Туристік кәсіпорынның жарнама ақпараттық қызметін ұйымдастыру және басқару

Хабарлама тиімділігі трафиктің  жарнамалық хабарлама аудиториясына  қатынасы болып табылады. Салымдар тиімділігі жарнама бюджетінің осыған ұқсас мерзімде алынған маржаға қатынасы.

 «Жарнама тиімділігі»  моделінің көрсеткішінің орташа  мәнінің ауытқуы нөлден артық  болса, жарнама тиімді деп танылады.

Егер пайда ұлғайтудан басқа компанияның жарнамалық іс-әрекеті басқа мақсаттарды да көздесе, олардың тиімділігін анықтаудың арнайы әдістерін жасақтау қажет. Айталық, креатив релеванттылығын бағалау үшін сауалнама әдісін пайдалануға болады. Медиажоспарлау сапасын сарапшылық әдіспен немесе сандық көрсеткіштермен бағалауға болады.

Кез-келген есептеулердің  сапасы бастапқы мәліметтердің дәлдігіне  байланысты.

Аудитория (А) түрлі тасымалдағыштарда  жарнаманы көрген мақсаттық аудиторияның барлық тұлғаларының сомасы түрінде  есептеледі. Бұл ақпаратты жарнама  тасымалдағыштарының меншік иесінен алуға болады. Сондай-ақ бұл көрсеткішті өз бетіңмен табуға да болады: ол үшін белгілі бір уақытта хабарламаны көрген мақсаттық аудиторияға жататын тұтынушылар  санын осындай мерзімдер санына көбейту керек.

Жарнама құнын (С) мердігерлердің сметасынан алуға болады. егер олар бірнеше болса –барлық сомаларды қосу керек. 

Маржа (М) зерттелген мерзімде өткізілген әр тауардың құны мен сату бағасының айырмасы. Бұл көрсеткіш  соғылған чектерді қосу, арнайы операциялық бағдарламалардағы сатуды ескеріп, сондай-ақ деректер қорына сүйеніп,  сату көлемін анықтау арқылы есептеледі.

Жүгінулер санының өзгеруі (Т) есептік мерзімде жүгінген адамдар  санын есептеу арқылы анықталады.

Бастапқы көрсеткіштерді есептеу үшін клиенттердің жүгінулерін  есепке алу жүйесін реттеп, жасалған сауда санын бақылау қажет. Бұл жағдайда барлық төрт бастапқы көрсеткіш те оңай есептеледі. Жарнама құнын сметадан алуға болады, жарнама көрсету санын мердігерлер ұсынады. Клиенттер саны мен саудадан түскен пайданы әдетте жүгінулер мен сатылымдарды ескеру бағдарламаларынан алады.

 «West travel» жарнамасының тиімділігін есептеу үшін 2010 жылдың қаңтары мен ақпан айлары аралығындағы сатылымдар мен пайда туралы, клиенттердің жүгінулері, жарнама бюджеті туралы ақпаратты пайдаланамыз. Жарнама жұмысының 4 аптасын қарастырайық. Көрсеткіштер көлемінің жеткіліксіздігіне байланысты есептеулерді жуықтап аламыз.

 «Жарнама аудиториясы» көрсеткішінің мәнін есептеу үшін екі тәсіл қолданылады: өз бетіндік өлшеулер немесе жарнамалық агенттіктер, талдау компанияларының қызметін қолдану. Екінші тәсілі жарнама тасымалдағыштарының сатушыларына деген толық сенімге негізделеді, алайда кейде олар қамту көрсеткіштерін асырып жіберетіндіктен, қосымша тексеру артық етпейді.

Телеарна, радио, сыртқы жарнама, баспасөз бен Интернетке арналған жарнама аудиториясын есептеу тәсілдерін қарастырайық.

Телеарнаның, соның ішінде сіздің жарнамаңыздың көрермендерінің  дәл санын көрсетілім уақытында  телеарнаға анықтамаға тапсырыс беру арқылы білуге болады. Бұл жерде ескеретін жайт, жарнама басталғанда көп көрермендер экран алдындағы орындарынан тұрып кететіні бар, сондықтан сіздің жарнамаңызды ешкім көрмей қалуы да мүмкін. Радиодағы жағдай да осындай.

Сыртқы жарнама аудиториясын есептеу үшін таңдалған форматтың  өлшемі мен жарнаманың қасынан белгілі бір уақыт ішінде  өтетін адамдар санын білу керек. Өлшеулерді екі рет жасаған дұрыс: жұмыс күні және демалыс күні, тәуліктің әртүрлі уақыттарында. Осыдан соң алынған мәліметтер орналастырудың жалпы мерзіміне көбейтіледі.

Баспа өнімінің тиражы әдетте көрсетіледі. Интернетке келетін болсақ – жарнама стартынан бұрын шертімдерді (клик) есептегішті іске қосу керек. Бағдарлама белгілі бір беттерге кірген тұтынушылар санын өзі автоматты түрде есептейді. Сондай-ақ беттерге жүгінген орташа статистиканы есептейтін тәуелсіз есептегіштердің көмегін алуға да болады.

Аудиторияны анықтар  алдында мақсаттық аудиторияның мәселесін шешіп алу керек. Мақсаттық  аудитория –бұл тапсырыс бере алатын немесе сатып ала алатын әлеуетті клиенттер. Мақсаттық аудитория белгілі бір сипаттамаға ие (жынысы, жасы, жанұялық жағдайы, балаларының бар-жоқтығы, жұмысы, мамандығы, табысы, сатып алуға ықыластылығы, белгілі бір қызметтерді қажет етуі) адамдардың топтарын біріктіреді.

Сондықтан есептеулер кезінде аудиторияның әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларын ескеру керек. Мұндай ақпаратты жарнама тасымалдағыштарының меншік иесінен немесе халыққа сұрау салумен айналысатын тәуелсіз зерттеу компанияларынан алуға болады. Егер телеарнадағы сияқты сұрау мүмкін болмаса, сауалнамалар жүргізіледі. Тәуелсіз зерттеу агенттіктерінің мәліметтерін пайдаланған дұрыс.

 Жарнама құнын – яғни нақты аптада пайдаланылған жарнама тасымалдағыштарының құндарының сомасын мердігерлер мен агенттіктердің сметаларынан алуға болады.

«Маржа» бастапқы көрсеткішінің мәнін табу қиын емес. Бұл ақпарат кассалық бағдарламадан алынады. Маржаны сондай-ақ саудадан түскен пайда мен қызметтерлі сату шығындары айырмасы ретінде анықтауға болады. Бұл жерде сату шығындары дегеніміз жұмыскерлердің жұмысы, ғимаратты жалға салу, салықтар төлеу. Яғни маржа –компанияның таза пайдасы.

Егер есептеулер нәтижесінде  маржа теріс мәнді болып шықса, компания зерттелген уақытта пайданы  көбейтуге бағытталған саясатты жүргізбеді деген сөз, оған тиімділікті  бағалау жөніндегі осы модель қолданылуы мүмкін. Сонымен бірге жеке жарнамаланатын позиция немесе позициялар теріс мәнді болуы мүмкін. Бұл стратегияны компаниялар клиенттерді тартумақсатында жүргізеді. Баға төмен болған сайын, трафик ұлғая түседі.

«Трафик» көрсеткішін оңай есептеуге болады, өйткені жүгінетін клиенттер саны онша көп емес, тек әр клиентті есепке алу керек. Барлық алынған сандар 3-кестеге салынды.

 

 

3-кесте

Жарнама тиімділігін  есептеуге арналған бастапқы көрсеткіштер

 

апта	аудитория	трафик	құны	маржа
1	3000	90	39000	101500
2	2500	150	39000	152250
3	3000	100	39000	50750
4	2500	145	39000	203000

 

Әр апта үшін төрт көрсеткіштің мәндері берілген: жарнама  аудиториясы, жарнаманы орналастыру құны, трафик және алынған маржа.

Толықтай талдау кезінде  көрсеткіш бір-бірімен тығыз байланыста екеніне көз жеткізілуі керек. Ол үшін SPSS бағдарламалар пакеті мен регрессияны пайдалану керек. Жарнама тиімділігі жауап тиімділігінің жетістік тиімділігіне қатынасы түрінде анықталатынын ескерсек, бастапқы мәндердің бір-бірімен байланысты екенін білу керек.

Әр аптаға арналған «хабарлама тиімділігі» көрсеткішінің мәнін табайық. Ол трафиктің жарнама аудиториясы қатынасына тең. Бұл көрсеткіштің мәні нөлден бірге дейін болуы мүмкін, жарнаманы көргендердің және жалпы турфирмаға келгендердің үлесін саналады. Бұл мән жоғары болса, хабарлама жақсы құрылып, тиімді орналастырылғаны. «Хабарлама тиімділігі» көрсеткішінің мәні төмен болған сайын, жарнаманың тиімділігі нашар болды. «Жарнама тиімділігі» мен «хабарлама тиімділігі» көрсеткіштерінің арасында тікелей байланыс бар. Басқаша айтқанда жарнама хабарламасын қанша адам оңды қабылдаса, жарнаманың тиімділігі соғұрлым жоғары деген сөз. Егер көрсеткіш мәні бірден кіші немесе артық болса, сату нүктелеріне жарнаманы көргеннен көп адам жиналды, жарнама тиімді болып шықты дегенді білдіреді. 

Әр апта үшін «салымдар  тиімділігі» мәні трафиктің жарнама  аудиториясы қатынасына тең. Бұл  көрсеткіш нөлден бірге дейінгі  мәнге ие болып, алынған маржадағы  жарнама бюджетінің үлесін көрсетеді. Бұл мән неғұрлым жоғары болса, құралдар дұрыс пайдаланылмады, жарнама тым қымбат болып шықты, сатуға септігін тигізе алмады деген сөз. «Салымдар тиімділігі» мәні неғұрлым жоғары болса, жарнама соғұрлым тиімді болып шыққаны.

«Жарнама тиімділігі»  мен «хабарлама тиімділігі» көрсеткіштерінің арасында тікелей байланыс бар (4-кесте).

 

4-кесте

Апталар бойынша салымдар мен хабарламалар тиімділігі

 

апта	тра-фик	құны	аудитория	маржа	хабарлама тиімділігі	салымдар тиімділігі
1	90	39000	3000	101500	0,03	0,38
2	150	39000	2500	152250	0,06	0,25
3	100	39000	3000	50750	0,03	0,76
4	145	39000	2500	203000	0,058	0,2

 

Егер жарнамаға елтіп  адамдар кеңсеге көп келсе, жарнаманың тиімділігі жоғары екенінің белгісі. Егер көрсеткіш  мәні бірге жуық немесе бірге тең болса, жарнамаға керек млшерден артық қаражат жұмсалды деген сөз, жарнама тиімсіз.

Әр аптадағы «жарнама тиімділігі» көрсеткішінің мәнін  қарастырайық. Бұл көрсеткіш хабарлама  тиімділігінің салымдар тиімділігіне қатынасымен анықталады. Нәижелері 5-кестеде берілген.

5-кесте. Апталар бойынша  жарнаманың тиімділігі 

 

апта	хабарлама тиімділігі	салымдар тиімділігі	жарнаманың Эффективность рекламы
4	0,058	0,2	0,29
2	0,06	0,25	0,24
1	0,03	0,38	0,08
3	0,03	0,76	0,04

 

Ыңғайлы болуы үшін үлкен  мәннен кіші мәнге өту тәртібімен жазылған.

Көріп тұрғанымыздай, жарнама  көбінесе 4-ші аптада тиімдірек. бұл  аптада мейрам бар (23 ақпан). 3-ші аптадағы жарнама нашарлау, тиімділігі шамалы./маркетолог 4,09/

 

 

 

 

 

 

 

                                     Қорытынды

     

Дипломдық жұмысты  қорытындылай келе,туризм бүгінгі күні қоғамның ең маңызды қажеттіліктерінің біріне айналып отырғанын атап өткім  келеді. Расында да, әлемдік тәжірибеде табыс көзі жағынан туризм – мұнай мен газдан кейінгі орынды иемденді. Туризм – белгілі бір елдің экономикасына  үш тиімді ықпалмен әсер  етеді. Олар – шетелдік валюта ағынын көбейтеді, тұрғындарды еңбекпен қамтиды, мемлекет инфрақөұрылымын дамытуғаықпалын тигізеді

Сонымен қатар қазіргі уақытта туризмде маңызды орын алатын сала жарнама.Туризмді жарнамасыз елестету мүмкін емес.Жарнама туристік кәсіпорындардағы нарықтық өтімді меңгеруге көмектеседі.Қазіргі заманғы туризмге экономикалық жағымен қоса, әлеуметтік  факторлар да өте қажет, олардың ең негізгісі туристік қызметті пайдаланушылар қолданатын туристік инфрақұрылымдарды: көлік, жолдар, байланыс, тұру жайын ұйымдастыру, тамақтану және т.б. құру болып табылады. Саланың негізгі мәселелері.

Жоғарыда айтып кеткеніміздей, ең бірінші кезекте – орналастыру  қызметтерінің қымбатшылығы. Барлық туристердің қаржы деңгейі көтере алатындай, бағасы мен қызмет көрсетуі орташа кластағы қонақ үйлер құрылысына қолдау жасау қажет. Негізінен, Батыс Қазақстан облысының өзіндік инфрақұрылымы орналастыру орындарының, көлік және коммуникациялық құралдардың дамуына қарай бүгінгі заманға сай туристік орталықтардың барлық талаптарына сай келеді. Бірақ қала ішіндегі туризмнің экскурсиялық базасы әлсіз дамыған, қаламыздың өзіндік тұрмысын бейнелейтін жаңа нысандар қажет. Сауатты ғана емес, жоғары білікті, әсіресе шет тілдерін игерген экскурсоводтардың жетіспеушілігі де үлкен мәселе болып отыр. Сонымен бірге демалыс орындарының қол жетімділігін жақсарту қажет.

Туристік қызметті экономиканың жоғары түсімді саласына айналдырудың қажеттілігі, сонымен бірге демалыстың белсенді түрлеріне, денсаулықты нығайтуға, бос уақытты тиімді пайдалануға, мәдени деңгейді жоғарылатуға және патриоттық тәрбие беруге ықпал жасау кластерді құрудың басымды мақсаттарының бірі. Жоғарыда аталған мақсаттарға жету үшін төмендегідей міндеттерді шешу көзделеді:

• нормативті-құқықтық базаны жетілдіру;
• инфрақұрылымды дамыту;
• еңбек ресурстарының біліктілігін жоғарылақаржы ресурстарын тарту үшін қолайлы жағдай туғызу; Зерттеулер нәтижелері бойынша бүгінгі қазақстандық туризмнің маркетингтік қызметінің әлсіз тұстары анықталды. Соның ішінде бұқаралық жарнама құралдарында және басқа елдердің туристік операторларында көрсетілген Оралдың және оның айналасының туристік тартымдылығы туралы ақпараттың жоқтығы бірінші орында тұр.
• Әдебиет тізімі