Жаңа педагогикалық технология

 • сыныптың  басқа оқушылары өздігінен жұмыс  істеп жатқан кезде мұғалім  үлгерімі төмен оқушыларға дербес  көмек көрсетуіне уақыты болады.       

  Деңгейлік тапсырмаларды енгізудегі басты мақсат – сынып оқушыларын "қабілетті" және "қабілетсіз" деп жасанды әр түрлі жіктерге бөлуді болдырмау. Осы арқылы және дербес оқыту, сонымен қатар барлық оқушыға қатысты ізгілендіру ұстанымдары сақталады. Сондай-ақ деңгейлеп оқыту барысында оқушының бірінші деңгейдегі тапсырмаларды дұрыс орындағаны есепке алынып отырады. Демек, қандай оқушы болсын, өзінің жақсы оқитындығына қарамастан "оқушылық міндетті", яғни бірінші деңгейдің жұмысын орындаумен бастайды. Нәтижеде бұл барлық оқушыларды тірек білімімен қамтамасыз етеді және Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңы талаптарына сай міндетті бірінші деңгейді толық игеруін жүзеге асырады. Мұндай есепке алу (зачеттік) жүйесін жүргізу нәтижесінде үлгерімі нашар оқушылар кем дегенде "оқушылық" деңгейге сәйкес білімді толық меңгерді. Өйткені алғашқы деңгей тапсырмаларын толық және дұрыс орындамайынша олар келесі деңгейге көшпейді. "Міндетті" деңгейді толық меңгерген оқушы әрі қарай ілгері ұмтылады, өзіне өзінің сенімі артады.       

 Жалпы жаңа  педагогикалық технологияда бағалау  үрдісі арнайы "қосу" әдісімен  жүзеге асырылады. Бағалау жүйесінде  оқушы білімінің ең төменгі  деңгейі негізге алынады және  ол деңгей мемлекеттік стандарттың  ең төменгі талабына сәйкес  келеді. Дарындылығына, бейімділігіне,  жоғары даму деңгейіне қарамастан  оқушылардың барлығы бірінші  деңгей тапсырмаларын дұрыс орындауы  шарт. Бірінші деңгейдегі барлық  дұрыс және мезгілінде орындалған  тапсырмалар "есеп-зачетқа"  алынып отырады. "Зачеттің" "екіліктен"  айырмашылығы: бірінші деңгейдің  "есепке алынбаған" тапсырмалары  қашан "есепке алынғанша"  міндетті түрде, қайта-қайта тапсырыла  береді.      

 Өзін-өзі бағалау  "қосу" әдісімен жүргізілетіндіктен  оқушы бұрынғыдай "екілік" аламын  деп қорықпайды. Сөйтіп оқушыда  жоғары ұпай жинауға деген  талпыныс пайда болады. Ол дұрыс  орындалған тапсырмалардың санына  ғана тікелей тәуелді.      

 Жаңа педагогикалық  мұндай технологиялар арқылы  оқытуды ізгілендіру мен демократияландыруға,  оқушылардың өздігінен бағыт-бағдарын  анықтап, дамуына, ең бастысы,  өзін-өзі тәрбиелей алатын тұлға  ретінде калыптасуына жағдай  жасауға болатыны күмәнсіз. Сондықтан  да білім беру жүйесінің алдында  тұрған басты мақсат: жаңа технологияның  талаптарына сай жаңа оқулықтар  буынын жазу болып отыр. Бұл  жаңа оқулықтар мен дидактикалық  құралдардың ерекшелігі сол, олардың  мазмұнын қысқа мерзімде ешқандай  бейімдеусіз-ақ компьютерге кіргізуге  болады екен. Себебі, бұл құралдардың  құрылымы электрондық оқулық  құрылымдарына ұқсас.      

 Әрбір педагогикалық  технология жеке тұлғаның өзін-өзі  дамытуға, оның өзіндік және шығармашылық  қабілетін арттыруға, қажетті  іскерліктері мен дағдыларын  қалыптастыруға және өзін-өзі  дамытуына қолайлы жағдай жасауға  қажетті  объективті  әдістемелік  мүмкіндіктерін қамтиды.      

 Жеке тұлғаның  өзін-өзі дамыту технологиясында  оқу пәндері әдістемелері мен  білім беру технологияларын жоспарлау  жүйесі қолданылады.      

 Пәндердің әдістемесін  қолдануды жоспарлау мынаған  келіп тіреледі, яғни әр оқушының  өз кезеңі барысында мұғалім  оған қажетті әрбір жаңа педагогикалық  технологиялар мен әдістемелерді  міндетті түрде пайдалануы қажет.  Бұл үшін мына төмендегі түсініктерді  ескерген жөн:      

 • қатар отыратын  екі сыныптағы оқушылардың жас  ерекшеліктері мен білім деңгейлерін  ескеру;      

 •  әдістеме мен технологияның сабақтастығы;      

 • оқушының  өз бетінше іс-әрекет жасау  тәсілдерін меңгеруіне мұғалім  тарапынан көмек беруді біртіндеп  азайту;      

 • параллель  сыныптардағы сынып топтарының  ерекшеліктерін ескеру;      

 • мұғалімдердің  ықыласы мен шеберлік деңгейінің , болуы т.б.      

 Демек, 1-11 сынып  аралығында жүргізілетін педагогикалық  технология мен әдістемелерді  (мұғалімнің қалауы бойынша) төмендегідей  етіп жоспарлауды ұсынуға болады.      

  Бастауыш мектеп:      

  • дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, В.В.Репкин, В.А.Левин);   

    • дидактикалық бірліктердің ірілендірілуі (П.М.Эрдниев);     

   • түсініктерді қабылдау (С.Н.Лысенкова);      

 • нәтижелі  әдістемелеу және оны қабылдау;     

   • іс-әрекетті          бағалау (Ш.А.Амонашвили, И.П.Волков);       

 •   оқулықсыз оқыту (В.В.Агеев);       

 •  ойын әдістемесі және оны қабылдау;       

 •  М.Монтессори, Р.Штейнердің жүйесін қабылдау.       

 Орта буын:       

 • проблемалық  оқыту;       

 •  іздену, зерттеу әдістері;       

 • топпен  оқыту тәсілі (И.Б.Первин);       

 • оқытудың  ұжымдық тәсілі (В.К.Дьяченко);       

 • нәтижелі  технологиялар;       

 • тірек және  тірек конспектісінің көмегі  арқылы оқыту (В.Ф.Шаталов);       

 • өзіндік  жұмыс әдістері;       

 • бағдарлы  оқыту (машинасыз және компьютерсіз);        

 • оқытудьщ  коммуникативті әдісі (қарым-қатынастық);        

 • дискуссиялық  әдіс;       

 • дидактикалық  ойындар.     

   Жоғары сыныптар:        

 • оқытудың   вариативті   элементтерін өз еркімен таңдау;       

 • өзіндік  жұмыстың әдістемесі;       

 • іздену, зерттеу  әдістері;       

 • нәтижелі  технология, жобалау әдісі;       

 • даралап  (жекеше) оқыту, "мектеп-парк" моделін  қабылдау (М.А.Балабан);       

 • оқушының  іс-әрекеті бойынша ұйымдастырылған  ойындар;       

 • "өнертапқыштық  тапсырмаларды шешу теориясы" адістемесі (ТРИЗ) (Г.С.Альтшулер) ;       

 •  бағдарламалы оқыту;       

 • әлеуметтік-педагогикалық  сынау, әлеуметтік мәні бар  ойындар;       

 •  профильді   және  кәсіптік   бағдар   бере   отырып оқыту;       

 • тірек конспектісін  қолдану;       

 • диалогтік  әдістеме, дискуссияның негізінде  оқыту;       

 • модульдік  технология;       

 • семинар-сынақ  түрлері;       

 • өз бетімен  білім алу (компьютерлік варианттар).  

 

 

  

 

1.3. ЖАҢА  ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ

ЕНДІРУ  ЖОЛДАРЫ 

 

 

        Еліміздің болашағы, көркейіп  өркениетті елдер қатарына қосылуы  бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы  проблема - әлеуметтік     педагогикалық және ұйымдастыру тұрғысынан, білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру, оларды жүзеге асыра алатын мұғалімдерді даярлау.       

 Мұғалімдерді  даярлау қай уақытта да ең  өзекті мәселелер қатарына кіретіні  белгілі жәйт. Олай болатыны, қоғамның  әлеуметтік – экономикалық  міндеттері заманына сай өзгерістерге ұшырап, өскелең ұрпақты соған лайықтап өмірге бейімдеудің жаңа талаптары туындап отырады.       

 Бұл жерде  ұстанымдар кәсіби педагог кадрларын  даярлау жүйесіндегі көзқарастардан  айкыңдалары даусыз.       

 Қазіргі мектеп  жағдайындағы білім берудің ұлттық  моделіне өту оқыту мен тәрбиелеудің  соңғы әдіс-тәсілдерін, инновациялық  педагогикалық технологияны игерген,  психологиялық-педагогикалық диагностиканы  қабылдай алатын, педагогикалық  жұмыста қалыптасқан бұрынғы  ескі сүрлеуден тез арада арылуға  қабілетті және нақты тәжірибелік  іс-әрекет үстінде өзіндік даңғдылы  жол салуға икемді, шығармашыл  педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім  болуын қажет етеді.      

 Мемлекеттік  білім стандарты деңгейінде оқыту  үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық  технологияны ендіруді міндеттейді.

Ол үшін болашақ  мұғалімдерді даярлауға      жоғары оқу орындары төмендегідей жұмыстар атқаруға тиісті:

1. Болашақ мүғалімдерді ақпаратты қоғам жағдайында оқып білім алуға, өмір сүруге бейімдеу;
2. Жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияға бейімделген білім берудің ғылыми-әдістемелік базасын жасау, білім саласын басқарудың жаңа формалары мен әдістерін пайдалана отырып жоғары білім беру жүйесін жаңарту;
3. Дүниежүзілік ақпараттық білім кеңістігіне орта білім беру мен жоғары    білім беру жүйесін сәйкестендіре отырып кіріктіру; 
4. Білім берудің иллюстративтік түсіндірмелі жүйесінен дамыта оқыту жүйесіне көшу. Оқыту үрдісінде оқушы  шығармашылығына   негізделген окыту әдістерін пайдалануға түбегейлі көшу;

Жалпы білім беретін  мектептерде бүгін белең алып отырған кемшіліктері баршылық:  

• білім сапасының  төмендігі;       

 • білім  саласына  мемлекет  тарапынан  реформалар жүргізілгенімен оқудың         нәтижесінің болмауы;       

 • директивалық  құжаттар көптеп  шығарылғанымен оның мардымсыздығы;       

 • оқушылардың  өздігінен білім алу дағдысының  болмауы;       

 • оқушылардың     және   окытушылардың   бірлескен шығармашылық еңбегінің болмауы.      

  Бұл тығырықтан шығудың бірден-бір жолы оқу-тәрбие үрдісінде инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу, оқушылардың білімге деген қызығушылығын, талпынысын арттырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық еңбек етуге жол салу. 

Оқу-тәрбие үрдісіне жаңалықтар енгізу төмендегідей жолмен көрсетуге болады: 

 

Білім беру		Ақпарат- тандыру		Насихат- тау		Игеру
Жұмысты жетілдіру, жаңалықтар іздестіру	А	Ақпарат жаңалықтарын меңгеру	Ә	Оқыту, игеру	Б	Пайдалану

 

  

 

 

 

Инновациялардың таралу үрдісінің бір түрімен (А, Ә, Б) екінші түрінде өту ерекше функцияларды орындайды. 

А - новациялар белгілі  болады, көпшілікке таралады. Жаңалықтарға жол    ашылады; 

Ә - олардың теориялық  және әдістемелік жолдары ойлап  шешіледі; 

Б - жаңалықтарды   енгізу   жолдары   қарастырылады, білім беру      ұйымдарының жұмыстарына енгізіледі;   

     Оқу – тәрбие үрдісіне педагогикалық жаңалықтарды енгізу IV кезеңінен тұрады.       

I кезең:  Жаңа идеяны іздеу      

 Ақпараттандыру  және инновацияларды ұйымдастыру,  жаңалықтарды іздестіру.      

  II кезең: Жаңалықтарды ұйымдастыру     

   Оқу-тәрбие үрдісінде жаңалық енгізулерді алғашқы байқаудан өткізу, ұйымдастыру және кеңес алу.     

   III кезең: Жаңалықтарды енгізу    

    Оқу-тәрбие үрдісінде инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану.         

IV кезең:  Жаңалықтарды бекіту       

 Оқу-тәрбие үрдісінде  енгізілген жаңалықтардың нәтижесін  бағалау.      

  Инновациялық    үрдістің    негізі    -    жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық қызметі.   

     Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады. Мектеп өмірінде болып жатқан өзгерістер, олардың инновациялық бағытқа бет бұруы болашақ мұғалімдерді даярлаудағы әдістемелік өзгерістермен тығыз байланысты.       

 Педагогикалық  инновациялар  мағынасына,   мазмұнына, нәтижесіне қарай 2 түрге бөлінеді:       

 • білім беру  жүйесіндегі инновациялар;       

 • оқу-тәрбиелеу  жұмысының жоспарлары мен бағдарламаларының   мазмұны  мен  құрылысына               жататын инновациялар.  

       Ал оқу-тәрбие үрдісінде педагогикалық инновация басқадай қаралады:        

 • Білім беру  мекемесін тұтастай ұйымдастыру  әрекеті:                                       

 Мектеп - бала  бақша;                                       

 Мектеп- жоғары  оқу орны;                            

            Мектеп- оқу- тәрбие жиынтығы;       

 •Мұғалімдер  жұмысын ұйымдастыру: оқу-тәрбие  үрдісінің ұйымдастыруымен сабақ  берудегі әдіс пен әдістемелердің  өзара байланысы, сабақ пен  сабақтан тыс жұмыстар ерекшелігі:        

 • Белгілі  бір бағдар берушілік пен мемлекеттік  білім деңгейін қамтамасыз ететін  оқушылар жұмысын ұйымдастыру:  жеке бас қызығушылығы мен  мүмкіндіктерін дамыту мен жағдай  жасау. 

 

 

  

 

 

  

 

ІІ. ОҚЫТУДЫҢ МОДУЛЬДІК ЖҮЙЕСІ

2.1.МОДУЛЬДІК  ОҚЫТУДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Оқытудың  модульдік жүйесі  - оқыту бағдарламасы бірнеше бөліктерге (модульдерге) бөлінетін технология болып табылады, оны төмендегі схема бойынша жүргізуге болады. 

 

 

 

Модульдік оқыту  тәсілінде пәннің барлық материалын қарастырып, оның теориялық және практикалық  тапсырмаларын құрастырып, жеке тақырыптарға арналған әдістемелік материалдардың бірнеше нұсқаларын жасап шығу керек.Оқушылардың  білім деңгейін және оладың өзіндік тапсырмаларын орындауын бағалау үшін рейтинглік жүйе элементтерін пайдаланған абзал. Модульдер санын таңдау үшін бағдарламаны бірнеше жеке тақырыптарға – мәліметтердің аяқталған толық блогына бөліп шығу керек, олар бір - бірімен сабақтас болып, өте үлкен немесе өте шағын болмауы тиіс.  

Модульдің практикалық  бөлігі оқушыларға орындайтын практикалық, өзіндік және лабораториялық жұмыстар тізімін толық қамтуы тиіс. Практикалық  жұмыстар мен жеке тапсырмалар оқушылар модуль тақырыптарын өткен соң жауап  беретін сұрақтарымен толықтырылады. Практикалыұқ тапсырмалар теорияны толық қарастырып, модульдің тапсырмаларын  тиянақты түрде меңгеруге көмектесуі тиіс. Оған қоса модуль оқушылардың  сол тақырыптарды игеруін, өз білім  деңгейлерін тексере алатын өзін - өзі бақылау, тексеру тапсырмаларымен, мысалы, тестерментолықтырылуы керек. Әрбір модуль нәтижелік бақылау  жұмысымен аяқталады. Модульдік  жүйені енгізудің нақты нәтижесі ретіндеоқушылардың өзіндік жұмыстарға көптеп көңіл бөле бастағанын үлгерімдерінің өсуі анық көрсетеді.