Шпаргалка по Истории Беларуси

ВОПРОС№51:Западная Б в составе Польши.Воссоединение  Зап Б и БССР.

У выніку савецка-польскай вайны 1919–1920 гг., паводле Рыжскага мірнага  дагавора ад 18 сакавіка 1921 г., вялікая  частка тэрыторыі Беларусі з насельніцтвам  перайшло ва ўладанне польскай дзяржавы.Заходняя Беларусь і яе насельніцтва апынуліся  ў вельмі цяжкім становішчы.На заводах  і фабрыках працоўны дзень працягваўся 10–11 гадзін. У сярэднім на аднаго працуючага прыходзілася два беспрацоўныя. Людзі  згаджаліся на любую работу і любую  аплату.Вельмі цяжка жылося ў вёсцы.Аграрныя пераўтварэнні вялі да ўзрастання дыферэнцыяцыі  сялян, колькасць бедных жыхароў  вёскі пачала няўхільна павялічвацца.Сяляне павінны былі пастаянна выконваць  павіннасці.У пошуках заробкаў, даведзеныя голадам і ўціскам да адчаю, сяляне шукалі выйсця ў эміграцыі.Вядучую  ролю ў паланізацыі беларускага  насельніцтва адыгрывала каталіцкая царква.У  Заходняй Беларусі панаваў жорсткі  палітычны рэжым і паліцэйскі тэрор.Такім чынам, сацыяльнае, нацыянальнае і палітычнае становішча працоўных  мас на тэрыторыі Заходняй Беларусі штурхала іх на актыўныя антыўрадавыя дзеянні.У пачатку і сярэдзіне 20-х гадоў сацыяльная і нацыянальная барацьба характарызавалася не толькі эканамічнымі забастоўкамі і антыўрадавымі  дэманстрацыямі, але і праявамі ўзброеных  выступленняў у форме партызанскага  руху.Ва ўзмацненні сацыяльнага і  нацыянальна-вызваленчага руху значную  ролю адыгралі партыі і арганізацыі  камуністычнага і нацыянальна-дэмакратычнага напрамку.Выдаваліся газеты, якія па прычыне  праследавання ўладамі часта  закрываліся.У студзені 1927 г. улады  пачалі ліквідацыю гурткоў і камітэтаў  БСРГ. Па ўсім краі прайшлі масавыя  арышты яе актывістаў.Польскія ўлады  чынілі розныя перашкоды для стварэння  сеткі гурткоў на месцах, а таксама  ажыццяўлялі жорсткі ўціск на перыядычныя выданні.Важную ролю ў  грамадска-палітычным жыцці Заходняй Беларусі адыграла культурна-асветная арганізацыя – Таварыства беларускай школы (ТБШ).За перыяд свайго існавання (да 1937 г.) ТБШ заваявала вялікую  любоў насельніцтва Заходняй Беларусі. Заслуга ТБШ была не толькі ў асветніцкай  ролі, але і ў тым, што яна  падрыхтавала і выхавала ў вельмі цяжкіх умовах нацыянальнага прыгнёту значную колькасць беларускай творчай  інтэлігенцыі.У канцы 20 – пачатку 30-х гадоў адбыліся значныя палітычныя і эканамічныя змены на тэрыторыі  Заходняй Беларусі. Уз’яднанне Зах Бел з БССРу 20-я – 30-я гг. Першыя пераутварэнні.Эканамічны крызіс 1929–1933 гг. надзвычай абвастрыў міждзяржаўныя і ўнутрыкласавыя супярэчнасці ў большасці краін свету.Пасля заключэння ў студзені 1934 г. германска-польскага дагавора ў краіне хутчэй пайшла фашызацыя грамадскага жыцця. У красавіку 1935 г. былі прыняты новая канстытуцыя Польшчы і новы выбарчы закон. Рашаючую ролю ў перабудове ўсяго рэвалюцыйнага руху адыграў VII кангрэс Камінтэрна (1935), які распрацаваў тактыку барацьбы супраць фашызму і вайны.Працэс рэалізацыі задачы па стварэнні адзінага фронту барацьбы ўсіх дэмакратычных сіл супраць фашысцкага наступу праходзіў вельмі цяжка і з пераменным поспехам.Польская сацыялістычная партыя (ППС), створаная ў 1892 г., стаяла на антысавецкіх і антыкамуністычных пазіцыях.Значны ўплыў на працоўных гарадоў і мястэчак Заходняй Беларусі мелі яўрэйскія дэмакратычныя арганізацыі.Асобнае месца займалі беларускія нацыянальныя партыі.Ва ўмовах нарастання барацьбы працоўных і значных поспехаў па стварэнні адзінага народнага фронту ў Польшчы, Заходняй Беларусі і Заходняй Украіне Кампартыя Польшчы і яе састаўныя часткі – КПЗБ і КПЗУ – у сакавіку 1938 г. былі распушчаны і перасталі існаваць.Нягледзячы на такі ўдар па сацыяльным і нацыянальна-вызваленчым руху ў Польшчы, барацьба працоўных, хоць і не так інтэнсіўна, як раней, усё ж працягвалася аж да 17 верасня 1939 г.У 1921–1939 гг. заходнебеларускія землі з’яўляліся прыдаткам Польшчы. Беларускі народ не мірыўся з прыгнечаным становішчам і змагаўся за сацыяльную і нацыянальную незалежнасць, за ўз’яднанне з БССР. У 1939 г. здзейснілася мара беларускага народа. Заходняя Беларусь уз’ядналася з БССР.

ВОПРОС№54 55:Международные  отношения  в начале 2 мир войны. Нападение фашистской Германии на СССР и оборонит бои на терр Б.

Напярэдаднi вайны Савецкi Саюз рабiў ўсе магчымае, каб папярэдзiць яе ўзнiкненне. Ен веў перамовы з Англiяй, Францыяй, Чэхаславакiяй, iншымi дзяржавамi аб магчымых мерах бяспекi. Нажаль, Заходнiя краiны далi згоду на далучэнне часткi тэрыторыi Чэхаславакii да

Германii, iмкнулiся скiраваць агрэсiю фашысцкай Германii супраць СССР. Ва ўмовах небяспекi савецкi бок адгукнуўся на прапановы Германii i 23 жнiўня 1939 г. быў падпiсаны савецкi-германскi дагавор аб ненападзеннi тэрмiнам на 10 гадоў i сакрэтны пратакол да яго аб сферы iнтарэсаў абодвух бакоў. 1 верасня 1939 г. Германiя напала на Польшчу, а 3 верасня Англiя i Францыя аб`явiлi вайну Германii. Фашысцкiя войскi iмклiва захоплiвалi тэрыторыю

Польшчы. Паўстала пагроза зняволення Заходняй беларусi, якая трапiла пад  уладу Польшчы па Рыжскаму дагавору 1921 г. 17 верасня Чырвоная Армiя  перайшла гранiцу, а 25 верасня вызвалiла Заходнюю Беларусь (4 млн. жыхароў). 28 лiстапада 1939 г. памiж Германiяй i СССР заключаны Дагавор аб дружбе i гранiцы. 28-30 лiстапада 1939 г. Народны Сход Заходняй Беларусi прыняў дэкларацыю аб устанаўленнi савецкай улады на ўсей вызваленай тэрыторыi i выказаўся за ўваходжанне ў склад БССР.

Нечарговая i.Нечарговая III сесiя  Вярхоўнага Савета БССР адпаведна прынялi законы аб уключэннi Заходняй беларусi ў склад СССР i ўз`яднаннi з БССР З лета 1940 г. Германiя пачала падрыхтоўку да вайны супраць СССР. У снежнi 1940 г. зацверджан план <Барбароса> - маланкавай вайны, разгрому СССР за 3-4 месяцы. У маi 1941 г. быў зацверджаны план <Ост> -

праграма знiшчэння i каланiзацыi народаў СССР.   22 чэрвеня 1941г.  на досвiтку гiтлераускiя войскi  варвалiся у межы СССР.Вораг нанёс удары па аэрадромах, чыгуначных вузлах, гарадах Часцi Чырвонай Армii неслi вялiкiя страты.  Удар групы армiй "Цэнтр", якая наступала праз тэрыторыю Беларусi на Маскву прынялi на сябе воiны 3 i 10 армiй, а таксама воiны 4 ар-мii (генерал А.А.Карабкоу), якiя абаранялi  Брэст. 10 дзен вялi баi пагранiчнiкi 4 заставы лейтэнанта А.Кiжэватава, 7 атак адбiла  3 застава лейтэнанта В.Усава. А.Кiжэватаву i В.Усаву было прысвоена званне Героя Савецкага саюза.    Гераiчна трымалiся абаронцы Брэсцкай крэпасцi - воiны капiтана I.М.Зубачо-ва,палкавога камiсара  Д.М.Фамiна, маёра П.М.Гаурылава. Нямногiм удалося выр-вацца з крэпасцi i прадоужыць барацьбу з ворагам.

   Гераiчна  змагалiся  савецкiя  лётчыкi. Адзiн з першых  таранау  здзейснiу

Д.Ф.КокарауУ першыя днi вайны лётчыкi зрабiлi 1890 баявых вылетау i знiшчылi больш 100 варожых самалётау.

   Нягледзячы на мужнасць i гераiзм савецкiх воiнау, фашысты прарвалi абарону у Беларусi  . Планавалася  абыйсцi  Мiнск з  поуначы i поудня i

знiшчыць  войскi  Заходняга фронту. На 4 дзень фашысты аказалiся пад Мiнскам.Абарону ажыццяулялi войскi 44 i 2 стралковых  корпусау 100 стралковай дывiзii, 108  стралкковай дывiзii.

   Савецкiм  воiнам  не удалося  утрымаць Мiнск   У гэты цяжкi  час кiраунiцтва СССР прыняло рад мер па мабiлiзацыi рэсурсау краiны для адпору агрэсii.  Пачалася мабiлiзацыя у Чырвоную Армiю     Чырвоная армiя з баямi адступала на Усход. У пачатку лiпеня 1941г. (згодна

з распараджэннем Стаукi Галоунага  камандавання) арганiзуецца лiнiя абароны  на Заходняй Дзвiне i Дняпры. Сюды былi перакiнуты 37 дывiзiй, якiя маглi б дапа-магчы не дапусцiць прарыву працiунiка на Маскву.

   На некалькi дзен  затрымалi фашыстау на рацэ Бярэзiне  у раёне Бабруйска..Савецкiя воiны вымушаны былi аста-вiць 27 лiпеня Магiлёу i 19 жнiуня - Гомель.  Паражэнне савецкiх войск было абумоулена непадрыхтаванасцю да абароны войск Заходняга  фронту. Страты фронта склалi 400 тыс. чалавек з агульнай колькасцi 750 тыс. Нягледзячы на гераiчнае супрацiуленне чырвонаармейцау,да канца жнiу-ня акупiравана уся тэрыторыя Беларусi.Уся вiна  за паражэнне  была ускладзена на  кiраунiцтва Заходнiм фронтам.Яго камандуючы  Д.Р.Паулау  i яго штаб  былi асуджаны i расстраляны.

   Разам з тым абарона  Беларусi на працягу 2-х месяцау не дазволiла працiунi-ку  рэалiзаваць план "маланкавай вайны" i дала магчымасць Чырвонай Армii правесцi абарончыя мерапрыемствы на маскоускiм кiрунку.

 

 

 

 

ВОПРОС№56:Оккупационный  режим на Б.Развитие партиз движения.

 

Тэрыторыя Беларусі, цалкам ці часткова, знаходзілася пад акупацыяй  з чэрвеня 1941 г. да ліпеня 1944 г.Акупацыйны рэжым у Беларусі – гэта сістэма  мер, накіраваных на ліквідацыю савецкага  грамадска-дзяржаўнага ладу, рабаванне  нацыянальных багаццяў і рэсурсаў, зняволенне і знішчэнне беларускага  народа.У адпаведнасці з планам “Барбароса”  акупанты знішчылі дзяржаўнасць беларускага  народа і тэрытарыяльную цэласнасць рэспублікі.Фашысты зацвердзілі  бела-чырвона-белы сцяг і герб “Пагоня” – сімвалы эмігранцкага ўрада  БНР, які супрацоўнічаў з немцамі.Пры  стварэнні фашысцкай акупацыйнай  адміністрацыі і паліцэйскіх  фарміраванняў немцы выкарыстоўвалі беларускіх нацыяналістаў.Уся паўната  ўлады належала фашысцкай ваеннай  і цывільнай акупацыйнай адміністрацыі.Генеральны план “Ост” вызначаў праграму каланізацыі  захопленых тэрыторый, германізацыі, высялення  і знішчэння народаў Усходняй Еўропы.У межах рэспублікі было арганізавана шмат лагераў смерці, гета.Канцлагеры, турмы, гета дзейнічалі практычна ў  кожным раёне Беларусі.Палітыка каланізацыі  і генацыду ўключала і гвалтоўны  вываз савецкіх людзей на катаржныя  работы ў Германію.За гады акупацыі Беларусі ў Германію было вывезена амаль усе тэхнічнае абсталявання.На гэтых прадпрыемствах рабочыя працавалі  ў прымусовым парадку, праз абавязковую  рэгістрацыю на біржах працы. Працоўны дзень доўжыўся 10–12 гадзін.Імкнучыся  духоўна заняволіць народ, гітлераўцы разрабавалі ўсе навучальныя  установы, Беларускі дзяржаўны гістарычны музей, Дзяржаўную карцінную галерэю, знішчылі тысячы помнікаў старажытнасці.Каб  раскалоць адзінства беларускага  народа, знайсці ў яго апору, гітлераўцы спрабавалі ствараць нацыяналістычныя арганізацыі.З дазволу акупантаў  у чэрвені 1943 г. быў створаны Саюз беларускай моладзі (СБМ), які аб’ядноўваў  каля 8 тыс. юнакоў і дзяўчат.У снежні 1943 г. была створана Беларуская цэнтральная  рада (БЦР). Рада ставіла мэтай мабілізацыю  ўсіх сіл беларускага народа для  знішчэння бальшавізму.Падпарадкаваныя  Радзе ці створаныя ёю мясцовыя арганізацыі  і саюзы – Беларуская самапомач, Саюз беларускай моладзі, Беларускае культурнае аб’яднанне, Беларуская краёвая абарона (БКА) і іншыя.Спроба стварэння беларускай дзяржаўнасці з дапамогай акупантаў  не мела рэальнасці.Такім чынам, у  час вайны гітлераўцы імкнуліся  шырока выкарыстоўваць у сваіх мэтах  мясцовае насельніцтва, прымушаючы яго  супрацоўнічаць з імі. Гэта з’ява  ў 1953 г. атрымала назву калабарацыя. У склад белрускіх калабарацыяністаў  уваходзілі палітычныя сілы, якія знаходзіліся ў апазіцыі да камуністычнай партыі і савецкай улады, а таксама тыя  асобы, якія свядома пайшлі на службу да фашыстаў. Ужо у пачатку вайны  стваралася сетка падпольных цэнтрау  i груп. Да жнiуня 1941г. было створана 378 атрадау i дыверсiйных груп.Першыя групы з'явiлiся натэрыторыi Мiнска, Гомеля, Пiнска,дзе дзейнiчалi падпольныя партыйныя i камсамольскiя камiтэты.28 чэрвеня дау першы бой партызанскi атрад пад кiраунiцтвамВ.З.Каржа.У гэты ж час у Кастрычнiцкiм раёне Гомельскай вобласцi змагаецца атрад пад кiраунiцтвам Ц.П.Бумажкова i Ф.I.Паулоускага "Чырвоны Кастрычнiк". Iм першым з партызан 6 жнiуня 1941г. было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

   Усяго у 1941г.  у Бел. было арганiзавана i дзейнiчала  247 партызанскiх ат-

радау i падпольных груп,200 падпольных абкомау,гаркомау,райкомау КП(б)Б i камсамолу..Яго удзель-нiкi правялi рад дыверсiй,ажыццявiлi аперацыю па забойству В.Кубэ (А.Мазанiк,Н.Дрозд,М.Осiпава,Н.Траян атрымалi званне Героя Савецкага Саюза).

   Перамога савецкiх войск пад Масквой спрыяла развiццю партызанскага руху.    З вясны 1942г. пачынаюць з'яуляцца партызанскiя брыгады i злучэннi.1-й Беларускай брыгадай камандавау М.Шмыроу.

   Партызанскi рух пачынае узмацняцца пасля стварэння 30 мая 1942г. Цэнтральнага штаба партызанскага руху пад кiраунiцтвам Панамарэнкi П.К. Штаб партызанскага руху на Беларусi узначальвау П.Калiнiн.

   У ходзе барацьбы  з ворагам  у канцы 1943г.  партызанам  удалося  вызвалiць  значную частку Беларусi - 60%. З мэтай разгрому  партызан фашысты праводзiлi карныя экспедыцыiАднак гэтаэкспедыцыя не дала жаданых вынiкау ворагу.

   Вышэйшым уздымам  барацьбы партызан была дэзарганiзацыя ваенных перавозак "рэйкавая вайна   Супраць захопнiкау вялi барацьбу не толькi партызаны i падпольшчыкi, але i насельнiцтва.

 

ВОПРОС№57 58:Освобождение Б от захватчиков. Окончание 2 мировой  войны. Ее итоги.

Пасля перамогi у Курскай  бiтве, Чырвоная Армiя пачала наступленне  ад Неве-ля да Чорнага мора. Восенню 1943г. яна уступiла на тэрыторыю Беларусi, 23 ве-расня быу вызвалены першы раённы цэнтр БССР - г.Камарын. За  восень-зiму былi вызвалены 36 раёнау i  2 абласных  цэнтра - Гомель i Мазыр. Важнае значэнне у гэтым мела фарсiраванне Дняпра у раёне Львова.. Вялiкую  дапамогу наступаючым часцям Чырвонай Армii аказалi падпольшчыкi i партызаны.   У 1944г. пачауся завяршальны этап Вялiкай Айчыннай вайны - поунае выгнанне ворагау з савецкай зямлi, вызваленне народау  Еуропы. Значную  ролю у рашэннi задач на гэтым этапе адыграла Беларуская наступальная аперацыя (кодавая назва "Баграцiён"). Гiтлераускае камандаванне  надавала вялiкае  значэнне утрыманню Беларусi, бо яна была важным плацдармам, якi прыкрывау усходне-прусскi i вар-шауска-берлiнскi стратэгiчныя напрамкi. Былi падрыхтаваны абарончыя рубяжы на рэках Днепр, Бярэзiна, Свiслач, Нёман i iнш. Рад гарадоу аб'яулены крэпасцямi (Мiнск, Вiцебск, Орша, Магiлёу i iнш.),якiя не належалi здачы. У Беларусi бы-ла  моцная  групiроука  нямецкiх войск  У красавiку-маi генштаб Чырвонай Армii распрацавау план аперацыi "Баграцi-ён".Яго ажыццяулялi войскi наступных франтоу: 1-ы Беларускi (камандуючы гене-рал армii К.К.Ракасоускi), 2-i Беларускi (генерал-палкоунiк Г.Ф.Захарау), 3-i Беларускi  (генерал-лейтэнант I.Д.Чарняхоускi), 1-ы Прыбалтыйскi (генерал ар-мii I.Х.Баграмян) пры падтрымцы Дняпроускай флатылii, авiяцыi далёкага дзеян-

ня i ПВА. Удзельнiчалi у аперацыi партызанскiя злучэннi.Савецкiя войскi пера-

узышлi ворага   Задума Вярхоунага Глаунакамандавання была наступнай - франты адначасова пе-раходзяць у  наступленне на Вiцебскiм, Багушэускiм, Аршанскiм i Бабруйскiм напрамках,разбураюць фронт абароны ворага, акружаюць i знiшчаюць яго групоукi ураёне Вiцебска i Бабруйска i выходзяць на Мiнск з мэтай знiшчэння i акружэнняасноуных сiл групы армiй "Цэнтр" на усходзе Мiнска.

   Вясной праводзiуся рад мерапрыемствау па падрыхтоуцы да наступлення

   Наступленне  пачалося 23 чэрвеня 1944г. Спачатку быу  нанесены бомбавы ударавiяцыяй,  потым  праведзена  артылерыйская  падрыхтоука..Ужо на 3-цi дзень  была акружана Вiцебская групiроука  працiунiка i вызвалены Вiцебск.Да канца чэрвеня 1944г.

былi вызвалены Орша, Магiлёу, Бабруйск. Развярнулiся баi за Мiнск. Гiтлерауцыдобра умацавалi горад (былi перакiнуты дадатковыя войскi, збудавана драулянаясцяна, за якой  размяшчалiся танкi i гарматы). Аднак i гэта не астанавiла савецкiх воiнау..У ба-ях за Мiнск вызначылiся многiя савецкiя воiны. Першым уварвауся у горад танк Д.Г.Фролiкава. У баях на вулiцах Мiнска вызначыуся камандзiр танкавага узводаМ.Колычау. Iм, а таксама А.С.Бурдзейнаму,было прысвоена званне "Ганаровы грамадзянiн г.Мiнска". Мiнск быу вызвалены 3 лiпеня.

   У раёне Мiнска была  акружана  100 тыс. групоука ворага. 7 дзен спрабавалi

вырвацца фашысты з "Мiнскага катла". 70 тыс. гiтлерауцау было забiта, 35 тыс.

узята у палон. У ходзе  далейшага наступлення савецкiя  войскi 28 лiпеня вызва-

лiлi г.Брэст. Фашысты былi выгнаны з беларускай зямлi. Вялiкая Айчынная вайна i фашысцкая акупацыя прынелсi беларускаму народу вялiзарныя бедствы: загiнула больш за 2 млн. 200 тыс. чалавек, толькi прамыя страты склалi 75 млрд. р., былi разбураны гарады, вескi, прамысловыя прадпрыемствы. Аднаўленне эканомiкi пачыналася адразу пасля вызвалення – у канцы 1943—1944 году.

 

 

 

 

 

 

ВОПРОС№60:Обновление и развитие нар хоз-ва БССР в 1945-1950гг

   Вялiкая Айчынная вайна прывяла да велiзарных  матэрыяльных i людскiх страт(75 млрд. рублёу, загiнуу кожны 4 беларус). З 1943г. пачалося аднауленне прамысловасцi i ужо да 1950г. яна перавысiла  даваенны узровень. Быу асвоены выпуск  аутамабiляу, трактарау, лiцейнага  абсалявання, лакамабiляу i iнш. Былi пабудаваны рад прадпрыемствау лёгкай  прамысловасцi, праведзена рэканструкцыяiльнозаводау, абутковых прадпрыемствау.

   Пачатак 50-х гадоу  характэрызуецца  разгортваннем  навукова-тэхнiчнай рэвалюцыi. Да сярэдзiны 50-х гадоу Беларусь  дасягнула новых поспехау. Пабудавана 150 прадпрыемствау: Аршанскi завод швейных машын,Вiцебская шоука-ткацкая фабрыка,малочна-кансервавыя заводы i iнш. Заводы папауняюцца новым тэхналагiчнымабсталяваннем;укараняюцца паточныя метады вытворчасцi.У вынiку павышэння тэхнiчнага узроуню , павысiлася прадукцыйнасць працы.