Технологиялық процесс

                                               

Мұндағы: n-өнім сапасын бағалауға қатысқан сараптаушылар саны; 

                  a_i-i -сараптаумен бағаланған құрамның баллдық бағасы.

          Салмақтылықтың  нормаланған коэффициенті.

         

            және        ;     шарты орындалуы тиіс.

    Мысалы: айран өнімінің сапа көрсеткіштерінің салмақтылық коэффициентін анықтау қажет. Сарапшылар салмақтылық балын үш көрсеткішпен анықтайды:

m₁-айранның майлылық көрсеткіші, m₂-айранның қышқылдық көрсеткіші ,  m₃- айранның  сыртқы түрінің көрсеткіші.

                Айран өнімін эксперттік бағалау арқылы есептеп шығару.

 

Сарапшы	Көрсеткіш салмақтылығы,балл
	m1	m2	m3
Бірінші	4	4	5
Екінші	3	5	4
Үшінші	4	3	4
Төртінші	5	4	5
Бесінші	4	5	3
Алтыншы	4	5	4
Жетінші	5	4	5
Орташа мәні	4,1	4,2	4

 

 

                     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сапа деңгейін бағалау.

Дифференциялдық әдіс бойынша  есеп шығару.

Өнімнің жекелеген сапа көрсеткішінің жиынтығын оның базалық  көрсеткішке жиынтығынан санағанға  негізделген әдісі оның сапа көрсеткішін бағалаудың дифференциялдық әдісі леп аталады.

Дифференциялдық әдісте өнімнің  сапа көрсеткішінің сандық мәнін  төмендей теңдеуімен анықталады:

   (1)    немесе       (2)

i=1,2

Мұндағы,  Рі- бағаланатын  өнімнің сапа көрсеткіштерінің мәні;

                   Ріб-і көрсеткіштерінің  базалық  мәні.

Бағаланатын өнімнің жекелеген  сапа көрсеткіштерінің олардың базалық  мәндерімен салыстырғанда төмендегідей жағдайлар туындауы мүмкін.

1. Барлық көрсеткіштердің салыстырмалылық мәндері 1-ден үлкен немесе тең бұл кезде бағаланатын өнімнің техникалық деңгейі базалық деңгейден жоғары немесе тең:

      ;                     

 

2. Барлық көрсеткіштердің салыстырмалы мәндері  бұл кезде бағаланатын өнімнің техникалық деңгейі базалық деңгейден төмен:

      ;                   

3. Көрсеткіштердің салыстырмалы мәндерінің бір бөлігі бірден үлкен немесе тең, ал қалған бөлігі 1-ден кіші. Бұл жағдайда өнімнің сапа деңгейін бағалау үшін комплексті әдісті қолдану керек. Мысалы: дифференциялдық әдіспен бағалау.

Айранның физика-химиялық көрсеткіштерімен медико-биологиялық көрсеткіштері  бойынша дифференциялдық әдісті пайдаланып сапа деңгейін бағалау.

Көрсеткіштер  аталуы	Xi-көрсеткіш көлемі	Xi-бақыланатын көрсеткіш көлемі	qi-көрсеткіштің қатыстық мәні
1	2	3	4
Майдың массалық үлесі, % көп емес	1,0	2,5	0,4
Құрғақ заттың массалық үлесі, % көп емес	12,0	11,0	1,09
С витаминінің  массалық үлесі,  100г өнімде мг	20	14-16	1,42
Шартты тұтқырлық, с, көп емес	20,1	20	1,005
Сүтқышқылдығы, ºТ	90	85-120	1,05
Өндірістен шыққандағы температурасы, º С, көп емес	8,2	8,0	1,025
Қорғасын	0,12	0,1	1,2
Кадмий	0,034	0,03	1,13
Мышьяк	0,053	0,052	1,01
Сынап	0,0052	0,005	1,04
Мыс	1,01	1,0	1,01
Цинк	5,02	5,0	1,004

          Кестеде  айран өнімінің сапа деңгейін дифференциялдық әдіспен бағалаған. Осы кестеде келтірілген мәліметтер бойынша бағаланып отырған айран өнімінің техникалық деңгейі базалық деңгейден жоғары екендігін көреміз. Демек,

 

 

 

 

 

 

 

 

4 Өнім сапасын басқарудың негізгі кезеңдері

 

 

Өнімнің сапасын  басқару — бұл белгілеу, камтамасыз ету және сапаның қажетті деңгейін қолдау мақсатындағы құру және пайдалану немесе өнімді тұтыну кетіндегі жүргізілетін іс-әрекет. 
Соңғы кездерге дейін кәсіпорындарда сапа проблемасын шешу кезінде нарықтылық қажеттілік есепке алынбай өнім сапасы техникалың деңгейге бағытталды. Сапаны басқару мәселелерімен техникалық бақылау және сапаны талдау бөлімдері айналысты. Олардың функцияларына бұйымдар параметрлерін (белгілер) тексеру, өндірістік процестердің әрбір операцияларында қолданылатын шикізаттар, материалдар, жабдықтардың дәлдік жұмыстары, өнімде табылған кемістіктер, оларды талдау және обоптерін белгілеу кіреді. 
      Өнімнің сапасын басқаруды жетілдіруде отандың өндірушілердің алдына қойылатын негізгі проблемалар, олар: 
• өнімнің сапалылығын басқару  жүйесіне  маркетинг қызметі механизмін қосу; 
•  тұтынушыға   және   барлық   өндірістік   қызметтерде сапаны басқару жүйесін қалай бағыттау; 
       •  өнімнің   өмірлік   кезеңінің   барлық   белестеріндегі сапаны  басқару   жүйесіндегі  механизм  әсерлерді күшейту. 
Сапаны басқару жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік береді: 
•  жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету; 
• өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты                                                                                                     (рынокты) табу; 
•  жоғары   бағада   сататын   өнімді   көбейту   мүмкінділігін қарастыру; 
• өнімнің бәсекеге  жарамдылығы  және  қаржы  жағдайының   тұрақтылығы   жөніндегі   проблемаларды шешу. 
Сонымен,  өнімнің  сапасын   басқару   әрбір  кәсіпорындарда жүйелі түрде іске асқан жөн. 
•  Кәсіпорындарда шығарылатын өнімдердің сапасы - нарықтық жағдайда қызметтің негізгі факторы болып табылады, себебі, нарықтық саралымды кеңейтуді,   кәсіпорынды   жаңдандыруды,   пайданың   артуын қамтамасыз етеді. 
• Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, сапалылықты арттыру қызметі жүйелік басқару шеңберінде жүргізілуі мақсатқа сай болғаны дұрыс, өйткені, өнімнің барлық өміршеңдік кезеңін қамтиды —  жобалаудан бастап жұмысшыларға  және кәдеге жараттуға дейін. 
• Өнімнің сапасын басқару стандарттауға негізделеді Ол ұлттық   шаруашылықтың,   халықтық,   қорғаныстың,   экспорттың   қажеттілігі   үшін   дайындалатын  өнімдерге   үдемелі  талаптарды  анықтайтын нормативті-техникалық негізі болып табылады. 
       •  Дайындалған   өнімнің   сапасының   түпкілікті   бағалылығы   сертификат  көмегімен   жүзеге  асырылады, өнімді  сапауды,  тиісті  сертификат беруді,  бағалау сынағының   көмегіен   кейінгі   өндірістің   жағдайы үшін өнімді таңбалауды және бақылауды білдіреді. 
•  Өнімнің   сапасын   басқаруда   нормативтік   актілерді іске  асыру  сапаны  және  өнім  қауіпсіздігі  заңдылығын  қамтамасыз  етуде  тиімділік  жүйені  ұйымдастыруды   талап   етеді.  Шетелдік   және   отандық практиканы   еске  ала   отырып,  құрылған  өнімнің сапасын бақылаудың нормативтік-құқықтық базасы Қазақстан Республикасының аумағында адамдардың және жеке тұлғалардың   құқықтарының   бұзылуында   құқықтарын   және   мүдделерін   қорғаудан тұрады.

Өнімнің сапасын  басқару ─ сапа талаптарын қанағаттандыру, оның ішінде жобалау – конструкторлық және өзара шарттық талаптарға сай  келуі үшін пайдаланатын әдістер  мен қызметтер жиынтығы.

Өнімнің сапасын  басқару стандарттауға негізделеді. Ол ұлттық шаруашылықтың, халықтың, қорғаныстың, экспорттың қажеттілігі үшін дайындалатын өнімдерге үдемелі талаптарды анықтайтын нормативті-техникалық негізі болып табылады.

Дайындалған өнімнің  сапасының түпкілікті бағалылығы сертификат көмегімен жүзеге асырылады, өнімді сынауды, тиісті сертификат беруді, бағалау сынағының көмегімен кейінгі өндірістің жағдайы үшін өнімді таңбалауды және бақылауды білдіреді.

 Өнімнің  сапасын басқаруда нормативтік  актілерді іске асыру сапасын  және өнім қауіпсіздігі заңдылығын  қамтамасыз етуде тиімділік жүйені ұйымдастыруды талап етеді. Шетелдік және отандық практиканы еске ала отырып, құрылған өнімнің сапасын бақылаудың нормативтік-құқықтық базасы Қазақстан Республикасының аумағында адамдардың және жеке тұлғалардың құқықтарының бұзылуында құқықтарын және мүдделерін қорғаудан тұрады.

Өнімнің сапасын  басқаруды жетілдіруде отандық  өндірушілердің алдына қойылатын негізгі  мәселелер, олар:

• өнімнің сапалылығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін қосу;
• тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны басқару жүйесін қалай бағыттау;
• өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны басқару жүйесіндегі механизм әсерлерін күшейту.

Сапаны басқару  жүйесін енгізу ЖШС «Шымкент сүт»   мынандай міндеттерді шешуге мүмкіндік  береді:

• жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
• өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты (рынокты) табу;
• жоғарғы бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
• өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды шешу.

Бүгінгі күні ИСО-ның 9000 сериялы стандарттарын әлемнің  барлық елдері танып отыр, ұлттық стандарттар  есебін қабылдап отыр және көптеген фирмалар іске енгізіп отыр. Сапа жүйесінде  сертификаттаудың жоқтығы, сыртқы нарық  кеңістігіне шығуға басты кедергі  болып отыр. Трансұлттық компаниялар судпоставщиктерінен өз кәсікорындарында  9000 сериялы стандарттарды міндетті түрде енгізуді талап етіп отыр.

«Шымкент сүт» ЖШС сапаны қамтамасыз ету жүйесі «сапа тұзағының» барлығы стадияларында  жұмыс істеуі тиіс, сапаға әсер ету сипаты бойынша жүйеде үш бағыт болуы мүмкін:

– сапаны қамтамасыз ету;

– сапаны басқару;

– сапаны жақсарту.

Cапаны қамтасыз  ету – өнімнің сапасына қойылған  талаптарға сай келтіру мақсатында  «сапа тұзағының» әрбір этапын  орындау үшін қажетті жағдайларда тудыратын шараларды жоспарлау және жүйелі түрде жүзеге асыру.

Жоспарланатын шаралар, әдетте, сапаны қамтамасыз ету  бағдарламасына кіреді. (мысалы, өнім сапасын  жоғарылатудың мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламалары).

Сапаны қамтамасыз ету бойынша жүйелі жүргізілетін шаралар кәсіпорынның күнделікті немесе мерзімді түрде атқаратын жұмыстарын қамтиды (нарық кеңістігін зерттеу, қызметкерлердің квалификациясын көтеру, персоналды үздіксіз біліммен қамту және т.б.).

ИСО  9004 стандартындағы сапа «философиясы» сапаны қамтамасыз ету жүйесі туындайтын мәселелерді, олар пайда болғаннан кейін айқындасттындай емес, олардың алдын алатындай (ескертетіндей) болып жұмыс істеуі тиіс. Алдын алу (ескерту) шаралары болып табылатындар: инструменттерді дер кезінде жаңалап отыру; жабдықтарды жоспарлы түрде жөңдеу; жұмыс орындарында тиісті құжаттардың болуы және т.б.

Сапаны басқару  – оперативтік сипатқа ие қызмет.

Бұл процестерге  әсер ету, «сапа тұзағының» әрбір  стадияларында сәйкессіздіктерді  анықтау және оларды жою, және де сол ауытқулардың себептерін жою жөніндегі әрекеттер.

Сапаны жақсарту – техникалық деңгейді және өнім өндіру сапасын көтеру, өндірістік жағдайларды  жақсарту, сапаны қамтамасыз ету жүйесін  жетілдіру бойынша күнделікті тұрақты  атқарылатын жұмыстар.

Қазақстан өз егемендігін алғаннан кейін экономиканы дамытуда бірнеше салаларды қолға алды. Соның ішінде тамақ өнеркәсібі дамуда.

Қазіргі таңда «Шымкент сүт» ЖШС даму үстінде және өңдірілетін қазіргі заманғы сүт өнімдердің тізімін кеңейтуде.

«Шымкент сүт» ЖШС-де сәйкестендіру мен өзара әрекет етумен қатар процестер жүйесін, сондай-ақ процестер менеджменті «процестік келісім» болып есептелінеді.

СМЖ - ерекше басқару жүйесі, ягни ұйымдық  құрылым, менеджмент, процестер, ресурстар  мен сәйкес құралған болуы тиіс ішкі басқару тапсырмаларын шешу үшін кәсіпорын менеджменті және жетекшісімен қолданылатын жүйе. СМЖ - менеджмент жүйесі ұйымды жетекшілікке алу және басқару үшін сапаға қолданады. Менеджмент - ұйымды жетекшілікке алу және басқару бойынша үйлестірілген әрекет болып саналады.