Кәсіпорынды басқарудағы бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесін тұрғызу

 

2.4.1 Бағдарламалық қамтамасыз етудің құрылымы

 

    Жалпы жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету – бұл ұымның шығару процесіне қатысты және ақпаратты қайта өңдеуде жиі кездесетін есептерді шешу, кең ауқымыды пайдаланушыларға есептелген және бағдарлама жиынтығын ұсынатын бағдарламалық қамтамасыз ету бөлігі. Бұған операциондық жүйелер, кестелік процессорлер, бағдарлама генераторлары, графикалық және мәтіндік редактолар, ҚПП, МББЖ және т.б. жатады.

    Операциондық жүйелер  барлық басқару шығару жүйелерінің қорларына жауап береді. Бірақ жүйелік қамтамасыз етудің бірнеше аспектілері бар, шығару жүйелерінің типімен сәйкес болмайды. Оперпциондық жүйе персоналды компьютердегі аппарат құралқ абықшасының ең төменгі деңгейіндегі дәрежесін құрайды.

   Персоналды компьютердің  әр түрлі модельдері мүмкіншіліг  және архетиктурасы әр түрлі  операциондық жүйелер қолданылады. Оларды сақтауға және жұмыс  істетуге әр түрлі оперативті  жадының қорлары қажет. Бағдарламаны  өңдеуге және оны құруға берілген пайдаланушыларсервисі бірдей болмайды операциондықжүйе түйіні әдетте сервистік бағдарламалардың жиналуымен қосылады. Осы бағдарламалардың көмегімен сыртқықұрылғылардың параметрлерін орнату, оперативті жадыны тестілеу және т.б. болып табылады.

   WINDOWS XP  операциондық жүйесінің мінездемесі:

   WINDOWS файлдармен, дисктермен  және т.б. операцияларға арналған  ыңғайлы және көрнектәі интерфейспен  қамтмасыздандырылған, сонымен қатар   WINDOWS ортасында жаңа бағдарламаларды  орнатуға мүмкіншілік жасаған. Әрине бұл бағдарламалармен жұмыс жасау үшін   WINDOWS талаптарына сай келу керек, сондықтан оны   WINDOWS –бағдарламалар немесе   WINDOWS-қосышалар деп атайды, олар игеруде өте қарапайым және қолдануда ыңғайлы.

   Бұл ОЖ  өзіне енгізілген  мультимедиа құралдары, енгізілген тасымал компьютерлері және енгізілген электрондық поштасы бар.   WINDOWS ХР ОЖ Microsoft  фирмасының  Microsoft Office  деп аталатын программа пакеттері құрылған. Бұл пакеттерге  келесі программалар кіреді:

• Microsoft Word -2000 XP Professional мәтіндік редакторы;
• Microsoft Word -2000 XP Professional электрондық таблицасы;
• Microsoft Word -2000 XP Professional презентациялық редакторы;
• Microsoft Word -2000 XP Professional мәліметтер базасын басқару жүйесі;

  Сонымен қатар WINDOWS ХР құрамына  қызмет бағдарламалары мен пайдалы қосымшалар жатады. WINDOWS ХР қолданғанда аппарат бөліміне қойылатын талаптар:

• 486 DX   процессоры немесе одан жоғары;
• 16 Мб кем болмайтын оперативті жады;
• VGA видеоадаптері.

Активтер мен пассивтерді басқарудың есеп кешенін объектілі-бағытталған программа Delphi қосымшасының өңдеу ортасында өндіруге болады.

Delphi қосымшаларды өндіруге  арналған тиімділігі жоғары құрал.

Delphi жеке жұмыс станцияларына, сондай-ақ серверлерге арналған  қосымшаларды ұстану мен өндіруде  қолданылатын өндіру құралы болып табылады. Delphi Windows 98, Windows 2000 немесе Windows XP операциондық жүйе басқарымында құрыла алады.

Delphi жұмыс ортасының  айқындауыш белгілеріне төмендегілер  жатады:

• Delphi арқылы құрылған қосымшалардың көбісі өндіру және бизнеспен байланысты мәселені шешуге бағытталады; ол мәліметтер базасын құру мен есеп беруді құруды қамтамасыздандыру жиі шешілетін есеп екенін білдіреді;
• Қосымшалардың бірігуі маңызды болып келуде. Ол аппаратты жабдықтаудың қарқынды дамуының шарты:
1. компьютерлердің кең таралуы;
2. ақпараттың цифрлық, тексттік, көрініс және дыбыстық түрлерін қабылдау, қайта құру және жіберу үшін арналған техникалық құралдардың дамуымен байланысты.

Қолданушының көзқарасы бойынша, Delphi-ді қолануда келесі екі құбылыс көрінуі мүмкін:

• бар функционалды мүмкіндіктерді өндіру;
• осы функионалды мүмкіндіктерді өндіру әдісі

Delphi-дің негізі қосымшаларды  өндірудің графикалық ортасы  болып табылады, ол интегрирленген  өндіру ортасы (Integrated Development Environment, IDE) деп аталынады.

Қолданушы интерфейс визуалды құрылатындықтан, Delphi туралы қосымшаларды тез құруға арналған орта деп айтады. Қосымшалардың тез құру ортасының негізі Two Days Tools атты технология болып табылады. Бұл компонентті белгілі-бір нысанда орнату немесе өзгерту кезінде сәйкес программалық код автоматты түрде толықтырылуын немесе өзгертілетінін білдіреді. Керісінше, қосымшаларды өндірудегі программалық кодтағы барлық өзгерістер компонент нысанының функционалды сипаттамасында автоматты түрде айқындалады.

Delphi объектілі-бағытталған программалауға негізделген. Осы программалау технологиясы Delphi-дің барлық функционалды мүмкіндіктерін өндіруге мүмкіндік беретін негіз болып табылады. Белгілер, әдістер мен алдын-ала анықтаған оқиға өндірушілерін қолдана отырып, дайын компонент негізінде қосымшаларды құру кезінде программалау кодының кішігірім көлемімен де жұмыс істеуге болады. Бұл өндіруші үшін өзінің қосымшаларының қолданушы интерфейсін құруда ол едәуір уақытты үнемдей алатындығын білдіреді.

Мәліметтер базасы мен есеп беру генераторлары қолданылатын бизнес-қосымшаларды өндіруді ұстану Delphi-де өте тиімді әдіспен жүргізіледі. BDE (Borland Database Engine) делдалдығымен Delphi ортасында жұмыс істеу кезінде мәліметтер базасының dBase-, Paradox-, FoxPro- , Access- ASCII-кестелеріне тікелей ену мүмкіндігін алуға болады. Borland SQL Links for Windows драйверлер жиынтығы SQL-сервермен барлық қажетті байланысты қамтамасыз етеді.

 

 

 

2.4.2. Программалық жабдықтау құрылымы

 

Программалық жабдықтау құрылымы жалпы жүйелендірілген және арнайы ПЖ-дан тұрады.

Жалпы жүйелендірілген ПЖ – есептеу үрдісі немесе жиі кездесетін ақпаратты өңдеуді (операциондық жүйе, кестелік үрдіс, программа генераторлары, графикалық және тексттік редактор, ҚПП (Қолданбалы программалар пакеті), МББЖ және т.б. құруға арналған кең қолданушылардың программалық жиынтығы болып табылатын ПЖ бөлігі.

ОЖ есептеуіш жүйесінің барлық ресурстарын басқаруға жауапты. Әдетте ОЖ ядросы арнайы бағытталған сервистік программа жиынымен толықтырылады. Осы программалар көмегімен дискілердің алғашқы белгіленуі, ішкі құрылыс параметрлерін орнату, жедел жадыны және компьютердің басқа компоненттерін тестілеу, ақпаратты баспаға шығару, үлкен машиналармен немесе локальді желімен кезігуі жүргізіледі. Осылайша ОЖ аппаратты құралдарды толықтыра отырып ДК бөлінбейтін бөлігі болып табылады. Басқарма АЖ-сі Windows 98/Me/XP операционды жүйесінде жұмыс істейді.

Windows 98/Me/XP операционды  жүйесі Microsoft фирмасымен шығарылған, қолданушылар мен программистердің  мүмкіндіктері мен ыңғайлылығының  көлемін ұлғайғандығын қамтамасыз етеді. Windows-тің кең көлемде таратылуы IBM PC үшін негізгі стандарты болған – біріккен компьютердің: көптеген тұтынушылары Windows-те жұмыс істегендіктен 90-шы жылдары айтарлықтай жаңа программалардың барлығы Windows ортасында жұмыс үшін өндірілген.

Windows 98/Me/XP тек файлдармен, дискілермен т.б. операциялардың  ыңғайлы интерфейсін ғана емес, сонымен қатар Windows ортасында программаларды  жіберу үшін жаңа мүмкіндіктерді  ашады. Осы мүмкіндіктерді қолдану  үшін программалар Windows талаптарына сай жобалануы керек. Осы программалар Windows ортасынан тыс орындала алмайды, сондықтан олар Windows – программа немесе Windows қосымша деп аталады.

Windows программисттерге  қолданушы интерфейсті құру үшін  барлық қажетті құралдарды ұсына  алады, сондықтан өздерінің ұқсас құралдарын құрмай программисттер Windows ұсынған құралдарды қолданады. Соның нәтижесінде Windows – программа қолданушы интерфейсі уникалды және қолданушылар әр программа үшін байланысты ұйымдастыру принципін жаттамайды.

Windows бір мезгілде бірнеше программамен жұмысты және бір программадан басқа программаға ауысуын қамтамасыз етеді.

Windows – программа арасындағы  мәліметтердің ауысу құралдары  қолданушы жұмысын оңайлатып, бір  программадан көп программаларды  қолдануды қажет ететін күрделі мәселелерді шешуге көмектеседі.

Windows ОЖ-мен бірге Office XP компоненттер жиыны ұсынылады. Office XP компоненттері күрделі жұмыстарын  автоматтандырып, ірі мәселелерді  шешуді шоғырландыру мүмкіндігін  береді.

Office XP қосымшаның құрамы:

• Word тексттік процессор;
• Excel электронды кестенің редакторы;
• Power Point презентацияларды дайындау программалары;
• Access МББЖ; және т.б..

Windows-пен жұмыс істеу үшін тактылық жиілігі 1,8 GHz және одан да жоғары 80 486 SX және одан да жоғары процессорлардың болуы қажет. Жедел жады көлемі 256 MBt-тен жоғары. VGA (SVGA) мониторы және жұмысты жеңілдету үшін тышқан керек.

Арнайы ПЖ. Бұл АЖ-ның функцияларын өндіру үшін арналған нақты АЖ-ны құруға өндірілген программалар жиынтығы.

 

Минималды шығындар

 

Дерекқорларды құруға және эксплуатациялауға кететін шығындарды азайту үшін сыртқы жадыға қойылатын талаптарды минималдайтын ұйымдастыру әдістері таңдалады. Бұл әдістерді пайдалануда жадыдағы деректерді физикалық көрсету қолданбалы бағдарламалаушы қолданатын көрсетуден қатты ерекшелене алады. Бір көрсетуді екіншісіне түрлендіруді бағдарламалық қамтамсыздандыру не, егер мүмкін болса, аппараттық немесе микробағдарламалық құралдар жүзеге асырады. Мұндай жағдайларда түрлендіру алгоритміне кететін шығындар мен жадыны үнемдеудің арасында таңдауға тура келеді.

 

Минималды артықшылық

Дерекқорлармен басқарудың жүйелерін қолдануға дейінгі қолданыстағы өңдеу жүйелерінде ақпараттық қорлар артықшылықтың өте жоғары деңгейіне ие болды. Ленталық кітапханалардың көпшілігі артық деректердің үлкен мөлшерінен құралды. Тіпті интегралданған дерекқорларға біріктірілетін ақпараттың өсу мөлшері бойынша дерекқорларды пайдалану да артық деректердің пайда болу жаймен өсуде. Артық деректер қажет болғанға қарағанда, көп жадыны алатын ұғымда қымбат және олар жаңартудың  бір операциядан астамын талап етеді. Дерекқорды ұйымдастырудың мақсаты тиімді жердегі артық деректерде жою және артық деректердің қолда бар болуымен келетін қарама-қайшылықтарға бақылау болуы тиіс.

 

Іздеудің мүмкіндіктері

Дерекқордың қолданушысы оған сақталатын деректр бойынша ең түрлі-түрлі сұрақтармен бара алады. Қазіргі коммерциялық қолданбалардың көпшілігінді сұраулардың түрлері алдын-ала анықталады, және талап етілетін жылдамдықпен оларды өңдеу үшін дероектерді физикалық ұйымдастыру құрастырылады. Жүйелерге қойылатын өскен талаптар алдын-ала жоспарланбаған осындай сұрауларды өңдеу немесе осындай жауаптарды қалыптастыруды қамтамасыз етуде.

 

Тұтастық

Егер дерекқор көптеген қолданушылармен пайдаланатын деректерден құралатын болса, деректердің элементтері мен олардың арасындағы байланыстар бұзылмағаны өте маңызды.Қатерлер мен түрлі кездейсоқ тоқтамдардың пайда болу мүмкіндігіне ескеру қаджет. Деректерді сақтау, олардың асаңартулары, деректерді қосудың процедуралары тоқтамдардың пайда болуы жағдайында жүйе деректерді жоғалтуларсыз қалпына келтіре алатын болуы тиіс. Есептеуіш жүйе ондағы сақталатын деректердің тұтастығына кепіл беруі тиіс.

 

Пайдаланудың қарапайымдылығы

Деректердің, жалпы логикалық бейнесін көрсету үшін қолданылатын құралдар қарапайым және көркемді болуы қажет.

Бағдарламалық қамтамасыздандырудың интерфейсі соңғы қолданушыға бағытталуы және қолданушы дерекқорлардың теориясы бойынша білімдердің қажетті қорына ие еместігінің мүмкіндігін ескеруі керек.

 

Деректер банктерін құрудың негіздері

Есептеуіш техника жыл сайын адам қызметінің түрлі сфераларында кеңінен қолданылуда. Өңделетің ақпараттың көмектерінің бірден өсуі мен адам қызметінің түрлі аумақтарындағы электронды-есептеуіш техниканы пайдаланудың жиналған тәжірибесі деректермен басқару сияқты ақпаратты өңдеудің дәстүрлі аумағын қарастыру керектігіне алып келеді.

Дерекқорларды құруға деректерді әртүрлі қолданбаларда кеңінен пайдалануға дәне деректерді пайдаланудың тәсілдерін оңай және жылдам өзгертуге болатынына ерекше назар аудару қажет. ДҚ пайда болғанға дейін пайдаланылатын деректерді ұйымдастыру тәсілін өзгерту тым қиын болды.

Деректерді пайдаланудың иілгіштігін қамтамасыз ету үшін ДҚ құрастырудың екі аспектісін ескеру қажет:

• Біріншіден, деректерді бағдарламаларды өзгертпей қосу немесе құру үшін, деректер бағдарламалардан тәуелсіз болуы тиіс;
• Екіншіден, бағдарламалаудың әдеттегі тілінде бағдарламаларды еңбек сыйымдылықсыз жазалаудың ДҚ-ға қажетті ақпаратты сұраудың және іздеудің мүмкіндігі қамтамасыздандырылуы керек. Осылайша, ДҚ жобалау толық белгіленген жағдайлар жүйесіне – айқын қалыптастырылған концепцияға негізделуі керек. [23]

ЭЕМ-ны өнеркәсіптің түрлі аумақтарында, басқаруды және ғылыми зерттеулерде пайдаланудың жалғасушы маңызды өсуі деректердің көп мөлшерін өңдеуді автоматтандыруға алып келеді. XX ғасырдың 50-ші жылдарының соңында 60-шы жылдардың басында көптеген мекемелер деректерді ЭЕМ-ға қол жетімді файлдар түрінде жинауды және сақтауды юастады. Уақыт өтісімен мекемелер деректер мен қолданбаларды басқаруды орталықтандыру қажеттігін жаймен аңғара бастады.

Дерекқор бір немесе бірнеше ұйымдардың шеңберінде көптеген қолдаушылардың қажеттіктерін қанағаттандыру үшін қызмет ететін деректердімашиналық өңдеу үшін арналған жиынтығы ретінде анықталуы мүмкін. Дерекқорда құралатын ақпарат қажетті ұйымның барлық мүшелерімен қолдануға дерекқордың арналғандығы негізгі мезет болып табылады. Ақпарат логикалық жазбалардың көптеген әртүрлі түрлерін қоса алатын дерекқорда сақталады. Дерекқор деректердің дербес файлдарымен болғандай, бір бағдарламаға емес, интегралданған талаптарға бағдарланған.