• шетелдердегі Қазақстан
азаматтарының мүддесі мен құқықтарын
қорғау;
• шетелдік серіктестермен
еліміздің сауда-экономикалық байланыстарын
кеңейту.
Қазақстанның
сыртқы саясаты 1991 жылдан 2001 жылға
дейінгі 10 жыл ішінде күрделі
даму жолынан өтті. 1991—1993 жылдары
Қазақстан халықаралык құқық
субъектісі ретінде әлемдік коғамдастыққа
ену шараларын жүзеге асырды,
дүние жүзіндегі жетекші елдермен
ынтымақтастықтың келісімдік-құқықтық
базасын қалыптастырды. 1994—1997 жылдары
сыртқы саясат қызметінде мықты
құкықтық база құру жұмысы
жалғастырылды, бірінші кезекке
шет елдер стратегиялық ұлттық
мүдделерді қамтамасыз ету тетігін
қалыптастыру міндеті шықты.1997 жылдан
бастап Қазақстанның сырткы саясатында
үшінші даму кезеңі басталды,
ол ел алдында жаңа ғаламдық
жағдайлар тууымен сипатталады.
Жалпы алғанда дамыған
ішкі саясат, дамыған сыртқы саясатты
қамтиды және бір – бірінсіз болмайды.
40. ҚАЗАҚСТАН – 2050
СТРАТЕГИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАСЫМ БАҒЫТТАРЫН
ТАЛДАҢЫЗ.
41. Н. МАКИАВЕЛЛИ «ПАТША»
ЕҢБЕГІНІҢ НЕГІЗГІ ИДЕЯСЫНА ТАЛДАУ ЖҮРГІЗІҢІЗ.
42. ХАРИЗМАСЫ БАР
ЛИДЕРЛЕРГЕ ИМИДЖМЕЙКЕРЛЕРДІҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ
МЕН МАҢЫЗДЫЛЫҒЫН АНЫҚТАҢЫЗ.
43. ҚАЗАҚСТАННЫҢ
ҚАЗІРГІ ТАРИХЫНДАҒЫ БИЛІК ЖҮЙЕСІ.
Демократиялық, зиялы және
біртұтас мемлекет болып табылатын
Қазасқтан Республикасының жаңа
саяси жүйесі қалыптасып келеді. Республиканың
саяси жүйесінің функциясының мәні
мен мазмұнын анықтайтын қондырманың
негізінде базисті-экономикалық қатынастарды
үлкен өзгерістер болды: меншіктің
алуан түрлері, жекеменшікке қол
сұғуға болмайтындығы, жеке кәсіпкерлік
қызмет еркіндігі, оның ішінде шетелдік
азаматтар мен заңды ұйымдардың,
сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдардың,
т.б. 1995 ж. 30 тамызда Республикалық
референдумда қабылданған Қазақстан
Республикасының Конституциясы
саяси билікке нақтылы легитимдік
берді. Онда Қазақстан Республикасын
демократиялық, зайырлы, құқықтық және
әлеуметтік мемлекет деп жариялады.Оның
ең қымбат қазынасы-адам және адамның
өмірі, құқықтары мен бостандықтары.ҚР-президенттік
басқару нысанындағы біртұтас мемлекет.Мемлекеттік
биліктің бірден-бір бастауы-халық.Республикада
мемлекеттік билік біртұтас, ол Конституция
мен заңдар негізінде заң шығарушы,
атқарушы және сот тармақтарына бөліну,
олардың тежемелік әрі тепе-теңдік
жүйесін пайдалану арқылы, өзара
іс-қимыл жасау принципіне сәйкес
жүзеге асырылады.Республика Президенті
мемлекет басшысы, оның ең жоғарғы лауазымды
тұлғасы болып табылады.Ол-халық
пен мемлекеттік билік бірлігінің,
Конституцияның мызғымастығының, адам
және азамат құқықтары мен бостандықтарының
рәмізі әрі кепілі.Парламент-заң
шығару функциясын жүзеге асыратын республиканың
ең жоғарғы өкілді органы.Сот билігі
азаматтардың құқықтарын, бостандықтары
мен заңды мүдделерін қорғауды жүзеге
асыруға арналған.Конституциялық Кеңес
Республиканың бүкіл аумағында
Қазақстан Республикасының Конституциясы
үстінен қарауды қамтамасыз ететін
мемлекеттік орган болып саналады.
44. СІЗДІҢ МАМАНДЫҚТАРЫҢЫЗДА
САЯСАТТАУ ПӘНІН ОҚЫТЫУДАҒЫ ТӘРБИЕЛІК
СИПАТЫН АНЫҚТАҢЫЗ.
45. ҒАЛАМДЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРДІ
ШЕШУДЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМДАРДЫҢ
РӨЛІН АНЫҚТАҢЫЗ.
БҰҰ құрылымдарының белсенді
және мақсатты қызметінің нәтижесінде
халықаралық шиеленістердің түйінін
шешу ,келісімдік процестерді жолға
қою,мемлекеттердің мүдделерін түйістіру,халықаралық
құқық нормаларының сақталуын қамтамасыз
ету, агессияны айыптау, халықарлық
проблемаларды шешуде консенсустық
мәдениет пен бейбітшілік сүйгіштікті
қалыптастыруға кең жол ашылады.Бұл
жағдайда БҰҰ қызметі халықаралық
–құқықтық шеңберде болады.БҰҰ және
оның органдарының міндеттері мыналар.Халықаралық
проблемаларды шешудің тәсіі
ретінде соғысты болдырмау; елдер
мен халықтардың алдында пайда
болатын проблемаларды шешу үшін
халықаралық жағдайлар жасау.Қазіргі
жағдайда жер планетасындағы адамзат
өмірінің ғаламдану тенденциясын мүдделері
ұлттық-мемлекеттік құрылым шеңберіне
сыймайтын ұлттық емес экономикалық
құрылымдар жүзеге асырады. Бұлар постиндустриалдық
өркениеттің алыптары транс ұлттық
компаниялар(ТНТ) , трансұлттық банктер(ТНБ)
және басқада мемлекеттік емес және
ұлттық емес құрылымдар.Халықаралық
қатынастарда олардың ықпалы барған
сайын өсе түсуде ,бірақ тұтастай
алғанда қазіргі адамзат бізді
осы әлемге алып баратын жолдың алғашқы
баспалдағында тұр деп айтуғак
болады.Екі әлеуметтік жүйенің теке
– тіресі екі әскери блоктың құрылуына
әкеліп соқты: НАТО және Варшава шарты
ұйымы .Бұлар жауласушы екі жүйенің қаруы
болған әскери –саяси одақтар еді.Әлемдік
социалистік жүйенің күйреуі Варшава
шарты елдерінің әскери блогының тарауына
алып келді.Нато өзінің қарулы күші бар,
БҰҰ мен қауіпсіздік Кеңесінің шешімімен
нақты әскери функцияларды орындайтын
әскери-саяси одақ болып сақталып қалды.
Әрине НАТО-ң өмір сүруі – бұл биполярлық
дүниенің алдыңғы және ол қазіргі халықаралық
өмірде айтарлықтай күрделі жағдайлар
туғызады, өйткені НАТО жеке еріктің қаруы.НАТО-ң
өмір сүруі және ол іске асырып жүрген
белсенді әскери әрекеттер басқа елдерді
осыған ұқсас әскери-саяси блоктарды құруына
итермелеуі мүмкін.
Еуропа бірлестігі, Еуразиялық
қауымдастық, Азия-Тынық мұхит аймағы,
Африка елдері мүдделерінің бірлігі
тәрізді аймақтық ұйымдар әлемнің
көпполюсті моделінің қалыптасуында
ерекше мәнге ие болуы мүмкін.
Қазіргі таңда саясаттың,
ғылымның, субъективтік факторлардың
рөлі орасан зор.Жеке бір мемлекет не
саяси, әскери, экономикалық топтарға
емес, бүкіл адамзаттың мұратына қызмет
етерлік ғылым мен техникалық
даму бағдарламаларын жасап, іске асырған
абзал.Оның жолы өте көп.Дамыған
елдер күш- жігерін қосып, қаражаттарын
бөліп СПИД, рак немесе жүздеген
басқа ауруларды емдеп, тіпті
дүниежүзілік дәрігерлік жүйе жасаса,
қандай ғажап.Космосты бейбіт мақсатта
игеретін дүниежүзілік ұйым құрса, жаопы
жаңа экономикалық тәртіп орнатса.Мұндай
мысалдарды ондап келтіруге болады.Ғаламдық
мәселелерді шешуде халықаралық
ұйымдардың рөлі ерекше деуге болады.Мәселен,
қазір дағдарыс жағдайын қарастырсақ.Дағдарыс
жағдайында халықаралық ұйымдар
бұдан шығудың жолдарын қарастыруда.
46.ҰЛТАРАЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ МЕН ШЕШУЖОЛДАРЫН АНЫҚТАҢЫЗ.
Этносаяси жанжал тудыратын
мәселенің бірі – этникалық ұлтшылдық.Мұнда
біраз ұлттың өкілдері өз алдына автономия
алу, тұтастығын ж/е өзгешелігін
сақтау мақсатын қояды.Ол идеология
н/е қозғалыс ретінде көрініс
беруі мүмкін. Ондай этнос негізгі
3 мақсатты алға қояды: 1) автономия мен
өзін-өзі басқаруды қамтамасыз ету,
2) белгілі бір жерге, аумаққа иелік
етуді қамтамасыз ету, 3) өз мәдениетін
жалпымемлекеттік мәдениетпен бірдей
мәртебеге жеткізу. Этностық ұлтшылдықтың
басты саяси мүддесі – мемлекеттігін
орнату.М/ы, Солт.Ирландия мен Англия,
грузиндер мен абхаздар, осетиндер
мен ингуштар арасындағы жанжалдар.Этносаяси
шиеленістердің пайда болуына түрткі
болатын себептің бірі – этностың
өз тілі, діні, әдет-ғұрыптың қалыптан
тыс, асыра қауіптенушілік.Қалай
болғанда да, ұлтаралық жанжалдарды
өрістетпей, мәселені дер кезінде
шешу қажет.Өйткені, мұндай шиеленістер
ұлғайып кетуге бейім келеді ж/е
ұзақ сипат алған дау-жанжалды тоқтату
оңайға түспейді.Ол үшін мемлекет ұлтаралық
саясатты ешқашан назардан тыс қалдырмауы
тиіс.
47. КЕЗ КЕЛГЕН ҚАЗАҚСТАННЫҢ
АЗАМАТЫНЫҢ САЙЛАУҒА ҚАТЫСУ ҚҰҚЫҒЫНА
ТАЛДАУ ЖАСАҢЫЗ.
48. ҚАЗАҚСТАНДЫҚТАРДЫҢ
САЯСИ БЕЛСЕНДІЛІГІНЕ СЕПТІГІН ТИГІЗЕТІН
ФАКТОРЛАРДЫ АТАП ӨТІҢІЗ.
49. ҚАЗАҚСТАНДЫҚ
БАҚ «ТӨРТІНШІ БИЛІК» ҚЫЗМЕТІН
АТҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН АНЫҚТАП,
СОҒАН ТАЛДАУ ЖҮРГІЗІҢІЗ
БАҚ - бұқаралық ақпарат
құралдары.Оларға теледидар арналары,
радио, баспасөз (газет-журналдар), Интернеттегі
(әлемтордағы) сандық (электрондық) құралдары,
тағы басқа ақпарат таратын қоғамдық
саласындағы құралдар жатады.Бұқаралық
ақпарат құралдары өміріндегі тын
әрі өткір мәселелерді көтеріп,
халықтың ойларын, ұсыныстарын ортаға
салатын, әртүрлі көзқарастардың көрініс
табатын, нағыз плюрализм мінберіне айналатын
болса, масс-медиа жүйесі өз тұтынушылары
үшін жаңа мүмкіндік жасау тиіс.Оқырман,
тыңдарман, көрермен қауымды БАҚпен тығыз
байланыста ұстап, оларды медиа ісіне
тарту, шығармашылыққа, ақпарат жинауға
қарапайым тұрғындардың араласуын және
күнделікті тіршілік түйіткілдерінң,
әлеуметтік мәселелердің басты тақырыпқа
айналуы азаматтық журналистика құбылысын
туындатады.
50. САЯСИ ЛИДЕР МЕН
ЭЛИТА АРАСЫНДАҒЫ ӨЗАРА БАЙЛАНЫС ПЕН ЕРЕКШЕЛІКТІ
АНЫҚТАП, БАҒАЛАҢЫЗ.
51. ФАШИСТІК ИДЕОЛОГИЯНЫҢ
«ӨМІРШЕҢДІГІНЕ» БАҒА БЕРІҢІЗ
«Фашизм» (итальян. Фашизмо-бірлестік)
1919 ж. Италия және Германияда п.б.Негізін
салушылар Ф.Ницше, О.Шпинглер.Фашизм
бұл-зорлықтың шектен шыққан түрлерін
қолдану, шовинизм, экономиканы мем-к
монополиялық реттеу тәсілін кеңіненпайдалану,
нәсілшілдік, және азамат-ң қоғамдық
және жеке өмірін толық бақылау.Меніңше
фашистік ид-ң өміршеңдігінің бірден-бір
себебі, халыққа өзгеше ойлауға жол
бермеу, ид-ға қарсы шыққандарды
зорлықпен жазалау, өз ұлтын басқа
ұлттардан жоғары санауында.
52. ҚАЗАҚСТАНҒА
ҚАЖЕТ ИДЕОЛОГИЯНЫ АНЫҚТАП, ОНЫ
НЕГІЗДЕП ӨТІҢІЗ.
Менің ойымша, қазақстандықтарға
«мемлекеттік идеология» керек.Себебі,
қоғамдық дамудың өзгерісті кезеңдерінде
«мем-к идеологияның» халық бұқарасын
орасан зор жұмылдырушы фактор екендігін
тарих әлденеше рет дәлелдеп берді.
Мыс, орыс жерін біріктіруде, ұлттық
тәуелсіздікті бекітуде ортағасырлардағы
саясатшылар жасаған 3 формуласы
игі қызмет атқарды. Тіпті Сталиннің
«Біздің советтік отанымыз үшін», «Отан-ана
шақырады» сияқты ұлттық-патриоттық
ұрандарды және басқа да мем-к
идеологияны пайд-а отырып, совет
азаматтарын фашистерге қарсы жұмылдыра
білді.Ал Қазақстандықтар үшін нег.
мем-к идеологиялар, меніңше, атамекеннің
тұтастығы жөн-гі қамқорлық, отанға
деген сүйіспеншілік, мем-к рәміздерді
қадірлеу,адам құқығы мен бостандығы
саласындағы халықаралық стандартты
сақтау, конституция мен мем.заңдарға
кайшы келмейтін саяси, қоғ-қ, діни
партиялардың бағдарламасына құрметпен
қарау т.б. Біздің еліміздің Конституциясы
бойынша идеологиялық және саяси
әралуандылық танылады.Тәуелсіздік
алған күннен бастап-ақ ұлттық идея
мен идеология назардан тыс қалған
емес.Елбасы Н.Назарбаев 1993 жыл¬ғы қазан
айындағы “Қазақстанның болашағы –
қоғамның идеялық бірлігінде” деген
еңбегінде идеология керек пе,
керек емес пе деген мәселеде “қазіргі
заманғы үлгідегі қоғам идео¬логиялық
деп айқын¬дайтын жүйе болмайынша өмір
сүре алмай¬тындығын” айта отырып,
идеологияның біз¬дің еліміз үшін қажетті
құрал екендігін баса көрсетті. Елбасының
Қазақстандағы “бүгінгі таңдағы
идеологиялық саланың төрт шешуші басымдығы”
ретінде ұсынған “Ұлттың тұрақты
дамуы”, “Мемлекеттіліктің нығаюы”,
“Халық¬тың бірлігі” және “Келешекке
сенімі” бұрыннан айтылып келе жатқан
және жүргізіліп отырған сая¬сатпен
қатар, ішкі саясаттағы жаңа құндылық¬тардың
және міндеттердің енгізіл¬гендігін білдіреді.
Тарихымызға көз жүгірт¬сек, кеңестік
им¬перияның “күн көсемі” мынадай
ой айтқан болатын: “Партияны құру
үшін жалпы орыстық газет керек.
Құрылған партия кейін сол газетке
басшылық жасайтын болады”.Сол сияқты
біздің де еге¬мен еліміздің бұқаралық
ақпарат құралдары мемлекеттік
идеологиямыздың сәтті қалыптасуына
бір кісідей атсалысып, міндетті
түрде соған жұмыс істеуі тиіс.Тек
билік осы істі үйлес¬тіріп, оған
ізашар болуы шарт.
53. ҚР КОНСТИТУЦИЯСЫНА
ЕНГІЗІЛГЕН СОҢҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР МЕН ТОЛЫҚТЫРУЛАРДЫ
СИПАТТАП, СОНЫ ТАЛДАҢЫЗ.
54. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАҒДАРЫСТЫҢ ОБЪЕКТИВТІ
ЖӘНЕ СУБЪЕКТИВТІ ФАКТОРЛАРЫН
ТҮСІНДІРІҢІЗ.
Экономикалық дағдарыс бар
болғанымен, ол елдің әлеуметтік және
саяситұрақтылығына қатер төндіретіндей
деңгейде емес.Мұны халықтың әлеуметтік
көңіл-күйінен аңғаруға болады.Қоғамда
белгілі бір наразы топтардың
бар екенін жоққа шығаруғаболмайды.Уақыт
өте келе олар күшейіп, қауіп-қатер
төндіруі де мүмкін.Алайда, дәлқазіргі
уақытта бұл соншалық маңызды
мәселе емес.
Халықтың жыл бойғы
көңіл-күйінің көрсеткішіне назар
аударатын болсақ, қоғамдапрезидент
пен үкімет дағдарыстан аман-есен
алып шығып, бәрі бір арнаға түседі,
көпұзамай бәрі қалпына келеді деп
есептейтіндердің біршама азайғанын
аңғарамыз.Жылбасындағы жағымды және
оптимистік бағалау жыл аяғында
кері бағытқа қарай өзгерген.
Жоғары лауазымды шенеуніктер
дағдарыс еңсеріліп, ел экономикасы
қалыпты даму жолына түскенін күн
құрғатпай айтып жатқанына қарамастан,
үкімет ел экономикасынсауықтырып, экономикалық
дағдарыстың салдарын тез арада
жояды деп есептеушілердіңқатары
сиреген.
Әрине, қоғамның дағдарысқа
қатысты реакциясы экономика
саласында алдағыуақытқа жоспарланып
отырған оң өзгерістермен ғана байланысты
емес.Дағдарыстың салдарынан қиындық
көріп отырған қоғамдағы әртүрлі
топтарға мемлекеттің тиімді жәрдемберуі
де үлкен мәселе.Әлеуметтік сұрау
нәтижелері халықтың билікке әлі
де болса сенетінінкөрсетіп отыр.Ал
халықтың сенімі дегеніміз – мемлекеттік
билік үшін аса маңызды шарт.
Сонымен бірге, ол мемлекеттің
тиімді жұмыс істеп отырғанын
да көрсетеді.Алайда, халықтың сенімінің
де белгілі бір шегі бар.Ол негізінен
билік органыныңдеңгейі мен құрылымына
және оны басқарып отырған адамға
байланысты.Мәселен, зерттеу нәтижелеріне
сүйене отырып айтар болсақ, өкілетті
органдарға қарағанда, атқару органдарына
халықтың көбірек сенетінін байқауға
болады.Зерттеу нәтижелері халықтың
басым көпшілігінің Президенттің және
Үкіметтің іс-әрекетін оң бағалайтынын
көрсетіп отыр.Президенттің іс-әрекетін
оң бағалаушылар жыл басында 87,8 пайыз
болса, жыл соңында 75,6 пайыз болған.Үкіметтің
көрсеткіші сәйкесінше 71,2 және 63,6 пайыз.Жоғарғы
билік органдарына, соның ішінде
президентке сеніммен қарайтындар
да баршылық.Жыл басында президентке
сенетін халықтың үлесі 72,3 пайыз
болса, жыл аяғында 69,8 пайыз болған.Үкіметке
сеніммен қарайтындардың үлесі жыл
басында 55,9 пайыздық көрсеткішті көрсетсе,
жыл соңында 48,7 пайыз болған.Аймақ-аймаққа
бөліп қарастыратын болсақ, барлық
облыстарда елдің мемлекет басшысына
деген сенімі жоғары екенін аңғарамыз.Нұрсұлтан
Назарбаевқа сенім артқан халықтың
үлес салмағы 66,7 пайыздан 78,5 пайызға
дейін көтерілсе, үкіметке сенім
артушылардың қатары, керісінше, біршама
кеміген.Жоғарғы атқарушы органның
іс-әрекетіне қатысты сыни пікір
білдіргендер негізінен оңтүстік облыстар.Атап
айтқанда, Алматы, Жамбыл және Оңтүстік
Қазақстан облыстары.Өңір басшыларының
әрекетіне көңілі толмайтын халықтың
әлеуметтік тұрмысының оңып тұрмағаны
белгілі.Зерттеу нәтижелері басқа
облыстармен салыстырғанда, оңтүстік
өңірде халықтың материалдық жағдайының
нашарлап кеткенін көрсетіп отыр.Оңтүстік
облыстарда әлеуметтік көңіл-күйдің нашарлап
кеткені де сондықтан.