ЖШС «СМАК» сүт өндіретін кәсіпорынға сапа менеджмент жүйесін орнату

Бағаны белгілі деңгейге дейін төмендетуге болады. Өзара  байланысты үрдістердің байланысы  келесідей: бағаны төмендету- сату көлемін  ұлғайту - өнімді көп мөлшерде шығару -өнімнің өзіндік құнын шартты тұрақты шығындар есебінен және озық технологияны пайдалану арқылы төмендету – пайданы көбейту.

Нарықта меңгеру мен  нығаю саласында кәсіпорының  болашақ табысы маркетингтік қызметті ұйымдастыру деңгейіне тәуелді, өйткені ол кәсіпорынның өндірістік бағдарламасының қалыптасуына баға белгілеу саласындағы оның стратегиясына, дайын өнім өткізуді ынталандыруына, жаңа тауарларды дайындау мен меңгеруіне бағытталған басқару шішімінің сапасына әсер етеді.

Кәсіпорындағы жұмыстың сапасындағы бәсекелестік күресте  кәсіпорынның табысқа тәуелділігі  шет елдегі дамыған және жабылып қалған компаниялардың тәжірибесі дәлелдейді. Көптеген фирмалар өздерінің маркетингтік жол ұстануын айтқанымен, тәжірибеде қолданбайды. Олар маркетингтің формальды элементтерімен шектеліп қалады. «Шынайы маркетигті» қолданатын кәсіпорындар өндіре алатын өнімді емес, тұтынушыларға қажетті өнімді өндіруге қарай философиясын бағыттаумен ерекшеленеді. Өндірісті сатып алушының қажеттілігіне және керектігіне бағыталуы өнімнің тиімді дайындалуы мен бәсеке қабілеттілігін арттыруына жағдай жасайды.

Осылайша, маркетигтік  жұмыс сапасын өнімнің бәсеке қабілеттілігі және формализмнен босанудың  маркетигтік құаушысы деп атауға болады, маркетингтік қызметті ұйымдастыруда  ең маңызды сәті болып жете білмеу табылады. Онымен біздің республикамызда  азық-түліктік кәсіпорынға маркетигті енгізерде санасу қажет. Сонымен қатар, біздің кәсіпорындарды тұтынушымен басқаратын, оған қызмет көрсететін кәсіпорындарға айналдыру үшін бір жылдық емес күш қажет. Одан бөлек, әр кәсіпорынның өндірушілік, қаржылық мүмкіндігіне тәуелді шығаратын өнім түріне маркетингтің қазіргі концепциялық талдауы кәсіпорынның қызметін жетілдіруге сәйкес келетін келесі бағыттарды ерекшелуге болды:

• кәсіпорынның қызметіне әсер етуші, басқарылатын және басқарылмайтын факторларды зерттеуді түсіндіретін нарықты кешенді зерртеу;
• тұтынушылардың потенциалды сұранысы мен қанағаттандырылмаған қажеттіліктерді өтеу;
• өнімнің негізгі қозғалу мүмкіндігі ретінде жарнамалық қызметті ұйымдастыру, жарнама құраушысы түрінде азық-түлік өнімдері үшін қораптар мен ораманың жаңашыл түрлерін қолдану;
• азық-түлік өнімдерін өткізудің оптималды әдістері мен нысандарын таңдау;
• өнім ассортимнтін басқару, өндірісті үйлестіру мен жоспарлау;
• баға саясатын жасау, оның тиімділігін тексеру және қажетті жағдайда жетілдіру;
• нарықтық жаңалық тауар өндіру, мысалы, ұлттық тағам өнімдері;
• материалды-техникалық қамтудың экономикалық тиімді ұйымдастырылуы мысалы "дәл уақытында" жабдықтау жүйесін пайдалану арқылы;
• кәсіпорындағы старатегиялық және жедел жоспарлауды ұйымдастыру;
• маркетинг бақылауын ұйымдастыру.

Кәсіпорындардың өндірістік-өткізу мүмкіндіктерінің талдауы да маркетингтік зерттеудің маңызды түрі болып табылады, оның бөлек құраушылары бұрын  қолданған, бірақ кешенді тәсілі болған жоқ, себебі өндірістің қызмет өнім сапасына тәуелсіз мемлекетпен кепілдендірілгендіктен, өнімді өткізуді ескермеді. Нарықтық экономика жағдайында, кәсіпорындардың  маркетингтік қызметі нарық талаптарын зерттеп, оларды кәсіпорындардың нақты мүмкіндіктерімен сәйкестендіруі және негізделген өндірістік бағдарламаны және нарықтағы кәсіпорын стратегиясын жасап шығару қажет.

Жоғарыда жүргізілген  зерттеулер, маркетингтік қызметтермен нарықтық  даму болжамын, кәсіпорынның нарықтағы мінез-құлық стратегиясы  мен ұстанымын, оның тауарлық, бағалық, өткізу және коммуникациялық саясатын біріктіретін кәсіпорындардың өндірістік-өткізу қызметінің ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді және орта мерзімді жоспарын жасаудың негізі болып табылады.

Өнімдердің бәсеке қабілеттілігі  оны шығарушы кәсіпорындарға да, мемлекетке де тиімді, осы тұрғыдан, оған қол жеткізудің экономикалық негіздері мемлекет деңгейінде де, кәсіпорын деңгейінде де құрылуы керек. Мемлекет деңгейіндегі мұндай экономикалық механизмнің қызметі ең біріншіден, қаржы-несие және салық саясатында тәуелді. Қаржы-несие тетіктерін пайдалану, біздің ойымызша келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылуы мүмкін:

• азық-түлік өнімдерін өндіруді дамытуға несие ұсынысы;
• несиенің жаңа нысандарының дамуы.

Қазақстанда экономиканы  одан әрі дамыту еліміздің                әлеуметтік-экономикалық, саяси өркендеуінің басты басымдылығы болып қалуда, ал экономикалық өсудің максималды жоғары қарқынына  жету - міндеті болып отырғаны белгілі. Осы орайда, мемлекеттің тарапынан экономиканы максималды либерализациялау және инфрақұрылымды құру жөніндегі оңтайлы істерді белсенді түрде жүзеге асыру көзделген.

 

 

 

                     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Курстық жұмысты  орындау барысында біз сапаның  өнімнің бәсекелік қабілеті мен  өндіріс тиімділігіне үлкен әсер ететініне көз жеткіздік. Сапа - әр түрлі факторлардың жүйелі айқындалуын көрсететін синтетикалық көрсеткіш болып табылады. Бұл түсінік өнімнің құрамын және сипаттамаларын білдіреді.

Өнім сапасын  арттыру стратегиясын дайындауда қозғалыстағы сапа көрсеткіштерінің тұрақты болмайтындығын ескерген жөн. Тауардың сапасын көтеру стратегиясы элементтерінің бірі болып сериясы 9000 ИСО халықаралық стандарттарының негізінде құрылуы қажет сапаны басқару жүйесі табылады.

Өнімнің сапасын  көтеру стратегиясын жүзеге асырудағы  кері байланысының маңызды элементі болып олардың сертификациялануы табылады. Мұнда жаңа отандық тексеру және сертификациялау орталықтарын құру, сертификациялау орталықтарын жарнамалау жұмыстарын жандандыру қажеттілігі туындайды.

Курстық жұмысты  орындау барысында біз өнімнің  сапасына ішкі және сыртқы секілді факторлар топтары әсер ететіндігін анықтадық. Сыртқы факторлар ішкі факторлар секілді өндірілетін өнім көлеміне тікелей әсер етеді, сондықтан сапа көрсеткіштері келесі негізгі талаптарға сай болулары керек:

• өндіріс тиімділігінің жоспарлы өсуіне септесуі;
• қазіргі заман ғылымы мен техникасының жетістіктерін және халық шаруашылығы саласындағы техникалық ілгерілеудің негізгі бағыттарын ескеруі;
• тұрақты болуы;
• өнімнің жарамдылығын көрсететін барлық ерекшеліктерін сипаттауы;
• бағытталуына қарай белгілі бір сұранысты қанағаттандыруы;

Кәсіпкерлік стратегиясына  жаңаша көзқарас -  сапаның тұтынушының  талаптарын қанағаттандыратын сонымен  қатар өндіріс шығындарын төмендетудің ең тиімді құралы екендігін түсіндіреді.

Курстық жұмыстың орындалуы барысында статистикалық, ақпараттық және т.б.мәліметтерді, шетелдік және отандық ғалымдардың еңбектері мен ұсыныстарын пайдалана отырып сапаны басқару мен сапаны көтерудің теориялық мәніне толық сипаттамлар жасалып,тәжірибелік тұрғыдан бірнеше зерттеулер жүргізіліп, бірқатар талдаулар жасалынды. Негізінен бұл зерттеулер мен талдауларда: кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын анықтау, кәсіпорын өндіретін өнімінің жергілікті бәсекелес кәсіпорын өнімдерімен салыстырылып маркетингтік талдаулар (анкеталық сұраулар жүргізу, эксперттік баға беру) жасау арқылы өндірілетін өнімнің беделін, сапасын, жағымдылық қасиеттерін, бәсекелік қабілетін және т.б.анықтау; кәсіпорынның ұйымдасу түрі мен оған бірқатар ұсыныстар келтіру және өндірілетін өнім сапасын анықтау (ҚР МемСТ-на сәйкестігін) сонымен қатар ҚР-ның Президентімен және Үкіметімен ұйымдастырылып жатқан шаралардың орындалу тәртібімен танысу қарастырылды.

БСҰ-на мүше болу қарсаңында жүргізіліп жатқан жұмыстар мен олардың нәтижелері де назардан тыс қалған жоқ. Өнімнің сапасын арттыру жолында бір-бірімен сабақтас әр сала кәсіпорындарының тізбектелген жүйесін құру мен осы шараларды ұйымдастыруға қолайлы жағдайлар туғызу үшін қай саланың қай жағынан қолдауды қажет ететіндігі анықталып, ұсыныстар жасалды.

Кәсіпорында өндірілетін  өнімнің сапасын арттыруда басты рөлге ие болатын өндірістің қызметін әлеуметтік және экономикалық ұйымдастыру жұмыстары мен өндіріске қазіргі заман талабына сай инновациялық жетістіктерді енгізу екенін ескеру қажет. Әсіресе ауыл шаруашылығы өндірісінде жоғары білікті мамандардың жетіспейтіндігі, мұндағы жұмыскерлер жалақысының қала жұмыскерлерімен салыстырғанда 3 есеге дейін төмендігі, сондықтан білікті мамандар түгілі университет қабырғасынан жаңа түлеп ұшқан жас мамандардың ауыл шаруашылығына аса қызығушылық танытпайтындығы, кәсіпорын қызметін шығынға ұшыратпай, экономикалық тұрғыдан дұрыс ұйымдастыру қажеттілігі, ауыл шаруашылығы өндірісіндегі техника, құрал-жабдықтарының 70 пайызға жуығы бәсеке қабілетті өнім өндіруге жарамсыз кешегі күн құралдары екенін, ал жоғары сапалы өнім өндіруге заман талабына сай жаңа құрал-жабдық қана емес сәйкес материалдар мен сапалы шикізаттың болуы шарт екені баршамызға белгілі. Осы мәселені басшылыққа ала отырып Курстық жұмыстың 3-тарауының 1-бөлімшесінде өнімнің сапасын көтерудегі инновация және маркетингтік жүйені тиімді ұйымдастыру арқылы қол жеткізуге болатындығын, яғни ауыл шаруашылық кәсіпорындарына белгілі мөлшерде қаржы-қаражатты шоғырландыру (ұсақ серіктестіктерден неғұрлым ірі корпорациялар, акционерлік қоғамдар, концерндер құрып, бағалы қағаздар шығару)  арқылы қазіргі заманғы соңғы ғылыми жетістіктерге, жаңа техника, технологияларға қол жеткізіп, білікті мамандарды қызықтыру (тарту) арқылы бұл саланың экономикалық деңгейін толық бәсекелестік күреске дайындауға болатындығына сеніміміз мол.

Жалпы алғанда  Курстық жұмысты орындау барысында  Қазақстандық қана емес, сонымен қатар  әлемдік статистикалық ақпараттарға сүйене отырып өнімнің (тауардың) сапасын  көтеру мәселесі кең көлемде зерттеліп, талданды деген ойдамыз. Өйткені өнімнің сапалылық көрсеткіштеріне теориялық тұрғыдан анағұрлым тереңірек бойлап, тәжірибе жүзінде тексерулер, маркетингтік талдаулар, Қазақстан Республикасының басқа да стандарттарына, зерттелетін сала бойынша сәйкес қызметпен айналысатын Алматы қаласының кәсіпорындары туралы мәліметтерге қаныққандық Курстық жұмыстың орындалуының негізгі сүрегі болды.

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. 2005-2015 жылдардағы Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық даму стратегиясы. Қазақстан Республикасының.Президенті және Үкіметінің актілер жинағы
2. Ерімбетов И.Р. «Сапаны жақсарту стандарттан басталады» // Егемен Қазақстан 2007, 27 қыркүйек, 2004, №30.
3. Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары. ҚР-ның Президентінің үкімімен 2003 жылдың 4 желтоқсанында расталған, №735, Астана 2003.
4. ҚР-ның Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы»   , «Егемен Қазақстан» 2008, 2 наурыз.
5. «Стандарттау мен сертификаттау туралы» ҚР-ның Заңы // «Егемен Қазақстан» // 1993, 17 ақпан.
6. Сағадиев Ж, Смағұлов А, Барақбаев Б, Қалиев А. «Сертификаттау» Алматы 2002 жыл.
7. Мамыров Н.К., Саханова А.Н. и др. Государство и бизнес. Менеджмент государственного сектора. Книга 1-4. Учебник. Алматы: Экономика, 2004.
8. "Менеджмент систем качества", Учебное пособие/ М.Г. Круглов, С.К. Сергеев, В.А. Такташов и др.: ИПК Издательство стандартов, 1997.
9. «Поручение Президента РК Правительству и акимам».// Астана. 31 января. КАЗИНФОРМ.
10. Ильенкова С.Д., Гохберг Л.М., Ягудин С.Ю. и др. Инновационный менеджмент. Учебник.– М.; Изд. "Банки и биржи", ЮНИТИ, 1997     Ақпараттық Интернет сайттары www.standard.ru,  www.marketingmix.ru, www.beermarket.ru, www.minagri.kz.