Шпаргалка по Истории Беларуси

Рэформа 1861 г. Лiквiдавала прыгоннае  права. Аднак гэтага было не дастаткова. Расii былi патрэбны iншыя рэформы дзяржаўна-палiтычнага  ладу. У 60–70-я гады ўрад шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай  была судовая рэформа (20 лiстапада 1864 г.). Былi абвешчаны нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны  характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. Пры разглядзе крымiнальных  спраў прадугледжваўся ўдзел  у судовым працэсе прысяжных  засядацеляў, ствараўся iнстытут адвакатаў. На Беларусi судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 г. з увядзення мiравых  судоў.Земская рэформа, прынятая 1 студзеня 1864 г., прадугледжвала стварэнне ў  паветах i губернях выбарных устаноў  для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iншымi справамi непалiтычнага  характару. На Беларусi была праведзена гарадская рэформа (прынята ў 1870, а пачалася ў 1875). Яна абвяшчала  прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах  органаў гарадскога самакiравання. Права выбіраць і быць абранымі ў  гарадскую думу атрымалі толькі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі.Рэфармаванне армii ў Расii пачалося ў 1862 г., калi былi ўтвораны 15 ваенных акруг  i скарочаны  тэрмiн службы да 7–8 гадоў. У 1874 г. з  была увядзена усеагульная воiнская  павiннасць.Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай. Новы цэнзурны статут значна пашыраў  магцымасцi друку.

 

 

 

 

 

ВОПРОС№33: Особенности  развития экономики Б после отмены крепостного права во второй половине 19 в.

После отмены крепосного права  основой экономики Бел.с/х.Капитализм в с/х развивался благодаря росту промышленностиэгородов.Особенностью развития с/х 80-90в нашего края явл-сь специализация на техн.культурах(лен).Развитие капитализма в деревне вело к расширению крестьянства.С одной стороны росло кол-во бедных безземельных.Богатые крестьяне вели свое хоз-во при помощи наемной силы  производя продукцию земледелия и животноводства.Во 2-ой пол.19в пром-ть Бел. развивается в направлении переработки местного и с/х сырья.Так в 1860 на Бел. насчитывалось140 мануфактурэ,76 фабрик и заводов и 20тыс.ремесленых мастерских.К  к 19в. кол-во фабрик и заводов достигает 1137. Спичичная фабрика в Борисове , табачная  в Гродно. Особенностью было иностранное влияние капитала в крае . К концу 19в. происходит снижение кол-во дворян среди промышленников и растет число купцов и мещан среди них. В Городах Беларуси  проживало 655 тыс. человек около 500 тыс. в местечках .Процессы  градообразования быстрее всего шли в центре и на западе Бел., что было связано  в ж/д строительством, тесными связями этих территорий  с общероссийским и иностранными рынками. Происходит изменение  и в торговле края . Основным сословием явилось купечество . В это время изменяется структура торговли, теряют свое значение кирмаши, активизируется торговля в магазинах и лавках. Отмена крепостного права повлекла за собой , более быстрое развитие с/х края. Способствовала осуществлению земской,  судебной, школьной, военной реформе городского самоуправления; более быстрому развитию капитолизма в с/х и промышленности края.

На Беларусi памешчыцкае  землеўладанне не толькi пераважала, але i мела выразны латыфундыяльны характар. Буйныя памешчыкi валодалi дзесяткамi i сотнямi тычяч дзесяцiн зямлi, а  сялянскiя надзелы былi значна меншымi.Пераход  да капiталiстычнага земляробства на Беларусi адбываўся паступова. На змену прыгоннiцтву спачатку прыйшла змешаная сiстэма  гаспадаркi.Пасля рэформы 1861 г. сельская гаспадарка Беларусi ўсе шырэй уцягвалася ў рыначныя сувязi. Шмат памешчыцкiх  гаспадарак перайшло на капiталiстычны шлях развiцця. Разам з тым, многiя  памешчыкi самi не вялi гаспадарку i сдавалi зямлю ў арэнду.У першыя два  дзесяцiгоддзi пасля рэформы важнейшай  галiной гандлёвага земляробства заставалася  вытворчасць збожжа. Аднак у вынiку сусветнага аграрнага крызiсу 80–90-х  гг. цэны на яго рэзка панiзiлiся. Гэта прымусiла беларускiх памешчыкаў пераходзiць на вытворчасць такiх прадуктаў, якiя давалi большы прыбытак. У 90-я  гг. галоўнай спецыялiзаванай галiной  у сельскай гаспадарцы Беларусi стала  малочная жывёлагадоўля. Спецыялiзацыя  памешчыцкай гаспадаркi праявiлася ў пашырэннi вытворчасцi тэхнiчных культур. Сярод iх першае месца займала  бульба. Значнае месца ў канцы  ХIХ ст. у беларускiх губернях займала  прамысловае садаўнiцтва i агароднiцтва.Прамысловасць  Беларусi развiвалася ў цеснай сувязi з агульнарасiйскай, але мела i свае асаблiвасцi. У прамысловасцi Беларусi iшоў працэс пераходу ад ручной працы  да машыннай. Рамяство i мануфактуру  паступова выцясняе капiталiстычная  фабрыка.Значна адставала Беларусь ад Расii па ўзроўню канцэнтрацыi вытворчасцi. Дробныя прадпрыемствы складалi на Беларусi асноуную частку усiх фабрык i заводаў. Значнае развiцце на Беларусi атрымалi запалкавая i папярова-кардонная  вытворчасць.Вельмi шмат было на Беларусi прадпрыемстваў, звязаных з перапрацоўкай  сельскагаспадарчай сыравiны. Iснавалi таксама кафляныя i шклозаводы.Значнаму павелiчэнню тэмпаў развiцця прамысловасцi Беларусi спрыяла стварэнне густой сеткi чыгуначных дарог.Важную ролю ў  эканомiцы Беларусi адыграваў рачны  транспарт.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ВОПРОС№38:Основные тенденции развития экономикиЕвропы  в нач 20 в. Соц-эк состояние бел  губерний в 1900-1914гг.Столыпинская аграрная реформа.

Экономика Бел. в это время была одной из частей народного хоз-ва России и развивалось по общим с Россией эконом. законам. К началу 20 века она проходила стадию капитализма. В это время идет поцесс концентрирования производства , появл. фабрики и заводы. Строит-во новых предприятий и их техническое переоборудование были характерны для предприятий деревообрабатывающей, кирпичной, стекольной промышл-ти. Ведущая – пищевая. В промышленности Бел в это время существовали монополитич.  объединения. Так, в 1905 в Минске образован комитет спичечных фабрик западного края.

Одновременно проходит процесс  концентрации капиталла. Особенностью края было то, что капиталл был местным, и приимущественно еврейским.С 1900 по 1913 характерной особенностью госуд-го бюджета белоруса преобладала доходная часть над расходной. Самые крупные доходы в бюджете: 50% - железная дорога; 24% - госуд-ные вино-водочные монополии.

Широкая транспортная система, выгодное географическое положение  способствовало росту внешней и  внутренней торговли. В этот период вывозилось : лес, лен, скот, масло, деготь, спирт, смола. Ввозилось : машины, оборудование, уголь, соль, хлеб.

Достаток населения Бел. 1913 : фунт житного хлеба-1 копейка, фунт говядины-15 коп, нанять дешевую квартиру-5 руб в месяц, сапоги-3 руб. Зарплата простого рабочего- 35 руб

Зарплата  машиниста паровоза- 80 руб. Зарплата учителя приходного училища- 125 руб.

Т.о. экономическое развитие Б в нач 20 века, шло достаточно быстрыми темпами, хотя Бел продолжала оставаться аграрным районом России.

.Iнiцыятарам i галоуным выканауцам рэформы у е/с выступiу П.А.Сталыпiн, якi усвядомiу неабходнасць ломкi сярэднявяковых форм уладяння зямлей з мэтай расчысцiць для капiталiстычнага развiцця.

Мэты рэформы:

1. разбiць адзiны агульнасялянскi фронт супраць памешчыкау;

2. раскалоць веску,паскорыць працэс стварэння класа сельскай буржуазii;

3. забяспечыць умовы шпаркага  развiцця эканомiкi краiны.

Сродкамi вырашэння гэтых  мэт,на думку Сталыпiна былi:

1. разбурэнне сялянскай  абшчыны;

2. насаджэнне хутароу i перасяленне "лiшняга" з еурапейскай часткi Расii сялянства у Сiбiр i на Далекi Усход;

3. пераход ад прускай  да амерыканскай (фермерскай) мадэлi землекарыстання.

Першапачатковым,зыходным этапам рэформы,неабходным для станаулення  пры ватнай сялянскай зямельнай  уласнасцi з'яулялася разбурэнне сялянскай  абшчыны.Указ ад 9 лiстапада 1906 года дазваляу кожнауму гаспадару выйсцi з абшчыны i замацаваць у асабiстую уласнасць сваю надзельную зямлю. На рэалiзацыю рэформы на Беларусi пэуны адбiтак наклау велiкадзяржауны накiрунак палiтыкi царызму,якi праявiуся па насаджэнню на Беларусi рускага землеуладання.Толькi у Гродзенскай губернii за 1905-1912 гг. рускiя пасяленцы купiлi амаль 28 тыс. дзесяцiн зямлi.На Беларусi быу створаны спецыяльны фонд для рускiх перасяленцау.На Беларусi,больш чым дзе,шпарка прапаган давалася у друку хутарская гаспадарка,стваралiся паказальныя хутары, якiя забяспечвалiся сартавым насеннем,пародзiстай жывелай, навейшым iнвентаром i машынамi.У Вiленскай губернii да 1913 года было арганiзавана 387 паказальных гаспадарак,з зямельнай плошчай у 5,6 тыс. здесяцiн.З мэтай iнтэнсiфiкацыi с/г, павышэння культуры земляробства i жывелаводства, прымалiся меры па узмацненню агранамiчнай i ветэрынарнай службы. Арганiзоувывалiся пункты продажу i пракату удасканаленых с/г машын i прылад.

Вынiкi рэформы:

За 10 год ажыццяулення рэформы  у 5-цi заходнiх губернiях было створана 12,8 тыс.хутароу,якiя занялi плошчу каля 1,4 млн.

За 1904-1914 гг. з пяцi заходнiх  губерняу перасялiлiся 368,4 тыс.чалавек,з iх каля 70% - у 1907-1909 гг.Пiк перасяленцау (102,5 тыс.) прыйшоу ся на 1909 год.Але сутыкнуушыся з вялiкiмi цяжкасцямi частка перасяленцау вярнулася у Беларусь.

.К 1914 году колькасць  па рабкау на Беларусi склала 200 тыс чалавек.

Сталыпiнская рэформа стымулявала  спецыалiзацыю у с/г Беларусi.К 1914 г Беларусь стала адным з буйнейшых раенау вырошчвання бульбы (17,2% ад усей плошчы пад бульбай у еурапейскай Расii), узраслi пасевы льну i збожжавых культур. Напярэднi першай сусветнай вайны бедната складала каля 70%, сяляне-сераднякi - 10-11% усяго сялянства .Сталыпiнская аграрная рэформа iстотна паскорыла працэс сацыяльна-класавай дыферэнцыяцыi сялянства.

 

 

 

 

ВОПРОС№39:Общественно-политическая жизнь РИ в нач 20 ст . Революционные события 1905-1907 гг на Бел.

  Канец XIX – пачатак XX ст. – час стварэння і станаўлення палітычных партый. У другой палове 90-х гг. сярод сацыял-дэмакратаў шматнацыянальных заходнiх губерняў пераважала тэндэнцыя да стварэння рабочых арганiзацый па нацыянальнай прыкмеце. У Расii ствараюцца буйныя гарадскiя i рэгiянальныя сацыял-дэмакратычныя арганiзацыi. Усё гэта выклiкала неабходнасць аб’яднання сацыял-дэмакратаў у адзiную партыю. Iнiцыятарам аб’яднальнага працэсу стаў пецярбургскi “Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа”. У 1898 г. у Мiнску прайшоў з’езд, якi прыняў рашэнне аб аб’яднаннi прадстаўленых на iм арганiзацый у РСДРП i выбраў ЦК партыi.Летам 1903 г. за мяжой адбыўся ІІ з’езд РСДРП. Ён прыняў праграму у якой абвяшчалася пралетарская рэвалюцыя, заваяванне дыктатуры пралетарыяту і пабудова сацыялізму. Адбыўся раскол РСДРП. Рэвалюцыйную частку расійскіх сацыял-дэмакратаў пачалі называць бальшавікамі, а прыхільнікаў рэфармісцкага накірунку – меншавікамі.У 1902 г. прыхiльнiкi iдэй народнiцтва стварылi Партыю сацыялiстаў-рэвалюцыянераў (эсэраў). Эсэры мелі на мэце звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне памешчыцкага землеўладання i ўстанаўленне ў Расii федэратыўнай дэмакратычнай рэспублiкi.На рубяжы XIX–ХХ стст. з агульнадэмакратычнага руху вылучаецца беларуская нацыянальная плынь. У канцы 1902 – пачатку 1903 гг. аформiлася Беларуская рэвалюцыйная грамада (БРГ). На сваiм I з’ездзе ў 1903 г. БРГ прыняла праграму, дзе называла сябе сацыяльна-палiтычнай арганiзацыяй беларускага працоўнага народа. Тэарэтычныя погляды БРГ спалучалi iдэi рэвалюцыйнага дэмакратызму i народнiцтва. Партыя выступала за звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне капiталiзму i ўсталяванне дэмакратычнага ладу, прызнавала правы народаў Расii на аўтаномiю.

Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.У пачатку ХХ ст. у Расii склалася рэвалюцыйная сiтуацыя. Эканамiчны крызiс 1900–1903 гг. i руска-японская вайна 1904–1905 гг. садзейнiчалi абвастрэнню ўсiх супярэчнасцей. Рэвалюцыйны выбух у Расii стаў непазбежным.У палiтычнай барацьбе вылучаюцца тры лагеры: урадавы, лiберальна-буржуазны i дэмакратычны. Кожны з iх меў свае мэты i задачы. Урадавы лагер iмкнулся захаваць самадзяржаўе i не дапусцiць карэнных змен у дзяржаўна-палiтычным ладзе Расii. Лiбералы марылi аб палiтычных свабодах, жадалi лiквiдаваць перажыткi феадалізму. Агульнай мэтай дэмакратау было знiшчэнне ўсiх рэшткаў феадалізму, у тым лiку i памешчыцкага землеўладання, звяржэнне самадзяржаўя i ўсталяванне дэмакратычнай рэспублiкi.9 студзеня 1905 г. у Пецярбургу было растраляна мiрнае шэсце рабочых, якiя накiроўвалiся да цара з просьбай палепшыць становiшча народа. Гэтая падзея выклiкала магутную хвалю пратэсту.У лютым – сакавiку колькасць палiтычных выступленняў рэзка зменшылася, але адбылося значнае павелічэнне эканамiчных забастовак.Вясною 1905 г., як следства ўздзеяння рабочага руху, на Беларусi разгарнуўся масавы рэвалюцыйны рух сялянства.Восенню 1905 г. шматлiкiя агульнагарадскiя стачкi злiлiся ва Усерасiйскую палiтычную стачку. Ва ўсёй Расii баставала звыш двух мiльёнаў чалавек.18 кастрычнiка ў Мiнску на плошчы адбыўся мiтынг, у якiм удзельнiчалi каля 20 тыс. чалавек. Каб разагнаць мiтынгуючых, губернатар Курлаў загадаў прымянiць зброю.У снежнi 1905 г. палiтычная барацьба пралетарыяту Расii працягвалася. У Маскве яна перарасла ва ўзброенае паўстанне. Забастоўка ахапiла большасць чыгуначных вузлоў Беларусi. У апошнія месяцы 1905 г. зноў узрос сялянскi рух.Аднак збiць рэвалюцыйную хвалю ўладам ўсё ж такi ўдалося. У пэўнай ступенi гэтаму спрыяў Манiфест 17 кастрычнiка.Пасля снежаньскiх падзей 1905 г. рэвалюцыйны рух паступова iдзе на спад.

 

ВОПРОС№40:Первая мировая война и Б. Лютауская  рэвалюция1917г.

Расійскія войскі, церпячы  паражэнне за паражэннем у Польшчы, у ліпені 1915 г. здалі Варшаву. Фронт  імкліва набліжаўся да Беларусі. У  пачатку верасня 1915 г. расійская  армія пакінула Вільню, Гродна, Ліду, Брэст і іншыя гарады Заходняй Беларусі. У кастрычніку 1915 г. фронт  стабілізаваўся на лініі Дзвінск–Паставы–Баранавічы–Пінск. Значная частка тэрыторыі Беларусі апынулася пад германскай акупацыяй.У  сувязі з наступленнем германскіх войск  на ўсход рушыў вялікі паток бежанцаў з Польшчы, Літвы і заходніх паветаў  БеларусіНа захопленай Гегманіяй тэрыторыі  Беларусі ўводзіліся розныя ваенныя  павіннасці. На абаронныя работы прыцягвалася ўсё насельніцтва прыфрантавой паласы. Пачаліся масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў харчавання і фуражу.Рэквізіцыі і прымусовыя работы на патрэбу фронту праводзілі і германскія ўлады. Акупанты сілаю забіралі ў сялян коней, кароў, іншую хатнюю жывёлу, прадукты, фураж, адзенне, абутак, прымушалі выконваць  розныя павіннасці.У выключна цяжкім становішчы апынулася сельская гаспадарка Беларусі. Больш як палова ўсіх працаздольных  мужчын беларускай вёскі была мабілізавана і адпраўлена на фронт.З-за моцнага  заняпаду сельскай гаспадаркі амаль  перасталі паступаць на рынак  прадметы першай неабходнасці, што  выклікала рост дарагоўлі, зніжэнне жыццёвага ўзроўню народа.Пачынаючы  з 1915 г., на Беларусі назіраецца нарастанне рабочага руху. У 1916 г. стачачны рух  ахапіў 11 населеных пунктаў Беларусі. Асноўным патрабаваннем стачачнікаў  з’яўлялася павышэнне заработнай платы. Аднак трэба адзначыць, што стачкі на Беларусі ў гэты час адбываліся разрознена, і, як правіла, у іх удзельнічала толькі частка рабочых. Масавага рабочага руху не было.Своеасаблівую форму  на Беларусі ў гады вайны набыў  сялянскі рух – разгром памешчыцкіх  маёнткаў, харчовых магазінаў і лавак.Значна ўзраслі сялянскія хваляванні ў 1915 г. У сувязі з перанясеннем баявых дзеянняў на тэрыторыю Беларусі і  ростам рэквізіцый сярод сялян. Аднак  у 1916–1917 гг. іх колькасць значна зменшылася.Ваенныя  паражэнні расійскай арміі ў  кампаніі 1915 г., няўдачы баявых дзеянняў у 1916 г., велізарныя людскія страты выклікалі  нездаволенасць салдат. У войсках  успыхнулі хваляванні, звязаныя з  дрэнным забеспячэннем прадуктамі харчавання і абмундзіраваннем, недахопам  зброі і боепрыпасаў. Расло дэзерцірства.22 кастрычніка 1916 г. адбылося паўстанне  салдат, казакоў і матросаў на размеркавальным  пункце ў Гомелі. Паўстанне ўспыхнула  ў сувязі з арыштам аднаго з  казакоў. Паустанцы былі жорстка  пакараны. Але спыніць працэс разлажэння арміі ўжо было нельга, яна паступова  станавілася небаяздольнай.