«1С: бухгалтерия» бағдарламасы туралы түсінік

«Инвентаризация ТМЗ» құжатының негізінде есептен  шығару актісі («Списание ТМЗ» құжаты) және тауарлардың артықшылықтарын  қабылдау.(«Опреходование ТМЗ») құжаттарын толтыруға болады.

Түгендеу  тізімдемесінің мәліметтерін «Заполнить»  кнопкасымен толтыруға болады. «Счет  учета» графасында есепшот қалдықтарының  номенклатурасы енгізіледі. «Количество»  графасына түгендеу нәтижесі бойынша  іс жүзінде сандық қалдықтар енгізіледі. «Отклонение» графасында түгендеу нәтижесінде  анықталған ауытқулар жазылады.

«Сумма» графасына қоймада номенклатуралық позициясының жалпы өзіндік құны есепке алынады. Бұл параметр мен нақты саны негізінде «Цена» жолы есептелінеді. Нақты сомалық өзіндік құн туралы ақпарат инвентаризациялық ведомосттің «Фактическое наличие» графасында басып шығарылған түрінде көрсетіледі.

«Инвентаризация ТМЗ на складе» құжаты бухгалтерлік және салықтық есебінің проводкаларын  және регистлеу бойынша қозғалыс жасалмайды. Бұл құжат «ИНВ-12»  салыстырмалы тізімі және «ИНВ-3» түгендеулік  тізімдеме құрастыруға мүмкіндік  береді.

 

2.2.1 ТМҚ есебі бойынша жалпы құжаттар

 

Сатып алушыға  есептемені рәсімдеу. Егерде жаңа сатып  алушы болса, онда құжатты рәсімдеуден  бұрын сатып алушы туралы мәліметтерді енгізу қажет. «Контрагенты» анықтамасында  сатып алушы туралы мәліметтерді «Покупатели» тобына тіркеу керек.

«Счета на оплату покупателю» құжатын ашып (меню «Продажа» - «Счет на оплату покупателю») журналда «Добавить» кнопкасына баса отырып жаңа құжат ашамыз.

Ашылған құжат  формасының бір бөлігі толтырулы  болады: онда біздің кәсіпорын жайлы, банктік шот, шот нөмірі және датасы жайлы мәліметтер енгізіледі. Бұл  мәліметтерді керек кезде өзгертуге  де болады. Содан соң «Контрагент» графасында сатып алушы туралы мәліметтер, ал «Договор» графасында контрагентпен  келісімшарт туралы мәліметтер белгіленеді.

«Номенклатура»  анықтамасынан алынған мәліметтерді «Товары» закладкасының кестелік бөлігінде  толтырамыз. Әр номенклатураның позициясы  үшін мөлшерін, бағасын және ҚҚС  ставкасын белгілейміз.

«Печать»  немесе «Счет на оплату» кнопкасына баса отырып, құжаттың төменгі бөлігінде  баспа формасын қалыптастырамыз.

Тауарлар  мен қызметтерді өткізуді рәсімдеу. «Реализация ТМЗ и услуг» құжатының  журналы (меню «Продажа» - «Счет») және «Добавить» кнопкасына баса отырып, жаңа құжат ашылады. Операция құжатының  түрі («Операция» кнопкасы) алғашында  сақталғандай түрде қалады.

«Реализация ТМЗ и услуг» құжатының «Контрагент» графасында жеке кәсіпкер, ал «Договор»  графасында жеке кәсіпкермен жасасқан келісімшарт белгіленеді (іс жүзінде  келісімшарт жасалмаса да, келісімшарт  жайлы мәлімет жүйелі түрде енгізіледі). «Номенклатура» анықтамасынан алынған  тауарлар туралы мәліметтер «Товары» закладкасының кестелік бөлімінде  толтырылады.  Әр номенклатураның  позициясы үшін мөлшерін, бағасын  және ҚҚС ставкасын белгілейміз.

Форманың  төменгі жағындағы «Записать» кнопкасына баспай-ақ құжат автоматты түрде  жазылады.

Шот фактураны  рәсімдеу. ҚР Салық Кодексіне сәйкес кәсіпорын ҚҚС төлеуші болып  табылса, тауарларды өткізу кезінде  шот-фактура өткізуге міндетті. Бұл  операцияны бухгалтерден басқа өнімдерді  сату жөніндегі менеджер де жүргізе  алады.

«Реализация ТМЗ и услуг» құжат журналында операция жазылған жазуды тауып, тышқанды екі рет баса отырып, форманы ашамыз.

Ашылған «Реализация  ТМЗ иуслуг» құжатының формасында «Ввести Счет-фактура» құжатының  жаңа формасы ашылады.

Ашылған «Счет  – фактура» құжатының формасында «Платежно – расчетный документ»  графасын «Приходной кассовый ордер» құжатының мәліметтерімен толтырамыз. Құжаттың баспа формасын алу үшін «Записать» және «Печать» (немесе «Счет-фактура»)  кнопкасына басамыз.

Тауарларды  қайтару. Сатып алушыдан алдында  сатып алынған тауарларды қайтарып алу «Возврат ТМЗ от покупателя» (меню «Продажа» - «Возврат ТМЗ покупателю») құжатымен рәсімделеді.

Тауарларды  қайтарып алу сатып алушы үшін де рәсімделуі мүмкін.

Сатып алушыдан қайтарып алуды сатып алушыға  тауарларды өткізу құжатының негізінде  жасауға болады. Бұл құжатты толтырған  кезде құжаттың құрамы көшіріледі. Тауарларды қайтару кезінде құжатсыз да рәсімдеуге болады. Сонда «Заполнить»  кнопкасы арқылы жүкті түсіру құжатының  негізінде құжаттың кестелік бөлімін  толтыруға мүмкіндік бар.

Егер құжатта  «Покупка» операциясы таңдалса «Услуги» бөлімінде қайтарылатын қызметтер  бөлімінде көрсетіледі.

 «Счета  учета возвратов» закладкасында  «Счета учета возвратов» белгілемеуге  де болады, бұл жағдайда қайтарып  алу есебі шоты ретінде құжат  шотсыз проводкаларды қалыптастырады (мысалы, 3391 шоты «өткізілген дайын өнім, тауар, жұмыс және қызметтерді қайтарып алу бойынша қарыздар»). Көп жағдайда тауарларды жеткізушілерден қайтарған кезде кестелік бөліктегі тауардың өзіндік құнына сәйкес келмеуі мүмкін. Бұл жағдайда, кіріс/шығыс айырмасы өзіндік құнын шығындау шотына енгізіледі.

Басқа да ұйымдардың қызметі. Кәсіпорыннан көрсетілген  қызметттерді рәсімдеу үшін бірнеше  құжат қажет:

• «Покупка» операциясымен бірге «Поступление ТМЗ и услуг» құжаты. Бұл құжатта «Услуги» бөлімі толтырылады. Құжат өткізілген кезде бухгалтерлік жазу жазылады, яғни, дебетте «Услуги» сілтемесінде көрсетілген шығындар шоты, ал кредитте – жеткізушілермен есеп айырысу шоты көрсетіледі.
• «Поступление доп.расходов» құжаты. Бұл құжат арқылы қызметтердің келіп түсуі, алдын-ала келіп түскен ТМҚ-дың құнына кіретін шығындар сомасы көрсетіледі. Бұл құжаттың өткізілу барысында дебетінде – келіп түскен ТМҚ есебі, кредитінде – жеткізушілермен есептесуі көрсетілетін бухгалтерлік жазу жазылады.
• «Авансовый отчет» құжаты. Бұл құжатта «Прочее» сілтемесін толтыру қажет.Мынадай бухгалтерлік жазу жазылады: кредитінде – есепті тұлғалармен есептесу шоты, дебетінде – осы сілтемеде көрсетілген пайдаланушылардың шоты. Мұнда ТМҚ-ң құнынна енгізілген шығындарды да көрсетуге болады. Егер құжатта «Оплата» сілтемесі толтырылған болса, онда «Авансовый отчет» құжаты есепті тұлғалардың алған қызметтері үшін төлемдерін рәсімдейді.

Қызмет көрсету. 8110 «Основное производство» және 8310 «Вспомогательное производство»  шоты арқылы көрсетілген өндірістік қызметке кеткен шығындарды рәсімдеу үшін «Акт об оказании производственных услуг» құжаты қолданылады.(меню «Продажа» - «Акт об оказании производственных услуг»).

Басқа да қызметтер  көрсету , мысалы, сауда ұйымдарына көрсетілген қызметтер «Реализация  ТМЗ и услуг» құжаты арқылы рәсімделеді.(меню «Продажа» - «Реализация ТМЗ и  услуг»). Сонымен қатар, бұл құжатта  «Услуги» сілтемесінің кестелік бөлімі толтырылады.

Аяқталмаған өндірісті түгендеу. Әрбір айдың  соңында кәсіпорында аяқталмаған  өндірісті түгендеп отыру қажет. Түгендеу нәтижесі аяқталмаған өндіріске  қатысты шығындар ағымдағы айда өндірілген өнімнің (жартылай фабрикат, қызметтің) өзіндік құнына есепкеалынғандығын көрсетеді.

Аяқталмаған өндіріс қалдықтарын мәлімдеу үшін «Инвентаризация незавершенного производства»  құжаты арналған. (меню «Производство» - «Инвентаризация незавершенного производство»).

Бұл құжат  ай соңында аяқталмаған өндіріс  қалдықтары бар әрбір өндірістік бөлімшелерде қолданылады. 8110 «Основное  производство» шоты, 8210 «Полуфабрикаты собственного производство» шоты немесе 8310 «Вспомогательное производство»  шоттары көрсетілетін «Счет затрат»  реквизитінде бұл өндірістің негізгі немесе қосымша екендігін осы құжат көрсетеді.

Әрбір номенклатуралық  топтың аяқталмаған өндірісінің  құндық бағасы нормативтік құжаттарға сәйкес номенклатуралық топтарға жеке-жеке есептеледі және құжаттың кестелік бөлімінде  көрсетіледі. Құжаттың өткізілу барысында  ешқандай бухгалтерлік жазу жазылмайды. Мұнда көрсетілген мәліметтер өнімнің (жартылай фабрикат, қызметтердің) өзіндік  құнын есептегенде ескеріледі.                                                                                                                                           

Басқа да тапсырыс берушілерге қызмет көрсету. Өндірістік қызмет көрсету бойынша операциялар  «Акт об оказании производственных услуг» құжатымен рәсімделеді. (меню«Продажа» - «Акт об оказании производственных услуг»).

Құжаттың  жоғарғы жағына қызмет көрсететін контрагентті,контрагентпен  келісімшарт және қызмет көрсетілетін өндірістік бөлімшелерді көрсету қажет. «Услуги» сілтемесінде әрбір қызмет үшін мыналар көрсетілу қажет:

• Көрсетілген қызмет түріне сәйкес номенклатуралық позиция – сөздік элементі – «номенклатура».(«Услуга» флагы көрсетілген);
• Көрсетілген қызмет мөлшері;
• Көрсетілген қызметтен түскен түсім;
• Жоспарлы құны;
• Кіріс шоты – көрсетілген қызметтен түскен түсім көрсетілетін шот;
• Шығыс шоты – көрсетілген қызметке байланысты ай соңында шығарылатын шығын сомалары көрсетілетін шот.

Бір ай көлемінде  қызметтер жоспарлы құны бойынша  есептеледі. Көрсетілген қызметтің  нақты құны өнімнің өзіндік құнына кеткен шығындарды бөле отырып, айдың  соңында жоспарлы құнға пропорционалды түрде есептеледі. Егер құжатта көрсетілген  қызметтің жоспарлы құны қарастырылмаса, онда ай соңында қызметтің нақты  құны шықпайды. Егер көрсетілген қызметтің  өндірістік қызметпенбайланысы жоқ  болса және олардың өзіндік құнын  есептен шығарып немесе есепке алуға  негіз жоқ болса, онда «Реализация  ТМЗ и услуг» құжаты рәсімделеді.

 

2.3 1 С: Бухгалтериядағы тіркелген активтердің есебі

 

Негізгі қорлар. Негізгі қорлар анықтамасында («ОС  и НМА»- недвижимость, здания, и оборудование (ОС)) негізгі қорларды есепке алған  кезде өзгермейтін мәліметтер сақталады.

Оларға жататындар:

• обьектінің толық атауы;
• өндіруші (даярлаушы);
• паспорт номері;
• заводтың номері;
• шығарған мерзімі;
• негізгі құралдар тобы.

Бұл анықтамаларды  негізгі қорларды есепке алмас бұрын  анықтамаға енгізу керек. Негізгі қорлар туралы ақпараттар арнайы регистрлерде сақталады. Анықтамада бұл ақпарат  арнайы бөлімшелерде орналасқан:

• мекеме (обьект меншігіне жататын мекеме немесе кәсіпорын);
• обьектіні қолданған мерзімі;
• амортизациялық есептеудің әдістері;
• негізгі қорлардың құрамы;
• негізгі қорлардың жағдайы;
• амортизация бойынша шығындарды көрсету әдісі.

 Негізгі  қорлардың бір типті обьектілерін  анықтамаға қосу үшін арнайы  форма белгіленген, ол «Групповое  добавление» кнопкасымен шақырылады.  Бұл формада мына мәліметтерді  көрсету керек:

• жаңа элементтер қосылатын топтар;
• қосылатын жаңа элементтер коды;
• анықтама элементтерінің саны;
• қосылатын элементтердің атаулары, саны, және т.б мәліметтер.

Негізгі қорлардың  обьектілерімен болған оқиғалар атауы  бойынша «Заполнить» командасымен тіркеледі. Бұл сервисті қолдану  үшін құжаттың кестелік бөліміне жол  қосып, анықтамадағы негізгі қорлардың  ішінен обьектіні таңдап, сол жолды  белгілеймізде «Заполнить» командасын таңдағанда «Атауы» бойынша деп  таңдаймыз.  Нәтижесінде бір атаулы обьектінің барлығы құжаттың кестелік бөліміне қосылады.

Кәсіпорынның  мүлкіндегі негізгі қорлардың обьетілері туралы ақпарат талдау үшін келесі есептемелер арналған:

• «инвентарная карточка обьекта ОС»;
• «Инвентаризационная опись ОС»;
• «Ведомость амортизации ОС»;
• «Отчет одвижении стоимости ФА(НУ).

Негізгі қорларды есепке алу. Құрал-жабдықтар кірістелгенде  «Поступление ТМЗ и услуг» құжатымен  «Покупка» операциясымен тіркеледі (Меню «Покупка»- «Поступление ТМЗ и  услуг»). Талдамалық есбі номенклатуралық  позициялар бойынша 2932 шотында жүргізіледі  және аналитикалық есебі  бұл шоттың негізгі құралдардың сақталу  орнымен, келіп түскен партия бойынша  жүргізіледі.

Негізгі құралдарды жаңарту мен жөндеуге кеткен салымдары 2933 шотында жүргізіледі. Құрылыс  обьектілерінен жіберілген салымдар 2931 және 2940 шоттарында жүргізіледі. Құрылыс  көлемдерін есепке алу үшін «Обьекты строительства» анықтамасы белгіленген.

Сыртқы кәсіпорындардың  қызметінің құндары әр түрлі құжаттармен  көрсетіледі, ол «Поступление ТМЗ и  услуг» («Услуги» бөлімшесінде), «Поступление доп.расходов», «ГТД по импорту», «Авансовый отчет» («Прочее» бөлімшесінде). Құрал-жабдықтарды монтаждауға, жөндеуге, қоймадан жіберілген негізгі құралдар «Требование- накладная» құжатымен рәсімделеді. Монтаждауда, құрылыста, жөндеуге қатысқан жұмысшылардың еңбекақысы, «Отражение зарплаты в учете» құжатымен есепке алынады.

Құруға кәсіпорын  өзі жасаған негізгі құралдарды есепке алу үшін «Принятие к учету  ОС» құжатымен тіркеледі. Бұл  құжат рәсімделген кезде ең алдымен  «Операция» кнопкасы арқылы мынадай  операция түрлерін таңдап аласыз:

• оборудование;
• обьекты строительства;
• приобретенные основные средства;
• по результатам инвентаризации.

Негізгі қорлардың  тізімі құжаттардың кестелік бөлімінде  көрсетіледі және есепке алғанда  негізгі есеп параметрлері көрсетілуі керек:

• белгілі бір мекеме немесе кәсіпорынның инвентарлық номері;
• бухгалтерлік есепте құнын есептен шығару әдісі, және корпоративтік табыс салығы бойынша салықтық есептік шығындар құрамына енгізу тәртібі;
• негізгі құралдардың құнын есепке алу шоты;
• мүлік, көлік, жер салықтарарының есептеу тәртібі.

Бұл параметрлер  негізгі құралдарды қабылдап алған  кезде ғана енгізіліп, эксплуатация барысында өзгерістер жасалмайды.