Қорлар қозғалысының есебін ұйымдастырудың теориялық аспектілері

Қорытынды жасауға болады, жеке суреттері бойынша брусчатка кафелі он бес он бесте өлшеі болатын шаршыға қарағанда жақсы сатылады. АВС талдауы болашақта жетілдіріп өзгертуге болатын суреттерді анықтайды.

Сонымен қатар, А тобына кең бордюрдің төрт суреті түсті (барлығы олардың тоғыз, себебі бұл кафельдің түрі салыстырмалы түрде жуықта шығады), АВС талдауының нәтижеелрі бойынша кең бордюр С тобына енді. Бұл көбінесе өндірістің төмен деңгейімен байланысты болып отыр.

Берілген талдауды жасаған кезде жүзеге асыру көлемін ғана ескеру ғана қажет емес, сонымен қатар, оның өндірістік көлемін де ескеру қажет болып отыр. Яғни, шығарылу көлеміне жүзеге асырлған көлемнің қатынасын да ескеру қажет, бұл талдаудың дұрыстығына мүмкіндік береді. XYZ талдауының нәтижелерін 3.2- кестеде ұсынамыз.

 

3.2-кесте – Кафель бойынша XYZ талдауының нәтижелері

 

Кафель түрі	1 квартал	2 квартал	3 квартал	9 ай үшін	Тобы
Кестенің соңы
Тегіс кафель	483	474	436	1393
Жер кафелі	439	524	655	1619	a
«Мозайка» кафель	442	520	508	1471	a b
Кафель-брусчатка	377	389	409	1176
Шыңы кафель	78	144	203	425
Кафель–бордюр кең	877	143	207	1227	c
Кафель-бордюр жіңішке	483	474	436	1395	c   x
Шаршы кафель 15х15	442	520	508	1471
эмбассировтік кафель	439	524	655	1619	x y

 

 

А тобына енген XYZ суреттерінің таладуын өткізейік.

Х тобына тек қана бес сурет енеді, бұл суреттер аса салыстырмалы тұрақты сұарнысқа ие. Әрбір кафель түрі жеке суретпен келітірлген, тек қана кең бордюр кафель суретсіқ, ол тұрақты сұраныспен ерекшеленбейді, және бордюр жіңішке кафель, себебі Х тобында осындай екі сурет бар: «Сафари» и «Тропикана».

Келесідей қорытынды жасауға болады, әрбір кафель түрінде неғұрлым сәтті түрі бар, тұтынушыларға ұнайтын кафель түрі табылады. Берліген сурет АВС таладуы бойынша А тобына енеді, алайда XYZ талдауы кезінде оны жүзеге асыру аса  тұрақты болмайды және Z сәйкес болады.

Нақты жағдайда ол аса жоғары сұранысқа ие болып отыр. Алайда барлық түрлері бойынша барлық көлемеге талдау жасау мүмкін емес, себебі бұл ақпарат кәсіпорынынң коммерциялық құпиясы болып саналады, және бөгде адамдарға таратылуға рұсқат берілмейді.

«Кадам» ЖС өзінің  жүзеге асыру бойынша жоспарланған көрсеткіштерін қалай орындайтындығын қарастырайық.

2012 жылдың тоғыз айы ішіндеі  ТМҚ жүзеге асыру көлемі 3.3. кестеде келітірліген.

 

3.3-кесте – ТМҚ жүзеге асыру  көлемі

 

Ай	Өнімге жүзеге асырылған ( кв.метр)
	жоспар	факт
Қаңтар	3356	3344
Ақпан	5678	5603
Наурыз	9238	9352
Сәуір	7659	7402
Кестенің соңы
Мамыр	5209	5194
Маусым	8094
Шілде	8623	8093
Тамыз	8612	8589
Қыркүйек	5086	8695
барлығы	6155	5056
		6133

 

Қай айда қанша өнім жүзеге асрылыды және қанша пайызы артығымен орындалғаныны бақылау үшін жоспарды орындау коэффиициентін сесептеу керек.

Жоғарыда келтірілген кестенің берілгендері негізінде жүзеге асырылған өнімнің жоспарын орындау көлемінің есептеулерін елітіреміз, Павлодар қаласының сауда орындары бойынша, берілген есептеулер 3.4.кестеде ұсынылған.

 

3.4-кесте – Жүзеге асыру жоспарын орындау көлемі

 

Ай	Өнім жүзеге асрылды (кв.метр)		Жоспарды орындау коэффииценті, %	Есептік көлем
	жоспар	факт
Қаңтар	3356	3344	99,65	3344
Ақпан	5678	5603	98,69	5603
Наурыз	9238	9352	101,23	9238
Сәуір	7659	7402	96,65	7402
мамыр	5209	5194	99,70	5194
Маусым	8094	8093	99,98	8093
Шілде	8623	8589	99,62	8589
Тамыз	8612	8695	100,97	8612
Қыркүйек	5086	5056	99,41	5056
Барлығы	61550	61337	99,63	61135

 

3.4 кестеден көріп отырғанымыздай,  тоғыз талданатын айлар ішінлені  екі айда жүзеге асыру коэффициенті орындалды, және аса мәнді емес жағдайда артығымен орындалды. Егер  жүзеге асырылған өнім  жоспардан жоғары болса, онда есепке жоспарлы көрсеткіш барады, егер төмен болса, онда нақтысы барады.

Ассортимент бойынша жоспарды орындау коэффициентін есептейміз келсі формула бойынша:

,                                                             (3.1)

мұндағы, З – есептік кезең,

                П – жоспарлы көлем.

(3.1) формуласына мәнін қою арқылы анықтаймыз.

 

                                            Кпл = 0,99

 

Берілген коэффициент келесіні қорытындылауға мүмкіндік береді, «Кадам» ЖШС әрбір өнім түрі бойынша жоспарланған көлемді тиімді жасауға мүмкіндік береді.

Басқа өнімдер түрлері бойынша клесіні атап өтуге болады, ксәпіорын темір беотнлыұ бұйымдарды жүзеге асырудан басады және құрылыс матриелдарын, сонымен қатар, құрылс-монтаж жұмыстарын жасау. Берілген кәсіпорының өндірістік қызметінің ерекшеліктерін ескере отыра кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлардың есебі мен бақылауын рационалды пайдалануын ескере отыра есептің жетілдіруді жүзеге асыру керек.

Тауарлы-материалдық қорларды пайдаланудың тиімділігін жоғарлату мақсатында бірқатар қайта құруларды өткізу керек, соның  ішінде:

- себілетін материалдарды өндірісінің үнемді, тиімді жіберілуні қамтамасыз ету үшін арнайы өлшемдік тараны сатып алу (себілетін – топырақ, цемент, құрғақ бояу), кәсіпорынға өлшемдік тараны болу мен себілетін шикізатты санын  нөмірлеу цистерна қоймаларын алу;

-   материалдық қорларды сақтау орындарын қ\өлшеу құрылғыларымен қамтамасыз ету;

- ашық сақтаудың тауарлы-матреиладқықорларын сәйкестігін жүргізу;

- ашық сақтауға арналған материалдарды  сақтау үшін алаңдарды бетонмен  қоршау және шектеу.

Кәсіпорынның  шаруашылық қызметінің  теріс нәтижелерін алдын алу мақсатында және тауарлы – материалдық қорлардың сақталымын қамтамасыз ету үшін қорларды жіберуді қатаң түрде бір-бірден ғана лимиттендіру қажет. Бұл белгілі жұмыс түрі мен шығарылатын өнім түріне материалдар шығындарын көрсетеді.

Нарықтық экономика жағдайында тауарлы-материалдық қорлардың пайдалану тиімділігі экономиканың  міндеттерінің бірін қарастырады, ол – материалдық ресурстарды үнемдеу.

Кәсіпорындағы тауралы-материалдық қорларды үнемдеу келесі шараларды енгізумен қол жеткізілу мүмкін:

-   темір бетон бұйымдарын жіберген кезде қатаң түрде нақты металл өлшемдерін алу арқылы жүргізу, металлкаркас (арматура, проволока вязальная);

-   сплитер блоктарын жіюерген кезде, түрлі түсті бұймыдарынң үшін тұтынылатын бояудың нормасын есептеу, топырақ, цемент, щебень пайдалану дәрежесін сақтау, берілген нормалар кәсәпіорнынң технологымен жасалады;

- құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізген кезде  тауарлы-матреилдақықорларды пайдалану бекітілген нормативтер, нормалар мен сметаларға сәйкес жүргізу.

Жоғарыда ұсынылған ұсыныстардан басқа тауарлы-материалдық қорларды тиімді пайдлану бойынша кәсіпорынның басшылығына келесі ұсыныстарды ұсынуға болады.

Өнеркәсіптік базадағы жүк көтерме машиналардың максималды көтеру тетігін есептеу жүргізу, оныің нәтижесінде қолмен жаслатын жұмыстың көлемі азаяды және шығарылатын өнімнің саны ұлғаяды.

Әрбір кәсіпорын өзінің қызметі барысында минималды шығындар екзінде максималды пайда табуға ұмтылады. Осы шартқа қол жеткізу үшін қамтамасыз ету-өткізу қызметінің тиімді ұйымдастырылуы кезінде болады, ссонымен қатар қорларды өткізу облысында да қол жеткізуге болады.

 

3.2 Қорлар есебін ұйымдастыруды жетілдіру

 

Тауарлы-материалдыққ орлардың есебінің автоматизациясы.

Өндіріс үрдісінде еңбектің нысандарын қызметін атқаратын материалды ққұралдар ол үрдісте бернеше рет қатысады және өзінің құнын толығымен жаслаған өнімге аударады.

Үздкісіз өндірістік үрдісті қамтамасыз ету үшін кәсіпорын сәйкес қорлар, материалдар, жартылайфабрикаттар, жағармай және т.б. құрып отыру керек.

Қазіргі уақытта кәсіпорында үлкен көңіл тауарлы-материалдық қорлардың аудиті, бақылау мен талдауы, есебі бойынш міндеттердің шешімдерін автоматизациялау сұраұтарына бөлініп жатыр, бұл 1С:Бухгалтерия бағдарламалық өнімінде жасалады.

Ол инвентарлық карточка негізіне қалыптасатын тауарлы-материалдық қорлардың бар болуы ақапарттық базасынынң жүргізілуі негізінеде орын алады.

Тауарлы-материалдық  қорлардың өзіндік құнының негізін құрайтын өнімнің материалдық қорлары (өнім, құмыс, қызмет) келесі талаптарды орындауды талап етеді:

- өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құнына барлық тауарлы-материалдық қорлардың шығындарын енгізу;

- экономикалық белгісі бойынша (еңбек төлеміне материалдық шығындар, еңбек төлемі бойынша шегерімдер, үстеме шығындар және т.б.), уақыт  кезеңдері, калькуляция баптары, өндіріс орындары мен калькуляция объектілері;

- бухгалтерлік есептің мәліметтерін  өзіндік құнның калькуляциясы  ретінде негізгі көзі ретінде  пайдалану.

Бұл жақсы жасалған құжаттама негізінде қол жеткізіледі, ол объектілердің атауын  қамтиды, сонымен қатар бухгалтерлік есеп жүйесінде топшаландыру,   қай объектімен бұл шығындар байланысты екенін бекітеді.

Осындайда баға жетпес роль шығындардың ұйымдатсырылған аналитикалық есебіне жатадығ себебі өзіндік құнының калькуляциясы үшін тікелей аналитикалық шоттарына жатады.