Деректер құрылымы мен сараптық жүйенің модулі

 

Функцияның мәнділігін анықтау

Функцияның мәнділігін қостық салыстыру әдісі арқылы анықтаймыз.

 

	F11	F12	F21	F22	F31	F32	№	Мәнділік аңыздылығы
F11	0	12	11	11	11	11	4	0,267
F12	12	0	12	12	12	12	5	0,333
F21	11	12	0	22	21	21	2	0,133
F22	11	12	22	0	31	32	1	0,067
F31	11	12	21	31	0	31	2	0,133
F32	11	12	21	32	31	0	1	0,067

Мәнділік F1 = мәнділік F11 + мәнділік F12 = 0,600 Мәнділік F2 = мәнділік F21 + мәнділік F22 = 0,200 Мәнділік F3 = мәнділік F31 + мәнділік F32 = 0,200

Таблица 4. Функционалды-құндылықтық диаграмма.

Функция	F11	F12	F21	F22	F31	F32
Мәндік	0,267	0,333	0,133	0,067	0,133	0,067
Шығындар	0,135	0,230	0,230	0,069	0,380	0,086

Сурет 17. Функционалды-құндылықтық диаграмма

 

Тұжырым

Шығындарды үйлестіру диаграммасы мен Функционалды-құндылықтық диаграммаға негізделіп, зерттегенде F31 (материалды тасушы Пр5) функциясының сәйкессіздігін көруге болады. Осы функция бойынша қолайлы шешімдерді іздеу керек. Альтернативті вариант  F31функциясындағы шығындарды азайту үшін, төменгі деңгейдегі тілмен Пр5 процедурасын жүзеге асыру керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Деректер құрылымы мен сараптық жүйенің модулдері.

Осы тарауда сараптық жүйенің алгоритмі мен деректерінің құрылымы мен ұйымдастыруын қарастырамыз. Программалық модулдердің жне деректердің өзара іс-әрекетін сараптық жүйенің құрылымын келесі схемада көрсетілген.

Сурет 18. Сараптық жүйесінің құрылымы.

3.1 Деректер базасын ұйымдастыру.

Дискіде сақталынатын сыртқы деректер базасынан бастайық. Оған фрейм желістерінің білім базасы, тестілеудің сценариясы және морфологиялық пен синтаксистік анализатордың аралық файлдары кіреді. Фрейм желісінің білім базасы мен тестілеудің сценариясы негізгі сыртқы деретктер базасы ретінде XML форматы түрінде көрсетіледі. Сақтау форматы түрінде XML форматының қолданылуы:

• XML құжаттарды бейнелейтін әмбебеп тіл болып келеді, сараптық жүйенің құжаттарын XML форматын ұстап тұратын программалармен редакциялануы мүмкін;
• XML тілінің алғашқы пайда болу мақсаты Internet- те білімді көрсету;
• XML сараптық жүйеде қолдануы, өзінің деректерді сақтау форматын құрудың қосымша құралдарын құрудың қажеттілігі керек болмады;
• XML қарапайым тестік файл болғаннан соң, кәдімгі мәтіндік редакторынан редакциялауға болады.

XML форматының ашықтығы  ұсынылған ақпараттың конфиденциальдылығына  біршама шектеулер қойылады. Бұл кемшілікті жою үшін, сараптық жүйеге жабық ішкі архиватор құрамдастылды. Егер бір деректерді  (тестілеу сценариясының жауаптың сұрағының жабық түрі) тыс көзге көрсетпеу үшін, XML форматындағы құжат ішкі архиватормен қысылады

Бұл құжат, XML форматындағы қысаң файлдар үшін айқын болады да, керек кезде файлдардың архивтеуін алып тастайды.

 

3.1.1. Фреймдер желісінің ұйымдастырылуы.

Жоғарғы тарауда атап өткендей, жүйеде білімді көрсету үшін фреймдік әдіс қолданылынады. Білім – объектті бейнелейтін, жеке қасиеттердің құрылымы. Атрибуттың мәні слотта сақталынады. Слот бұл фреймнің элементарлық ұяшығы. Сонымен фрейм дегеніміз слоттардың жиынтығынан тұратын объектінің әлде оқиғаның прототипі болып келеді.

 

Қарастырылып жатқан жүйедегі білімді көрсететін фрейм желісі ол XML форматындағы файл. Бұл файл өз ішінде  <FrameNet> құжатты бейнелейтін түрін, құжаттың мүмкін элементтерін мен атрибуттарын қамтиды. Фреймдер желісінің мысалы:

<?xml version="1.0" encoding="ANSI" ?>

<!-- This is FrameNet , produced by freditor -->

<!-- DO NOT EDIT -->

<!DOCTYPE FrameNet [

<!ELEMENT FrameNet (frame*) >

<!ELEMENT frame

(id,type,expression,OwnershipLinks,CauseLinks,ActionLinks,ClassLinks,DefLinks

) >

<!ELEMENT expression (#PCDATA) >

<!ELEMENT id (#PCDATA) >

<!ELEMENT type (#PCDATA) >

<!ELEMENT link (#PCDATA) >

<!ATTLIST link

ownerid CDATA #REQUIRED

targetid CDATA #REQUIRED

actid CDATA #REQUIRED

type CDATA #REQUIRED

weight CDATA #REQUIRED

direction  CDATA #REQUIRED

<FrameNet>

<frame>

<type>0</type>

<expression>Сараптық жүйе</expression>

<OwnershipLinks >

<link  ownerid="-86"  targetid="814"  actid="-1"  type="0" weight="100" direction="0"></link> </OwnershipLinks> <CauseLinks> </CauseLinks> <ActionLinks> </ActionLinks> <ClassLinks> </ClassLinks> <DefLinks> </DefLinks> </frame>

<frame><type>0</type>

<expression>Семантическая сеть</expression> <OwnershipLinks > </OwnershipLinks> <CauseLinks> </CauseLinks> <ActionLinks> </ActionLinks> <ClassLinks> </ClassLinks> <DefLinks> </DefLinks> </frame> </FrameNet>

 

Жоғарғы мысалда фрейм желісінде екі фрейм бар: “сараптық жүйе” және “семантикалық желіс”. Бірінші фрейм екінші түрмен “иелену” байланысында тұр. Сараптық жүйе өз ішінде семантикалық желіні қамтиды.

Қарастырылып жатқан еңбекте фрейм В рассматриваемой работе фрейм, фрейм идентификаторынан, фрейм өрнегі (сөз әлде табиғи тілдің сөз тізбектігі + сөз үлгісі, егер фрейм мәтінді талдау нәтижесінде құрылған болса), фрейм түрі, басқа да фреймдерге деген әр түрлі түрлердегі көптеген сілтемелер, солар арқылы фреймдердің семантикалық желісі құрылады. Фрейм түрлері келесі:

• FRAME_SUBJECT - фрейм субъектісі
• FRAME_ACTION - фрейм іс-қимыл
• FRAME_CHARACT - фрейм сипаттамасы
• FRAME_COMPLX – кешенді түсінік білдіретінфрейм
• FRAME_UNDEF - белгісіз фрейм 
  Фреймдер келесі түрдегі сілтемелермен байланысуы мүмкін:
• REL_CAUSE – себептік қатынас (0)
• REL_OWNERSHIP – иелену қатынасы (1)
• REL_ACTION - әрекет қатынасы (2)
• REL_CLASS – жіктеу қатынасы (3)
• REL_CHARACT – мінездеме қатынасы (4)

XML форматы бойынша фрейм туралы ақпарат тегалар арасында <frame> и </frame> орналасады:

<frame>

<!--  фрейм идентификаторы -->

<!-- тип (объект) -->

<type>0</type>

<!—фреймді бейнелейтін өрнек-->

<expression>Сараптық Жүйе</expression>

<!-- әр түрлі типтегі басқа да фреймдермен байланыс-->

<OwnershipLinks>

<link ownerid="-86" targetid="814" actid="-1" type="0"

weight="100" direction="0"></link> </OwnershipLinks > <CauseLinks> </CauseLinks> <ActionLinks> </ActionLinks>

<ClassLinks> </ClassLinks> <DefLinks> </DefLinks>

</frame>

Фреймдер арасындағы ақпараттық байланыс "link" құрылымында бейнеленеді және де келесі параметрлері бар:

• ownerid - фрейм идентификаторы, бұл байланыста басты болып келеді.
• targetid - фрейм идентификаторы, бұл байланыста бағыңынқы болып келеді.
• actid – көмекші әрекет-фреймнің идентификаторы.
• type – жоғарыда көрсетілген қатынас түрі
• weight – салмақ, фреймдердің байланыс деңгейін анықтайды
• direction – байланыс бағыты (ownerid  targeted)

Атрибут түрінде  <link> тегасында XML форматында ақпаратты қамтиды:

<link

ownerid="-86"

targetid="814"

actid="-1"

type="0"

weight="100"

direction="0"

Бұл құрылым фреймнің денесінде және тегалар арасында болады, фреймнің әр түрлі байланыстары бар:

• <OwnershipLinks> - фреймге кіретін кіру түсініктерін бейнелейді әлде жүйе үстіндегі фреймдердің деректерін қамтығанын көрсетеді;
• <CauseLinks>    -  фрейммен байланысының себептік-салдарлық қатынастың түсінігін бейнелейді;
• <ActionLinks>  -  сол фрейммен байланысының түрлі әрекеттерін көрсетеді;
• <ClassLinks> - басқа фреймдермен жіктік-түрлік қатынасты бейнелейді;

• <DefLinks> - фреймге сипаттама беретін байланыс.

 

3.1.2 Тестілеудің сценариясын ұйымдастыру.

Тестілеудің сценариясы дегеніміз пайдаланушыға қойылатын сұрақтардың тізбектілі туралы ақпарат, жауаптың сапасына деген реакция.

Сценарий XML форматы мәтіндік файл түрінде құрылған. Файл  <Scenario> түріндегі құжатты және құжаттың мүмкін элементтерін мен оның атрибуттарын бейнелейді. Құжатты бейнелеумен қатар, файлда тестілеудің сценариясыбар, онда – тестердің тізімі келтірілген.

XML форматында  тесті  құпия ұстау үшін сценарияның  файлы дискіге сақтағанда қысаң түрде жазылады, 3 тарауда атап өткендей. Файл сценариясының мысалы:

<?xml version="1.0" encoding="ANSI" ?>

<!-- This is Tests Scenario , produced by sceditor -->

<!-- DO NOT EDIT -->

<!DOCTYPE Scenario [

<!ELEMENT Scenario (assignednet,test*) >

<!ELEMENT assignednet (#PCDATA) >

<!ELEMENT test (id,testtype,questiontype,StartframeId,Text) >

<!ELEMENT testtype (#PCDATA) >

<!ELEMENT id (#PCDATA) >

<!ELEMENT questiontype (#PCDATA) >

<!ELEMENT StartframeId (#PCDATA) >

<!ELEMENT Text (#PCDATA) >

<Scenario>

<assignednet>cpus.net</assignednet> <test>

<id>what is cpu</id> <testtype>0</testtype> <questiontype>3</questiontype> <StartframeId>-152</StartframeId> <Text>

ID:what is cpu

Сұрақ: Процессор дегеніміз не.

    Жауап: қысқа.

   </Text> </test> <test>

<id>cpu's speed</id>

<testtype>1</testtype>

<questiontype>-1</questiontype>

<StartframeId>-1</StartframeId>

<Text>

ID:cpu's speed

Сұрақ: Прцессордың қайсысы ең тез?

Ұсынылған нұсқалардан дұрыс жауапты таңдаңыз:

1)Pentium 2

2)Athlon XP

3)Celeron

Дұрыс жауап {2}

</Text> </test> <test>

<id>cpu's price</id>

<testtype>2</testtype>

<questiontype>4</questiontype>

<StartframeId>-134</StartframeId>

<Text>

ID:cpu's price

Сұрақ: Қазіргі кездегі баға негізінде реттеңіз.

Нұсқалардық мәндерін көрсетіңіз.

1. Pentium2 {2}
2. Pentium {3}
3. Athlon XP {1}

</Text> </test> </Scenario>

Сценарияда жүйеде жұмыс істейтін үш тестің үш түрі көрсетілген: «ашық», «жабық» және «реттеуші».

Сценарий өз ішінде бір нақты пәндік сала бойынша білім базасының фреймдер желісінде қамтылуы маңызды болып келеді. Білімдер базасының файлысына деген жол тегалар  арасында жатыр <assignednet> және </assignednet>.

Бұл еңбекте тест уникалды тест идентификаторынан, тест түрінен, сұрақ түрінен, жауапты іздеудің стартық фреймнің идентификаторынан және пайдаланушыға ұсынылған сұрақ мәтінінен тұрады.

Тест түрлері келесі:

• T_OPENQUESTION - «ашық» тест (0);
• T_CLOSEQUESTION - «жабық» тест (1);
• T_REORDERQUESTION - «реттеуші» тест (2).