі бойынша шешім қабылдауға;  - ҚР үкіметіне ТЖ аймағындағы авария, апат, зілзала, салдарын жою, қоғамдық тәртіпті сақтау мен объектілерді қорғауды қамтамасыз ету үшін қүқық қорғау органдарының, қарулы күштердің әскери бө- лімдері мен қүрамаларын, басқа әскерлер мен қүрамалардың күштері мен қүралдарын тарту туралы үсыныс енгізуге;  - өз құзіретінің шегінде аттестация жүргізуге, лицензиялау мен сертификаттауды жүргізуге, сондай-ақ тиісті жүмыс түрлерін жүргізу үшін рүқсат бөруге;  
- объектілердің жұмысын доғаруға немесе тоқтатуға, адамдардың өміріне қауіп төнгенде немесе төтенше жағдай туындаған кезде көшіру шараларын жүргізуге;  - егер объектілік кәсіби авариялық-құтқару қызметтері мен құрамалардың даярлығы мен жәй-күйі белгіленген нормативтерге сай келмеген жағдайда, үйымдардың қызметін толық немесе ішінара тоқтатуға;  - бүкіл республика аумағында бірыңғай радио жүйелері белдеуін ұстауға;  
- ТЖ-ды ескерту және жою жөніндегі мәселелері бойынша журналдар, режимдік анықтамалықтар, бюллетендер мен өзге де басылымдар шығаруға құқығы бар. 

5)Азаматтық қорғаныс  туралы» Қазақстан Республикасының  Заңы.

Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру  мен жүргiзу - мемлекеттiң аса маңызды  мiндеттерiнiң бiрi, оның қорғаныс шараларының  құрамдас бөлiгi.Осы Заң Қазақстан  Республикасы Азаматтық қорғанысының негiзгi мiндеттерiн, құрылуы мен жұмыс iстеуiнiң ұйымдық принциптерiн, Қазақстан  Республикасы орталық, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдарының, ұйымдарының  азаматтық қорғаныс саласындағы   құзыретін, азаматтарының, шетелдіктердің  және азаматтығы жоқ адамдардың құқықтары мен мiндеттерiн белгiлейдi.Халықты және шаруашылық жүргiзу объектiлерiн қорғау Азаматтық қорғаныстың бiрiншi кезектегi мiндетi болып табылады және осы заманғы зақымдау құралдарын қолдану мен табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар кезiнде нұқсанды азайту мүдделерi үшiн халықтың iс-қимыл жасауының оңтайлы тәсiлдерiн ғылыми тұрғыдан анықтау және аумақтар мен шаруашылық жүргiзу объектiлерiн дер кезiнде дайындау негiзiнде жүргiзiледi.Азаматтық қорғаныстың негiзгi мiндеттерi мыналар болып табылады:

1) басқару, құлақтандыру және  байланыс жүйелерiн ұйымдастыру,  дамыту және оларды ұдайы әзiрлiкте  ұстау;

2) Азаматтық қорғаныс күштерiн  құру, оларды дайындау және төтенше  жағдайлар кезiнде iс-қимыл жасауға  ұдайы әзiрлiкте ұстау;

3) орталық және жергiлiктi атқарушы  органдардың, ұйымдардың қызметшiлерiн  даярлау және халықты оқыту;

4) радиациялық, химиялық, бактериологиялық (биологиялық) жағдайды қадағалау  және оған лабораториялық бақылау  жасау;

5) Азаматтық қорғаныстың әскери  құрамаларын жұмылдыруға әзiрлiктi қамтамасыз ету;

6) шаруашылық жүргiзу салалары  мен объектiлерiнiң жұмыс iстеу  тұрақтылығын арттыру жөнiндегi шаралар  кешенiн жүргiзу;

7) қорғану құрылыстарының қажеттi қорын, жеке қорғану құралдарының  және Азаматтық қорғаныстың басқа  да мүлкiнiң қорларын жинау  және әзiрлiкте ұстау;

8) халыққа, орталық және жергiлiктi атқарушы органдарға адамдардың  өмiрi мен денсаулығына төнген  қатер және орын алып отырған  жағдайда iс-қимыл жасау тәртiбi  туралы хабарлау;

9) iздеу-құтқару жұмыстары мен  басқа да шұғыл жұмыстарды  жүргiзу, зардап шеккен халықтың  тiршiлiгiн және оларды қауiптi аймақтардан  эвакуациялауды ұйымдастыру;

10) азық-түлiктi, су көздерiн, тамақ  шикiзаттарын, жемшөптi, мал және  өсiмдiктердi радиоактивтiк, химиялық, бактериологиялық (биологиялық) уланудан, мал және өсiмдiк iндеттерiнен  қорғау.

6.Азаматтық қорғанысты  ұйымдастыру мен тәртіптері.

АҚ-ты үйымдастыру принциптері  мен тәртіптері Азаматтық қорғаныс республиканың бүкіл аумағында аумақтық-өндірістік принцип бойынша ұйымдастырылады. АҚ шараларын орталық, жергілікті өкілетті және атқарушы органдары, ҚР жергілікті өзін-өзі басқару органдары, ұйымдар АҚ басқару органдары мен күштері, ҚР азаматтары жүргізеді. АҚ-қа даярлық пен өткізу жөніндегі шараларды жүргізудің тәртібін, көлемі мен мерзімін ҚР Үкіметі анықтайды. АҚ шараларын кешенді және саралай жүргізу мақсатында маңыздылық деңгейін ескере отырып, ҚР Үкіметі анықтаған тәртіппен қалаларды топтарға, ал үйымдарды санаттарға жатқызу жүргізіледі. АҚ шараларын ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі жауапкершілік орталық, жергілікті атқарушы органдар мен меншіктің барлық нысанындағы үйымдар басшыларына жүктеледі.

7)Азаматық қорғаныстың  ТЖ кезінде халықтың тіршілігін  қамтамасыз етудегі орны мен  міндеттері.

Халықты және шаруашылық жүргiзу объектiлерiн  қорғау Азаматтық қорғаныстың бiрiншi кезектегi мiндетi болып табылады және осы заманғы зақымдау құралдарын қолдану мен табиғи және техногендiк  сипаттағы төтенше жағдайлар  кезiнде нұқсанды азайту мүдделерi үшiн  халықтың iс-қимыл жасауының оңтайлы  тәсiлдерiн ғылыми тұрғыдан анықтау  және аумақтар мен шаруашылық жүргiзу объектiлерiн дер кезiнде дайындау негiзiнде жүргiзiледi.

Азаматтық қорғаныстың негiзгi мiндеттерi мыналар болып табылады:

АҚ-тың негізгі міндеттері:  
- басқару, хабарлау және байланыс жүйесін үйымдастыру, дамыту және түрақты әзірлікте үстау;  
- АҚ күштерін қүру, оларды даярлау және ТЖ кезіндегі іс-әрекетке түрақты әзірлікте үстау;  
- орталық, жергілікті және атқарушы органдардың, үйымдардың қызметкерлерін даярлау және халықты үйрету; - радиациялық, химиялық және бактериологиялық (биологиялық) ахуалды қадағалау мен лабораториялық бақылау; - АҚ әскери қүрамаларының жүмылдырушылық даярлығын қамтамасыз ету;  
- шаруашылық салалары мен объектілерінің түрақты жүмысын арттыру жөніндегі шаралар кешенін жүргізу;  
- қорғаныс ғимараттарының қажетті қорын, жеке қорғаныс қүралдарын және АҚ-тың өзге бөлігін жинау және әзірлікте үстау; - халықты, орталық, жергілікті және атқарушы органдарды адамдардың денсаулығы мен өміріне төнген қауіп пен қалыптасқан жағдайдағы іс- әрекет тәртібі туралы қүлақтандыру;  
- құтқару-іздестіру және өзге кезек күттірмейтін жұмыстарды жүргізу, зардап шеккен халықтың тіршілік қамын ұйымдастыру және оларды қауіпті аймақтан алып кету; - азық-түлікті, су көздерін, тамақ шикі затын, жемді, хайуанаттар мен өсімдіктерді радиоактивтік, химиялық және бактериологиялық (биологиялық) зақымдаудан, эпизоотия мен эпифитотиядан қорғау.