Экология

жҥйесінің барлық деңгейіне  ТД тҧжырымдамасын енгізу қажеттігі  атап кӛрсетілген.

Сондықтан ЮНЕСКО және Еуропа Кеңесімен бірлесіп ТД мҥддесінде білім  беру

саласындағы аймақтық стратегия  жасау қабылданды.

Экология және қоршаған ортаны тҧрақты дамыту мәселесі бойынша  шетелдік

тәжірибелер.

Қоршаған орта сапасын  жақсарту мақсатында, атап айтқанда атмосфералық ауа 

сапасын жақсарту мақсатында,   Осло қаласында  (Норвегия), ол 2003 жылы БҦҦ 

«Еуропаның орнықты қаласы»  болып танылған, 20 ғасырдың 90 –шы  жылдардың бойында 

атмосфераға  қатты заттардың, кҥкірт қышқылының, қорғасын және азот оксидінің 

шығарылыуын тӛмендету бойынша  бағдарлама іске асырылды. Шығарылулар  кӛлемін 

азайту қажеттігін туғызған себеп, ол жекелеген аудандардағы ауаның газдануы деңгейінің

артуы салдарынан балалар  арасында   астама және басқа да тыныс ӛкпе ауруларының 

ҧлғаю болып табылды. Ластанудың негізгі себебі қаладағы қарқынды автомобиль 

қозғалысы болып табылған. Берілген проблеманың неігзгі шешімі  қоғамдық кӛлік 

жҥйесін дамыту, атап айтқанда, пайдалануға трамвайларды, жерасты  қоғамдық кӛлігінің 

жҥйесін және электотоғымен  жҧмыс істейтін монорельсті поездарды  енгізу болып 

табылды (тоқ кӛзі  –  гидроэнергетика). Сондай-ақ жеке автокӛлікке  шығыс газдарын

каталитикалық ӛртеушілер орнату міндетті болды. Осло қаласындағы кӛлік  қозғалысы 

жҥйесін  жақсарту ҥшін, атап айтқанда, метро желілерін кеңейту  ҥшін қала әкімшілігі

орталық ҥкіметтен қаржыландыру алады.

Германия жел энергиясын пайдалану бойынша әлемде бірінші  орын және кҥн 

энергиясын пайдалану  бойынша екінші (Жапониядан кейінгі) орын алады. «Жаңаратын

энергия туралы» заң әрекет етеді: кҥн немесе жел кӛмегімен  ӛндірілген әрбір киловатт-

сағат ҥшін ҥкіметі ӛндірушіге 48 цент тӛлейді, бҧл кӛмір есебінен ӛндірілетін энергияның

нарықтық бағасынан - 5 цент,  әлде қайда артық. Нәтижесінде қазіргі  уақытта елде 14 мың 

жел және 80 мыңнан астам кҥндік ӛндірісітікқондырғылар орналасқан және жыл сайын 

баламалы энергия кӛздеріне  инвестициялар шамамен  6 млрд. евродан  қҧралады.

Геттеборн ауылының маңында  2008 жылға арай әлемдегі ең ірі кҥн  электрстанциясы 

салынады, қуаттылығы 8,2 МВт  қҧны 35 млн. евро.

Ҥкімет кіші қуатты кҥн  кӛзімен су жылытатын қондырғыларға  инвестицияларды 

салуды жалғастыруды жоспарлауда.  Кҥн кӛзімен су жылытатын қондырғыларға  ие

болғысы келетін неміс  отбасы  кҥн колеккторлары орналастырылған  әрбір шаршы метр

ҥшін  110 евродан алуы мҥмкін. 1999 жылдан бастап ГФР мемлекеттік  бюджетінен бҧл 

бағдарламаны іске асыру  мақсатында   2,7 млрд. евро бӛлінген.

Кҥн энергетикасын дамыту тек қана қана қоршаған ортаны қорғауға кӛмектеспейді,

сонымен қатар жаңа жҧмыс  орындарын қҧрады. 2004 жылы саладағы жҧмыспен

қамтылғандардың  саны 4 мың  адамға артып, 16 мыңадамға дейін  жетті. Перспективада, Ф ҚазҦПУ 0703-12-09 Білім алушыларға арналған пәннің оқу-әдістемелік  кешені 19

неміс мамандарының есебі  бойынша, кҥн энергетикалық қондырғыларын  салу, жӛндеу

және қызмет кӛрсету ГФР  шамамен 100 мың адамды тҧрақты жҧмыспен қамтамасыз ете 

алады.

Қазақстан Республикасының  тҧрақты даму саясатының болашағы

       Тҧрақты  даму идеясы  қоршаған ортаның   талаптарына сай  қазіргі және  болашақ 

ҧрпақтың тіршілік сапасын  жақсарту ҥшін бірқалыпты экономикалық және әлеуметтік

даму. Еліміздің президенті Н.Ә.Назарбаевтың  Қазақстан бәсекелістікке қабілетті 50 елдің 

қатарына кіру қажет деген  мақсаты осы ТД-дың принциптеріне  сәйкес келеді. Қазіргі 

кезде ТД  Қазақстан ҥшін маңызды мәселелердің  бірі боп  табылады.

2004 жылы ҚР ТД кеңесі  қҧрылды;

2006 ж Тҧрақты даму қоры  «Қазына» қҧрылды;

2006 жылы 14 қарашада ҚР Президентінің  бҧйрығы бойынша « 2007-2024

жылдарға арналған  ҚР тҧрақты дамуға кӛшу тҧжырымдамасы  қабылданды» 

яғни, ондағы ең негізгі мәселе қазіргі білім берудің дамуы, ҥздіксіз біліктілікті кӛтеру

және мамандарды қайтадаярлау. ТДмҥддесінде білім беру  еліміздің  болашақ дамуына 

шешуші әсер ететін факторлардың бірі.

Қазақстанның 2005-2010 жылдарға арналған білімді дамыту мемлекеттік  бағдарламасы

(2004 ж) мынадай мәселелерді  негізгі деп атап кӛрсетті:

қазақстандық патритотизмді, толеранттылықты, жоғары мәдениетті, адам қҧқығы

мен бостандығына сыймен қарауды  тәрбиелеу;

білім қҧрылымын және мазмҧнын  ҧлттық салт-дәстҥрде, әлемдік тәжірибеде және

ТД принциптеріне  негіздеп жаңарту;

ТҦРАҚТЫ ДАМУ

Қазақстан Республикасының  Тҧрақта дамуға кӛшу Концепциясын жҥзеге асыру және

кӛміртегілік нарықтарға қатысуы(2009-2010) мақсатында Қоршаған ортаны қорғау

Министрлігінің мҥмкіншіліктерін кҥшейту. Жобаның мақсаты Қазақстан 

Республикасының тҧрақты  дамуға кӛшу барысындағы бірқалыпты дамуының

механизмдері мен қҧралдарын қалыптастыру болып табылады. Мақсат бірнеше нақты 

міндеттерді орындау арқылы жҥзеге асырылады: 1) экология, қоршаған ортаны қорғау

мәселелерін шешудегі халықаралық  қарым-қатынас саласындағы аумақтық

конференцияларға дайындық барысында және ТД (тҧрақты даму) концепциясын енгізудің 

институционалдық және экономикалық механизмдерін кҥшейтуде кӛмек  кӛрсету; 2)

кӛміртектік нарықтарға қатысу мақсатында ҧлттық потенциалды дамыту және пост-Киото 

бойынша Қазақстанның ҧлттық саясатын тағайындау.

Қазақстандағы полихлордифенил  қалдықтары мен қорларын қауіпсіз басқарудың

жоспарын дайындау және жҥзеге асыру (2009-2012). Соңғы бірнеше жылдарда БҦҦДБ 

Қазақстан Ҥкіметіне ТОҚ (тҧрақты органикалық қосылыстар) туралы Стокгольм 

Конвенциясы бойынша Ҧлттық іс-әрекеттер жоспарын дайындауда қолдау кӛрсетті.

Ҧсынылған жоба БҦҦДБ мен  ҚОҚМ-нің Стокгольм Конвенциясы  бойынша 

Қазақстанның міндеттерін  орындау бойынша іс-әрекетердің  ҧлттық жоспарын дайындау

шеңберіндегі серіктестігі мен нәтижелеріне негізделген. Ҧсынылған  жоба бойынша 

атқарылатын әрекеттер химиялық заттар, ластанған қҧрылғылар мен  қондырғалар,

қалдықтарды қауіпсіз басқару  саласындағы Қазақстанның ҧлттық мҥмкіншіліктерін

кҥшейтуге мҥмкіндік береді. Жобаның мақсаты: Полихлордифенилы бар қондырғылар 

мен заттарды утилизациялау  мен қауіпсіз басқару ҥшін институционалдық және

техникалық мҥмкіншіліктерін кҥшейту.Ф ҚазҦПУ 0703-12-09 Білім алушыларға арналған пәннің оқу-әдістемелік кешені 20

Су ресурстарын басқару (Қазақстан, Қырғызстан мен Тәжікстан  елдерінің аумақтық

бағдарламасы) (2009-2011). Жобаның  мақсаты: Тҧрақты басқарудың ҧлттық және

шекарааралық бағдарламалары аясындағы су ресурстарын басқару  мәселесіне байланысты

аумақтық потенциалды  кҥшейту. Жоба трансшекаралық байланысты нығайтуға және

Орталық Азиядағы су ресурстанын  интеграциялық басқару тәжірибесін  қолдануға 

бағытталған.

БИОЛОГИЯЛЫҚ АЛУАН ТҤРЛІЛІКТІ САҚТАУ ЖӘНЕ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН 

ТҦРАҚТЫ БАСҚАРУ 

Жер ресурстарын тҧрақты  пайдалану мақсатындағы потенциалды  дамытудың 

кӛпмемлекетті жобасы (Орталық  Азияның 5 мемлекетінің аумақтық жобасы) (2009-2011).

Жобаның мақсаты қазіргі  Ҧлттық Бағдарламалар шеңберінде жер  ресурстарының 

деградациясымен кҥрес мақсатындағы интеграциялық әдістер мен стратегияларды дамыту

және жҥзеге асыруды ҧлттық және транс-ҧлттық деңгейдегі потенциалын  арттыру болып 

табылады.

КЛИМАТТЫҢ ӚЗГЕРУІ 

Қоғамдық ғимараттарды жарықтандырудағы энерготиімділікті арттыру (2010-2015). Жоба

тӛмен энерготҧтыну ӛнімдеріне деген сҧранысты  – шамалар  мен ҥлгілерді қайта қарау,

энерготиімді ӛнімдерді  таңбалау, соңғы тҧтынушылар мен  дистрибьюторлармен жҧмыс,

сонымен қатар, 2-3 қоғамдық ғимараттар мысалында кӛрсетілімді шаралар  жҥргізуге 

бағытталған.

Тҧрғын секторында энерготиімді ғимараттарды жобалау және салу (2010-2015). Жобаның 

мақсаты: жаңа тҧрғын ғимараттарының парник газдарын қоршаған ортаға бӛлуін

энерготиімді ғимарттарды  жобалап, салу және қҧрылыс материалдарын  ӛндіру арқылы

азайту

Алматы қаласындағы қоғамдық кӛлікті ҧйымдастыру жҥйесін  жақсарту (2010-2015).

Жобаның мақсаты: парник газдары  мен басқа да ластаушы заттардың  қоршаған ортаға

шығарылуы санын Алматы қаласындағы  қоғамдық кӛліктердің анағҧрлым  тиімді және аз

ластайтын тҥрлерін қолдану  арқылы азайту