Лабораторная работа по "Ветеринарии"

мөлшері;

0,0058 - 0,1  AqNO₃ ерітіндісінің 1 мл-на сәйксс келетін хлорлы натрий мөлшері /гр есебімен/;

50 - экстрагирлеу үшін алынған судың жалпы көлемі;

5 - балык немесе ет-сүйек ұнының салмақ шамасы;

10 - титрлеуге  алынған сүзінді мөлшері /мл есебімен/. Азықтық балық ұнының бойында ас тұзы жоғары сортты ұнда 3 %, бірінші сортта 4 % болуы тиіс.

Керекті  құралдар  мен  жабдықтар:  аптека таразысы,  250  мл  колба,  сүзгіш  қағаз, тамызғыштар, хромды қышқылды калий, индикатор К₂Сr₂О₄   ерітіндісі, 0,1 н AqNO₃.

Құрама жемнін жалпы қышқылдылығын анықтау

Анықтау жолы: сыйымдылығы 500 мл конус колбаға 25 г құрама жем салып, 250 мл тазаланғаң су құяды, колбаны тығындап, 10 минут бойына шайқайды. Будан кейін колбаны 35 минутка қалдырады, оны әрбір 3-4 минута араластырып тұрады. Колбадағы сұйықтықты таза колбаға құрғақ сүзгіштен өткізеді колбаға немесе стаканға 25 мл сүзінді құйып фенолфталеиннің 1 проценттік спиртті ерітіндісінің 1-2 тамшысын қосады да ашық қызыл бояу пайда болғанша КОН нсмссс NAOH-нің 0,1 н ерітіндісімен титрленді. Қьшқылдылықты мына формуламен анықтаймыз:

К= А х П х 40 : 10

Мұндағы: К -қышқылдық градусы; А - титрлеу барысында жұмсалған   NA ОН-ның 0,1 н ерітіндісінің мөлшері. П- сілтінің нақты 0,1 н ерітіндісімен NA ОН ерітіндісінің титрына түзетуі.

Сапалы  мал азығының көрсеткіштері мынадай болуы тиіс: ылғалдылығы 15 %, қышқылдылығы 5°-тан, құм 2 % аспағаны, арам шөп тұқымы 0,02-0,1 %, қара күйе 0,05-0,06 % аспағаны жөн.

Керекті құралдар мен жабдықтар: сыйымдылығы  500 мл конусты колба, сүзгіш қағаз, стакандар, тамызғыштар, фенолфталеиннің 1% спирттегі ерітіндісі, КОН немесе NAOH 0,1 н ерітіндісі.

Күнжара мен шроттағы госсиполды анықтау

Анықтау жолы: мақта күнжарасы мен шротында госсипол глюкозиді болған жағдайда ол улы болып келеді.Мақта күнжарасы мен шротынын әр жерінен шамалы бөлігін алып, келіге түйеді де ұсақ ұнтақты араластырады. Бұдан соң оның шамалы мөлшерін алып 20 мг өлшейді сонан кейін оны 10-15 тосеніш шыныларға бірдей етіп беледі. Шыныдағы ұнтақты 2 тамшы күкірт қышқылымен ылғалдап, жұқа шынымен жабады. Сөйтіп кіші ұлғайту арқылы микроскоппен қарайды. Ұнтақты микроскоппен қарардың алдында күкірт қышқылымен ылғалдайды. Микроскоп арқылы дайындалған барлық препараттардағы қызыл түске боялған нүктелерді санайды. Госсиполдың проценттік құрамы мынадай формуламен аныктайды:

X = а : б х 0,85;

Мұндағы: а - барлык препараттардағы боялған нүктелер;

б - бөлік өлшемі, мг есебімсн

0,085 - тұракты коэффициент X - госсипол құрамы, % есебімен.

Құнжара мен шроттың бойынша госсипол 0,01% аспаса малды азықтандыруға зияны жоқ деп есептеугс болады.

Мочевинаның (карбомидтін) негізін анықтау

Анықтау жолы: құрғак пробиркаға мочевинаның бірнеше түйіршіктерін салып, жайлап қыздырады. Мочевина алдымен балқиды, содан кейін қата бастайды, қыздыру кезінде мочевинадан биурет құралады, ал аммиак болса ұшып кетеді (мұны исінен ажыратуға болады). Пробиркадағы биуретке 1 мл NA OH ерітіндісін қосып шайқайды, бұдан соң биурет ертіндісіне күкірт қышқылды мыс ерітіндісінің 1-2 тамшысын қосады. Шайқау кезінде қызғылт түс пайда болады.

Керекті құралдар мен жабдықтар: пробиркалар, штатив, мочевина (карбомид) NAOH ерітіндісі.

Студенттердің өзіндік жұмысы: Студенттер жоғарыда көрсетілген әдістсрмен:

1 .құрам;   ;смлегі ас тұзын;

2. құрам   -ксгмііп жалпы кышқылдылығын;

3. күнж   >а von шроттағы госсиполды:
4. мочевина   анықтайды
5. Стул   -гі; р алимг.ш и.тпіжс:и.р Гюіімішіа мал азыгына саннтариялмк бага бсрслі.

 

Бақылау сұрақтары:  

1.Құрама  азықтын санитарлык-гигиеналық  бағасын  анықтау тәсілдерін атап көрсетіндер.

2.Малдың ас тұзынан улануы қандай жағдайда болады?

3.Құрама     жемнін     қышқылдылығын     және     ең     қажетті     мөлшерін қалай анықтауға болады?

4. Госсипол. Оның касиеттері. Қандай азықта болады?

5.Мочевина және оның негізділігін анықтау.

 

 

№14 зертханалық жұмыс Мал қораларының басты типтік жобалары

Сабақтың мақсаты: ТЖБМ арқылы әр малдың тобының құрылымын анықтау

Сабақтың мазмұны

Мал орынын саны топтың құрамына сәйкес проценттік немесе коэффициенттік қатынасы арқылы анықталады. Мысалы ірі қара мал (ГКМ) үшін, сиыр, қысыр сиыр, I жылдан асқан бұзаулар, 6 айдан 1 жылға дейінгі бұзаулар, 6 айдан 14 айға дейінгі жақсы күтімдегі тайыншалар, 14-18 айға дейінгі жемдеудегі тайыншалар жалпы мал басынан саналады. Мал басының тұрлерін анықтауға арнағган технологиялық жобалаудың бүкілодақтық мөлшеріне (ТЖЕМ) байланысты анықталынады.

Малдардың әр түрлі топтарына қарай қораның ішінен керекті орындарды мынандай формуламен анықтайды:

N = П х  К

Мұндағы:    П- мал басының саны:

К-есептеу  коэффиценті.

Мысалы:     Сүт комплексіндегі бокста ұстайтық 800 бас сиырлардың құрлымы мен  тиісті орындарының санын есептеңіз (Топтагы сиырдың құрылымы 90 %). Шешімі:  қосымшадағы коэффиценттерге сәйксс  мекемедегі  мал орындарының санын көрсетілген тәсілмен анықтаймыз.

1. Сауын сиырлар.

800 бас х  0,75 = 600 сиыр

2. Буаз сиырлар.

800 бас х  0,13 = 104 сиыр

3. Жаңа туған  және тууға жақын сиырлар /бөлмеде/  төлдейтін 

800 бас х  0,12 = 96 сиыр.

4. Бұзауларына    2-3   ай  қалған    буаз тайыншылар

800 бас х 0,12 = 96 сиыр.

5. Профплақ  ториялық   (сақтандыру) кезіндегі   бұзаулар.

800 бас х  0,06 = 48 бұзау.

Жоғарыдагы  есептеулерге қарай комплекстегі мал  басының құрылымы мен тиісті мал  орыны 6 кестеде көрсетілген

Малдардын тобы	Мал басының саны
Сауынды сиырлар	600
Суалған сиырлар	104
Жаңа туған және тууға жақын  сиырлар	96
Буаз сиырлар және жас бұзаулар /профилактикалық кезең/	48

 

Керекті  құралдар меи жабдыктар: плакаттар, лабораториялық тәжирибе сабақтарын жүргізетін жұмыс дәптері, жобалар.

Студенттердің өзіндік жұмысы:

1. Жұмыстың  мазмұнын көшіру.

2.ТЖБМ арқылы  әр түрлі мал тобының құрылымын  жазу.

3. Курстық  жобаның варианты бойынша есеп шығару.

 

Бақылау сұрақтары:

1. Топтың құрылымы қандай?

2.Қандай  технологиялық жобалаудын бүкілодақтық мөлшерін /ТЖБМ/

білесіз.

3. Мал  орындарының саны қалай есептеледі?

 

 

 

№15  Зертханалық жұмыс Дезинфекция  және дезодорация әдістері

   Сабақтың мақсаты:  Дезинфекция және дезодорация әдістерін зерттеп үйрену.

 

Сабақтың  мазмұны

    Мал шаруашылықтарының және құс  фабрикаларының ветеринариялық  жағынан қауіпсіздігі көбінесе, тұрған жеріне, дер кезінде және  мұқият санитариялық-гигиеналық  шараларды жүзеге асыруға байланысты. Осы ветеринариялық – санитариялық  шаралардың ішінде малдың арасында  індет ауруларын болдырмауда  және оларға қарсы күрес жүргізуде  дезинфекция аса маңызды орын  алады.

Дезинфекция (франц.des -жоямын, лат.infecsio -жұқтыру) –зардапты және шартты зардапты микроорганизмдерді жоюға,малдың арасында індет ауруларынболдырмау шараларына бағытталған іс-әрекеттердің бірлестігі деп түсінуге болады. Осы дезинфекциялық шаралар зардапты және шартты зардаптымикробтарды зарарсыздандыруға және жоюға бағытталған.

   Мал шаруашылығында профилактикалық  сақтық дезинфекциясының басты  міндеті – ол малдан алынатын  өнімнің айналымын орындауды  қамтамасыз ету.

    Мал қорасын дезинфекциялау екі  кезеңде жүргізіледі. Бірінші  – қораны тазалау,екінші дезинфекциялық  ерітіндіні шашу. Объектілерді тазалау  әртүрлі механикалық құралдарды (күрек,тырма,сыпырғыш) қолдану және  кешендегі гидротазалағыш технологиясы  арқылы жүргізіледі. осы механикалық  тазалау ауру қоздырғыш микробтардың  денесіне химиялық заттардың  тез енуіне жағдай жасайды. 

    Дезинфекция жүргізіге жататын  нысандар: мал және құс қорасы,құралдар,жабдықтар  және малды кутуге арналған  заттар,қора ауасы,ферма территориясы (серуен алаңы ),малды көлікке  тиеу және тусіру алаңы,ветеринариялық- санитариялық нысандар,көлік,малды  сауу қондырғысы,сүт ыдыстары,арнайы  киімдер,қи,садыра және лас су. Тазалау кезінде,әсіресе ақырға,суарғыштарға,қабырғаның  төменгі жағына,қабырға ортасындағы  қалқандарға,еденнің ашық санылауына  және қи тазалайтын каналға  аса көңіл бөліну тиіс. Қазіргі  кездегі мал қорасының бөлшектерінің  үстіңгі қабаттарының ерекшеліктерін  ескерген жөн. Себебі оларда  кездесетін кішкентай саңылаулар,құрылыс  материалдарының ылғал өткізгіштігінің  төмендігі,темір-бетонды конструкцияны  кең түрде қолдану,беткі қабаты  жылтыр материалдар,шыны,тағы басқа  материалдар өзінің тегіс тайғанақ  бетіне дезинфекциялық ерітінділерді  көп мезгілге ұстап тұра алмайды.

   Егер объект нашар тазаланса  онда химиялық дезинфекциялық  ерітінділер,нысанның бетіндегі  жабысып қалған органикалық заттармен  бірігіп олармен адсорбцияға  (сіңіріледі) түседі,осының салдарынан  ауру қоздырғыш микробтарға өз  әсерін толық тигізе алмайды  немесе оған тән бактерицидтік  қасиеті едәуір төмендейді.

   Дезинфекция жүргізер алдында  міндетті түрде дезинфекцияға  жататын заттардың бетін жақсылап  тазалайды,қорадағы барлық жабыдықтарды  сыртқа шығарады немесе олар  полиэтилен қапшығымен жабылуы  тиіс,су жиналатын еден астындағы  шұңқырдың қақпағын ашып қойған  жөн. Осы істерді атқарып болған  соң,тырма арқылы немесе судың  қысымы арқылы дезинфекциялайтын беттерді қидан,жем-шөптің қалдығынан және басқада заттардан тазалайды. Ал енді өте қатты ластанған жерді ыстық екі пайызды натрий гидроокись ерітіндісімен(70⁰С) немесе 3-5 пайызды ыстық сода ерітіндісімен жібітеді.

   Дезинфекциялық жұмысты жүргізу  ретіне қарай, олар профилактикалық  (ақтық) және лажсыз (ағымды және  қорытынды) дезинфекция деп екіге  бөлінеді.

Профилактикалық  дезинфекцияны қораға басқа жақтан таралған індетті ауру қоздырғыштары, сонымен қоса шартты ауру қоздырғыш микробтарды да жою мақсатымен жүргізіледі. Мұндай дезинфекция малды қораға түскен зардапты микробтан, сондай-ақ көлік, малшылардың сыртқы және аяқ киімі, құрал-жабдықтар және басқада жолдармен түсетін қауіпті микробтардан сақтандыруға арналған. Сонымен қатар мұндай дезинфекцияны ферманы, кешенді немесе кейбір ғимаратты іске қосып малды кіргізу алдында жүргізеді.

   Профилактикалық дезинфекцияны  – мал қораға жылына 2 рет жүргізеді:  көктемде – жайылуға шығарғанда  және күзде – малды қораға  кіргізер алдында. Малды бордақылайтын  қораларда және құс қорада  дезинфекция жұмысын оларды ет  комбинатына  өткізгеннен соң  немесе семірту малын жаңадан  топтау алдында жүргізеді. Барлық  қосалқы,мысалы,мал туатын бөлімше,профилактория  және бұзаухананы әрбір тобынан  босаған кезде немесе жаңа  топпен толтырар алдында міндетті  түрде дезинфекция жұмысын іске  асырады.

Ағымды дезинфекция. Шаруашылықта жұкпалы ауру пайда болған күннен бастап ұдайы жүргізіліп отырылады. Бұл ауруға қарсы тиімді биопрепарат табылмаған жағдайда және ауру қоздырғыштарды жою ушін қолданылатын ең керекті жұмыс болып табылады. Ол ушін ауру мал тұрған жерді,онын денесі тиген барлық құрал-жабдықтарды,қорадан щыққан барлық қоқыстарды,төсеніш,қи,аяқ киім және малшылардың барлық арнайы киімдерін дезинфекциялайды.

Қорытынды дезинфекция – ол шаруашылықтағы малды індет ауруынан сақтаудағы ең соңғы курес  жүргізідегі кезең. Бұл жұмысты шаруашылықтағы малды індет ауруынан тазартылғаннан кейін карантинді алу алдында жүргізеді. Қорытынды дезинфекция кезінде ауру қоздырғыш микробтарды толық жою мақсатымен ағаш еденді дезинфекциялық заттың сәл әлсіздеу ерітіндісімен жуып-шаяды немесе жылы сумен жуады,еденді мұқият қидан тазалайды,осыдан кейін дезинфекциялық заттың керекті концентрациялық ерітіндісімен өңдейді. Осыдан кейін еден тақтайы күн көзінде кептіріледі,суйтіп мұндай тақтайды еденге қайта төсеуге болады,ал жарамай қалған тақта жағылады.

   Химиялық дезинфекцияны жүргізуге  оның пайдалану тәсілдерінің  манызы зор. Әмбебап әрі кең  тарағаны  ылғалды тәсіл болып табылады. Оны іске асыру үшін әртүрлі құрал-жабдықтар пайдаланады (АО-2, ОРП, ЛСД, УДП-М, ДУК-1,АВД-1 және т.б). сонымен қатар аэрозольды,газды және көбікті тәсілдері де қолданылады.