Жаңа педагогикалық технология

Мазмұны  

 

 

 

Кіріспе.........................................................................................................................1

І. Білім  беру жүйесіндегі жаңаша бағыттардың  теориялық негіздері

1.1. Білім  беру жүйесінің басты сипаты...............................................................4

1.2. Осы  заманғы жаңа педагогикалық технологиялар.................................11

1.3. Жаңа  педагогикалық технологияларды  ендіру жолдары......................18

ІІ.Оқытудың модульдік жүйесі

2.1. Модульдік  оқытудың құрылымы...............................................................22

2.2.Модульге  бөлінген сабақтардың түрлері....................................................31

2.3. Оқу  модулінің кіріспе бөлімі.........................................................................41

2.4. Оқу  модулінің қорытынды (бақылау)  бөлімі............................................43

Қорытынды..............................................................................................................48

Әдебиеттер................................................................................................................49  

 

 

 

КІРІСПЕ  

 

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың "Қазақстан - 2030" стратегиялық жолдауында, 1999 жылдың маусымында қабылданған Қазақстан  Республикасы "Білім туралы" Заңында, 2000 жылдың 30 қыркүйегінде қабылданған "Білім" мемлекеттік бағдарламасында  көрсетілгендей қоғамның экономикалық және әлеуметтік жағынан ілгерілеуінің  маңызды факторы ретінде білім  берудің ұлттық моделін дамыту, шығармашыл тұлға қалыптастыруға дағды алу, ақыл-ой қорын жинау сияқты мақсаттарды  көздейді. Ол Қазақстан Республикасы жариялаған білім беру басымдығына, "жалпыға білім беру" моделін "әр адамға таңдау бойынша білім  беру" моделіне көшуге негізделген.

Қазіргі кезеңде  Республикасызда білім берудің  жаңа жүйесі жасалып, Қазақстандық білім  беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне  енуге бағыт алуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіндегі  елеулі өзгерістерге байланысты болып  отыр: білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас  пайда болды. 

Мемлекеттік білім  стандарт деңгейінде оқыту үрдісін  ұйымдастыру жаңа педагогикалық  технологияларды ендіруді міндеттейді.

20 ғасыр ортасында  атақты ғалым В.М.Глушков: ЭЕМ  желілері мен оларға терминал  арқылы байланысу жүйелерінің  дамуы келесі ғасыр басында  техникалық жағынан жетілген  елдерде информацияның басым  бөлігі, бірінші кезекте, ғылыми-техникалық, экономикалық, саяси-әлеуметтік мәліметтер  қағазсыз күйде – “ЭЕМ жадында саақталады. Соның салдарынан 21  ғасыр басында осындай информацияны пайдалана алмайтын адам 20 ғасыр басындағы оқи да жаза да алмайтын жанға ұқсас болады...”, - деген болатын.

Ақпараттық технологияларды  практика жүзінде пайдалану жолында  арнайы білім беру мақсатында жаңа пән – информатика сабағы соңғы 20 жыл көлемінде оқытылып келеді. Оның орта білім жүйесіндегі алатын орны қазіргі информациялық қоғамдағы  кәсіби қызметтің негізі  болып табылатын әлемнің ақпараттық – жүйелік бейнесін жасау, ақпараттық орта мен адамның тиімді қарым-қатынасын қалыптастыру сияқты мәселелермен анықталып келеді. Осыған қоса қазіргі  кезде педагогикалық ғылым саласында да оның әдіснамасы (методологиясы) мен парадигмасын жетілдіруге қажет тереңдетілген әлеуметтік өзгерістер болып жатыр.

Сондықтан мектептегі информатиканы оқытудың негізгі  міндеті – ақпаратты түрлендіру, тасымалдау және пайдалану процестерін  меңгеру, оқу барысында кейіннен қызмет ету саласында да өзін - өзі  көрсету, дамыту құралы ретінде компьютелік  технологияларды тиімді пайдалану  тәсілдерін үйрету болып табылады. Осы мақсатты  жүзеге асыру нәтижесінде оқушылар ақпараттық технологияларды айдалану тәсілдерін игеріп, қазіргі әлемнің инфомациялық бейнесін жасауға қол жеткізетін деңгейге көтеріле алады.

Оқушылардың білімі тереңдеп, өрістері кеңейген сайын  олар одан кейінгі оқуын жалғастыру мен еңбек етуге жақсы даярланып  шығатын болады. Бірақ ақпараттық технологиялардың жедел дамуына  орай осы  пән көлемінің тұрақты түрде ұлғайып отыруына және оқыту сағаттарының жетіспеуіне байланысты бұрынғы білім беру аясында шешуге болмайтын мәселелер туындап келеді. Осы мәселе оқытылатын мәлімет көлемі мен оған бөлінетін сағаттар арасындағы сәйкессіздікке баса назар аударға негіз болып отыр. Бұл қайшылықты шешуге мүмкіндік беретін бір тәсіл – оқытуға керекті сағат санын арттырмай – ақ, күннен күнге ұлғайып отырған ақпарат көлемін игеруге мүмкіндік беретін жаңа білім беру технологияларын енгізу болып табылады.

Сағат саны жетіспей, оқу құралдары да тапшы болып  отырған осы кезеңде білім  беру бағдарламасын толық жүзеге асыру үшін мен жаңа оқыту технологияларына негізделген әдістемелік және дидактикалық материалдар жасап, соларды пайдаланып келемін. Оқушылардың білім алу  процесін жетілдіріп,  оны игеруді жылдамдата алатын жаңа педагогикалық  тәсілдер балаларға ақпараттық  технологиялар жағынан терең білім алуға көмектесіп, кейіннен жоғары оқу орындарында да табысты түрде оқуға кепілдік береді.

Мұндай технологияларға  Жобалар тәсілін, Модульдік оқытуды, бір мәселеге баса назар аударту (концентрированное обучение) арқылы оқыту, әркімді деңгейіне қарай  жетілдіру (дифференцированное обучение) және тұлғаға бағытталған оқыту  элементтері, ойы программалары  мен тест арқылы тексеру істерін  жатқызуға болады. Оқушылардың білімге  деген ынтасын арттыра алатын біріктірілген немесе бинарлық сабақтар жаңа материалдарды тиянақты ұғып, оларды бекіту жолында жақсы нәтижелер  беріп  келеді.

Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып  отырған басты міндеттерінің  бірі - оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі  жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы  педагогикалық технологияларды  меңгеру болып табылады.

Диплом жұмысының мақсаты – әрбір оқушының өз ерекшіліктеріне, ынтасына, мүмкіндіктеріне орай білім алуын қамтамасыз ететін оқыту жүйесін жасауға ұмтылу болып табылады.

Диплом жұмысының проблемасы – оқу-тәрбие үрдісін оқушылардың жеке басының дербес және дара ерекшеліктерін ескере отырып, олардың танымдық, шығармашылық қабілеттерін арттыру мақсатында ұйымдастырудың жолдарын айқындау.

Диплом жұмысының құрылымы және көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімі және практикалық жұмыстан тұрады.  

 

 

  

 

 

 

І. БІЛІМ  БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ЖАҢАША БАҒЫТТАРДЫҢ  ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1. БІЛІМ  БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ БАСТЫ СИПАТЫ 

 

 

 Қай мемлекеттің де негізгі  тірегі - асқақтаған күмбездер де, ғимараттар да, экономикалық жағдай да емес, білімді  де білікті, іскер де, белсенді адамдар. "Біздің балаларымыз білімі жоғары жұмысшылар мен фермерлер, инженерлер, банкирлер және өнер қайраткерлері, мұғалімдер мен дәрігерлер, зауыттар мен биржалардың иелері болады (Қазақстан-2030 бағдарламасы). Әрине, "келешектің иесі - жастар". "Жастар өзінің ата-анасынан гөрі заманына көбірек ұксас келеді. (И.С.Кони). Сондықтан қоғам талабына сай, сол қоғамды көркейтетін, дамытатын  жастар тәрбелеу ең маңызды мәселе екені даусыз. Қоғамның дамуына қарай  ғылым мен техниканың деңгейі  де, оны басқару жүйесі де өзгеріп  отыратыны белгілі. Осыған орай маман  қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіншіліктерді қажет етеді. Ондай  мүмкіншілік тек білім арқылы келеді.

Білім - қоғамды  әлеуметтік, мәдени-ғылыми прогреспен қамтамасыз ететін ғажайып құбылыс, адам үшін де, қоғам үшін де ең жоғары құндылық. Оның ең негізгі қызметі - адамның менталитетін, адамгершілігін, шығармашылық қабілетін қалыптастыру, дамыту. Осыған орай егеменді еліміз өзінің дамуының ең басты алғы шарты - білім  беру жүйесінің білім ғасырындағы  міндеті мен мазмұнын айқындап берді.

Білім беру сатыларының  сабақтастығын камтамасыз ететін білім  беру процесінің үздіксіздігі, оқу  мен тәрбиенің бірлігі, білім  беруді басқарудың демократиялық сипаты, білімнің, ғылымның және өндірістің интеграциялануы, ақпараттануы, оқушыларды кәсіптік бағдарлау, білім беруді саралау, ізгілендіру, гуманитарландыру және т.т. – білім  беру саласындағы мемлекеттік саясаттың  негізгі принциптері. Сонымен қатар  Қазақстан Республикасының ғылым  және ғылыми-техникалық саясат тұжырымдамасында да ғылымды демократияландыру, интеграциялау, инновациялық процестің білім, ғылым  саласында кең өріс алуы да атап көрсетілген.

Білім жүйесін дамыту стратегиясының басты мақсаты –  ұлттық білім моделін жасау.

Ұлттық білім  үлгісінің негізгі бағыты — адамды қоғамның ең негізгі құндылығы ретінде  тану, оның қоғамдағы орны мен рөліне, әлеуметтік жағдайына, психикалық даму ерекшелігіне мән беру, сол арқылы оның рухани жан-дүниесінің баюына, саяси  көзқарасының, шығармашылық еркіндігі  мен белсенділігінің, кәсіби іскерлігінің қалыптасуына жағдай жасау, мүмкіндік  беру. Яғни, XXI ғасырдың маманы – жаратылыстану  мен гуманитарлық ғылымдар бойынша  ой-өрісі кең, жан-дүниесі бай, ұлттық менталитеті жоғары, кәсіби білікті  маман, адамдармен дұрыс қарым-қатынас  жасай алатын, басқаның пікірімен  санасатын, кез келген ситуациядан  шығудың жолын таба алатын, жауапкершілік  сезімі жоғары, қоғамда белгілі бір  рөл атқаратын, қайталанбайтын дара тұлға болуы тиіс. Ал мұндай мүмкіндіктің негізі - жоғары білімде. Өйткені жоғары білім – үздіксіз білім беру жүйесінің  шешуші тетігі. Сондықтан білімгерді тек маман ретінде ғана қарамай, оны өз қоғамының азаматы, жеке тұлға, келешектің иесі, тірегі ретінде тану, соған мүмкіндік жасау қажет. Ұлттық үлгідегі жаңа парадигманың негізгі бір мәселесі – білімгерге іргелі де терең, тиянақты да жүйелі білім беру. Іргелі білім берудің міндеті – адамды ғылыми ойлауға, болмысты тану, оны қабылдаудың әдіс-тәсілдерін білуге, өзін-өзі дамытуға, өз бетімен білім алуға, ізденуге іштей қажеттілігін туғызу.

Еліміздің егемендік  алып, қоғамдық өмірдің барлық, соның  ішінде білім беру саласында жүріп  жатқан демократияландыру мен ізгілендіру  мектепті осы кезге дейінгі дағдарыстан  шығаратын қуатты талпыныстарға  жол ашты.

Білім мазмұны жаңа үрдістік біліктермен, ақпаратты қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы  шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламаларының нақтылануымен  байи түсуде. Атап айтқанда:         

 • Есте сақтауға  негізделген оқып білім алудан, бұрынғы меңгергендерді пайдалана  отырып, ақыл-ойды дамытатын оқуға  көшу;         

 • Білімнің  статистикалық үлгісінен ақыл-ой  әрекетінің динамикалық құрылым  жүйесіне көшу;         

 • Оқушыға  орташа деңгейде білім беретін  бағдарламадан жекелеп, саралап  оқыту бағдарламасына көшу.

Кез-келген елдің  экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің жоғарлығы, дүние жүзілік  қауымдастықтағы орны мен салмағы  сол елдің технологиялық даму деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам  дамуы мен жаңа технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп  тіреледі. Экономикалық күшті дамыған  елдердің тәжірибесі экономика, ғылым  және мәдениеттің қарқынды дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның ақпараттық технологиясын игеру міндетіміз.

Білім беру – аса  күрделі әлеуметтік-экономикалық механизм. Оны реформалаудың мәселелері де сан қырлы. Қазіргі кездегі Республикамызда  қолға алынған білім беру жүйесін  реформалау ісі осы саланың экономикалық-ұйымдық, құқықтық, құрылымдық жақтарын түбегейлі  өзгертуге бағытталған біртұтас кешенді шаралармен тығыз байланысты. Білім беру ісіндегі жаңа үрдістің мән-мағынасы, сипаты мен бағыт-бағдарын айқындаушы дәйекті факторлар:          

 •   Қазақстан    Республикасының     тәуелсіз    егеменді мемлекет болып қалыптасуы;           

 •   экономиканың нарықтық моделін ұстанып, меншіктің түрлі пішімдерін дамыту;          

 •   ұлттық білім беру ісінің әлемдік білім жүйесіне кіруі болып отыр.

Кез келген диалектикалық  даму үрдісі секілді нарықтық экономика  жағдайына байланысты білім беру жүйесін реформалау ісі де қарама-қайшылықтарсыз емес. Мұның өзі мамандардан кәсіби икемділік пен ұтқырлықты, сан  қырлы шығармашылық қызмет пен өзін-өзі  басқару, өзін-өзі ұйымдастыру жағдайындағы біліктілікті талап етеді.

Білім беру реформасын одан әрі тереңдете жүргізу жаңа замандық база жасауды қажет етіп отыр. Ең алдыменен, ел экономикасының  нарықтық жаңа кезеңіне өту барысындағы білім жүйесін қалыптастыратын заң баптары керек болды. Азаматтардың білім алу құқығын айқындайтын Қазақстан Республикасы   Конституциясының   30-бабының   қағидасын толығырақ   мазмұндап,   білім   берудің   мемлекеттік   емес секторларының орны мен рөлін, шетелдік, халықаралық, діни білім  беру ұйымдарының  құқықтық негіздерін  нақтылап, білім      мекемелерінің      жаңа      әлеуметтік-экономикалық жағдайдағы    қызметтік    міндеттерін    белгілеу    қажеттілігі туындады.

1999 жылы қабылданған  "Білім туралы" Заңда құрылымы  мен мазмұны жағынан да жаңартылған  ұлттық білім беру жүйесінің  жаңа моделі жасалды. Осы жаңа  модельге сай білім беру жүйесі 4 деңгейге: мектеп жасына дейінгі  тәрбиелеу мен оқытуға, орта  білімге, жоғары кәсіби білімге,  жоғары оқу орнынан кейінгі  кәсіби білім беруге бөлініп, 1997 жылы ЮНЕСКО ұсынған халықаралық  білім беру жіктемесіне мейлінше  сәйкестендірілді.

Мектеп жасына дейінгі  тәрбиелеу мен оқыту шеңберінде 5 (6) жасар балаларды міндетті түрде  мектепалды даярлықтан өткізу көзделген. Бұл - мектепке оқуға қабылдау барысында  балаларға бірегей бастау мүмкіндігін  тудыратын маңызды шара болмақ.

Жаңа модельге сәйкес орта білім беру жүйесі жалпы орта, бастауыш кәсіби және орта білім беруді қамтиды.

Базалық білім мектеп қабырғасында беріледі. Тоғызыншы сыныпты  бітіргеннен кейін оқушылар тек  кәсіптік мектептерде ғана емес, сонымен  қатар кәсіби орта білім беретін  оқу орындарында да оқуын жалғастыра алады.