«1С: бухгалтерия» бағдарламасы туралы түсінік

Стандартты  бухгалтерлік есептер. «Қазақстанға арналған 1 С Бухгалтерия 8» пайдаланушыға  стандартты есеп терімін (набор) қамтамасыз етеді, яғни қалдықтар бойынша мәліметтерді талдауға, бухгалтерлік және салықтық есеп шот айналымы және түрлі қима жазба бойынша мүмкіндік береді. Солармен қатар, Айналым қалдық ведомості, шахмат ведомості, шот бойынша айналым қалдық ведомості, шот ведомості, шот картасы, талдау шоты, субконто талдауы, субконто арасындағы айналым, субконто карточкасы, жиынтық жазбалар бойынша есеп, басты кітап, диаграмма.

Регламентті есептеме. «Қазақстанға арналған 1 С  Бухгалтерия 8»-ге ұйым иесіне және мемлекеттік  орган қадағалаушыларына, сондай-ақ бухгалтерлік есетеме формасын, салықтық декларацияларды, статистика органдары  мен мемлекеттік қор есептемелеріне арналған міндетті (регламентті) есептер  қосылады.

Регламентті есептер, яғни мұндай мүмкіншілік нормативтік  құжаттармен қарастырылғанда электрондық  түрде болуы мүмкін.

Сервистік мүмкіншіліктер. «Бухгалтер мониторі» жедел және ыңғайлы түрде есептеме шотында  және кассада қалдық бойынша мәліметтер алуға, дебиторлық және кредиторлық  қарыз сомалары жайлы, есептемені өткізу уақыты туралы және де салық төлеу  мерзімі жайлы білуге көмектеседі. «Бухгалтер күнтізбесі» заң түрінде  қарастырылған салық төлеу мерзімі  мен есептемені тапсыру уақытының  келгенін алдын-ала хабарлайды.

 «Қазақстан  үшін 1 С Бухгалтерия 8» келесі сервистік мүмкіншіліктерді қосады:

• толық текстік мәліметтерді іздеу – конфигурацияның барлық объектілері бойынша мәтінді іздеу (құжаттар, тізімдеме);
• классификатордың мекен-жайын жүктеу;
• техникалық қолдау көрсету бөліміне хат жолдау;
• «Қазақстанға арналған 1 С Бухгалтерия 8»-ді интернет бойынша автоматты түрде тексеру және жаңаруды орналастыру.

 «Функция панелі» бастапқы пайдаланушыларға бағдарламаны жылдам игеруге, ал тәжірибелі пайдаланушыларға күнделікті тапсырмаларды тиімдірек орындауға көмектеседі. Есептің негізгі бөлімдері (Банк, касса, өндіріс, жалақы) жұмыссызбасы түрінде көрсетілген. «Функция панелінің» бейнесі 1.1 суретке сәйкес көрсетілген.

 

Сурет 1.1. «Функция панелі»

 

Бағдарламаны  өз бетімен игеру үшін «Қолданушыларға  кеңес»: бағдарламадағы шаруашылық операцияның  бейнесі, құжаттарды рәсімдеу, тізімдемені  толтыру және есептемелерді қалыптастыру 1.2 суретке сәйкес көрсетілген.

 

Сурет 1.2. «Қолданушыға кеңес»

1.2 Кәсіпорындағы бухгалтерлік есептің автоматизациялауының ерекшеліктері

 

Константтер - тұрақты мәлімет беретін бағдарламаның объектісі.

Әрбір константтық  жұмыстар арнайы терезеде жүргізіледі.

Операциялар→  Константтер.

Анықтамалық – тұрақты және шартты тұрақты ақпараттар сақталған бағдарламаның объектісі. Экранға анықтаманы шығару үшін келесі жағдай қолданылады:

Операциялар→ Анықтамалық.

Құжаттар – шаруашылық операцияларды рәсімдейтін электронды түрінде бағдарламаның объектісі.

Операциялар→ Құжаттар→Журнал таңдау→ Қосу→ құжат таңдау.

Кәсіпорында болып жатқан қандайда бір жағдайларды  көрсту сондай-ақ 1С мәліметтерін қолдану  және есептерді басқару үшін «Банк  және Касса», «Жалақы» и т.б. қосымшалар қолданады. Касса беті 1.3 суретке сәйкес, жалақы беті 1.4 суреттке сәйкес, банк беті 1.5 суретке сәйкес көрсетілген.

 

Сурет 1.3. «Касса беті»

 

Сурет 1.4. «Жалақыны есепке алу беті»

Сурет 1.5. «Банктік операциялар беті»

 

Есептер. Түрлі ақпараттарды алу үшін қолданылады, мұнда нақты кретирилар бойынша ттолық ақпараттар және қорытындылар болады.

Барлық есеп жұмыстары «Есептер» менюінде болады.

Есептің жоспары – құндылықтар мен міндеттерінің есебін жүргізетін шоттар жоспарының объектісі.

Шоттар жоспарын менюдан ашуға болады

• Кәсіпорын→ Есеп жоспары→ Бухгалтерлік есептін есеп жоспары.
• Опрациялар→ Есеп жоспары→ Салық есебінің есеп жоспары.

Есеп жоспары беті 1.6 суретке сәйкес көрсетілген.

 

Сурет 1.6. «Есеп жоспары беті»

 

Мінездеменің  жоспар түрі – субконты түрін құруға мүліктік беретін объект. Субконты термині анықтамасын білдіретін ол бухгалтерлік шот бойынша есеп талдауды енгізеді. Әдетте субконт ретінде кәсіпорындағы есепті талдауды енгізу объектісі болады.

Опрациялар→ Мінезднменің жоспар түрі.

Есеп айырысудың жоспар түрі – есеп объектінің сипаттайтын бағдарламаның объектісі.

Опрациялар→ Есеп айырысудың жоспар түрі

Мысалы, Мекеменің негізгі кірістерін  есептеу түрі жоспары жалақы есептемесі қолдану бойынша төлем тізім құрамына енгізіледі.

Регистрлер – бұл тізім:

• бухгалтерлік регистірі;
• жинақтаушы ригистірі;
• мәліметттер регистірі;

Журналдар - әр түрлі бөлімдерге бөлінбейтін құжаттар тізімдемесі

Операциялар→  Құжаттар→Сәйкес құжатты таңдау.

 

1.3 Кәсіпорындағы «1С: бухгалтерия» бағдарламасында кіріс қалдықтарын енгізу

 

Басты мәліметтерді енгізу. «Қазақстанға үшін 1С: Бухгалтерия»-ны ең бірінші қосқанда алғашқы ақпараттық базаны толтыру автоматты түрде болады.

«Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия» толтырылған шот жоспары мен және басқа құрылымдармен қойылады, олар бухгалтерлік және салықтық есеп енгізу дайындалды. Сондай-ақ бұл құрылымдарды қолданушы өзгерте алады.

Мекеме туралы жалпы мәліметтер «Кәсіпорын» - «Мекемелер» менюіне кіреді. Әр мекеме үшін қысқа және толық атау нұсқасын және басқа мәліметтер, олар «Мекемелер» анықтама элемент формасымен қарастырылған, содан бұл анықтамалар «Қазақстанға арналған 1С: Бухгалтерия» құжаттарына және есеп формасына автоматты түрде енгізіледі. Мекеменің есептік шоттары туралы мәліметтері енгізіледі.

Шаруашылық  жағдайларды тіркеу барысында ең алдымен бухгалтерлік және салықтық есеп бойынша кәсіпорынның есеп саясаты  туралы мәліметтер енгізіледі (меню «Предприятие» - «Учетная политика»).

Есеп саясаты (бухгалтерский учет)», «Учетная политика(салық есебі)», «Учетная политика (жұмыскерлер бойынша)». Есеп талдауы мына менюда құрылады «Кәсіпорын» — «Есеп параметрлерінің баптаулары».

Мекеме бөлімшелері  және қоймалар туралы мәліметтер енгізіледі («Кәсіпорын» менюі — «Ұйым бөлімшелері») және қоймалар («Қойма» менюі - «Қоймалар (сақтау орны)». Бұл мәліметтер материалдпрды орналасуын тіркеу мен қолданылады. Сонымен қатар жұмыскерлер туралы мәліметтер енгізу кезінде бөлімшелер туралы мәліметтер қолданылады.

Шаруашылық операциялар  тіркеу негізінде және құжаттарды автоматты  түрде толтыру кезінде «Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия 8» мәліметтерін қолдану арқылы кәсіпорынның жауапты қызметкері туралы мәліметті көрсету керек. ( «Кәсіпорын» менюі - «Ұйымның жауапты тұлғалары»).

Ең алғашқы  жалақыны есептеу кезінде кәсіпорынның қалған жұмыскерлерінің мәліметтерінің жалақысының минималды түрін  енгізу керек. Сол үшін мекеме қызметкерлерінің анықтамасына қызметкерлерінің аты-жөні, туған күнін көрсету жеткілікті («Кадрлық есеп» — «Физикалық тұлға»). Жұмыскер туралы мәлімет, қызметі жөнінде мәліметі қызметкерлерді жұмысқа орналастыру кезінде енгізіледі («Кадрлық есеп» — «Жұмысқа қабылдау»).

Қызметкерлерінің  қалаған мәліметтері қажет жағдайда енгізіледі.

Егер «Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия 8» жұмыс атқаратын кәсіпорынға енгізілсе,  онда есеп кезеңінің басында кәсіпорынның шаруашылық жағдайларын сиппаттайтын ақпараттық база енгізіледі. Атап айтсақ, тауарлы-материалдық құндылықтарды есептейді («Кәсіпорын» менюі — «Тауарлар (материалдар, өнімдер, қызметтер)» — «Номенклатура»). Құжаттарды шаруашылық операцияларды тіркеу процесінде кәсіпорынның қызметтік серіктестер туралы мәліметтер енгізіледі («Сату» менюі — «Контрагенттер»).  Сондықтан әрбір контрагент кем дегенде бір келісім шарт толтыру қажет.

Бухгалтерлік  есеп шоттары бойынша бастапқы қалдықтар  жай праводкада енгізу жолында тіркеледі.

Бастапқы  қалдықтарды енгізу. Ең алдымен «Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия 8» көмігімен шаруашылық қызмет факторларын тіркеу үшін бухгалтерлік есеп және салықтық есеп шоты бойынша бастапқы қалдықты енгізу керек. Бұл бухгалтерлік және салықтық есеп шотында стандартты және регламетті есептеме негізінде ағымдағы қалдық дұрыс көрсетілмейді. Егер кәсіпорын жаңа болса және шаруашылық қызметі енгізілмесе, онда бастапқы қалдықты енгізу қажет емес қалдықты есепті кезеңнің  басында – жыл, квартал немесе айды енгізу қажет.

Қалдықтарды енгізу кезінде операция датасы есептік  кезең басынан, датасына сәйкес келу керек. Мысалы, жыл басындағы қалдық ағымдағы жылдың 31 желтоқсанда енгізіледі.

Бухгалтерлік  және салықтық есеп шоттары бойынша  қалдықтар әрбір мекеме бойынша  жеке енгізіледі.

000 қосымша  баланстық шоты бойынша кореспонденцияға  праводка ретінде шот немесе  субшот бойынша қалдықтар енгізіледі. Дебиттік қалдық шоты берілген  дебиттік шотқа және 000 кредиттік  шотқа енгізіледі. Кредиттік қалдық  шоты берілген кредиттік шотқа  және 000 дебиттік шотқа енгізіледі. Есептік талдауда енгізуді қарастырған  кезде шот бойынша қалдық әрбір  есеп объектісі бойынша енгізіледі, бухгалтерлік салықтық  есеп шоты  баланстан тыс қалдық бойынша  кореспонденциясыз енгізіледі. Негізгі  қорлар объектісі бойынша қалдықтар «Ввод начальных остатков по ОС» («Предприятие» — «Ввод начальных остатков» — «Ввод начальных остатков по ОС») құжаттармен рәсімделеді.

«Ввод начальных остатков по зарплате» («Предприятие»  — «Ввод начальных остатков» — «Ввод начальных остатков по зарплате») арнайы  құжаты арқылы жалақыға байланыста есептеледі енгізу мәліметтері. Бухгалтерлік есеп қалдықтарын енгізу дұрыстарын «Оборотно-сальдовая ведомость» стандартты есеп көмегі мен тексеруге болады. 000 сальдо қосымша шотында енгізілген қалдықтар нөлге тең болу керек.

 

1.4 Өткізімді автоматты және қолмен (қарапайым) енгізу

 

Есепті өздігімен  енгізу.

«Қазақстан  үшін 8 1C:Бухгалтерияда» есепті жүргізудің негізгі әдісі ретінде маңызды  құжаттар көмегімен шаруашылық әрекеттер  фактілерін тіркеу болып табылады. Осы әдіс келесідей жеңілдіктерге  иемденеді:

• алдын-ала енгізген ақпарат негізінде жаңа ақпаратты автоматты түрде енгізу;
• құжаттың жазба түрін алу (қағаз жүзінде);
• құжаттарды жүргізу барысындағы бухгалтерлік және қаржылық есеп тіркеулерінің автоматты түрдегі қалыптасуы.

Есепті жүргізудің альтернативті әдісі ретінде  шаруашылық фактілерді қолмен өткізуді тіркеу болып табылады. Бұл әдіс талпынуды көп қажет етеді, бірақ  бастапқы меңгеру үшін ең тиімді түрі болса керек.

«Қазақстан  үшін 8 1С:бухгалтерия» операциясы үш әдіспен қалыптаса алады:

• құжаттармен;
• типтік операцияны қолдану арқылы;
• қолмен.

Жоғарыда  аталған әдістермен енгізілген операциялар  операциялардың ортақ журналдарында  тіркеуге алынады («Операциялар» - «Операциялар журналы» мәзірі).

Операциялар журналының төменгі жағында ерекшеленген операцияларға жататын өткізімдер көрсетіледі. Сондай-ақ, бухгалтерлік есептің өткізімдері «Бухгалтерлік  есеп» тақырыпшасында бейнеленсе, КПН  бойынша салықтық есеп өткізімдері  «Салықтық есеп» тақырыпшасында бейнеленеді.

Бухгалтерлік  есеп өткізімдері мен салықтық есеп өткізімдерін «Операциялар» - «Өткізімдер  журналы (бухгалтерлік есеп)», «Операциялар» - «Өткізімдер журналы (салықтық есеп)»  мәзірлері сияқты арнайы журналдарда  көруге болады.

«Қазақстан  үшін 8 1C:Бухгалтериядағы» өткізім кредит және дебит өткізімдері үшін шартталатын  келесі маңызды емес реквизиттерден тұру мүмкін:

• саны (егер дебит және кредит есетері үшін сандық есеп жүргізу қасиеті белгіленсе);
• валюта және валюталық мөлшер (егер дебит және кредит есетері үшін валюталық есеп жүргізу қасиеті белгіленсе);
• субконто (бірден үшке дейін; дебит және кредит үшін жеке субконто түрлері бойынша – аналитикалық есеп объектілері топтары бойынша қасиеттер белгіленсе).

Субконто  түрі ретінде мысалға контраген  сұрақтамаларын орнатуға болады (ұйымның  іскерлі серіктерінің тізімдері). Осының ішінде нақты субконто (дәлірек, нақты субконто мәні ретінде) осы тізімнен алынған нақты ұйым серігі алынады.