Бюджетный кодекс на казахском

1. Міндеттемелердің  уақтылы қабылданбау, бюджеттік  бағдарламалар бойынша төлемдердің уақтылы жүргізілмеу себептерін анықтау, бюджет түсімдері мен шығыстарының атқарылу болжамдарын жасау мақсатында жүзеге асырылатын бюджеттің атқарылу көрсеткіштерін, сондай-ақ бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің стратегиялық жоспарларында айқындалған нәтиженің көрсеткіштері бойынша деректерді тұрақты және жүйелі жинау, бақылап отыру және талдау бюджеттік мониторинг болып табылады. 
      2. Бюджеттік мониторингті бюджеттік бағдарламалар әкімшілері, бюджетті атқару жөніндегі орталық және жергілікті уәкілетті органдар жүзеге асырады. 
      3. Бюджеттік мониторинг бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органдардың бюджеттік есептілігі және бюджеттік бағдарламалар әкімшілері ұсынатын ақпарат негізінде жүзеге асырылады. 
      4. Республикалық және жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бюджетті атқару жөніндегі орталық және жергілікті уәкілетті органдарға бюджеттік бағдарламалардың іске асырылу мониторингінің нәтижелері туралы есептер береді. 
      5. Бюджеттік мониторингтің нәтижелері бойынша бюджетті атқару жөніндегі орталық және жергілікті уәкілетті органдар тоқсан сайын және жыл қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметіне, жергілікті атқарушы органдарға және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдарға республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы талдамалық есепті, сондай-ақ ай сайын бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне міндеттемелер бойынша қаржыландыру жоспарына сәйкес бюджеттік бағдарламалар бойынша қабылданбаған міндеттемелер және төлемдер бойынша қаржыландыру жоспарының уақтылы орындалмағаны туралы ескертпе-ақпарат береді. 
      6. Мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдар тиісті бюджетті әзірлеу немесе нақтылау кезінде тиісті бюджеттің атқарылуы туралы талдамалық есептің нәтижелерін ескереді. 
      7. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган бюджеттік мониторинг жүргізу жөніндегі жалпы әдіснамалық және әдістемелік басшылықты қамтамасыз етеді.    

  113-бап. Нәтижелерді бағалау     

1. Мемлекеттік  орган қызметінің ел немесе өңір экономикасының дамуына, экономиканың, қоғамның жеке саласына (аясына) тигізетін әсерін кешенді және объективті бағалау, мемлекеттік орган қызметі нәтижелерінің көрсеткіштеріне қол жеткізуді талдау, оның ішінде стратегиялық жоспар мен бюджеттік бағдарламалардың жоспарлануын және іске асырылуын бағалау нәтижелерді бағалау болып табылады. 
      2. Нәтижелерді бағалау: 
      1) нәтижелер көрсеткіштерін таңдаудың дұрыстығын, олардың түсінікті және анық жазылуын, бюджеттік бағдарламаны іске асыруға қажетті ресурстарды жоспарлаудың дұрыстығын талдауды; 
      2) мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарлары мен бюджеттік бағдарламаларында айқындалған нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізу дәрежесін талдауды; 
      3) алынған нәтижелердің стратегиялық жоспарда айқындалған мемлекеттік органның стратегиялық бағыттарына, мақсаттары мен міндеттеріне сәйкестігін бағалауды; 
      4) қол жеткізген нәтижелердің мемлекеттік қызмет көрсетуді алушылардың мүдделері мен қажеттіліктеріне сәйкестігін бағалауды; 
      5) нәтижелердің стратегиялық мақсаттар мен көрсеткіштерге қол жеткізе алмау себептерін талдауды; 
      6) мемлекеттік органның қызметін жақсарту, бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыру көлемін ұлғайту, қысқарту не оларды бюджеттен алып тастау жөніндегі ұсынымдарды қамтуға тиіс. 
      3. Нәтижелерді бағалауды жүргізу кезінде үкіметтік емес ұйымдардың (қоғамдық бірлестіктердің) оларды алушыларға сауал қою негізінде алынған мемлекеттік қызмет көрсетуді ұсыну сапасы туралы ақпараты пайдаланылады. 
      4. Нәтижелерді бағалауды бюджеттік бағдарламалар әкімшілері және Қазақстан Республикасының Президенті уәкілеттік берген мемлекеттік органдар жүзеге асырады. 
      5. Нәтижелерді бағалауды жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

5-бөлім.  ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҰЛТТЫҚ БАНКІН 
ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕНШІЛЕС ҰЙЫМДАРЫН ҚОСПАҒАНДА, МЕМЛЕКЕТТІК 
МЕКЕМЕЛЕРДІҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПКЕ АЛУЫНЫҢ ЖӘНЕ 
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІГІНІҢ ЖҮЙЕСІ

22-тарау.  БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПКЕ АЛУ ЖҮЙЕСІ     

  114-бап. Бухгалтерлік есепке алудың және қаржылық 
                есептіліктің мақсаты     

 Бухгалтерлік  есепке алудың және қаржылық  есептіліктің мақсаты мүдделі  адамдарды мемлекеттік мекемелердің  қаржылық жағдайы туралы толық  және дұрыс ақпаратпен қамтамасыз  ету болып табылады.    

  115-бап. Бухгалтерлік есепке алудың және қаржылық 
                есептіліктің принциптері мен негізгі сапалық 
                сипаттамалары     

1. Бухгалтерлік  есепке алу мен қаржылық есептілікті  жасау принциптері есептен шығару  және қызмет үздіксіздігі болып  табылады. 
      Есептен шығару принципі ақы төлеу уақытына қарамастан, оларды жасау фактісі бойынша операциялардың нәтижелерін танумен қамтамасыз етіледі. 
      Қызмет үздіксіздігі принципі мемлекеттік мекеменің алдағы болашақта жұмыс істейтін ниеті бар екенін, қызметін таратудың немесе қызмет ауқымдарын едәуір қысқартудың қажеті болмайтынын білдіреді. Егер мұндай ниет немесе қажеттілік бар болса, онда қаржылық есептілік арнаулы ережелер бойынша жасалады. 
      2. Қаржылық есептіліктің негізгі сапалық сипаттамалары түсініктілік, орындылық, сенімділік және салыстырмалылық болып табылады. 
      Түсініктілік - қаржылық есептілікте берілетін ақпарат пайдаланушыларға түсінікті болуы тиіс. 
      Орындылық - шешімдер қабылдайтын пайдаланушылар үшін ақпараттың орынды болуы және олардың оқиғаны бағалауына көмектесуі, бұрынғы бағаларын растауы немесе түзетуі тиіс. 
      Сенімділік - елеулі қателер мен бұрмалаушылықтардың болмауы және пайдаланушылардың ақпаратқа шынайы ақпарат ретінде сенуі. 
      Салыстырмалылық - әртүрлі кезеңдердегі және әртүрлі мемлекеттік мекемелердің ақпаратын салыстыру мүмкіндігі. Ұқсас операциялардың қаржылық нәтижелері барлық мемлекеттік мекемелер үшін бірыңғай әдіснама бойынша жүзеге асырылуға тиіс.     

  116-бап. Бухгалтерлік есепке алу жүйесі     

1. Бухгалтерлік есепке алу Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасымен және есепке алу саясатымен регламенттелген мемлекеттік мекемелердің операциялары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың тәртіпке келтірілген жүйесін білдіреді. 
      2. Есепке алу саясаты мемлекеттік мекемелер барлық мемлекеттік мекемелер үшін бірыңғай болып табылатын қаржылық есептілікті жасау мен ұсыну кезінде қолданатын принциптерді, негіздерді, ережелерді, қағидаларды және практиканы қамтиды. Есепке алу саясатын бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган әзірлеп, бекітеді. 
      3. Бухгалтерлік есепке алудағы операциялар мен оқиғалар бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есепке алу шоттарының жоспары негізінде көрсетіледі. 
      4. Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есепке алуды жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейді. 
      5. Бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісім бойынша қажет болған жағдайларда олардың қызмет ерекшелігін ескеріп және мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есепке алуды жүргізудің белгіленген тәртібін сақтай отырып, мемлекеттік мекемелерде өз жүйесінің бухгалтерлік есепке алу жөніндегі жалпы ережелерін қолдану тәртібі туралы нұсқаулар шығара алады.

23-тарау.  ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК    

  117-бап. Қаржылық есептілік      

1. Қаржылық есептілік  мемлекеттік мекеменің қаржылық  жағдайы және қаржылық жағдайындағы  өзгерістер туралы ақпаратты  білдіреді. 
      2. Мемлекеттік мекеменің қаржылық есептілігі: 
      1) бухгалтерлік балансты; 
      2) активтер мен міндеттемелердегі өзгерістер туралы есепті; 
      3) қаржыландыру көздері бойынша мемлекеттік мекеменің шоттарындағы ақша қозғалысы туралы есептерді; 
      4) түсіндірме жазбаны қамтиды. 
      3. Мемлекеттік мекеменің қаржылық есептілігі бастапқы құжаттармен расталады. 
      4. Мемлекеттік мекеме барлық операциялардың бірыңғай бухгалтерлік есепке алынуын жүргізеді. 
      5. Қаржылық есептілік нысандарын және оларды жасау мен ұсыну тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейді.    

  118-бап. Шоғырландырылған қаржылық есептілік     

 Бюджеттік  бағдарламалар әкімшілері бюджетті  атқару жөніндегі орталық уәкілетті  орган белгілеген тәртіппен шоғырландырылған қаржылық есептілікті жасауға міндетті.     

  119-бап. Есепті кезең      

1. Жылдық қаржылық  есептілік үшін 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанды қоса алғандағы  күнтізбелік жыл есепті кезең  болып табылады. 
      2. Жаңадан құрылған мемлекеттік мекеме үшін бірінші есепті жыл ол мемлекеттік тіркелген кезден бастап сол жылдың 31 желтоқсанын қоса алғандағы кезеңді қамтиды.    

  120-бап. Қаржылық есептілікті ұсыну     

1. Мемлекеттік  мекемелер қаржылық есептілікті  бюджеттік бағдарламалар әкімшісіне табыс етеді. 
      2. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері қаржылық есептілікті: 
      1) бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органға; 
      2) Қазақстан Республикасының мемлекеттік қаржылық бақылау органдарына ұсынады. 
      3. Қаржылық есептілік Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен беріледі. 
      4. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган аралық қаржылық есептілікті ұсыну мерзімін анықтауға және жылына кемінде бір рет өзге де кезеңділікті белгілеуге құқылы.

6-бөлім.  БЮДЖЕТТІК ЕСЕПКЕ АЛУ МЕН ЕСЕПТІЛІК

24-тарау.  БЮДЖЕТТІК ЕСЕПКЕ АЛУ    

  121-бап. Бюджеттік есепке алу бойынша негізгі ережелер     

 Бюджеттік  есепке алу бірыңғай қазынашылық  шоттан және мемлекеттік мекемелердің  шоттарынан жасалатын операциялар  туралы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың талаптары мен міндеттемелері туралы ақшалай түрдегі ақпаратты жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасымен реттелген, тәртіпке келтірілген жүйесін білдіреді.    

  122-бап. Бюджеттік есепке алуды жүргізу     

1. Бюджеттік  есепке алу деректері бюджеттік  есептілік жасау үшін негіз  болып табылады. 
      2. Бюджеттік есепке алуды жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган айқындайды.    

  123-бап. Бюджеттік есептіліктің сапалық сипаттамалары     

1. Бюджеттік  есептілік мынадай: 
      1) жасалған операциялардың түпнұсқалығын және есепке алуда оларды көрсеткен кезде қателердің жоқтығын білдіретін анықтық; 
      2) Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында көзделген барлық талап етілетін ақпараттың көрсетілуін білдіретін толықтық; 
      3) осы Кодекстің және басқа да нормативтік құқықтық актілердің есептілікті жасау жөніндегі ережелерінің сақталуын білдіретін сәйкестік сапалық сипаттамаларға сай келуге тиіс. 
      2. Алынған тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілген қызметтің) бюджетке түсетін түсімдері бюджеттік есептілікте ақшалай түрде көрсетіледі.    

  124-бап. Бюджеттік есептіліктің түрлері     

1. Бюджеттік  есептілік есептердің мынадай түрлерін: 
      1) мемлекеттік мекемелердің есептерін: 
      міндеттемелер мен төлемдер бойынша жеке қаржыландыру жоспарларының орындалуы туралы есепті; 
      тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметті) өткізуден түскен ақша түсімдері мен шығыстары жоспарларының орындалуы туралы есепті; 
      демеушілік пен қайырымдылық көмектен ақшаның түсімі мен жұмсалуы туралы есепті; 
      дебиторлық берешек туралы есепті; 
      кредиторлық берешек туралы есепті; 
      2) бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің есептерін: 
      бюджеттік мониторингтің нәтижелері туралы есепті; 
      бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыру жоспарының орындалуы туралы есепті; 
      тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметті) өткізуден түскен ақша түсімдері мен шығыстары жоспарларының орындалуы туралы есепті; 
      демеушілік пен қайырымдылық көмектен ақшаның түсуі және оның жұмсалуы туралы есепті; 
      дебиторлық берешек туралы есепті; 
      кредиторлық берешек туралы есепті; 
      стратегиялық жоспардың іске асырылуы туралы есепті; 
      3) бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органдардың бюджеттік есептілігін: 
      республикалық, тиісті жергілікті бюджеттердің, облыс бюджеттерінің, мемлекеттік және шоғырландырылған бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді; 
      Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының түсімдері мен пайдаланылуы туралы есепті; 
      Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қолма-қол ақшасын бақылау шотындағы ақша қозғалысы туралы есепті; 
      мемлекеттік, республикалық және жергілікті бюджеттер бойынша тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметті) сатудан түскен ақша түсімдері мен шығыстары жоспарларының орындалуы туралы есепті; 
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың талаптары мен міндеттемелері туралы есепті; 
      мемлекеттік, республикалық және жергілікті бюджеттер бойынша демеушілік және қайырымдылық көмектен ақшаның түсуі және оның жұмсалуы туралы есепті; 
      мемлекеттік, республикалық және жергілікті бюджеттердің дебиторлық берешегі туралы есепті; 
      мемлекеттік, республикалық және жергілікті бюджеттердің кредиторлық берешегі туралы есепті; 
      бюджеттік мониторинг нәтижелері бойынша республикалық (жергілікті) бюджеттің атқарылуы туралы талдамалық есепті; 
      4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің, жергілікті атқарушы органның есептерін: 
      республикалық немесе тиісті жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті; 
      Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қалыптастырылуы мен пайдаланылуы туралы жылдық есепті қамтиды. 
      2. Бюджетті атқару және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органдар өз құзыреті шегінде бюджеттік есептіліктің қосымша нысандарын белгілеуге құқылы. 
      3. Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар, мемлекеттік мекемелер бюджеттік есептілікті жасау және табыс ету жөніндегі нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алуға міндетті. 
      4. Стратегиялық жоспардың іске асырылуы туралы есепті қоспағанда, осы баптың 1-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген бюджеттік есептілікті жасау және табыс ету тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейді.     

  125-бап. Бюджеттің атқарылуы туралы есепті ұсыну     

1. Республикалық  және жергілікті бюджеттердің  атқарылуы туралы есеп бекітілген, нақтыланған, түзетілген республикалық  және жергілікті бюджеттерді, тіркелген, төленбеген міндеттемелерді, бюджет түсімдерінің атқарылуын және (немесе) тиісті бюджеттің бюджеттік бағдарламалары бойынша төленген міндеттемелерді көрсетеді. 
      2. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган ай сайын есепті айдан кейінгі айдың бірінші күніндегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметіне, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органға және ішкі бақылау жөніндегі уәкілетті органға, тоқсан сайын - Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне мемлекеттік, шоғырландырылған, республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетіне республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есеп береді. 
      3. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органдары ай сайын есепті айдан кейінгі айдың бірінші күнгі жағдай бойынша әкімдікке, мәслихаттың тексеру комиссиясына, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдарына, Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі органға облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің атқарылуы туралы есеп береді. 
      Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органдары ай сайын және жыл қорытындылары бойынша бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға осы Кодекстің 124-бабында көзделген есептерді береді. 
      4. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органы ай сайын есепті айдан кейінгі айдың бірінші күнгі жағдай бойынша әкімдікке, мәслихаттың тексеру комиссиясына, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органына, облыстың бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органына және Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі органға аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджетінің атқарылуы туралы есепті, сондай-ақ осы Кодексте көзделген басқа да есептерді береді.    

  126-бап. Стратегиялық жоспардың іске асырылуы туралы есеп     

1. Стратегиялық  жоспардың іске асырылуы туралы  есеп оны іске асыру барысы, мемлекеттік орган қызметінің  мақсаттарына, міндеттерімен нәтижелерінің көрсеткіштеріне қол жеткізудегі прогресс туралы ақпаратты қамтиды. 
      2. Стратегиялық жоспардың іске асырылуы туралы есепті жыл сайын ағымдағы қаржы жылының бірінші наурызына дейінгі мерзімде: 
      Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар, - Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі және бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органдарға және Қазақстан Республикасының Президенті нәтижелердің бағалауын жүргізуге уәкілеттік берген органдарға; 
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кіретін мемлекеттік органдар, - Қазақстан Республикасының Үкіметіне, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі және бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органдарға және Қазақстан Республикасының Президенті нәтижелердің бағалауын жүргізуге уәкілеттік берген органдарға; 
      жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдар, - әкімге, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі және бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органдарға және Қазақстан Республикасының Президенті нәтижелердің бағалауын жүргізуге уәкілеттік берген органдарға ұсынады. 
      3. Стратегиялық жоспарлардың іске асырылуы туралы есептер бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға жатады. 
      Стратегиялық жоспардың іске асырылуы туралы есепті жасау және ұсыну тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді.