Негізгі компоненттерінің ұғымдары мен жұмыс принципі танысу

9. Құжатқа қайтып оралыңыз;

10. Диаграмманы қалдырып, кестені жойыңыз;
11. Құжатты «Диаграмма» деген атпен сақтаңыз.

 

 

Бекіту сұрақтары:

1. Диаграмманы қалай тұрғызуға болады?
2. Диаграмманы не үшін тұрғызамыз? Артықшылығы қандай?
3. Диаграмманың қандай типтірі бар?
4. Диаграмманы өзгертуге бола ма?

 

 

Практикалық жұмыс №5

Microsoft Word текстік редакторында  блок-схемалар құру және суреттер  тақтасындағы графикалық элементтерді  пайдалану.

 

Мақсаты: Word редакторының Салу панелі (Рисование). Құрал-саймандарымен танысу, түзу типтерін таңдау мүмкіндігі, мәтін рамкасын қою, оның түзу және берілгеннің түсін орнату.

 

Тапсырма 5.1   Құжатта сурет салу.

Әдістемелік нұсқау:

Суреттегідей қарапайым параллелипипедті салып көрейік. Егер жұмысты жеңілдеткілеріңіз келсе, онда координатталар өсінсіз параллелипипедтің өзін салып көріңіз.

 

Жұмысқа кіріспес бұрын, салу ретіне дұрыс анализ жасау қажет.

Ең бірінші АВВ1A1  тіктөртбұрышынан бастауға болады. Сіздерге оны көшіре саламыз деген ой келуі мүмкін, бірақ олай істей алмаймыз, өйткені СС1D1D төртбұрышы әртүрлі кесінділерден тұрады (сплошной и пунктирный).

Жауабы:

Салу ретін балай құрастыруға болады:

• АВ В1A1 тіктөртбұрышын салу;
• Қисық түзулердің біреуін жүргізу, мысалы A1D1 ;
• A1D1 көшіріп, үш рет қою BC, B1C1, AD;
• CC1, DD1, DC, D1C1 түзулерін жүргізу;
• Сәйкесінше кесінділерді ерекшелеп, түзу стилін таңдау;
• Координата остерін аяқтап сызу. «Түзу» және стиль – «Бағыттаушы түзу» таңдау.

Ең бір қиын жері төбелерін салу. Әріптерді өз орындарына қою барысында, Мәтін шеті (Надпись) сурет салу панеліндегі         батырманы қолдануға болады. Ерекшелеп алып,           Түзу түсі (Цвет линии)        батырмасынан түзу жоқ (Нет линии) командасын орындаймыз. Енді осыған әріп жазуға     болады (Әріп сендерге тек қана төбелерін белгілеу үшін керек).

Рамканы ерекшелеп, 10 рет көшіреміз. Енді әріптерін өзгертіп, өз орындарына қоюға болады.Төменгі индексті жазу үшін (Формат®Шрифт..) командасын пайдаланамыз немесе құрал-саймандар тақтасындағы       батырманы пайдалануға болады.

Сызба дайын. 

Енді суретті графикалық объект күйінде қалғаны қолайлы болады. Ол үшін        батырманы басып, параллелипипедті белгілеп алып,        Топтастыру (Группировать) батырмасын басамыз. Енді осы сызбаны толығымен басқа бетке көшіруге болады. 

 

 

 

 

 

Тапсырма 5.2

Төмендегі суреттерді сал.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекіту сұрақтары:

1. Сурет салу тақтасын қалай іске қосуға болады?
2. Суреттерді топтарға біріктіру және ажырату қандай командалар тiзбегiмен орындалады?
3. Суреттің бетіне жазу қалай жазылады?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Практикалық жұмыс №6

Microsoft Word текстік редакторында 

Microsoft Eguation 3.0  объектісін  енгізу.

Мақсаты: Microsoft Word текстік редакторында математикалық формулаларды енгізуді үйрену.

Тапсырма 6.1

Үлгідегі математикалық формуланы енгіз.

Теңдеулер жүйесін шеш.

 

Әдістемелік нұсқау:

Бірінші тақырыбын теріп жазып, одан соң формула жазуға көшеміз. Ол үшін, формула редакторын іске қосамыз, курсорды формула орналасатын орынға орналастырып, Вставка-Объект командасын орындап, ашылған сұқбат терезенің  Создание астарлы бетінен Microsoft Eguation 3.0  объектісін таңдаймыз немесе жоғары тақтада формула редакторы батырмасын басу арқылы Формула сұқбат терезесін ашамыз. Осындағы қажетті элементтерді таңдау арқылы формуланы енгіземіз.

 

•  батырмаларын іске қосамыз, бірнеше  жақша түрлері ашылады, оның ішінен  фигуралы жақшаны таңдаймыз;
• бөлшек енгізу батырмасын басып,  сәйкес бөлшек түрін таңдап, бөлшектің мәнін енгіземіз;
• көбейту белгісін таңдаймыз; одан соң бөлшекті жазамыз, бірінші өрнекті жазып болған соң, фигуралы жақшаның ішіндегі келесі жолдағы өрнекті жазу үшін <Enter> пернесін басамыз, фигуралы жақшамыз созылады; 
• Келесі өрнекті теріп жазамыз;
• Құжатқа қайту үшін Microsoft Eguation 3.0  терезесінің сыртында тышқанның сол жақ батырмасын бір шертеміз;

 

Өз бетімен орындауға тапсырма.

6.2 Төмендегі формуланы теріп жаз. a және b символдарын енгізу үшін формула редакторы терезесіндегі батырмасын, арифметикалық таңбаларды қою үшін батырмасын, ал бөлшектер үшін батырмасын қолдан.

 

6.3  j және wb символдарын енгізу үшін формула редакторы терезесіндегі батырмасын, бөлшектер үшін батырмасын, жоғарғы және төменгі индекстер үшін батырмасын қолданып төмендегі формуланы теріп жаз.

 

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс.

 

6.4 Квадрат түбір теңдеуінің формуласын теріп жаз. Бөлшектер үшін батырмасын, арифметикалық таңбаларды қою үшін батырмасын, жоғарғы және төменгі индекстер үшін  батырмасын қолдан.

aх2+bх+c=0  теңдеуінің түбірлерін  формуласымен есепте.

 

 

 

 

 

 

 

Бекіту сұрақтары:

1. Microsoft Eguation 3.0  объектісі не үшін қажет?
2. Құжаттағы формуланы қалай енгіземіз?
3. Енгізілген формуланы өзгертуге бола ма?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Практикалық жұмыс №7

Microsoft Excel электрондық кестесі. Файлды  ашу, сақтау және жабу.

Электрондық кестенің ұяшықтары. Кестені енгізу және безендіру.

Мақсаты: Электрондық кестелерді жасау және сақтау (жұмыс кітабы). Ұяшықтардағы берілгендермен жұмыс жасау тәсілдері (ұяшықтардың мәндерін форматтау, ұяшық диапазондарын таңдау, олармен жұмыс, ұяшық мазмұнын өңдеу). Автатолтыру мүмкіндіктерімен танысу.

 

Тапсырма 7.1

Әдістемелік нұсқау:

 

1. Жұмыс кiтабы - .XLS кеңейтiлуi бар файлда сақталатын мәлiметтер.
2. Жаңа жұмыс кiтабын құру үшiн Файл-Создать командасын менюден таңдау немесе стандартты құралдар тақтасында Создать батырмасын шерту керек;

Файлды сақтау:

1. Файл – Сохранить как… командасын менюден таңдау;
2. Файл сақталатын буманы таңдау;
3. Имя файла өрiсiне файл атауын енгiзу;
4. Сұқбат терезедегi Сохранить батырмасын шерту;

Өзгерiс енгiзiлген файлды қайта сақтау үшiн Файл – Сохранить командасын менюден таңдау немесе стандартты құралдар тақтасында Сохранить батырмасын шерту  немесе Shift+12 пернелерiн қолдану керек;

 

Жұмыс кiтабын жабудың әдiстерi:

1. Файл – Выход командасын менюден таңдау
2. Терезенiң оң жақ жоғары жағындағы x  жабу батырмасын шерту;
3. Alt+F4 пернелерiн қолдану керек;

 

Электрондық кестенің ұяшықтары.

Электрондық кесте төртбұрышты торшалардан – ұяшықтардан тұрады. Көлденең торшалар бiрiгiп қатарды, ал тiгiнен бiрiккен торшалар бағанды құрайды. Шахмат тақтасындағыдай қатар сандық нөмiрмен, ал бағандар  әрiптермен белгiленген.

 

 

	A	B	C	D	E	F	...
1
2

                                                  

Сурет 1.

 

Бағандарды атау үшiн латын алфавитi қолданылады: A, B, C, D, …,Z   бағандары белгiленiп болғаннан кейiн: AA, AB, AC, AD, …, AZ, BA, BB, … және т.с.с алфавиттiк ретпен белгiленедi. Егер кестеде 256 баған бар десек, онда ең соңғы баған – IV  болып белгiленедi.

Электрондық кестенiң әрбiр ұяшығының аты бар, ол баған әрпi мен қатар нөмiрiнен тұрады. Мысалы: A1, B5, C7, D33.  Ұяшық атауы сол кестедегi  ұяшық тұрған орнына байланысты адресiн анықтайды.

Кестеге деректердi қолданушы пернетақта көмегiмен енгiзедi. Әрбiр ұяшыққа мәтiн, сан немесе формула  енгiзуге болады. Мәтiн – компьютерлiк алфавиттегi кез келген символдар тiзбегi. Мәтiн жазуға, тақырып қоюға,  түсiндiрмеге, кесте әшекейлеуге және т.б. қолдануға болады.

Формула – бұл өрнек, кестелiк процессордың есептеу жұмысын анықтаушы. Көбiнесе формуланы математикалық есептеулермен анықталады.

 

 

 

 

Мысалы:

 

	A	B	C
1	Ұзындығы	Енi	ауданы
2	5	3	=А2*В2

                                                  

Сурет  2.

 

A1, B1, C1 ұяшықтарында мәтiндiк деректер жазылған, ал A2, B2, C2-формула. Кестелiк процессор  ұяшықтағы бiр санды да формула (қарапайым) ретiнде қабылдайды. Формула: ұяшық атынан, функциядан, таңбалардан тұрады. Сандық шамаға сан деген терминдi қолданамыз.

Электрондық кесте ұяшығындағы сандар – бұл есептеу жұмысы үшін берген алғашқы мәндер; есептеу формулалары бар ұяшықтарда нәтижесі шығады. ЭК көбінесе түсіндірме мәтіндерден, тақырыптар және есептеу формулаларынан тұрады. Сандық мәндер артынан енгізіледі.

 

Тапсырма 7.2

1. Үлгi бойынша кесте мәлiметтерiн  енгiз.

ЖЕР ПЛАНЕТАСЫ

 

Экваторлық  радиусы	6 378,16	км
Полярлық радиусы	6 356,78	км
Орташа радиусы	6 371,03	км
Масса	5,976 1024	кг
Көлемi	1,083 1012	км3
Орташа тығыздығы	5 518	кг/м3
Өз осiнен айналу жылдамдығы	0,4651cosj	км/с

 

Жоғарғы индекстi жазу үшiн Формат – Ячейки командасын орындап, Формат ячеек  сұқбат терезесiнiң Шрифт астарлы бетiнде верхний индекс параметрiн iске қос. Для набора j символын жазу үшiн  “Symbol” гарнитур шрифтi таңдап, «j» пернесiн бас. (j символ ағылшын тiлi таңдалған  жағдайда ғана жазылады).

 

Бекіту сұрақтары:

1. Электрондық кесте дегеніміз не?
2. Кестенің бағаналары қалай белгіленеді? Неше бағана бар?
3. Кестенің қатарлары қалай белгіленеді? Неше қатар бар?
4. Кестеге қандай деректер енгізуге болады?
5. Формула дегеніміз не?
6. Формула жазу ережесі қандай?
7. Электрондық кестенің қасиетін ата?
8. Деректерді қандай бейнелеу режимінде көруге болады?
9. Ұяшықтағы формуланы өзгертуге бола ма?
10. Блоктар деген не және олардың адрестері қалай белгіленеді?
11. Қатар, бағана, блоктарды белгілеу тәсілдерін көрсетіңіз?

 

 

 

 

 

 

 

 

Практикалық жұмыс №8

Microsoft Excel электрондық кестесі.

 «Функция шебері» көмегімен  есептеу жүргізу. Диаграммалар құру.

Мақсаты: «Функция шебері» көмегімен есептеу жүргізу және 

диаграммалар тұрғызуды үйрену.

Тапсырма 8.1

Абитуренттер туралы төмендегі мәліметтер бар кесте жаса: фамилиясы, математьика, орыс тілі, шет тілі  пәндерінен емтиханнан алған бағалары, осы үш емтихан бағаларының қосындысы  және түскені туралы мәліметті: егер бағалар қосындысы өту балымен үлкен немесе тең болса және математика пәнінің емтиханынан 4 пен 5 алса, онда абитурент оқу орнына түседі ол қалған жағдайда түспейді.

 

Әдістемелік нұсқау:

Алдын ала берілген мәліметтер: фамилиясы, емтихандар базасы және өту балы т.б. Бағаналар қосындысы мен түскені туралы мәлімет формула көмегімен есептеледі.