49) Либералдық идеология.Латынның(liberes – еркін дегенсөзінен).
Оның негізін салушылар:Дж.Локк, Ш.Монтескье
С.Смит,И.Кант, Т.Джефферсон, А.Токвил,Дж.Милль.
Ол феодалдық қоғамыдырап, буржуазиялық
қоғамдық қатынастар қалыптаса бастағандәуірде
пайда болады. Буржуазия олкезде экономикалық
жағынан еріксізеді. Сондықтан өзінің
саяси биліккедеген дәмесін, талабын либералдықсаяси
доктрина арқылыбілдірді.Бүгінгі таңда
либерализм – еңкең дамыған идеологиялардың
біреуі.Ол үшінші сословиенің идеологиясы
ретінде пайда болғанымен, кейін келеоның
көптеген принциптері жалпыадамзаттық
қажеттіліктерге сайкеліп, ойынан шықты.
Либерализмнің
идеалы қазіргі саяси
демократия принциптерінің қалыптасуы
менжетілуіне , дамуына зор ықпал етіп,оның
қазына байлығына енді.Либералдық идеологияның
негізгі принципі – адамның еркіндігі,тұлғаның
табиғи құқықтары мен бостандықтарының
қасиеттілігі мен ажырамастығы. Олардың
қоғамжәне мемлекет мүдделерінен жоғарытұруы.XX
ғасырдың бірінші жартысындағы (1929-1933ж.ж.)терең
дағдарыс либерализмнің әлеуметтік теңсіздіктің
өсуінтоқтатуға мүмкіндігі аз екендігінекөз
жеткізді. Шексіз бәсекелестік пеннарық
адамдар арасындағыүйлесімділікке, экономиканың
гүлденуіне әкелмейді. Сондықтан либерализм
өз идеяларын қайтақарауға тура келді
және ол жаңарған либерализм (неолиберализм)
деген аталды.Либерализм және социализм
– өзара байланысты ұғымдар. Бұл мәселені
орыс философ В.М.Межуевжан-жақты зерттеген.
Либералды идеология (адамеркіндігі) алғышарттары
мен оның жүзеге асырылуының әлеуметтік
нәтижелері (адамдартеңсіздігі) арасында
ішкі қарама-қайшылық бар. Ол бойынша еркіндік
адамды теңдікке емес, теңсіздікке жетелейді,
онда бәрі еркін, бірақбірбірінетеңемес.
Осыдан келіпдибрализмгесоциалистік
оппозиция қалыптасты. Осылайша, бүгінгікүнгедейін
либерализм тендіккезиянытиетінеркіндіктіқолдайды,
ал социализм –еркіндік есебінен тендікке
ұмтылады деп түсіну қалыптасқан. Бұлтығырықтаншығужолынлибералистер
де, социалистер де іздестіруде.Қазіргі
либерализм бұл мәселенің шешімін құқық
пен моральды бірлестіретін жаңа әлеуметтік
әділеттілік теориясын қалыптастыру арқылы
таппақшы болды. Ал, социализм болса, Маркстен
бері еркіндік пен теңдіктің өзара ұштасуынан
туатын мәселенің басқаша шешімін ұсынады.
Оның негізінде – жеке меншіктің болуы
жағдайында бұл мәселенің шешімін табу
мүмкін еместігін дәлелдеу жатыр. Жеке
меншік жағдайында не еркіндікті, не теңдікті
қүрбандыққа шалу керек болады. Осылайша,
еркіндік идеясын уағыздаушы социалисті
кағымды либерализмнің тарихи мұрагері
ретінде қарастыруға болады
50) Саяси жетекшілік
туралы ұғым.. Саяси ис-арекет жузеге асыруда
саяси жетекшилердин,топ бастаушылардын,серкелердин
орны ерекше.Оган халыктын немесе белгили
бир алеуметтик топтын муддесин толык
сезинип,коргай билетин,бойына саяси кайраткерге
лайыкты касиеттерди жия билген адам жатады.Саяси
жетекшиликтин,топ бастарлыктын табигатын,сыр-сипатын
галымдар ерте заманнан ак билгилери келген.Солардын
ишинде ерекше козге тусетин Н.Макиавеллидин
"Патша" деген енбегинднги тиимди
басшылык.
Саяси жетекшиликке карама-карсы угым-саяси
бастаушы,косемсымак.Ол угым XIXг. пайда
болды.Оган популистик тургыдан ис-арекет
етуши адамдар жатады.Онын негизги ерекшеликтери:копшиликтин
тап казирги карапайым талаптарын желеу
етип куптау;оз басынын атын шыгару ушин
адамдардын улкен тобынын сыншылдык сезимге
берилген жагдайын пайдалану;копшиликке
жалпактап,жагымпаздану,тобыр тилинднги
создерди,тиркестерди колдану;асыра силтеп
уаде беру;халыктын сауаты аз болигине
шагыну жане т.б
51) Қазақстан саяси
ойларының қалыптасуы мен дамуы.Қазақ халқының рухани мұрасы
да саясиой-пікірлерге бай.Оның ішінде
ең шоқтығыбиігі илам философиясының
негізінсалушылардың бірі-біздің қандас
бабамызұлы ойшыл әл-Фараби. Қазақтың
біріншіфәлсафашысы,әлеуметтанусышы,математигі,физигі,астраномы,ботанигі,
бірінші
фәлсафашысы, әлеуметтанушысы,математигі,
физигі, астрономы, ботанигі,логика және
тіл ма-мауіы, музыказерттеушісі
Әбу Насыр Мүхаммед ибнТархан
әл-Фараби 870—950 жылдары еміркешті.
Ол Арыс өзенінің Сыр-дарияға қүяржерінде
орналаскдн Фараб (кейінгіОтырар) қала-сында
туды. Жасында сондаоқу-тәрбие алып,
кейін Бүхара,Александрия, Каир, Дамаск,
Бағдатқалаларындатүрып, білімін үштап,
қызметатқарды. Оны әріптестері
көзі тірісінде-
ак "екінші Аристотель"
деп атағанболатын.Бабамыз ғылымның
сан саласы бойынша160-тан астам
трак-таттар жазып,
артына мол мұра қалдырды.
Саясатгануғабайла-нысты "Рақымды
қалатүрғындарынын, көзқарастары туралы","Азаматтық
саясат", "Бақытқа жетужолдары",
"Саясат тура-лы" деген еңбектері
бар. Үлы ойшыл"Рақымды қала тұрғындарыныңкөзқарастары
туралы" деген саяситрактатында
мемлекетті адамдардын, өзқажетін бірлесіп
қоғамдық жолменжақсылап қанағатгандыру
үшін жасағанүйымы деп білді/Оның пайда
болуынатіршілік үшін күрес айтарлықтай
ықпалетеді. Сондықтан адамдарды
бір-бірінекемектестіріп, барлык, жұрттың
жақсытүрмысына кдм жеп, қамқорлық
жасағанмемлекет қана өз міндетін атқара
алады.Әл Фарабидың ойынша қоғамдағы
барлықкиыншылықтыжеңетін, бақытқа
жеткізетін — ақыл-парасат, адамнын,
ақыл-ойы. Сондықтанадам аянбай, тынбай
ғылымды, білімдіигеруі керек. Әл-Фараби
басқарудықайырлы және қайырсыз етіп
екіге беледі.Қайырлы, білімді, мәдениетті
басқарухалықты бакытқа бастайды, олардың
іс-әрекетін, ерік-қасиетін осы жолға
бағыттайды. Ол үшін басқару заң
күшіне, игітәжірибеге негізделуі тиіс.
Алқайырымсыз, надан басқаруда терісәрекеттер
мен жа-ман қасиеттер бойалады.
Сондықтан ол надан адамбасқарған,
озбырлыкқа сүйенген,қайырымсыз, қатал
мемлекетгік тәртіптіөткір сынайды.
Ол мінсіз мемлекеттіуағыздайды.Әл-Фараби
алғашкылардың бірі болыпадамды
ардақтап, асқақтатты. Оныңайтуында, адам
баюытты болуғалайықты, сол бақытын
ол табуға тиіс.Оған өзінің іс-әрекетінің,
жұмысының,тынымсыз ізденуі мен
оқу-үйренунәтижесінде жетуге болады.
Ал адамжақсы да дүрыс басқарылатын
қоғамдағана шын мәнінде бақытты
өмір сүреалады деді.Ұлы дана халықтар
достығыннасихаттады. "Бақытқа жету
жолындабарлық халық бір-біріне
көмектесетінболса, жер беті түгелімен
берекегетолады" деген сездері
тап бүгінгі күнгесәйкес келіп
түрғандай ғой (Әл-Фараби.Философиялық
трак-таттар. А., 1972,305-6).Бабамыздың "Ғылымды
топтастыру жәнеанықтау туралы кітап"
деген еңбегіндүние жүзі ғалымдары жоғары
бағалады.XI—XII ғасырларда ол көне грек,
латынжәне т. б. тілдерге ауда-рылып әлемге
аянболды. Батыстың кейінгі зерттеушілерібүл
трактатты орта ғасырдағығылымның энциклопедиясы
деп атады.
52) ХІХ-ХХ ғасырлардағы
саяси идеологиялар:либерализм,концерватизм. Либералдық идеология.Саяси
идеологияның тұңғыш түрлерінің біріне
либерализм(латынша либералис-еркін дегенсөзінен)жатады.Оның
негізінсалушылар:Дж.Локк, Ш.Л.Монтескье,А.Смит,
И.Кант, Т.Джефферсон,А.Токвиль, Дж.Миль.Ол
феодалдық қоғамыдырап, буржуазиялық
қоғамдыққатынастар қалыптаса бастағанда
пайдаболды.Буржуазия ол кезде экономикалық
жағынан белсенділік, іскерлік
білдірді,бірақ саяси жағынан
еріксіз еді. Сондықтан өзінің саяси
билікке дегенталабын либералдық саяси
доктринаарқылы білдірді. Либералдық
идеологияныңнегізгі принципі- адамның
еркіндігі,тұлғаның табиғи құқықтары
менбостандықтарының қасиеттілігі
менажырамастығы, олардың қоғам
менмемлекет мүдделерінен жоғарытұруы.Саяси
либерализм адамныңеркіндігін шексіз
құндылық деп біледі. Олтек әділдікті
білдіреді және ажырамасадам құқығына
қол сұғудан, озбырлықтанқорғайтын
заңмен ғана шектеледі.ХХғасырдың бірінші
жартысындағы (1929-1933) терең дағдарыс
либерализмніңәлеуметтік теңсіздіктің
өсуін тоқтатуғамүмкіндігі аз екендігіне
көзжеткізді.Шексіз бәсекелестік пен
нарықадамдар арасындағы үйлесімділікке,экономиканың
гүлденуіне әкелмеді.Сондықтан либерализм
өз идеяларын қайтақарауға тура келді
және ол жаңарғанлиберализм(неолиберализм)
деген ат алды.Онда еркін нарықтық
тетіктерді қалпынакелтіру үшін мемлекет
белгілі мөлшердеэкономикалақ және
әлеуметтік салаға(салық,бюджет, жоспарлау
арқылы)араласы керектігі негізделді.
Жаңарғанлиберализмнің негізгі
өкілдеріне Ф.ФонХайек,Дж.КЕйнс, Дж.Гэлбрейт
және т.б.жатады.Консервативтік(латынныңконсервативуз-қорғаушы
деген сөзінен)идеология Ұлы Француз
революциясының(1789) саяси идеялары
мен оқиғаларынажауап ретінде дуниеге
келді.Негізінқалаушыларға ағылшын
фәлсафашысыжәне мемлекет қайраткері
Эдмунд Берк,француз публицисі және
қоғам қайраткеріЖозеф де Местр,
немістің тарихшысы,құқықтанушысы
Фридрих фон Савиньи,Австранияның
канцлері Маттерних жәнет.б. жатады.
Консерваторлар монархиянықалпына
келтіруге және феодалдық-аристократиялық
құрылыстың дәстүрліқұндылықтарын
қайта түрлетугетырысты. Олардың
ойынша,ортағасырлық тәртіп, қауымдастыққатынастар,
отбасы, мектеп, шіркеуқоғамды біріктіреді,
оның бірлігін жәнедамудағы сабақтастығын
қамтамасызетеді.Өмірде әдет-ғұрып, дәстүр
негізгірөл атқарады.XIXғ аяғы мен
ХХ ғ басындаконсервтизм негізгі
қағидаларынаөзгерістер енгізді. Ол еркін
нарықтыққатынастар, алуан түрлілік
және саясидемократия принциптерін
қабылдады.Осығасырдың 70 жылдарынан Батыстағыконсервативтік
ой-пікірдің жетекшібағыты жаңарғанконсерватизм(неоконсерватизмге)айналды.
Оның өкілдеріне Д.Белл,З.Бжезинский, Н.Кристолл
және т.б.жатады.
53)Саяси, экономикалық
, идеологиялық, құқұқтық, дипломатиялық,
әскери, мәдени және басқа да
байланыстар.Халықаралық қатынастар деп
халықтар,мемлекеттер,мемлекеттік жүйелер
арасындағы дүниежүзілік деңгейде жүргізілген
саяси,экономикалық,құқықтық,депломатялық,әскери,
мәдени байланыстар және оларды іске асырушыәлеуметтік,экономикалық,саяси
күштер мен ұйымдардың өзара қатынастарының
жиынтығын айтады. Бұл айырмашылықтар,біріншіден,
халықаралық қатынастарға қатысушылардың,
олардың іске асырушылардың(субъектілердің)
көбеюіне байланысты. Мысалы,сыртқы саясатты
жеке мемлекеттер жүргізеді.Ал халықарлық
саясатқа мемлекеттік ұйымдармен қатар
саяси партиялар мен қозғалыстар, әлеуметтік
топтар мен жеке адамдар
және т.б. мемлекеттік емес ұйымдар қатысуы
мүмкін.Екіншіден, халықаралық қатынастарды
сыртқы және халықаралық саясаттардың
негізгі, түпкі бастамасы, принциптері
қаланады.Бұл бағыт, бағдарламалар сыртқы
және халықаралық саясаттар арқылы ақтыланады
және жүзеге асырылады.
54) Әлеуметтік-этникалық
қауымдастықтар және ұлт саясатыБір немесе бірнеше әлеуметтікбелгілермен
бірлескен адамдаржиынтығын әлеуметтік
топдейді.Мысалы, жұмысшы, шаруа,зиялылар,
студенттер, зейнеткерлер, ауыладамдары,
қазақтар және т.б.Еңбектіңқоғамдық бөлінуі
негізінде жұмыс істейтінәлеуметтік топтар
мен олардың өзарақатынас жүйесінің жиынтығын
қоғамныңәлеуметтік құрылымы дейді.Қоғамдықөмірді
әр түрлі әлеуметтік топтардыңөзара әрекеттестігінің
нәтижесі деугеболады.Адамның қоғамдық
жағдайындағынегізгі белгілеріне қарай
қоғамқұрырымының негізгі түрлерін атауғаболады.
Әлеуметтік жіктеулерге(стратификациялануға)
қоғамныңқұрамына кіретін белгілі бір
топтардыңжиынтығы жатады..Ұлт деп жер,
тіл, экономикалыққатынастар, мәдениет
ерекшеліктері менпсихологиялық құрылымының
ортақтығынегізінде қалыптасқан адамдардың
тарихиәлеуметтік-этникалық бірлестігінайтады.Ұлттық
саясат деп адамдардыңұлттық мұқтаждығын
өтеуге, ұлттыққатынастарды реттеуге
бағытталғанқоғамдық,ең алдымен әлеуметтік-құқықтық
әрекеттердің ерекше түрінайтады.Бұл
мұқтаждықтардыңтабиғатын тану үшін әлі
зерттеулержүргізу керек.Ұлттық саясат
әр елде әркезеңде әр түрлі болуы мүмкін.Бүгінгітаңда
бұл салада ассимиляция, сегрегация,геноцид
сияқты саясаттарбелгілі.Ассимиляция
деп бір халықтың өзтілін,мәдениетін,
ұлттық сана-сезімінжоғалтып екінші халыққа
сіңіп кетуінайтады.Сегрегация деп елдің
халқын нәсілібоынша еріксіз топтарға
бөлушіліктіайтады.Геноцид деп адамдардың
шығутегіне, бір ұлттың окілі болуынабайланысты
құруды немесе қудалаудыайтады.
55.Либералдык идеология. Латынның(liberes – еркін дегенсөзінен).
Оның негізін салушылар:Дж.Локк, Ш.Монтескье
С.Смит,И.Кант, Т.Джефферсон, А.Токвил,Дж.Милль.
Ол феодалдық қоғамыдырап, буржуазиялық
қоғамдық қатынастар қалыптаса бастағандәуірде
пайда болады. Буржуазия олкезде экономикалық
жағынан еріксізеді. Сондықтан өзінің
саяси биліккедеген дәмесін, талабын либералдықсаяси
доктрина арқылыбілдірді.Бүгінгі таңда
либерализм – еңкең дамыған идеологиялардың
біреуі.Ол үшінші сословиенің идеологиясы
ретінде пайда болғанымен, кейін келеоның
көптеген принциптері жалпы адамзаттық
қажеттіліктерге сайкеліп, ойынан шықты.
Либерализмнің идеалы қазіргі саяси демократия
принциптерінің қалыптасуы менжетілуіне
, дамуына зор ықпал етіп,оның қазына байлығына
енді.Либералдық идеологияның негізгі
принципі – адамның еркіндігі,тұлғаның
табиғи құқықтары мен бостандықтарының
қасиеттілігі мен ажырамастығы. Олардың
қоғам және мемлекет мүдделерінен жоғарытұруы.XX
ғасырдың бірінші жартысындағы (1929-1933ж.ж.)терең
дағдарыс либерализмнің әлеуметтік теңсіздіктің
өсуінтоқтатуға мүмкіндігі аз екендігінекөз
жеткізді. Шексіз бәсекелестік пеннарық
адамдар арасындағы үйлесімділікке, экономиканың
гүлденуіне әкелмейді. Сондықтан либерализм
өз идеяларын қайтақарауға тура келді
және ол жаңарған либерализм (неолиберализм)
деген аталды.Либерализм және социализм
– өзара байланысты ұғымдар. Бұл мәселені
орыс философ В.М.Межуевжан-жақты зерттеген.
Либералды идеология (адамеркіндігі) алғышарттары
мен оның жүзеге асырылуының әлеуметтік
нәтижелері (адамдартеңсіздігі) арасында
ішкі қарама-қайшылық бар. Ол бойынша еркіндік
адамды теңдікке емес, теңсіздікке жетелейді,
онда бәрі еркін, бірақбірбірінетеңемес.
Осыдан келіп либрализмге социалистік
оппозиция қалыптасты. Осылайша, бүгінгі
күнге дейін либерализм тендікке зияны
тиетін еркіндікті қолдайды, ал социализм
–еркіндік есебінен тендікке ұмтылады
деп түсіну қалыптасқан. Бұлтығырықтаншығужолынлибералистер
де, социалистер де іздестіруде.Қазіргі
либерализм бұл мәселенің шешімін құқық
пен моральды бірлестіретін жаңа әлеуметтік
әділеттілік теориясын қалыптастыру арқылы
таппақшы болды. Ал, социализм болса, Маркстен
бері еркіндік пен теңдіктің өзара ұштасуынан
туатын мәселенің басқаша шешімін ұсынады.
Оның негізінде – жеке меншіктің болуы
жағдайында бұл мәселенің шешімін табу
мүмкін еместігін дәлелдеу жатыр. Жеке
меншік жағдайында не еркіндікті, не теңдікті
қүрбандыққа шалу керек болады. Осылайша,
еркіндік идеясын уағыздаушы социалисті
кағымды либерализмнің тарихи мұрагері
ретінде қарастыруға болады
56.Халықаралық қатынастар
жүиесі.Халыкаралык
катынастар деп халыктар,мемлекеттер,мелекеттик
жуелер арасындагы дуниежузилик денгейде
жургизилген саяси,эканомикалык,кукыктык,дипломатиялык,аскери,мадени
байланыстар дане оларды асырушы алеуметтик,экономикалык,саяси
куштер мен уйымдардын озара катынастарынын
жиынтыгын айтады. Казакстан Республикасы
егеменди ел болып,озинин тауелсиздигин
алганнан кейин,озинин сырткы саясатын
улттык-мемлекеттик муддесине сай жургизе
бастады.Ол дуниежузилик кауымдастыкка
дербес субъект ретинде белсене кирисуде.Мунын
жаркын далели-КР БУУ толык кукылы
мушеси болуы.Елимиздин Хельсинки келисимине
косылуы,Лиссабон хатамасына кол коюы
жане Ядролык каруды таратпау туралы шартка
енуи онын халыкаралык беделин ныгайтып,егемендигин,кауипсиздигин
жане шекараларынын мызгымастыгын баянды
етти.Буган АКШ-пен "Демократиялык сериктестик
туралы хартияга"кол коюы,НАТО-нын "Бейбитшилик
муддесиндеги сериктестик" багдарламасына
косылуы ,АКШ, Ресей, Улыбритания, Франция
жане Кытай сиякты ядролы державалардын
Казакстанга берген кауипсиздик кепилдиктери
жардемдести. Республиканын
негизги алемдик валюта каржы уйымдарына-Халыкаралык
валюта корына,Букил дуние жузилик банкиге,Еуропалык
кайта куру жане даму банксине енуинин
манызы зор.
57. Жүсіп Баласағұни,
Қорқыт ата, Қожа Ахмет Яссауидің козқарастары.Жүсіп Хасхаджиб БаласағұниЖусип Хасхаджиб баласагун(1021-1075)-аты
алемге айгили акын,фалсафашысы,когам
кайраткери болган.Онын омир баяны туралы
деректер аз.Жусип туралы маглуматтар
биз онын негизги енбеги "Кутадгу билик"
дастанын.Бул енбектин ерекшелиги-ол сол
кездеги ресми араб тилинде емес,озинин
ана тили-турик тилинде жазылгандыгы.
Ол,бириншиден, араю,парсы тилдерин жете
билетин Жусиптин оз елине,оз тилине деген
суйиспеншилиги ултжандылыгын билдирсе,екиншиден,сол
кезде Орта Азияда билик курган карахандыктар
аулетине тусиникти болу ушин жазылса
керек.Ол билеушини 2 болди:1)Кайырымды
билеуши:акыл парасатты,ниети тузу,билимди,онерли,колы
ашык жане кек сактамайды;2)Кайырымсыз
билеуши:кекшил,сауык сайраншыл,куншил
жане катигез."Кутты билик"енбеги
бойынша:1.Адилзан(Кунту),2.Бак-даулет(Айтолы),3.Акылпарасат(Улдермиш),4.Канагат-Ынсап.
Казак халкынын ири ойшылдарынын бирине
Кожа Ахмет Йассауи(1093-1157)жатады.Онын басты
шыгармасы"Диуани Хикмет".Осы енбегинде
адилдикти,имандылыкты, шыншылдыкты, жырлайды.Енб.
4 принципи:1.Шаригат, 2.Мавригат, 3.Тарихат,4.Хакикат.
58.Саяси жетекшіліктің
жіктелуі және топ бастаушылардың
жеке қасиеттері.Қау казіргі кезде саяси жетекшілерді
жіктеудің кең тараған түрін американдықпрофессор
Дж.Херманн ұсынды.Ол саяситоп бастаушыларды
бейнесі (имеджі)бойынша былай жіктейді:1.ту
көтерерсаяси жетекші.Оның өмірге өзкөзқарасы,болашаққа
болжамы бар және оған жету жолдарын да
біледі.ол өмірдеболып жатқан оқиғалардың
сипатынжақсы түсінеді, оны өзгертудың
жолын,қарқынын айқындайды.Мысалы,Үндістанда
ұлт-азаттық қозғалыстыңбасшысы болған
Махатма Ганди,негрлердің азаматтық құқығы
үшінкүрескен Мартин Лютер Кинг. 2.қызмететуші
топ бастар.Ол өзінің жолынқуушылардың
мүддесін дәлме-дәл білдіребілудің арқасында
құрметкебөленеді.Мысалы,Л.И.Брежнев,К.У.Черненко,
Д.А.Конаевтар. 3.саудагертоп бастар. Оның
ерекшелігі-алдынақойған жоспарды іске
асыруға соңынанергендердің бәрін жұмылдырып,
сендіребілу қабілетінде.Мысалы, Американың
40-президенті Р.Рейган, Ресей президентіБ.Н.Ельцин.
4.өрт сөндіруші топ бастар. Ол уақыттың
талабына сай өзжақтарының жинақтап қойғансауалына,қысылтаяң
жағдайларда шапшаң шешім тауып,жол көрсете
алады.Мысалы,Д.Буш, Б.Клинтон.Саяси серке
адамдардың көңіл-күйін,ой-арманын, үмітін,
ұмтылысын, зәрулігін қайсәтте болмасын
мүлтіксіз сезініп отыруыкерек.Ол басқаларға
жақын жолдасындайқарап,халықтың мұқтаждығынқанағаттандырарлықтай
қамқоршылболса, қалың жұрт оны шексіз
сенімгебөлейді.Нағыз саяси серке шиеленіс,кекілжіңдерді
дер кезінде түсіне біліп,өрістетпей,
уақытында жоя білуменсипатталады.Одан
да жақсысы саяси дау-жанжалдардың алдын-ала
білгеніжөн.Саяси тәжірибеде дау-дамайғақатысушылардың
өзін-өзі ұстауыныңбірқатар дәстүрлі
түрлері бар.Оғаншегіну,бәсекелесті таптап,
басып тастап, ымыраға келу жатады.