Бюджетный кодекс на казахском

 Жергілікті  атқарушы органдардың борышын  өтеуді және оған қызмет көрсетуді  олар жергілікті бюджеттерде  көзделген қаражаттар есебінен  Қазақстан Республикасының Үкіметі  айқындайтын тәртіппен жүзеге  асырады.    

  212-бап. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың 
                жергілікті атқарушы органдарының мемлекеттік 
                бағалы қағаздар шығаруы     

1. Республикалық  маңызы бар қаланың, астананың  жергілікті атқарушы органдарының  ішкі нарықта айналысқа жіберу үшін бағалы қағаздар шығаруы Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады. 
      2. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік бағалы қағаздар шығаруының шарттарын, көлемін және нысаналы мақсатын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды. Бұл ретте жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қарыз алуының жиынтық көлемі тиісті жергілікті атқарушы орган борышының белгіленген лимитінен аспауға тиіс. 
      3. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының шығарылатын мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша борышын өтеу міндетті түрде міндеттемелерде белгіленген мерзімде жүзеге асырылады.

45-тарау.  МЕМЛЕКЕТ КЕПІЛДІК БЕРГЕН ҚАРЫЗ  АЛУ ЖӘНЕ БОРЫШ    

  213-бап. Мемлекеттік кепілдік     

1. Қазақстан  Республикасының қарыз алушы  резиденті одан тиесілі соманы  белгіленген мерзімде төлемеген  жағдайда Қазақстан Республикасы  Үкіметінің берешекті толық немесе  ішінара өтеуге қарыз берушінің  алдындағы міндеттемесі Қазақстан Республикасының мемлекеттік (үкіметтік, егеменді) кепілдігі (мемлекеттік кепілдік) болып табылады. 
      2. Мемлекеттік кепілдіктер қарыз берушілерге Қазақстан Республикасы резиденттерінің өздері алған мемлекеттік емес қарыздар бойынша міндеттемелерін орындауды қамтамасыз етуі ретінде беріледі. 
      3. Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан мемлекеттік кепілдіктер берудің айрықша құқығына Қазақстан Республикасының Үкіметі ие болады. 
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсыруы бойынша мемлекеттік кепілдіктер беруді бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін шарттармен және тәртіппен жүзеге асырады.    

  214-бап. Мемлекеттік кепілдіктер беруді шектеу     

1. Мемлекеттік  кепілдіктер республикалық бюджет туралы заңмен белгіленетін лимит шегінде беріледі. 
      2. Мемлекеттік кепілдіктер жергілікті атқарушы органдардың қарыздарын қайтаруды қамтамасыз ету ретінде берілмейді. 
      3. Мемлекеттік кепілдіктер беру лимитінің көлемі осы лимит белгіленген тиісті қаржы жылының шегінде ғана пайдаланыла алады.     

  215-бап. Мемлекеттік кепілдіктер беру шарттары     

1. Мемлекеттік  кепілдіктер Қазақстан Республикасы  Үкіметінің қаулылары негізінде  беріледі. 
      2. Мемлекеттік кепілдіктер беру осы Кодекстің 220-бабына сәйкес кепіл міндеттемелерін атқару кезінде Қазақстан Республикасының Үкіметі жұмсайтын бюджет қаражатын қарыз алушының қайтаруы шарттарымен жүзеге асырылады. 
      3. Мемлекеттік емес қарыз бойынша мемлекеттік кепілдік берілгені үшін қарыз алушыдан жарғылық капиталына мемлекеттің жүз процент қатысуымен құрылған заңды тұлғалар үшін мемлекеттік кепілдік сомасының 0,2 проценті мөлшерінде және басқа да заңды тұлғалар үшін мемлекеттік кепілдік сомасының екі проценті мөлшерінде алдын ала біржолғы төлем (алым) алынады. 
      4. Мемлекеттік кепілдік беру мемлекеттік кепілдік беру туралы келісім мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік кепілдік жөніндегі міндеттемелерін орындауға байланысты республикалық бюджеттен берілген қаражаттарды қайтару жөніндегі міндеттемелердің орындалуы қамтамасыз етілгенін растайтын құжаттар ресімделіп, тіркелгеннен кейін жүзеге асырылады. 
      Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган, сенім білдірілген өкіл (агент) және мемлекет кепілдік берген қарызды алушы арасындағы тараптардың мемлекеттік кепілдік беру, мемлекет кепілдік берген қарыз шартына сәйкес міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету, мемлекеттік кепілдік бойынша міндеттемелер орындалған жағдайда бөлінген республикалық бюджет қаражатын қайтару жөніндегі құқықтық қатынастарды белгілейтін келісім мемлекеттік кепілдік беру туралы келісім болып табылады.     

  216-бап. Мемлекеттік кепілдік алуға үміткер тұлғаларға 
                қойылатын талаптар     

 Қарыздар  бойынша мемлекеттік кепілдік  алуға үміткер заңды тұлғаларға осы заңды тұлғалар қарыз алушы ретінде әрекет еткенде, мынадай талаптар қойылады: 
      1) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырушының Қазақстан Республикасының резиденті болуы; 
      2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен бекітілетін, тиісті кезеңге арналған мемлекеттік кепілдікпен берілетін мемлекеттік емес қарыздардың қаражаты есебінен қаржыландыруға ұсынылып отырған инвестициялық жобалардың тізбесіне енгізілген жобалардың іске асырылуын жүзеге асыруы; 
      3) қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалауды жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісім бойынша бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейтін қарыздардың қайтарылуын қамтамасыз ету талаптарын қанағаттандыратын екінші деңгейлі банк кепілдігінің не сақтандыру шартының болуы; 
      4) салалық уәкілетті органның оң қорытындысының болуы; 
      5) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның оң қорытындысының болуы; 
      6) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның оң қорытындысының болуы; 
      7) бұрын алынған, ол бойынша төлем мерзімдері басталған мемлекет кепілдік берген қарыздарды өтеу және оған қызмет көрсету жөнінде берешектерінің, сондай-ақ кредиторлар алдындағы өзге де мерзімі өткен берешегінің болмауы; 
      8) жобаның жалпы құнын жаппайтын қарыз тартылған жағдайда, ұсынылып отырған инвестициялық жобаны қоса қаржыландыру жөніндегі міндеттемелердің қамтамасыз етілуі; 
      9) ұсынылатын инвестициялық жобаның құнына қатысты кемінде 30 процентті құрайтын меншікті капиталының болуы; 
      10) төлемақы төлеуге қабілетті болып табылуы, таратуға жатпауы, оның мүлкіне тыйым салынбауы, оның қаржы-шаруашылық қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тоқтатыла тұрмауы тиіс.    

  217-бап. Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестициялық 
                жобаларды іріктеу     

 Мемлекеттік  кепілдіктер беру үшін инвестициялық  жобаларды іріктеуді Қазақстан  Республикасының Үкіметі айқындайтын  тәртіппен мемлекеттік жоспарлау  жөніндегі орталық уәкілетті  орган жүзеге асырады.    

  218-бап. Мемлекеттік кепілдіктің нысаны     

1. Мемлекеттік  кепілдік бюджетті атқару жөніндегі  орталық уәкілетті орган мен  қарыз беруші (облигациялар ұстаушылардың  өкілі) арасында кепілдік шартын  жазбаша түрде жасасу арқылы  не мемлекеттік емес қарыз бойынша кепілгердің міндеттемесін (кепілдік міндеттемесін) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның қабылдағаны туралы жазбаша хабарлау нысанында беріледі. 
      Мемлекеттік емес сыртқы қарыздар бойынша кепілдік шарты болған жағдайда, бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен қарыз алушының векселін авальдандыруға құқылы. 
      Осы баптың талаптарына сәйкес келетін құжат қана мемлекеттік кепілдік болып танылуы мүмкін. Мемлекеттік органдардың және олардың лауазымды адамдарының өзге де актілері мен құжаттарында мемлекеттік кепілдіктің заңдық күші болмайды. 
      2. Әрбір инвестициялық жоба бойынша кепілдік шартына, кепілдік міндеттемесіне, қарыз алушының әрбір міндеттемесі бойынша авальға бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның бірінші басшысы қол қояды. 
      3. Кепілдік шартында немесе кепілдік міндеттемесінде: 
      1) оған сәйкес мемлекеттік кепілдік берілетін Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулыларының деректемелері; 
      2) қарыз алушының атауы және тұрған жері; 
      3) қарыз алушының негізгі міндеттемесінің мазмұны; 
      4) кепілдік берілетін қарыз сомасы, берілетін мемлекеттік кепілдіктің күші қолданылатын қарыз бойынша кепілдік берілетін басқа да міндеттемелер; 
      5) мемлекеттік кепілдіктің қолданылу мерзімі; 
      6) кепілдік шартына (кепілдік міндеттемесіне) қол қойған лауазымды адам көрсетіледі. 
      4. Кепілдік шартында, кепілдік міндеттемесінде осы баптың 3-тармағының 4) және 5) тармақшаларында көзделген шарттар болмаған кезде: 
      1) мемлекеттік кепілдік борышкердің қарыз бойынша барлық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді; 
      2) мемлекеттік кепілдік қарыз шартының қолданылу мерзіміне берілді деп саналады. 
      5. Кепілдік шартында немесе кепілдік міндеттемесінде осы баптың 3-тармағының 1) тармақшасында көзделген талаптар болмаған не оларға қол қойылған, сондай-ақ осы баптың 2-тармағын бұза отырып, уәкілетті емес тұлға қарыз алушының міндеттемелерін авальдандырған кезде мемлекеттік кепілдік жарамсыз болып саналады.    

  219-бап. Мемлекеттік кепілдіктер беруді және мемлекет 
                кепілдік беретін қарыздарды есепке алу     

 Берілетін  мемлекеттік кепілдіктерді және  мемлекет кепілдік беретін қарыздарды  бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен тіркеуге және есепке алуға тиіс. 
      Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган мемлекет кепілдік берген борыштың мониторингін және оны басқаруды жүзеге асырады. 
      Мемлекет кепілдік берген қарызды алған қарыз алушының қаржылық жай-күйінің мониторингі Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.    

  220-бап. Мемлекеттік кепілдіктің орындалуы     

 Егер қарыз  шартының талаптарында өзгеше көзделмесе, қарыз алушы мемлекеттік кепілдікпен қамтамасыз етілген қарызды төлем мерзімі басталған күні және республикалық бюджет туралы заңда көзделген қаражаттар шегінде толық немесе ішінара өтемеген жағдайда, қарыз берушінің талабы бойынша мемлекеттік кепілдік төлем күні басталғаннан кейін орындалуға жатады. 
      Мемлекеттік кепілдік бойынша міндеттемелердің орындалуына бағытталған қаражаттарды қайтаруға, қарызды қайта құрылымдауға, борышкерді ауыстыруға, талап қою мерзімі өтіп кетуіне, аталған қаражатты қайтару бойынша талаптарды тоқтатуға осы Кодекстің 191-196-баптары қолданылады. 
      Мемлекеттік кепілдік бойынша міндеттемелердің орындалуына бөлінген қаражат осы Кодекстің 184-бабына сәйкес белгіленген сыйақы ставкасы бойынша мемлекеттік кепілдік беру туралы келісімде белгіленген мерзім ішінде республикалық бюджетке қайтарылуға тиіс. 
      Қазақстан Республикасының Үкіметі қарыз шартының талаптарына сәйкес және қарыз берушінің келісімімен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес банкрот деп танылған және (немесе) таратылған қарыз алушы үшін республикалық бюджет туралы заңда көзделген қаржы есебінен мемлекеттік кепілдікті орындау арқылы мемлекет кепілдік берген қарызды мерзімінен бұрын өтеуді жүзеге асыруға құқылы.    

  221-бап. Мемлекет кепілдік берген қарыздарды қайта 
                құрылымдау     

1. Мемлекет кепілдік  берген қарызды қайта құрылымдау  Қазақстан Республикасының Үкіметі  шешім қабылдаған жағдайда қарыз  беруші мен қарыз алушының  келісімі бойынша жүзеге асырылады. 
      2. Қарыз берушінің талабы бойынша мемлекет кепілдік берген қарызды қайта құрылымдау кезінде бұрын берілген мемлекеттік кепілдікті Қазақстан Республикасының Үкіметі растай алады немесе жаңасымен ауыстыра алады. 
      3. Бұл ретте кепілдік берілген қарыз сомасы бұрын берілген мемлекеттік кепілдік бойынша қарыз сомасынан артық бола алмайды. 
      Жаңадан берілген мемлекеттік кепілдікке осы Кодекстің 214-бабының 1-тармағында белгіленген шектеулер қолданылмайды.     

  222-бап. Мемлекет кепілдік берген қарыз бойынша қарыз 
                алушыны ауыстыру     

1. Мемлекет кепілдік  берген қарыз бойынша қарыз  алушыны ауыстыруға Қазақстан  Республикасының Үкіметі шешім  қабылдаған жағдайда қарыз шарты  тараптарының келісімі бойынша  жол беріледі. 
      2. Мемлекет кепілдік берген қарыз бойынша қарыз алушы ауыстырылған жағдайда, бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган мемлекеттік кепілдікті Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде қарыз берушінің талабы бойынша жаңасымен ауыстыра немесе растай алады. 
      3. Бұл ретте кепілдік берілген қарыз сомасы бұрын берілген мемлекеттік кепілдік бойынша қарыз сомасынан артық бола алмайды. Жаңадан берілген мемлекеттік кепілдікке осы Кодекстің 214-бабының 1-тармағында белгіленген шектеулер қолданылмайды.     

  223-бап. Мемлекеттік кепілдіктің қолданылуын тоқтату 
                негіздері     

 Мемлекеттік  кепілдік: 
      1) қарыз алушы немесе кепілгер Қазақстан Республикасының Үкіметі кепілдік берген қарыз бойынша міндеттемелерді толық орындаған; 
      2) егер кепілдік шартында (кепілдік міндеттемесінде) өзгеше айтылмаса, онда көрсетілген кепілдік мерзімі өткен; 
      3) қарыз шартында және (немесе) кепілдік шартында (кепілдік міндеттемесінде) арнайы айтылған; 
      4) мемлекет кепілдік берген қарыз бойынша қайта құрылымдау және (немесе) қарыз алушыны ауыстыру кезінде кепілдік жаңасына ауыстырылған жағдайларда, өзінің қолданысын тоқтатады.     

  224-бап. Мемлекет кепілдік берген қарыз қаражаттарын 
                пайдалануға қойылатын шектеу      

 Мемлекет  кепілдік берген қарыз қаражаттарын қарыз талаптарында көзделмеген мақсаттарға, сондай-ақ мемлекеттік органдарға кредит беруге пайдалануға тыйым салынады.    

  225-бап. Мемлекет кепілдік берген қарыз қаражатының 
                пайдаланылуына бақылау және жауаптылық     

 Мемлекет кепілдік  берген қарыз қаражатының пайдаланылуына  бақылау Қазақстан Республикасының  Үкіметі белгілеген тәртіппен  жүзеге асырылады. 
      Мемлекеттік кепілдігі бар қарыз бойынша қарыз алушы Қазақстан Республикасының Үкіметі кепілдік берген қарыз бойынша алынған қаражаттарды нысаналы пайдаланбағаны үшін және қарыз алушы қарыз бойынша борыштық міндеттемелерді орындамаған жағдайда мемлекеттік кепілдік бойынша міндеттемелерді орындауға бөлінген қаражаттарды қайтару үшін Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен көзделген жауаптылықта болады.

46-тарау.  МЕМЛЕКЕТ КЕПІЛГЕРЛІГІ    

  226-бап. Мемлекет кепілгерлігі      

 Қазақстан  Республикасы Үкіметінің кепілгерлік  шартына сәйкес концессиялық  шарт шеңберінде тартылған, қарыз  бойынша қарыз беруші алдындағы қарыз алушының борышын толық немесе ішінара өтеу міндеттемесі мемлекет кепілгерлігі болып табылады. 
      Кепілгерлік бойынша міндеттемелер қарыздың негізгі сомасын және ол бойынша сыйақыны қамтиды.