ҚҚС бойынша шегерімдер және есептеулер есебі

     Фискалдық  органдардың қосылған құн салығын  қайта аудару алдағы айдың  қортындысы бойынша ай сайын  жүргізіледі. Төлем мөлшері өткізілген  өнім құннан есептелген салық  сомасы мен шикізат, жартылай  фабрикаттары қоюшының бұрын  төлеген салық сомасының арасындағы  айырма ретінде анықталады. Теріс  нәтиже болғанда, салық төлеуші  келесі айда өтеуге мүмкіндігі  бар. Осындай күрделі процедурадан  мемлекетпен жылына немесе жарты  жылда ет есеп айырысуға рұқсат  берілген ұсақ кәсіпорындар босатылған.

     Сондай-ақ, ұсақ кәсіпорындардан (жылдық айналымы 780 млн. лирадан кем) қосылған құн  салығын алу процедурасын жеңілдету  үшін 1985 жылы ұсақ кәсіпорындарда  және ерікті кәсіп тұлғаларында  қалыптасқан қосымша құнды анықтаудың  жаңа принципі енгізілді. Қосымша  құн сомасының есебі өндірістік  шығындар мен алынған табысты  нақтылау мақсатында бухгалтерлік  кітап негізінде жүргізілмейді (себебі  ол ірі кәсіпорындарда жасалатындықтан). Жаңа заң бойынша қосымша құн  салығын алу үшін ұсақ есеп  айырысулар талап етілмейді. Қосымша  құн өндірістік және қызмет  көрсету аясындағы қызметтердің  алуан түрлері үшін жеке бекітілген (40—97,5%) арнайы коэффициентке (%) кәсіпорындардың жиынтық түсімін азайту жолымен анықталады. Ең жоғары коэффициент (97%) бензинді сататын әртүрлі саудагарлерге белгіленген.

     Қосылған  құн салығы сараланған ставкалар  бойынша алынады. Қазіргі уақытта  олардың саны бесеу: жеңілдетілген  — 0% және 4%, негізгі — 9%, екі жоғарлатылған — 19% және 38%.

     Жоғарыда  айтылған нөлдік ставка тауарлар  мен қызмет көрсетулер экспортында  қолдалынады.

     4%-тік жеңілдікті ставка бірінші қажетті заттарға (нанға, сүтке, тағамның басқа да түрлеріне, газет, журнал) қолданылады.

     9%-тік негізгі ставка өнеркәсіптік, оның ішінде тоқыма бұйымдарына қолданылады.

     Мейрамханалар  арқылы сатылатын азық-түлік және  ішімдік сусындары, сондай-ақ бензин  мен мұнай өнімдеріне 19% ставкамен салық алынады.

     Ең  жоғары ставка — 39% тері, зергерлік бұйымдарға, спорттық автокөліктерге қолданылады.

     Арнайы  акциздер жанама салықтардың  арасында шамасы жағынан екінші  фискалдык мәнді иеленеді. Олар  Италияда тауарлар мен қызметтердің  кейбір түрлеріне (электр қуаты, қант, ішімдік сусындарына) қолдалынады. Әлде қайда елеулі түсімді  мұнай мен мұнай өнімдеріне  акциздер қамтамасыз етеді. Жанама  салық салудың басқа да табысты  объектісі болып темекі өнімдері  табылады.

     Италиядағы  жанама салық салудың айырмашылықты  сипаты, ол қосымша құн салығы  бойынша бірнеше сараланған ставкалардың  бекітілуі мен салық алудың  оңайлатылған жүйесінде қолданылып. Сонымен бірге қосымша құн  салығы жанама салығы жанама  салықтардың арасында жетекші  орынды иеленеді.

     Италияда  акциздік алымдар Қазақстан мен  салыстарғанда 

     бюджетке  елеулі табыстар әкеледі, біздің  елімізде олар азаюда.

     Сомымен  дамыған елдердің салық жүйелері  көптеген түрлі экономикалық  саяси және әлеуметтік шарттардың  әсерінен қалыптасқан.

     Салықты  іріктеу оның құрылымын алу  ставкалары биліктің әр түрлі  деңгейдегі фискалдық  өкілеттік, салық базасы, салықтық жүйелер  бір-бірінен ерекшелінеді.

     Әртүрлі  табысқа салыққа жекелеген елдер  экономикасының салыстырмалы тәуекелділігі  біркелкі емес және тербелмелі.

     1975 жылға дейін экономикалық ынтымақтастық  даму ұйымының (ОЭСР) көптеген елдерінде  тұтынуға салықтық, өзгеріссіз үлесі  байқалады.

     70 жылдардың екінші жартысында  тұтынушыларға салық үлесінің  өсу тенденциясы байқала бастады.

     Көптеген  елдерде тұтынушыға салықтың  үлесі, акциз үлесі, кедендік баж  бірдей.

     Біріншісінің  ролі мен үлесі артып отырса, 80 жылдары соңғысы төмендеді. Тікелей (компанияның табыс салығы) жанама (тұтынушы табысына салық, акциз, кедендік баж) салықтардың жалпы  көрінісі осындай.

     Тікелей  салықтар Германияда, АҚШ-та, Жапонияда, жанама салықтар Франция мен  Италияда басым болса, тең салмақтандырылған  құрылымды Ұлыбритания иеленеді.

     Германия  мен АҚШ-та тікелей салықтардың  рөлі артса, Жапония мен Италияда  — жанама салқтардың рөлі артқан.

     Осы  елдердің салықтар құрылымы өзгерістер  салық салудың одан әрі дамуынан  экономикалық өсуі мен инфляцияның  жанама салықтардың алынатын  табыстарға емес, тікелей  салықтардан  алынатын табыстарға әлдеқайда  әсер ететіндігіне негізделген. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2.«СЕРТ»  ЖШС-де ҚҚС ТӨЛЕУ ТӘРТІБІ МЕН ЕСЕПТЕУ ӘДІСІ 

2.1 Кәсіпорынның  технико-экономикалық көрсеткіштері және қаржылық жағдайын талдау 

    «СЕРТ»  жауапкершілігі шектеулі серіктестігі өз тарихын Георгиевка ауылынан 1999 жылдың қазан айында өз жұмысын іске асыра  бастайды.

    Осы жылы бір ғана «Наргиз» дүкені қызмет етті. Кейін сауда айналымы жоғарылап, тағы басқа сауда алаңы, жерлер сатып  алынып, жаңа жұмыс орындары құрылды. Жұмысшылар саны 15 адамнан құралды.

    2002 жылдың сәуірінде кондитерлік  цех ашылды. Онда нан, тоқаш  және тағы басқа түрлерін аймақ  тұрғындарына ұсынып, дайындалып  шығарылды. 2003 жылдың мамыр айында  райпотребсоюз ғимараты сатып  алынды. Қысқа уақыт аралығында  қалпына келтіру, жөндеу жұмыстары  жүргізіліп, осы жылдың желтоқсан  айында «Комплекс-Азия» рестораны  ашылды. Бұл ресторанда салтанатты  кештер, тойлар, банкеттер және т.б.  өткізіледі.

    ЖМ  «Разиев» 2004 жылдың сәуірінде «СЕРТ»жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп ұйымдастырылды. «СЕРТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің негізгі қызметі: сауда, ұн комбинаты және тағы басқа өнімдерін шығару мен өткізумен шұғылданады. 2004 жылдың басында жұмысшылар саны 98 адам болды. Осы жылы «Детский мир» ғимараты сатып алынды. Бұл ғимаратқа шамалы өзгертулер енгізіп 2005 жылы  «Эдем» сауда үйі ашылды. 

    Қазіргі уақытта кәсіпорында 14 дүкен, оның ішінде 5дүкені басқа ауылдарда орналасқан. Дүкендерде тауарлар кең ассортиментте  сатылады, тауарлар Қазақстанның басқа  аумақтарынан жабдықталынады. Сауда  –саттық партнерлері Сауда үйі  «Эмиль», «Алматы маргарин зауыту», «Қарағанды конфеттері», «Вимпекс».

    2005 жылдың басында  егін шаруашылығы  «Арго» ашылды. 600 га жерге бидай,  сұлу және овощ отырғызылды. 2005 жылы бірінші урожай жиналды  және қосымша қожалықтар, онда  ет және тұшпәра цехы   ашылып, ресторан мен дүкендерге өз  өнімдерін жабдықтап отырады. 

    02.04.2007  тағы да нарық және ұн диірмені  ашылды. Жұмысшылардың орта айлық  еңбекақысы 32,1мың теңге, 2006 жылдың 9 айына салық төлемі 900000 теңгені  құрайды. Кәсіпорын аймақ өмірінде, шараларға өте белсенді  қатысып,  спорт және т.б. шараларға спонсорлық  көмек көрсетеді. 

    Бухгалтерлік  есеп жұмысын жүргізу үшін «СЕРТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі күнделікті орындалып отыратын барлық операциялардың міндетті түрде үздіксіз құжаттарға жазылып отыратындығы бухгалтерлік есептің негізгі қызметі болып табылады. Бухгалтерлік құжат орындалған операцияларды дәлелдейтін жән алдағы уақытта орындалатын жұмыстар мен атқарылатын қызметтерге құқық беретін жазбаша куәлікті атауға болады.

    Есептік саясатты құрудың негізгі талабы:

       - Бухгалтерлік есептеу стандартына  сәйкес бухгалтерлік есепте есептеу  әдісі қолданылады.

      -   Бюджетпен есептесу келесі  салық түрлері арқылы жүзеге  асады: 

• заңды тұлғалардың табыс салығы;
• жеке тұлғалардың табыс салығы;
• қосымша құнға салық;
• және міндетті зейнетақықорға төлемдер.

     -  Шаруашылық салық заңдарына  сәйкес салық органына ай сайын,  тоқсан сайын, жыл сайын қаржылық  ақпараттарды және керекті есептері, декларацияларды тапсырып отырады.  Сондықтан бухгалтерлік есеппен  қатар салықтық есеп жүргізіледі.

     -  Халықаралық бухгалтерлік есеп  стандартына көшуге байланысты  ақпарат беру мен мүделі жақтарға  сыртқы мәліметтер беруде талаптар  өзгерді. Сондықтан әр түрлі  жағдайларда шұғыл және дәл  қимылдау үшін ақпаратты компьютерлік  өңдеуге аса көп мән беріледі. Шаруашылықта «1С.бухгалтерия» мамандандырылған  жиынтығы «Бухгалтерлік есеп»  компонентімен қолданылады. Бухгалтерлік  есеп келесдей жүзеге асады:

    Опреациялар журналы – бұл күнделікті шаруашылықтың  қаржылық операциялары мен міндеттерінің  бухгалтерлік жазуы. Операциялар журналы  «1С.бухгалтерия»-нің бір модулі болып табылады. Операциялар журналын кіргізудің негізгі мақсаттары:

• Есептеу стандартына сәйкес бухгалтерлік есепте болатын қателерді табу мен жою.
• Басшыларға баратын мәліметтер мен шұғыл мағлұматтарды дайындау және тексеру.

    Операциялар журналында келесі жұмыстарды істеуге  болады:

1. Жазуларды дайындау.
2. Жазуларды қарау
3. Операциялар журналындағы жазуларды бақылау.

      ЖШС «СЕРТ» «1С. бухгалтерия» жиынтығындағы шоттардың құрылымы бухгалтерлік есептегі жоспарлы шоттар негізінде құрылған және ары қарай бөлшектенген. Бөлшектеуде шоттың мінездемесін беретін қосымша белгілер қолданылған. Қосымша белгілер пайдалушының талабына байланысты анықталған. 

               -Операциялар журналына байланысты  мәліметтер.

               -Операциялар журналындағы бухгалтерлік  функциялар.

               -Операциялар журналындағы басқа  функциялар. 

               -Қосымша бухгалтерлік мәліметтер. Олар бухгалтерлік есептің негізгі  бөлігі болып табылады. Бұл мәліметтер  сәйкес салға байланысты толық  ақпараттармен берілген. Бухгалтерлік  есепке бұл қосымша мәліметтерден  тек қана операцияның жалпы  сомасы кіреді.

    ЖШС «СЕРТ»негізгі талдау көзі болып жылдық технико-экономикалық көрсеткіш есептелінеді.

    ЖШС «СЕРТ»2009 және 2011 жылдарда келесі экономикалық көрсеткіштерге ие болды.

 

    

    «СЕРТ»жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінің технико-экономикалық көрсеткіштерін сипаттайтын болсақ, 1 кестеден көріп отырғанымыздай сатылған өнімнен түскен табыс мөлшері  – жылдан-жылға төмен деп келе жатыр, айта кетсек  2011 жылды 2009 жылмен салыстырсақ  67,25 мың тенгеге нашарлаған болса, 2011 жылмен 2010 жылды салыстырғанда 23,76 %-ға төмендегенің көреміз. Мұның себебі кредиторларымыздың уақытында төлем мөлшерін банк шотына немесе кассаға төлемеуіне, тұтынушыларымыздың біршама азаюына әкеліп отыр. 2011 жылы рентабельділік 13,9 пайызды құрады, бұл кәсіпорынның  өнім өндірісінің артуына және шығындардың 74821 мың тенгеге азаюына байланысты.Қор рентабельділігі 2011 жылы  жоғарлады және 24,4 пайызды құрады.Бұл кәсіпорынның негізгі қор үлесін арттыруына байланысты.

    Кезең шығындарының және өнімнің өзіндік  құнының  төмендеуі  таза табыстың төмендеуіне  әкелді, яғни 2010 жылы  бәсекелес кәсіпорындардың ашылуына байланысты болды.

      «СЕРТ»Жуапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі  жұмысшылардың орта жылдық саны 2011 жылды 2010 жылмен салыстырғанда  6 адамға, яғни 6,1%-ға  азайды. Өндірістік  персоналдың азаюымен байланысты.

         Бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу үшін «СЕРТ»жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде күнделікті орындалып отыратын барлық операциялардың міндетті түрде үздіксіз құжаттарға жазылып отыратындығы бухгалтерлік есептің негізгі қызметі болып табылады. Бухгалтерлік құжат орындалған операцияларды дәлелдейтін және алдағы уақытта орындалатын жұмыстар мен атқарылатын қызметтерге құқық беретін жазбаша куәлікті атауға болады.

    Жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінің міндетті деректемелеріне жататын келесі құжаттар: