Нарықты маркетингтік зерттеу ( «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасының мысалында )

     Ғылыми-техникалық факторлары  кәсіпорын жұмысын талдау барысында жаңа тауар өндіруге, тауарды және технологияны жаңартуға, оны іске қосу жолдарын жасауға пайдалы. Соған байланысты ғылыми - техникалық жетістіктерді пайдалану нәтижесінде кәсіпорынның қызмет атқаратын ортасы да айтарлықтай өзгереді.

    Табиғи  факторлар  қоршаған  ортаның тазалығын сақтау мүмкіндігін талдап отырады.

       «Қарағанды кәмпиттері» жарнама іс – әрекетінің құрылымы келесі бағыттарды енгізді:  «Қарағанды кәмпиттері» бейнесіне қалыптастыру, тауарлық жарнама, нарық ақпараттану деңгейін дамту;

     «Қарағанды кәмпиттері» бейнесін қалыптастыру баспасөз басылымдары мен теледидарларда жарнама шараларын енгізді. Баспасөзде бейнелеу үшін төмендегідей ақпараты қолданды.

     «Қарағанды кәмпиттері» үшін маңызды рәсімдер:  жаңа   технологияларды енгізу, жаңа өнімдерді шығару, көрмелерде марапатталу, экономикалық көрсеткіштерге жету;

• Қайырымдылық әрекеттерге қатысу;
• Қоғамдық, әлеуметтік – маңызды шараларға қатысу;

  Жоғарыда аталған  рәсімдер үшін келесі қарқындылық ұйғарылды:

• Алматы аудиториясына  бағытталған  басылымдар  мен  хабарларда

жылына төрт жариялым;

• Республикалық аудиторияға бағытталған басылымдар және хабарларда жылына жариялым;
• Облыс орталықтары аудиториясына    бағытталған   басылымдар

мен хабарларда жылына екі жариялым;

  Тауарлық жарнама  келесі бағыттарда белсенділікті  енгізеді:

1. «Қарағанды кәмпиттері» өнімі ассортименті,  бағалары, сату шарттары  жайлы   аудиториясы  үшін  ең көп  мөлшердегі   сұраным кезінде үш басылымда айына төрт рет жарияланады.  Жаз  айларында өнім туралы кең түрдегі ақпарат айына бір рет шығады. Басылымдарда жыл бойы айына бір рет жариялау орынды.

2. Жалпы сипаттағы  ақпарат модульдері түрінде тауарлық  жарнама; Алматы қаласы үшін айына 4-5 рет;  Республикалық газеттерде айына екі рет жариялым,  Облыс орталықтарының жергілікті басылымдар ында, айына бір жариялымнан түрады;

3. Өнімнің  жеке   түрлерін  жылжыту  бойынша  тауарлық  жарнама;

Жаңа және сатыларды  көбейту үшін қосымша күштерді  талап ететін тағамдар егжей - текжейлері, жеке сипаттамалардың бейнелеуімен ерекше көрсетіліп, жоғары деңгейдегі жеке тауар немесе өнімдер тобы жайлы мазмұнмен толтырылады. Өнімдердің жеке түрлері бойынша нарыққа ақпараттық әсерді көтеру үшін сәйкес материалдар  енгізеді;

Баспасөзде арнайы модульдік жарнама шығарылым, сонымен қатар қосымша құралдар пайдаланады. Оларға визуалді жарнаманың стационарлық обьектілері, үнпарақтар, плакаттар, коммуналдық қызметтерге төлем квитанциялары жатады.

     «Қарағанды кәмпиттері» туралы нарықтың ақпараттану мақсатында иландыру, еске түсіру сипаттағы жарнама орындалады. Оны жүргізу бейне және аудитороликтер арқылы кондитер тағамдарына ең көп мөлшердегі сұраным кезінде жоспарланып отыр. Теледидарда жеке хабарлармен бағдарламаларға қоспалар арқылы, мұндай жарнаманы жыл бойы негізіннен демеушлік іс - әрекет бойынша орындау керек. Осындай жарнаманың мақсаттарына жету үшін визуальді жарнаманың стационарлық обьектілерді тиімді.

Плакаттық және басқа  да полиграфиялық бұйымдар тұтынушыларды  ақпараттандыру мен қатар функцияларды орындайды. Осы мақсатта үш өлшемді плакаттар, екі деңгейлі корпоративті папкалар, қалта күнтізбелерін шығару жоспарланып отыр. Берілген бағыт шектерінде фирмалық кіиім немесе оның элементтерін жасау қажет. Тұтынушылармен тікелей жұмыс істейтін фирмалық дұкендегі жүргізушілері, өтгізу бөлімінің қызметкерлері үшін , орамал, алжапқыштар, Алматы, Қарағанды қалаларының тұтынушылары  арасында кең тараған «Қарағанды кәмпиттері» өнім жайлы ақпараттың айтарлықтай көлемін алып жатқанын есепке ала отырып, республика аумағының барлығында тұтынушыларға бір уақытта әсер ету үшін жарнама шығындарын алғашқы кезде Республикалық арналарда шоғырландыру керек. 

       Кәсіпорындардың тауар таңбасын пайдалану өнімдерге сатып алушылады жұмылдыруға тікелей әсер етеді. Әйгілі кәсіпорындардың тауар таңбасы тағамдар сипатының кепілдігі болып, өнімдердің нақтылығын растайды. Бұл он жыл  бойы қалыптасқан жолдары сапа  салттары, сатып алушылар арасында жоғарғы бедел мен әйкілікпен ерекшеленеді. Сонымен , тауарды жылжыту жөндегі фабрика іс-әрекетін талдау нарықтағы белсендігін қамтамасыз ететін ынталандыру, насихаттау, жеке сатулар, делдалдармен өзара әрекет және басқада құрамдастарын енгізетін маркетингтік кәсіпорындардың күрделі жүйесін басқарып отыр. Қарағанды кондитер фабрикасы шығарған өнімдерін нарыққа “тарату” және “итермелеу” қиыстырылған стратегиясын таңдап, оны оңтүстік - шығыс Қазақстан нарығы мен Республикасының басқа аймақтарында қолданады. Мұнда жарнаманың іс - әрекет құрылымы кең көлемде көрсетілген.

«Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасының ынталандыру әдістері.

№ п/п	Ынталандыру әдістері:	Нақты шаралар
І	Баға жеңілдіктері 1. шегерім(скидка) % 2. жеңілдіктер	Төмендету 3-5% Баға түсіру10-30% Жеткізіп беру
ІІ	Сыйлықтар: Снежная коромее Ақорда шоколад комфиті Машиная шоколад компиті	3 қорап 700г-1 килограм 500г-650 г
ІІІ	Қосымша қызмет көрсету Транспорттық шығын Тауарды тасымалдау Кепілдік	Транспорттық  шығындарды төмендету туарларларды уағында  жеткізіп беру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 «Қарағанды кәмпиттері»кондитер фабрикасы және маркетинг қызметі

1. «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасының кондитерлік саясаты

 

      «Қарағанды кәмпиттері» бұрынғы кондитер кәсіпорыны ретінде Қарағандыда да құрылған. Қазақстан Республикасы өз алдына тәуелсіздік жариялауымен бірге 1991 жылы егемендік алып, көптеген салаларға өзгеріс жасады. Ал 1992 жылы кәсіпорын меншік түрін өзгертумен айналысып, соңғы негізінде еңбек коллективімен кәсіпорын жекешелендіру жүргізіп акционерлік қоғам құрылды.

     Ал 2009-2010 жылдары кәсіпорын мүлдем жаңа және жаңартылған құралдар мен техникалық қайта жабдықтау жүргізілді. Кәсіпорын орналасқан өндіріс көлемі 5.3 гектардан тұрады. Ал 2011 жылы мемлекет экономикалық реттейтін заңдылық жүйеде көптеген алға жылжулар басталып, кәсіпорынның жұмысына жақсы әсерін тигізді. Сонымен қатар, кәсіпорын ішінде де антикризистік шаралар қабылдады. Соның нәтижесінде 2011 жылдың алғашқы айларында – ақ сату көлемі бұрынғы жылдармен салыстырғанда 2,8  есе өсті. Кәсіпорынның қызметінің негізгі түрі кондитерлік өнімдер өндіру және олрды сату болып табылады.

      «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасы жабдықтың бекітілген қуаттылығы 32,2 тонналық өндірістік максимал көлеміне жетіп, 2010 жылы 15 мың тоннаға жуық кондитерлік тағамдар өндірілген.

      Қазіргі уақытта «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасында техникалық мүмкіншіліктері бүгінгі салалық ғылымдар мен техникалардың даму дәрежесіне сәйкес келетін тәтті тағам өндірісінің барлық дәстүрлік технологиялары бар.

          Кәсіпорында 2200 адам өнімді еңбек етуде. Өндірістік күштердің жыл сайын 65000 тонна кондитер өнімдерін шығаратын мүмкіндігі бар. Қазіргі уақытта кәсіпорында: бисквит, карамель, ирис, шоколад, кәмпит, зефир шығаратын 6 цех жұмыс істеуде. Фабриканың зертханасы шикізаттың және өндірудің барлық сатысында өнімнің сапасына бақылау жасап отырады. Өзінің өнімінің тең жартысын Алматы мен Алматы облыстарына өткізумен айналысады.

Шоколад дайындайтын  цехтың жыл сайын 3.6 мың тонна  какао бұршағын өңдеу мүмкіндігі бар. Нәтижесінде жоғары сапалы какао майы, ұнтақталған какао ұнтағы, шоколад глазурі өнімдері дайындалады.

Бұдан басқа, фабриканың кондитерлік өнімдері ассортиментіне төмендегілер кіреді: шоколад вафелді, пралине, помадалы және желе, көп қабатты кәмпиттер; мұздақ, жеміс - жидек толтырылған, бұлғанған, помадалы және қабатталған салмалары бар, глазурленген карамельдер; сегіз түрлі ирис, желатиннен жасалған мармелад, капол және қант қосылған желелі мармелад пен глазурленген мармелад, ақшыл - қызыл зефир және глазурленген зефир, десерттік тақта шоколадтар, сүт қосылған, ащы, қоспалар қосылған және салмалары бар шоколадтар, кеуекті шоколадтар; негізгі желатиннен жасалған мармелад, жаңғақ пен жүзімнен жасалған драже; өлшеулі, бөлшектеп өлшенген, глазурленген вафли; түрлі қаптамадағы қантты және затяжное печеньелері; диабетпен ауыратындардың тұтынуына рұқсат етілген нәрлілігі төмендетілген қант алмастырғыштарынан жасалған "На здоровье" сан алуан түсті брендінің құрамына кіретін шоколад, кәмпит, печенье, вафли, драже; шығыс тәттілерінің төрт түрі бар.

Өнімнің сексеннен астам  түрі салмағы 20 - 500г полипропиленді, картонды, флатты қаптамаға бөлшектеп салынып шығарылады.

«Қарағанды кәмпиттері» өз әріптестеріне шығарылатын өнімді сатуда мейлінше қолайлы жағдай жасауды өзінің ең маңызды мақсаты деп біледі. Сондықтан көтерме саудагерлермен бірлесе жұмыс істеу үшін оларға ұтымды экономикалық және ұйымдық ынталандыруларды ұсынады. «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасы "Песни Абая" және "Сказки Пушкина" деген атаумен шоколад-вафли кәмпиттерінің жаңа екі түрін шығарды. Бұндай ассортиментті кеңейту екі мемлекеттің: Ресейдегі "Абай Жылы" мен Қазақстандағы "Пушкин Жылы", мәдени өміріндегі қоғамдық маңызды уақиғаларға орайластырған. Аталған кәмпиттерде жаңа рецепт жүзеге асырылған.

Кәсіпорын өз өндірісін одан әрі жалғастыруға ерекше көңіл бөліп, маркетингтің функциялы қызметінің бөлім құрылымын құруды ойластырып 1999 жылы наурыз айында кәсіпорынның маркетинг бөлімі құрылды.

Кәсіпорын мақсатына  жетуі көбінесе факторлар мен  функционалды ұйымдастырылуына байланысты болды, яғни, кәсіпорын маркетинг қызметін функционалды сипатымен ұйымдастырса, мұнда әрбірі сол қызметті функционалды мақсатты жеке тұлғасы немесе тұлғалар тобы белгілі жауапкершілікті өзіне артуын белгілейді.

Маркетинг қызметін функционалды сипатында таңдалып алынған тауар түрлері және рынок саны ең алдымен фабриканың өзіне тиімді болуы тиіс. Бұл ұйымдастыру түріндегі тауарлар. Нарықтары бірқалыпты болады. 1-суретте көрсетілгендей маркетинг бөлімшелері олардың атқаратын қызметтеріне сай құрылған. Бірақ бұл құрылымда өндіретін өнімдер ассортименті көбейген сайын өндіріс икемділігі төмендейді, себебі сыртқы ортадағы өзгерістерге икемдену және оған жауап беру уақыты азайады.

 Маркетингтің ұйымдастырудың  бұл түрі ағымды тиімділікке  бағтталған және оның стратегиясына икемділігі жоғары жаңалықтарды енгізу мен қатар жаңа технологияларды пайдаланып, тұтынушылардың жеке топтың қажеттіліктері мен талғамдарын қалыптастырып отыр. 

  «Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасы маркетинг құрылымы бес бөлімнен тұрады. Маркетингті зерттеу бөлімі, мұнда ең бастысы ол әлуетті тұтынушыларды анықтауы тиіс, олардың қажеттіліктерін зерттеу, нысаналы нарықты таңдап алу үшін тауарға бүгінгі және болашақтағы сұранысты белгілеу, әсіресе нарыққа жаңа тауарды дайындау, оны өңдеп шығаруда маңызды орын алады.

 

Өткізу бөлімінде өндірістің дамуына және тұтынушылардың қажеттеріне  байланысты, өткізу кезінде тұтынушының талғамы  мен қалауына да көңіл бөледі. Сонымен қатар көзделген табысқа жету үшін бірнеше өткізу каналдарын ұйымдастырады. Мысалы: көтерме сауда, бөлшек сауда және т.б.

Жарнама бөлімінде өндірісті – өткізу, тауарды сатып алушыға қарай жылжыту, тауарды тартымды көрсету барысында,жарнама тарату құралдарын пайдалануда. Оған көп көңіл бөлінуде. Өнімдері туралы тұтынушыларға ақпарат тарату үшін баспа, электронды ақпарат тарату құралдары, сыртқы жарнама түрлерін қолданады.

Маркетингті бақылау  бөлімінде бұл әдіс арқылы өз мақсаттарына жету үшін маркетингтік іс-әрекеттердің барлығын бақылайды. Бұл бақылау үш жағдайда жүреді: жылдық жоспардың орындалуы, пайда деңгейі және стратегиялық бақылауларды жүргізеді. Кейде жасырын түрде бақылау жүргізу арқылы тұтынушылардан түсінбеушілік келіп шығады.

«Қарағанды кәмпиттері» кондитер фабрикасы өндіретін тауарларының тұтыну сипаттамалары оның нарыққа ұсынған тауарына, нарық жағдайына байланысты. Неғұрлым кәсіпорын жұмысы күрделі болса, соғұрлым құрамы да көп болып, тұтынушылардың қанағатын қанағаттандырумен бірге тауар ассортименті қалыптасады.

Тауар ассортименті – кәсіпорын өндірген белгілі тауардың барлық түрлерінің жиынтығы. Оған әр түрлі тауар түрлері кіреді, мысалы ( ирис, шоколад, вафли, зефир т.б.) функционалды айырмашылықтарына, сапасына, бағасына қарай әр түрлі сұранысқа ие болады.

Соңғы жылы «Қарағанды кәмпиттері» шығаратын өнімді көркемдеу жағынан ынталана жұмыс істеуде. Кондитер тағамдардың барлығы тәжірибие жүзінде ауыстырылады. Драже, вафли, печенье үшін өлшеп буылған орам қолданылады, қораптардағы өнімдердің дизайн мен әшекейленуі өзгеріп отырады.

Қазіргі кезде дайын  конфеттері ғана емес, көтерме және бөлшек сауда технологиялары бойынша бәсекеге қабілетті өнім өндірісі тәжірибие жүзінде жетілген.

«Қарағанды кәмпиттері» жарнама іс-әрекетінің құрылымы келесі бағыттарды енгізді: «Қарағанды кәмпиттері» бейнесін қалыптастыру, тауарлық жарнама, нарық ақпараттану деңгейін дамыту;

«Қарағанды кәмпиттері» бейнесін қалыптастыру баспасөз басылымдары мен теледидарда жарнама шараларын енгізді. Баспасөзде бейнелеу үшін төмендегідей ақпаратты қолданады. Тауарлық жарнама келесі бағыттарда  белсенділікті енгізеді:

1. «Қарағанды кәмпиттері» өнімі, ассортименті, бағалары, сату шарттары жайлы аудиториясы үшін ең көп мөлшердегі сұраным кезінде үш басылымда айына төрт рет жарияланады. Жаз айларында өнім туралы кең түрдегі ақпарат айына бір рет шығады.

2. Жалпы сипаттағы ақпарат модульдері түрінде тауарлық жарнама; Алматы қаласы үшін айына 4-5рет Республикалық газеттерде, айына екі рет жариялым, орталықтарының жергілікті басылымында айына бір жариялымнан тұрады.

3. Өнімнің жеке түрлерін жылжыту бойынша тауарлық жарнама; Баспасөзде арнайы модульдік жарнама шығарылым, сонымен қатар қосымша құралдар пайдаланылады. Оларға визуальді жарнаманың стационарлық объектілері, үн парақтар, плакаттар, коммуналдық қызметтерге төлем квитанциялары жатады.